^{كۆشان عەلی زەمانی}

^{ئایا باشترە خۆشبەخت بیت یان ئازاد بیت؟ ئەو پرسیارەیە کە فەیلەسوفی بەڕیتانی ئاڵدەس هەکسلی لە ڕۆمانی (Brave New World)دا دەیخاتەڕوو، لەڕێگەی ڕۆمانەکەیەوە وێنای جیهانێکی نوێ دەکات کە لەڕێگەی خۆشبەختییەوە کۆنترۆڵ دەکرێت.}

^{بەپێی ئەو تێڕوانینەی ڕۆمانەکەی لەسەر بنیاتنراوە چینی حوکمڕان لە ڕۆمانەکە لەوە تێدەگات کە مەرج نییە کۆمەڵگا تەنها لەڕێگەی هێزەوە کۆنترۆڵبکرێت بەڵکو دەکرێت لەڕێگەی بڵاوکردنەوەی زانیاری زۆرو زەبەندی لاوەکییەوە یان سەرلێتێکدان و دڵخۆشکردنی ساختەوە ئەنجام بدرێت.}

^{لەو ڕۆمانەدا دەرمانێکی زۆر پێشکەوتوو بەناوی (سۆما) ڕۆژانە دەدرێت بە هاووڵاتیان بۆئەوەی هەست بە خۆشحاڵی بکەن. نەک تەنها ئەوە بەڵکو لەڕێگەی هەڵوەشاندنەوەی بازنەی پەیوەندییەکان (خێزان)، ئازادی سێکسی ڕەها دەدرێت بەتەواوی هاووڵاتیان بۆئەوەی بەشێوەیەکی بەردەوام سێکس بکەن، تەنها هاوژین و خۆشەویستێکیان نەبێت بەڵکو لەگەڵ چەندین کەسدا پەیوەندیان هەبێت، تاوەکو هەموو کەسێ دڵخۆش بێت، بیرلە کۆیلایەتییەکەی نەکاتەوە بەڵکو دڵخۆش بێت بەو سیستمەی کە تیایدایەتی.}

^{لەو ڕۆمانەدا کە لەساڵی ١٩٣١ لەلایەن ئەو بیریارە بەڕیتانییەوە نوسراوە: “هەمووتان هی هەمووتانن” ئەو دێڕەیە کە لەتەمەنێکی زۆر زووەوە لەمێشکی هاووڵاتی و گەنجاندا دەچەسپێندرێت، شتێک نامێنێتەوە بەناوی خێزان، باوک و دایک}

^{شۆڕش خدر}

^{چەمكی دەسەڵات یەكێكە لە بابەتە هەرە سەرەكیەكانی ناو هزری سیاسی،بە درێژایی مێژووی مرۆڤایەتی دەسەڵات لەگەڵ ئەو ژینگەیەی تێیدا ژیاوە خۆی گونجاندووە فۆرمی جیاوازی وەرگرتووە.هەر لە سەردەمی یۆنانی كۆنەوە بۆ سەدەی ناوەڕاست تاكو ئەم ئێستایەی تێیدا دەژین پێیدەوترێت دونیای مۆدێرن،دەسەڵات بۆ درێژكردنەوەی تەمەنی خۆی لە هەر قۆناغێك و سەردەمێك تەكنیك و میكانیزمی جیاوازی بەكارهێناوە،بە شێوەیەك كە بتوانێت هەیمەنەی هەبێت كاریگەری لەسەر سایكۆلۆژیای كۆمەڵگا دابنێت كۆنتڕۆڵیان بكات.}

