مستەفا هیجری سكرتێری گشتی حیزبی دیموكراتی ئێران لەم چاوپێكەوتنە تایبەتەی هاوڵاتیدا باسی دۆخی
ناوخۆی وڵاتی ئێران‌و ئامادەسازی هێزە كوردییەكان دەكات لەحاڵەتی هاتنە پێشەوەی هەر گۆڕانكارییەك لەو وڵاتەدا. لەتەوەرێكی تری چاوپێكەوتنەكەدا هیجری سەرنجی خۆی لەبارەی پەیوەندی هێزە فەرمانڕەواكانی هەرێمی كوردستان لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ دەخاتەروو، هەمانكات تێبینییەكانی خۆی لەسەر ئەو ناڕەزاییانە دەردەبڕێ كە لەناوخۆی هەرێمی كوردستان سەرهەڵدەدەن.
هاوڵاتی: ئەم ماوەیە قسەی زۆر لەسەر ئەوە دەكرێت كە گۆڕانكارییەكی چاوەڕوانكراو لەئێران بەرێوەیە، بەڕێزتان هاوڕان لەگەڵ ئەو بۆچوونە؟ ئەگەر وایە گۆڕانكارییە چۆنە ئاخۆ لەناوەوە روودەدات یان لەدەرەوە بەسەریدا دەسەپێنرێت؟
مستەفا هیجری: لەڕاستیدا ئێران بەرەو گوڕان دەچێت، بەڵگەش بۆ ئەم حاڵەتە زۆرە، لەپێش هەموو شتێكدا خەڵكی ئێران پاش زیاتر لەسی ساڵ لەئەزموونكردنی كۆماری ئیسلامی ئێران بۆیان دەركەوتووە ئەو رژێمە ناتوانێت هیچ لەداخوازییە نەتەوایەتی‌و دیموكراسی‌و مافەكانی مرۆڤی خەڵكی ئێران‌و تەنانەت پێداویستییە ئابورییەكانیشیان دابین بكات، لەئەنجامدا خەڵكی ئێران بەگشتی نارازین تەنانەت كۆڵەكەی حكومەتی كۆماری ئیسلام مەشروعیەتی ئاینی بوو، ئێستا ئەو مەشروعیەتە كەوتووەتە ژیر پرسیارەوە لەلایەن خودی مەرجەعە تەقلیدییەكانەوە.
زانایانی ئایینی، ئەوانەی لەپێكهێنانی رژێمەكەدا بەشداربوون، تێگەیشتوون ئەمە ئەو حكومەتە نەبووە كە دەنگیان بۆ داوە، كەواتە لەباری ئاینیشەوە مەشروعیەتی لەدەستداوە، ئەوەی ئەو رژێمە بەدەستیەوە ماوە تەنها هێزی سەركوتی خەڵكە كە بەتوندترین شێوە بەكاریدەهێنێت، لەپاڵا ئەم توندتیژیەدا رۆژ بەڕۆژ لەباری ئاینی‌و ئابورییەوە قەیرانەكانی قوڵتر دەبێتەوە، بەهۆی ئەمانەوە ناتوانێت بەو شێوەیە بۆ ماوەیەكی زۆر درێژە بەدەسەڵات بدات، ئەمەش بەو مانایە نایەت روخانی رژێم بەم زوانەیە، بەبڕوای من دەبێت پەلە بكرێت لەپێكهێنانی ئۆپۆزسیۆنیكی یەكگرتوی بەهێز تا خەڵكەكە پشتی پێببەستێت‌و بتوانن نارەزایی دەرببرن‌و راپەڕین ئەنجام بدەن.
ئەوەی ئێستا هێزەكانی دەرەوە لەئەمەریكاوە تا ئەوروپا مەبەستیانە ئەوە نییە رژێمی ئێران بڕوخێنن، بەڵكو ئەوان دەیانەوێت ئێران رازی بكەن دەستبەرداری پیتاندنی چەكی ئەتۆمی ببێت.
هێشتا رژێمی كۆماری ئیسلامی ئێران توانای ئەوەی هەیە لەسەر پێی خۆی بوەستێت، بەڵام ئەو هەموو قەیرانە كاری روخانەكەی ئاسانتر دەكات.
هاوڵاتی: هەندێ كەس پێیان وایە ئەو زەبرو زەنگەی ئێوە باسی دەكەن دەبێتە مایەی ئەوەی ئێران بەزوویی بڕوخێت؟ ئەتوانین رێكەوتێك دابنێین بڵێن لەماوەی ئەوەندە ساڵ و مانگدا رژێمی ئێران دەكەوێت؟
مستەفا هیجری: بەڕای من دیاریكردنی ماوە بۆ ئێران ئاسان نییە، ئێوە دەزانن ئەمانە بەستراون بەچەندین كاریگەری ناوخۆیی‌و دەرەكییەوە، هاوكێشە نێودەوڵەتییەكان هەمیشە لەگەڵ قازانجی وڵاتانی زلهێز رێدەكەن، بۆ نمونە خەڵكی میسر لەماوەیەكی كورتدا رژێمێكی دیكتاتۆریان روخاند، لەبەرئەوەی هاوكێشە نێودەوڵەتییەكە وایدەخواست، بەڵام ئەوەتا دوو ساڵە خەڵكی سوریا لەشەڕدان نزیكەی 60 هەزار كەس كوژراوەو بەملیۆنان كەس ئاوارە بوون، بەڵام رژێمەكەی ئەسەد هەر ماوەتەوە، ئەوەی گۆڕانكاری دروستدەكات هەر خەڵكی ناوچەكە خۆیان نین، هەرچەندە زۆریش فیداكاری بكەن، بەڵكو بەشێكی بەستراوەتەوە بەچۆنێتی هاوكاری وڵاتانی بڕیار بەدەست لەدەرەوە.
هاوڵاتی: بەبڕوای ئێوە روخانی رژێمی ئەسەد چ كاریگەرییەك لەسەر ئێران‌و باڵانسی هێز لەناوچەكەدا دروست دەكات؟
مستەفا هیجری: رووخانی رژێمی سوریا نەك هەر ئاڵوگۆڕ لەناو وڵاتەكەی خۆیدا دروست دەكات، بەڵكو هاوسەنگی هێز لەتەواوی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست‌و ناوچەكەش دەگۆڕێت، ئێستا هێزەكانی ناوخۆیی‌و دەرەكی بونەتە دووبەش، بەشێك پشتیوانی رژێمی ئەسەد دەكەن ئەوەی پێی دەوترێت كەمەربەندی شیعە كە لەئێرانەوە درێژ دەبێتەوە بۆ عێراق‌و لوبنان، بەشێكی تری سیاسەتی نێونەتەوەیی رۆژئاواو وڵاتانی كەنداوو توركیان كە یارمەتی بەهەڵستكاران دەدەن، بۆیە ئەگەر رژێمی سوریا بڕوخێت سونە بەهێز دەبێت‌و شیعە لاواز دەبێت‌و ئەمەش كاریگەری راستەوخۆ لەسەر ئێران‌و عێراق دادەنێت.
هاوڵاتی: بەڵام هەندێك ترسی ئەوەیان هەیە كەوتنی ئەم رژێمانە هێزە ئیسلامییەكان بەهێز بكات؟
مستەفا هیجری: بەڕای من ئەمە بیانوویەكە بۆ گومان پێكهێنان لە یارمەتیدانی ئەو شۆڕشانە، هەمیشە رژێمەكانی ئەو وڵاتانە تۆمەتێكی لەو شێوەیە دەبەخشنەوە بۆ ئەوەی بەر بەناڕەزاییەكان بگرن‌و وڵاتانی رۆژئاوا ترسیان لێبنیشێت‌و جدی نەبن لەڕوخاندنی ئەو رژێمانە، لەڕاستیدا لەشوێنێكی وەك سوریا كە پێكهاتەیەكی هەمەچەشنی هەیە، زەحمەتە ئیسلامی رادیكاڵ بتوانێت هەموو شتێك بكات، پێش ئەوەی رژێمی میسریش بڕوخێت هەمان قسە دەكرا، بەڵام ئەوەتا هێزێكی ئیسلامی وەك ئیخوان دەسەڵاتی گرتووەتە دەست‌و لەگەڵ ئەوەشدا ناتوانێت چی بوێت ئەوە بكات، لە بەر ئەوەی هێزێكی بەرهەڵستكاری سكۆلار لەبەرامبەریدایە.