^{لە قۆناغی كۆمەڵگای تەقلیدیدا هێزی دەسەڵات لەدەست سەرۆك خێڵ و پادشا و پیاوانی ئاینیدا بەرجەستە دەبوو ،بەشێوەیەك لە ڕێگای نۆرم و بەها ئەخلاقی و كەلتوریەكاندا هەوڵی ڕێكخستن و ئیدارەدانی چالاكییە سیاسی و كۆمەڵایەتییەكانی دەدا.بەڵام لە دونیای مۆدێرنەدا ئەم مۆدێلە لە دەسەڵات گۆڕنكاری گەورە بە خۆوە دەبینێت،بە تایبەتی دوای سەرهەڵدانی دەوڵەت نەتەوە وەك بونەوەرێكی زیندوو لە دایك دەبێت ،هەر لەو سەردەمەوە ئەركی دەسەڵاتیش لە ڕیگای دەزگا یاسایی و شەرعیەكانەوە بە سیستەم دەكرێت گۆڕانی بەسەردادێت،هەر ئەم دەزگایانە بۆ خۆشیان دەبن بە بەشێك لەمیكانیزمەكانی كۆنتڕۆڵكردن و چاودێریكردنی ڕەفتار و هەڵسوكەتەكانی}

^{فازڵ وەلیان}

^{ئاڵوگووڕی و خوار و بان بین ئابووری و ئاست فەرهەنگی کوومەڵگا، هووکار و دەلیل فرە دیرد. هەر ولاتێگ وە نسبەت کارگەری و دەس داشتن ڕووشن هویرەیل و سیاسەتمەدارەیل و ئوستادەیل دانشگا و هونەرمەندەیل وەگشتی تەمامچین و لایەنەیلئەو وڵاتە، دەرەجە و ڕادەی گووڕانکارییەیل و خوار و بانیەیل لە گشت باوەتەیل جیاواز و بایس لەی بارەوە وە ئارامی و وە دققەتەو بایدە قسیە و بزانید چە ئویشید و چوی ئویشید.
بەڵام هەرکەسێگ وە بنەڕەت شوین و جی و پایگا و ڕوانگەی خوەی لە بارەی ئەهواڵ ولاتەگەی نەزەر دەید.
وەگشتی هەرکاممان لە درێژای تەمەنمان چەندین جار شنەفتیمنە ک خەڵک ئێران وە چەو وڵاتەیل و نەتەوەیل دەور و وەر خوەی، یەکێگ لە سیاسیترین و ئاگاترین و وەرچەوڕوینترین خەڵکەیل ناوچەگەن.
ئی قسیە لە دەم موئەلمەیل و مامووسایل دانشگا و لە ڕادیۆ و تلیزوین و ڕاگەیاننەیل گشتی، هەمیشە دوپاتەو بوود و وە گووشمان هاوردنە و تیەرنیش.
ئی کارە ئەقەرە تکرارەو بیە ک چمانی توان باوەڕ و ئیمان وەی دروشم و شوئارە باریمن و ئەڵبەت فرەیگمانیش باوەڕ کردیمنە و تەنانەت هەر وەیەیشە نەوسایمنە و ڕێکلام و تەبلیق}

^{ئازاد محەممەدزادە}

^{کۆتایی 40 ساڵەی شەری ساردی ئامریکا و ئێران رێککەوتن و وتووێژە لەسەر پاراستنی بەرژەوەندییەکانی دوولایەنە}

^{هیچ کات ئێران و ئامریکا ئامادە نین گەروەترین و بەهێزترین بەرژەوەندییەکانیان لە ناوچەدا بخەنە مەترسییەوە لە پێناو شەرێک کە زەرەرمەندی سەرەکی خۆیانن، بە پێی گریمانەکان ئەو شەرە ساردەی ئێران و ئامریکا نابێت بە شەرێکی گەرم کە لە دەستدانی بەرژەوەندی و لاوازی پێگەی خۆیانی لێ بکەوێتەوە، چۆنکە تێچوویەکی پر دەست کەوت دەبێت بۆ دوو لایەن، ئەوان گەرەکیان نیە بکەونە ناو شەرێک دوورودرێژ ماوە و بێ ئەنجام.}