هاوڵاتی: ئەگەر بگەڕێینەوە سەر دۆخی ئێران، بەڕای ئێوە سەپاندنی ئابڵوقەی ئابوری بەسەر ئەو وڵاتەدا كاریگەرییە خراپەكەی بۆ خەڵك بووە یان حكومەت؟
مستەفا هیجری: لەئێران‌و ئەزموونی وڵاتانی تریش دەركەوتووە كە ئابڵوقەی ئابوری كاریگەری راستەوخۆی بۆ سەر دام‌و دەزگاكانی حكومەت هەیەو لاوازیان دەكات، ئێستا ئێران لەباری ناوخۆدا موحتاجی هەموو شتێكە كە لەدەرەوە بۆی دێت، ئەوانە كەمەری ئێرانیان شكاندووە، لەدوا ئاماردا ئێران ئێستا مانگانە 800 هەزار بەرمیل نەوت رەوانەی دەرەوە دەكات، لەكاتێكدا دوو ساڵ پێشتر مانگانە دوو ملیۆن بەرمیل نەوتی رەوانەی دەرەوە دەكرد، لەباری سیاسیشەوە ئەو گەمارۆیە درز لەدەسەڵاتدا دروست دەكات‌و نائومێدی دەخاتە ناویانەوە، بەڵام ئەگەر ئێمە لەنێو خەڵكدا برسێتی‌و هەژاریی‌و گرانی ببینین، ئەوا لەناو حكومەتدا ئاسان دەرناكەوێت، خۆت دەزانیت بەشێكی زۆری كاروباری ئەو جۆرە حكومەتانە داپۆشراوەو بەنهێنی دەمێنێتەوە.
دەبێت ئاماژە بەوە بكەین گەمارۆكان هەرچەندە رژێمەكانیان لاواز كردووە، بەڵام نەبوونەتە مایەی رووخانیان، بەتایبەتی لەوڵاتێكی وەك ئێران كە هەموو شتێك دەكات بۆ پاراستنی دەسەڵاتەكەی، عەرزم كردن كە ئێران مانگانە 800 هەزار بەرمیل نەوت رەوانە دەكات، ئەمەش بەشی ئەوە دەكات كە پارەی هێزە سەركوتكەرەكانی پێبدات، ئیتر حكومەتی ئێران چ كاری بەوە نیە خەڵك برسییە یان نا، كەی گوێی بەوە داوە كارخانەكان دادەخرێن‌و خەڵك بێكار دەبن، هەرچەندە ناتوانێت بەردەوام بێت لەناردنی ئەو نەوتە، چونكە هەم دەزگا نەوتییەكان لاواز دەبن‌و هەم ئابڵوقەی زیاتری دەكەوێتە سەر.
كەواتە رژێمی ئێران بەئابڵوقەی ئابوری ناڕوخێت، بەڵام كاری روخانەكەی ئاسان دەكات، ئەم ئەزموونەمان لەعێراقیشدا بەدی كرد، گەمارۆكە گەیشتە ئاستێكی زۆر مەترسیدار، بەڵام رژێمی سەدام حسێن هەر توانی خۆی رابگرێت تا ئەوكاتە هێزە دەرەكییەكان هێرشیان بۆ هێنا.
هاوڵاتی: باست لەوە كرد كە گۆڕانی رژێمی ئیسلامی ئێران حەتمیە، ئێوە وەك حیزبی دیموكرات‌و هێزە كوردییەكانی تر چۆن خۆتان بۆ ئامادە كردووە؟
مستەفا هیجری: لەنێو خۆماندا وەك حیزبی دیموكرات بەتەواوی سیاسەتمان گۆڕیوە، ئێوە دەزانن لەگەڵ كۆمەڵە رابردوویەكی ناخۆشمان هەبووە، بەڵام ماوەی چەند مانگێكە گەیشتووینەتە هاوپەیمانێتییەك، لەگەڵ كۆمەڵێك لەو هاوڕێیانەش كە لەحیزبی دیموكرات جیابوونەوە ئێمە سیاسەتی بایكۆتمان لەسەر دانابوو، بەڵام دەستمان لەوە هەڵگرتووەو چەندین كۆبوونەوەمان كردووە بۆ رێكخستنەوەی چۆنێتی پەیوەندی نێوانمان تا كار بگاتە یەكگرتنەوەمان لەئایندەدا، ئێمە بەو قەناعەتە كاردەكەین كە خۆمان ئامادە بكەین بۆ ئاڵوگۆڕ، ئەزمونەكانیش سەلماندویانە هێزی كورد ئەگەر یەكگرتوو نەبێت دەرفەتەكانی لەدەست دەچێت.