^{کورد لە ئێران و زلهێزان:
پێویستە کوردی ئێران پرسی خۆی تێکەڵ بە ململانێی زلهێزان لەگەڵ تاران نەکات، تا ئێستا زلهێزان و بە تایبەتی ئامریکا لە رووی سیاسی، مەحنەوی، مادی، لۆجستیکی و تەنانەت پاراستنی کەمپ و بارگاکان هیچ جۆرە پشتیوانییەکی حیزبە کوردیەکانی رۆژهەڵات و خەڵکی کورد لە ناوخۆی ئێرانی نەکردووە، وڵاتانی زلهێز و گەورەی جیهان و بەتایبەتی ئامریکا ئەوەی لەبەرچاویان نیە و بۆیان گرینگ نەبووە پرسی کورد لە ئێران و رەوشی گەلانی تری ناو ئەووڵاتەیە، چۆن لە حەقیقەت دا کورد ناتوانێ بەرژەوەندی کەلان و دڵخواز بۆ زلهێزان دەستەبەر بکات. ئەو بی مولاباتی و پشت گوێخستن و ئیهمال کردنەی ئەورووپا و ئامریکا لە ئاست کورد لەئێران مێژوویەکی دوور و درێژی هەیە، لە پشت کردن لە سمکۆ تا گەمارۆدان و رووخانی کۆماری کوردستان، هەروەها تیرۆری رێبەرانی کورد دوکتۆر قاسملوو و دوکتۆر شەرەفکەندی کە دوایین نموونەش موشەکبارانکردنی قەڵای دێموکرات حدک و فێرگەی حدکا لە مانگی خەرمانانی ساڵی پار 2018 دا بوو، کە ئامریکا و کۆشکی سپی و ئەورووپا هیچ هەڵوێستێکیان نەگرت و تەنانەت وەها خوێندنەوەی بۆ دەکرێت کە ئامریکا حیزبە کوردیەکانی رۆژهەڵات و ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانی فیدای بەرژەوەندی و ئیمتیاز وەرگرتن لە ئێران و رێگا خۆش کردن بۆ وتووێژ لەگەڵ تاران}

^{شاخەوان برایم عەبدوڵڵا}

^{كێشەی كورد، ئەگەر بە ئاشتی نەبێت، بە شەڕ و رووبەڕووبوونەوە لە بەرانبەر هەر كام لەو دەوڵەتانەی كە كورد كێشەی لەگەڵیاندا هەیە چارەسەر نابێت، تەنانەت هەرچەندی كورد بەهێزیش بێت و شەڕكەری چاونەترسی یەكجار زۆریشی هەبێت، بەڵام نابێت ئەو راستییە تاڵەمان لە بیر بچێت، هێشتا هێزە زەبەلاحەكان، ئەو هێزانەی كوردییان بە خاك و نەتەوەوە بەسەر دابەشكراوە، دەتوانن بە توندی رووبەڕووی كورد ببنەوە.}

^{تۆیش ئارەزووی خۆتە، ئەم قسەیە لەڕووی سۆز و عاتیفەوە چۆنچۆنی لێكدەدیتەوە، بەڵام واقیعەكە رێك ئەوەیە كە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش، تەنیا رێگە بۆ چارەسەری كێشەی كورد لە پرسی ئاشتەوایی دەبیننەوە، ئەگینا لە شەڕدا رەنگە هەندێ شت لەدەستبدەین كە بە خوێنی رۆڵەی كوردان، لە هەر پارچەیەكی كوردستاندا بەدەستهاتوون.}

^{پەیامەكەی عەبدوڵڵا ئۆجەلان درەنگوەختە، دەبوو ئەوكاتانە بووایە كە دەرفەتی باشتر لە ئێستا، بۆ كورد لە باكوور و رۆژئاوا هاتبوونە كایەوە تا لە ئاشتیدا كورد شتی زیاتر بەدەستبهێنێت و پارێزگاریش لە بەشێكی ئەو دەستكەوتانەی بكات كە بە خوێنی بەدەستی هێنا و دواجار لە ئەنجامی سیاسەتی هەڵەی قەندیل بە ئاسانی لەدەستیدا، هەڵبەت باسی رۆژئاوای كوردستان دەكەین، ئاخر ئەگەر پرسی ئاشتی لە}