هاوڵاتی: ئێوە دەزانن بزووتنەوەی سەوز لەئێران پوكایەوە، ئایا هیچ هێزێكی تری ناوخۆی هەیە بتوانێت لەناوەوە جەماوەر بجوڵێنێت؟
مستەفا هیجری: ئێستا هێزی ناڕازی لەئێران لەهەموو وەخت زیاترە، بەڵام بڵاوەو لایەك نییە كۆی بكاتەوە، بەشێكی دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی ئێران بەزەبرو زەنگ سەركوتی دەكات، كێشەیەكی تریش ئەوەیە هێزە بەرهەڵستكارەكان ئەزموونیان لەكاری دیموكراسی نییەو كەس ئەوی تری پێ قبوڵ نییە، خەڵكی ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەئێرانیشەوە هەموو باس لەدیموكراسی دەكەن، بەڵام ناتوانن لەڕووی پراكتیكەوە كاری لەسەر بكەن‌و دیموكراسی قبوڵ بكەن‌و بۆچوونە جیاوازەكان تەحەمول ناكەن، ئەم نموونەیە لەجێیەكی وەك عێراق رەنگیداوەتەوە خۆ سەدام حسێن نەماوە، بەڵام چونكە خەڵكەكە راهێنانی دیموكراسی نییە، ناتوانێت رای بەرامبەر قبوڵ بكات. لەئێراندا بەشێوەیەكی گشتی لەگەڵ ئەو بەڵایە رووبەڕوین.
هاوڵاتی: دەوترێت حیزبی دیموكرات خەباتی چەكداری وەلا ناوە، ئەمە تا چەند راستە؟
مستەفا هیجری: بەشێوەیەكی كاتی لەم قۆناغەدا خەباتی چەكداری راگیراوە، بەڵام ئەمە بڕیاری یەكجاری نییە، هۆكاری زۆرە، زۆر زەحمەتە كورد بەتەنیا لە ئێراندا بەخەباتی چەكداری رێژیم بڕوخێنێت، ئێمە لەسەردەمێكدا شەڕێكی سەختی چەكداریمان دژی رژێمی ئێران كرد، بەڵام تۆ چی دەكەیت لەگەڵ وڵاتێك كە 75 ملیۆن دانیشتووی هەیەو پاناییەكەی بەقەد ئەوروپایە، لەكاتێكدا كورد نەتەوەی سێیەمە لەئێراندا.
ئێستا كە حكومەتی هەرێم پێكهاتووە، وەكو ئەركێكی نەتەوەیی بەكاری خۆمانی دەزانین پارێزگاری لەو دەستكەوتە بكەین، چونكە ئەوە دەستكەوتی هەموو كوردە، بۆیە ئەو حاڵەتەمان لەبەرچاو گرتووەو خەباتی چەكداریمان لەئێستادا راگرتووە، ئەگەر ئێمە بزانین لەقۆناغێكی تردا خەباتی چەكداری لەبەرژەوەندی كوردە، ئەوا دەستی پێدەكەینەوە، بەڵام لەڕاستیدا ئێمە حیزبێكی سیاسین‌و پەیامی سیاسیمان هەڵگرتووە، ئەوەش دەزانین دەبێت هەنگاوەكانمان هاوتەریب بێت لەگەڵ سیاسەتی نێونەتەوەیی كە ئێستا زۆر حەزی لە خەباتی چەكداری نییە.
هاوڵاتی: لەماوەی رابردوودا ئێوە چەند سەردانێكتان هەبوو بۆ وڵاتانی ئەوروپا‌و ئەمەریكا، بۆچوونی ئەوان چییە لەسەر گۆڕانكارییەكانی ئێران، هیچ دەستگیرۆییەكی ئێوەو هێزە كوردییەكانی تر دەكەن؟
مستەفا هیجری: ئەوان پشتیوانی دەكەن لەداخوازییەكانی كورد كە پێكهێنانی ئێرانێكی دیموكراسی فیدراڵ، بەڵام یارمەتی كردەیی بەستراوەتەوە بەخودی خەڵكی ناوچەكە، ئەوان بۆ خۆیان زۆر رازی نین لەو كارانەی لەئەفغانستان‌و عێراق ئەنجامیاندا، پێیان وایە ئەگەر لەئێراندا خۆیان روبەرووی كێشەیەكی لەو جۆرە بكەنەوە، سەرئێشەی زۆری بەدواوەیە، هیچ هەنگاوێك نانێن، مەگەر ئەو كاتەی خەڵك بۆ خۆی بجوڵێت.