^{ئاسۆ عەبدوللەتیف}

^{• تەنگی بە سەرۆكی سوریا بەشار ئەسەد لێژكردو دواتر بەرژەوەندیەكانی لەگەڵ هاوتا كردەوەو هێشتیەوە.
• جەنگی دژی موقتەدا سەدر كردو دواتر بەهێزی كردو شەست میلیشیای حەشدی شەعبی بۆ دروست كردن.
• بەرانبەر ئەردۆغان و فیدراسیۆنی رێكخراوە مەترسیدارەكان هیچی بۆ نەكراو ئێستا فڕۆكەی مۆدێلی خاریقی پێدەفرۆشێت.
• لە جەنگ و هەڕەشە دژی كۆریای باكورو سەرۆكە گەنجەكە، دواتر هێشتیەوەو سازشی بۆكرد.
• لەپرسی خاشقچی و سەربڕینەكەی پاشەكشەی گەورەی كرد دژی عەرەبستانی سعودیی و ئەمەش بۆ كۆنتێنەرێك دۆلار.
• حیزبوڵای لوبنانی بە بەهێزترین شێوەو فۆرم ماوەتەوە دژی ئیسرائیل و ئەمریكاو حەسەن نەسروڵاش هێشتا قەدرگیراوترین فیگۆری مەزهەبی و عەقائیدیی رۆژهەڵاتی ناوینە.
• ئەمریكا دیسان چەندین بزوتنەوەو رێكخراوی نافەرمی خستۆتە لیستی رەش‌و تیرۆری نێودەوڵەتی‌و پاش ماوەیەك میدیاو زومی كامێراكانی بەخۆیەوە سەرقاڵ كردوە تا شەڕەكانی دیكەی پێ یەكلایی بكاتەوە بە قازانجی بەرژەوەندیەكانی خۆی.
• دوساڵ پێش ئێستا پارەیەكی هائیلی تەرخانكرد بۆ دەستگیركردنی}

کەماڵ محەممەد

^{لە پێناو بەدەست هێنانی ئامانجەكانی خۆی لە میانەی خاوەندارێتیكردنی ئابورییەكی جیهانی دەستدرێژكەر ،ئەمریكا لە رێگەی پرۆژەیەكەوە كە بە گۆڕانكارییەكانی سەدە ناسراوە نەخشەیەكی بۆ گۆڕانكارییەكانی چەندین وڵاتی رۆژهەڵاتی ناوین ئامادە كردوە، ئەمە لە كاتێكدا كە ناوچەكەو جیهان دابەشبوون بەسەر دو جەمسەری بلۆكدا، بۆیە ئەمریكا دەیەوێت لە رێگەی گۆڕانكارییەكی جیۆپۆلەتیكییەوە سیستەمی سیاسی جیهانی و بە تایبەت رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە دوجەمسەرییەوە بكات بە تاك جەمسەری و باڵادەستی ئەمریكا.}

^{لێرەدا ئەمریكا مەبەستێتی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە پارادۆكسێكی زۆر ئاڵۆز و تەنگەژەی سیاسی و ئابوری و سەربازی و كۆمەڵایەتیدا بێت لە ناوخۆی وڵاتەكانی ناوچەكە ،بۆ ئەوەی نەتوانن تواناكانی خۆیان بخەنە خزمەتی خۆیانەوەو سەقامگیری و ئاشتی لە ناوخۆ و ناوچەكە مسۆگەر بكەن، بۆیە پرسی ستراتیژییە سەربازی و ئابوری و جیۆپۆلەتیكییەكان هەمیشە گەورەترین خەمی ئەمریكا بوە لە ناوچەكەدا ،ئێستا رۆژهەڵاتی ناوەراست لە قەیرانێكی قوڵی سیاسی و ستراتیژیدایە ،ئەوەی ئێستا دەگوزەرێت گۆڕانكارییەكانی جیهانگەرایی و شەری سەرمایەدارە ئیمپریالیستەكانە كە هەریەكەیان ئەیانەوێت لەسەر بنەمای بەرژەوەندییەكان و مۆدێلی قەوارەی سیاسی تایبەت بە خۆیان دابڕێژنەوە ،بەهۆی ئەوەی كە رۆژهەڵاتی ناوەراست ناوچەیەكی گرنگە بۆ سەرچاوەكانی ووزە ئەمە وای كردوە كە زلهێزەكان بیكەنە پێگەیەك بۆ ئەوەی بەشێوەیەكی راستەوخۆ ناوچە نەوتی و ستراتیژییەكانی چەقی رۆژهەڵاتی ناوەراست}