ئەوان دەڵێن هەموو داواكارییەكانتان رەوایە، بەڵام لەناوخۆدا جوڵەیەك نییە هەتا پشتگیری بكەین، لەو باوەڕەدام لەداهاتوودا ئەگەر خەڵكی ئێران راپەڕینێك بكەن، ئەوا رۆژئاوا دێتە پشتی، ئەوەش لەبەر پاراستنی بەرژەوەندی خۆیان.
هاوڵاتی: دەزانین ئێران چەندین جار لەرێی یەكێتی‌و پارتییەوە فشاری خستووەتە سەر ئێوە بۆ ئەوەی چالاكییەكانتان سنوردار بكەن، ئەم فشارانە تا چەند بۆ ئێوە كاریگەر بووە؟
مستەفا هیجری: شتێكی حاشا هەڵنەگرە هێزەكانی حكومەتی هەرێم‌و هێزە دەسەڵاتدارەكان‌و باقی هێزەكانی تریش خوازیاری ئەوەنین خەباتی چەكداری بكەین، بەتایبەت كە بنكەكانمان لێرە بێت، ئەوان پێیان وتوین لارییان نییە خەباتی چەكداری بكەین، بەو مەرجەی بنكەكانمان لێرە نەبێت، چونكە ئەوە لەباری یاسای نێونەتەوەییەوە ناكرێت دوو وڵاتی دراوسێی یەك بن‌و گروپێك لەم وڵاتە بنكەی هەبێت‌و هێرش بكاتە سەر وڵاتەكەی تر، بەدەر لەوە بۆ كاروباری تر هیچ بەربەستێك لەپێشمان نەبووە، وەك چالاكی سیاسی‌و خەباتی راگەیاندن‌و خەباتی رێكخستن لەناوخۆی وڵاتدا.
هاوڵاتی: ئێوە دەزانن هێزە سەرەكییەكانی هەرێمی كوردستان (یەكێتی‌و پارتی) لەرووی پەیوەندییەوە دابەشبوون بەسەر هەردوو جەمسەری ئێران‌و توركیادا، ئاخۆ ئەم دابەشبوونە مەترسی نابێت؟
مستەفا هیجری: بەشێوەی گشتی وەك سیاسەتی دبلۆماسی لەناوچەكەدا، من پێم وایە چ وەك حكومەتی هەرێم چاوی لێ بكەیت چ وەك پارتی‌و یەكێتی مافی خۆیانە پەیوەندیان لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ هەبێت، بەڵام بەو مەرجەی لەدژی بەرژەوەندی پارچەكانی تری كوردستان نەبێت، ئێمە لەسەردەمی رژێمی بەعسدا پەیوەندیمان لەگەڵ دەزگاكانی حكومەتی عێراق هەبووە، بەڵام تائێستاو دوای روخانیشی كەس نەیدی یەك كردەوەی ئێمە دژی بەرژەوەندی پارچەكانی تر بووبێ، كاتێك ئێمە دژی ئێران پەیوەندیمان لەگەڵ حكومەتی عێراق هەبوو، هاوكات باشترین پەیوەندیشمان لەگەڵ هێزەكانی ئەم بەشەی كوردستان هەبوو، بۆیە پەیوەندی یەكێتی‌و پارتی بەوڵاتانی دراوسێوە بەئاسایی دەبینم، بەڵام نە بۆ ئەوان‌و نە بۆ ئێمەش هیچ كات بەڕەوا نابینم ئەو پەیوەندییە زیان بەهێزە سیاسییەكانی بەشەكانی تری كوردستان بگەیەنێت.
هاوڵاتی: بەرێزتان دەزانن جارێكی تر ناكۆكییەكی قوڵ كەوتووەتە نێوان هێزە سیاسییەكانی عێراقەوە، بەجۆرێك مەترسی سەرهەڵدانەوەی ئەو جەنگە تایفیە بەدی دەكرێت كە ساڵی 2006 روویدا، بەبڕوای ئێوە مامەڵەی هێزە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان لەگەڵ ئەم گرژییەی عێراقدا چۆن بێت؟
مستەفا هیجری: پێم وابێت مەسەلەكە زۆر روونە لەپێش هەموو شتدا سەرەكیترین كار كە كورد بیكات ئەوەیە یەكگرتوو بێت، بۆ ئەوەی بتوانێت یەك دەست‌و بەیەك سیاسەتەوە بەرەو رووی كێشەكانی عێراق بوەستێت، لەهەمووشی گرنگتر ئەوەیە كورد لەم ناكۆكیەدا خۆی نەكات بەلایەن، لەبەر ئەوەی ئەوەی لەعێراقدا هەیە پێم وانییە ئەو كێشانە چارەسەر ببن، چونكە وەك پێشتر عەرزم كردن هێزەكانی عێراق لەسەر دیموكراسی رانەهاتوون، جگە لەوەی كێشەو گرفتی زۆری قوڵی مێژوویی‌و نەتەوەیی‌و ئاینی لەنێوان ئەو هێزانەدا هەیە كە بەزەحمەت بەیەك دەگەن، خۆتان دەزانن لەم بارودۆخەدا مەسەلەكە تەنها بەناكۆكی نێو خەڵكەكەوە نەوەستاوە، بەڵكو هێزە دەرەكییەكانی ناوچەكەش دەستیان تێ كێشاوە، گەیشتووە بەڕادەیەك تەوافوقی هێزە عێراقییەكان بەدەست خۆیان نییە، گرنگ ئەوەیە لەم ماوەیەدا كورد سەرنجی لەسەر ئەوە بێت وڵاتەكەی خۆی ئاوەدان بكاتەوەو خەڵكی خۆی رازی بكات، بەجۆرێك ئەم كوردستانە بكرێتە نموونەیەك لەدیموكراسی كە هێزە دەرەكییەكان بگەنە ئەو بڕوایەی كورد جیاوازە لەگەلانی تری ناوچەكە، ئەگەر ئەم قەناعەتە چەسپی، ئەوا بەقازانجی پارچەكانی تر كوردستانیشە.
هاوڵاتی: هەندێ كەس بڕوایان وایە ئێستا باشترین دەرفەتە بۆ راگەیاندنی دەوڵەتی كوردی، بەشێكی تریش بەپێچەوانە دەیبنن، خوێندنەوەی ئێوە بۆ ئەم بارە چییە؟
مستەفا هیجری: ئێمە دەزانین پێكهێنانی دەوڵەت مافێكی رەوایە بۆ كورد، بەڵام هەموو شت بەویست‌و خواست ناچێتە سەر، پێكهێنانی دەوڵەت پێویستی بەهەندێك زەمینە‌و دام‌و دەزگا هەیە، لەباری ئابوری‌و پەیوەندی خەڵك‌و دامودەزگای دیموكراسی، دەوڵەتێك دەبێت بەرهەمی هەبێت‌و بتوانی لەسەر پێی خۆی بوەستێت، لەباری ناوچەیشەوە پێویستی بەوە هەیە هەندێ وڵاتانی دەوروبەر بەوە رازی بن، بەداخەوە ئێستا ئەوە نابینین، كورد ئێستا لەبارێكدایە ناتوانێت دڵنیابێت لەوڵاتانی ناوچەكەو لەبەغدا، ئێمە دەزانین ئێستا هەرێم بەتەواوی پشتی بەبەغدا بەستووە، ئەگەر دوو مانگ بودجە لەبەغداوە نەیەت رەنگە قەیرانی گەورە دروست ببێت، پێم وایە ئێستا زووە، بەڵام ئەمە مانای ئەوە نییە حكومەتی هەرێم پشتی لێبكاتەوە، بەڵكو دەبێت خۆی بۆ ئامادە بكات‌و زەمینەسازی بۆ دەوڵەتی كوردی بكات.