^{ئازاد محەممەدزادە}

<sup>خواستی رەوا و بەرحەقی کورد لە ئێران مافی دیاریکردنی چارەنووسە، چارەنووسێک کە گەیشتن بە سەروەری سیاسی یا حکومەتی خۆجێیی لە شکلی مومکینی خویدا بۆ کورد دەستەبەربکات، جا ئەو شکلە چ خودگەردانی ، خودموختاری، فیدراڵی، یا سەربەخۆیی بێت، کە ئەمانەش بە پێی بارودۆخ، توانا و زەرفیەتی کورد، هەروەها بە تەعامول و پێشگرتنی میکانیزمی ئاشتی و دیالۆگ و قەناعەت، بەرخۆدان، خواستی یەکدەستی سیاسی و خۆراگری مەدەنی روو بە تاران جا چ حکومەتی ئێستا بێت یا دوارۆژ ئیمکان جێ بەجێ بوونی هەیە.
سەربەخۆیی بۆ کوردستانی گەورە، گەرچی سەربەخۆیی ئیدەئالی بەرز و ئامانجی هەرە گەورەی کوردە لە سەد ساڵی رابردوودا، بەڵام سەربەخۆیی کوردستان لە شەرایەتی ئیستادا لە ئیرادە و خواستی کورد بەدەرە، بۆیە سەربەخۆیی بێ دانپێدانانی توکمە و ستراتیژی درێژخایەن، بە ژێر خانی ئابووری و سیاسی لاواز، و بێ پشتیوانی و ئیرادەی وڵاتان گەورەی مسۆگەر نابێت، هەنووکە کوردیش ناتوانی لەم هەلوومەرجەدا ئەو بەرژەوەندیە گەورەیە بۆ زلهێزان دەستەبەر بکات، بەم پێیە لە ژێر ناوی سەربەخۆیی یا بەرژەوەندی حیزب و بەشێکی تری کوردستان نابێ کورد لە ئێران قوربانی بازی و سات و سەودای ئابووری و بازرگانی زلهێزانی جیهانی و فیدای بەشەکانی تری کوردستان.

کەواتە ئێمە وەک کورد لە ئێران لە نەبوونی کەشی ئازاد و دێموکراتیک، بە هۆی زۆری گوشار و سەرکوت لە لایەن حاکمیەتی مەرکەزی تارانەوە لە وەها حالەتێک دا کە مەجالی بەشداری ئازاد بە حیزب و لایەنە سیاسی و مەدەنیەکانی کورد نادرێ کە لە پرۆسێسی هەڵبژاردنی دێموکراتیک دا بە ئازادانە ، جۆری سەروەری سیاسی</sup>