هاوڵاتی: بەرێزت هێمات بۆ ئەوە كرد كە سەركەوتنی ئەزموونی دیموكراسی لەهەرێمی كوردستان بەقازانجی پارچەكانی تریشە، بەڵام ئێوە دەزانن لەناوخۆدا ناڕەزایی زۆر هەیە لەسەر ئەزموونەكەو كەڵەكەبوونی گەندەڵی، هێزە فەرمانڕەواكان چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەم ناڕەزاییانەدا بكەن؟
مستەفا هیجری: كێشەیەك كە من دەیبینم ئەوەیە لەكوردستانی عێراقدا سەرەڕای ئەوەی باسی گەندەڵی‌و كەموكوڕی دەكرێت، بەڵام ستراتیژ نییە بۆ داهاتووی ئەم وڵاتە، ئێستا لەهەموو دنیادا حكومەتە سەقامگیرەكان ستراتیژ بۆ سی ساڵ یان پەنجا ساڵی داهاتوو دادەنێن لەهەموو بارەكانی ئابوری‌و سیاسی‌و پەیوەندی نێودەوڵەتی، بەڵام بەداخەوە ئەوە لێرە نییە، ئەوەی كەمتر لەم وڵاتەدا بیری لێدەكرێتەوە داهاتووی وڵاتە، بۆ نموونە لەهەرێمی كوردستان رێگەچارەی هەموو كێشەكانی خەڵك لەوەدا كورت كراوەتە كە دایانبمەزرێنن‌و پارەیان بدەنێ، ئەمەش سیاسەتێكی سەركەوتوو نییە، چونكە هەر چەند پارە بدەیت خەڵك زیاتر ناڕازییە، ئەنجامەكەی وای لێهاتووە خەڵك لەم وڵاتەدا كاركردنی پێ عەیبە، سەیرە لەهەرێمی كوردستان ئەوەی ئیش دەكات بەشی هەرە زۆری بیانین، یان ئەوەتا لەپارچەكانی ترەوە هاتوون، ئەم سیاسەتە وایكردووە خەڵك خۆی بەموحتاجی كاركردن‌و خۆ ماندوكردن نابینێت، بەڕاستی ئەمە مەترسی هەرە گەورەیە لەسەر ئەم هەرێمە، لێرە مەسرەفكردن بووەتە كەلتور كە لەسەرەڕا تا خوارەوەی گرتووەتەوە.
كە باسی گەندەڵیش دەكەین لەگەڵ رێزی زۆرم بۆ هەموو خوشك‌و برایانم لەكوردستانی عێراق هەر بەهێزە فەرمانڕەواكان‌و هێزەكانی ترو هەتا خەڵكی ئاسایی، گەندەڵی تەنها لەسەرەوە نییە، بەڵكو لەخەڵكی ئاسایشدایە، ئاخۆ دوكاندارێك لەبازاڕ بەو جۆرەی كە پێویستە مامەڵە لەگەڵا خەڵك دەكات؟ ئەوەندەی بتوانێت كەلوپەلی ئێكسپایەرو بێكەڵك دەفرۆشێت، ئەوەی لەفەرمانگەكان كاردەكات خواخوایەتی كاری نەكات‌و وەڵامی خەڵك نەداتەوە، كرێكار كاری بە دروستی ناكات، بەڵێندەر تا بتوانێت هەموو فێڵا‌و تەڵەكەیەك بەكاردەهێنێت بۆ بەرژەوەندی خۆی، ئەوەی لێرە لەبیری خەڵكدا نەماوە ئەوەیە ئەم وڵاتە بەكوێ دەگات، بۆیە هیوادارم لەپێشدا حكومەت‌و دەسەڵات پاشان خەڵك بیر لەو مەسەلەیە بكەنەوە، بەداخەوە جاروبار دەبیستین ئینتیمای نیشتیمانیش لێرە لاواز بووە.
زانكۆ ئەحمەد 30/01/2013
رێككەوتن كراوە”، بەڵام “پرۆتۆكۆڵەكان سەرناگرن”. سەید عەزیم حوسێنی، كۆنسوڵی گشتیی كۆماری ئیسلامی ئێران لە هەولێر، لە هەڤپەیڤینێكدا لەگەڵ (رووداو) دەڵێ “ئێمە ئامادەین و زۆر پڕۆژەمان هەن، هەموو ئیمكانیاتێكیشمان هەیە و خاوەن ئەزموونین”، بەڵام وەك ئەو دەڵێت بۆ گەیشتن بەوە “كات پێویستە تاوەكو رەوشەكە ئارام ببێتەوە و ئێمەش پشوومان درێژە”.
لەسەرەتای ساڵی 2003ەوە بۆ ماوەی چەند ساڵێك وەك راوێژكار لەگەڵ حكومەتی هەرێمی كوردستان كاری كرد و ، دۆستێكی نزیكی كوردە و هاوكاری كوردیش بووە لە نووسینەوەی دەستووری عێراق لەساڵی 2005 دا.
بەشی یەکەم