^{بەرێزانی ناوەندی هاوكاری حیزبەكانی كوردستانی ئێران، پێویستە ئێوەی بەرێز بەجێگای تەشویقی گەنجان بۆ شەهیدبوون لەپێناو فێدرالیزەكردنی ئێران دا، داوا لەگەنجانی كورد بكەن كە خۆیان لەپێناو پاراستنی حكومەتی دیفاكتۆ لەتبعیددا، ئامادەبكەن. ‎ئەوانەی شەری موشەكی نوختەزەنیان پێناكرێ سیاسەتی وتووێژخوازیش وەك سووكایەتی بەكورد دەقەبلێنن، با بفەرموون و بەسوود لەبژاردەی ٣هەم واتە:نەقشەرێگای كۆماریخوازان، مافی قایم بەزاتی كوردان لەشكلی حكومەتی دیفاكتۆ لەتبعیددا، مسەوگەر بكەن.
حیزبەكان رۆژهەلات نابێت چارەنوسی كورد، گرێدراویی چارەنووسی نادیاری ئوپۆزیسیۆنی سرانسەری ئێران بكەن، بەلكوو پێویستە بۆ دەستەبەركردنی مافی قایم بەزاتی كورد، فرسەتەكان بۆ وتووێژ دەگەل تاران بقۆزنەوە، واتە: ” ” نابێ نەغد بە قەرز بدەن ” ‎بۆ كوردی رۆژهەلات نابێ گرینگ بێت لەتاران شا حكومت دەكات، یان شێخ و مەلا، بەلكوو ئەوەی دەبێ گرینگ بێت: چەسپاندنی مافی قایم بەزاتی كوردە، بۆیە گەر خەلك وحزبەكا ئیرادە بكەن، دەتوانن مافی كورد لەشكلی حكومەتی دیفاكتۆ،ئنتقالی،و لەتبعیدا رابگەیەنن. ‎بێ ئینسافی دەبێت گەر بەرێزانێك، ململانی گۆفتمانی ناو حیزبەكەیان، تێكهەلكێشی گۆفتمانی ئاشتەوایی بزووتنەوەی كۆماریخوازان}

هەڵۆ ئەحمەد

^{ئەم پرسیارە و چەندین پرسیاری تر کە بوونەتە جێی وتووێژی زۆرێک لە خەڵکان و کەسانی کۆمەڵناس، من لێرەدا بەڕوونی خاڵێک دەخەمەڕوو.}

^{لەدوای سێبتێمبەری ساڵی ٢٠١٥ بەڕێژەیەکی بەرچاو و نائاسایی کۆمەڵێ کۆچبەی زۆر ڕوویان لەوڵاتانی ئەوروپا بەگشتی و وڵاتی ئەڵمانیا بەتایبەتی کرد، کە لەم ڕێژە کۆچبەرەدا سەدان و بگرە ھەزاران خێزانیش لەناویاندا ھەبوو لەھەموو نەتەوەکانی وەک عەرەب و فارس و ئەفغانی و ئەفریقی بەھەمان شێوەکوردیش کەبێ بەش نەبوو لەو ڕێژە کۆچبەرانە کەڕوویان لەوڵاتانی ئەوروپاکرد.}

^{ئێمە لێرەدا تیشک دەخەینەسەر ئەو بابەتەی کە بۆچی زۆربەی ئەو خێزانانەی کە لە نیشتمان و وڵاتی خۆیان ھیچ کێشەیەکی ئەوتۆیان نەبووە بۆ لێکترازان و جیابوونەوە بەڵام بە گەیشتنیان بۆ وڵاتانی ئەوروپا و دوای ماوەیەک ژیان لەو غەریبیەدا بەڕێژەیەکی بەرچاو لەو خێزانانە تووشی لێک ترازان و جیابوونەبوون.}

^{ھۆکار گەلێک ھەن بۆ ئەم کێشە خێزانیانە کە ھەردوو ڕەگەز تیایدا بەشدارن لەھەندێک حاڵەتدا ھۆکار ئافرەتەکەیە و لەھەندێک حاڵەتیش ھۆکار پیاوەکەیە کەبەڕادەیەکی زۆر بەرچاو ھۆکاری دروست بوونی کێشە و جیابونەوەی ئەو خێزانانە دەگەڕێتەوە بۆ پیاو.}

^{لێرەدا ئەبێ ئەوەبخەینەڕوو کە زۆربەی ئەو کێشانە لەوەوە}