لە فارسیەوە: ئارام مەحمود ئەحمەد

 ڕێككەوتن لەسەر سیستمی نوێی ناوچەیی

^{پێدەچێت دەستپێكی قۆناغەكانی جێبەجێ‌ كردنی ڕێكەوتننامەی جنێف لە نێوان ئێران و وڵاتانی 5+1، بیانویەك بوبێت بۆ ئەوەی رۆژئاوا، ئێران بێنێتە ناو هاوكێشە گرنگەكانی ناوچەكەوە. ئەمریكا بەناسین و هەڵسەنگاندنی وردی ئەم راستیە دەتوانێت لەگەڵ ئێران وەك هێزێكی گەورەی ناوچەكە لەپێناو بەدەستهێنانی ڕێككەوتنی هەمەلایەنە لەبارەی سیستمی نوێی ناوچەكە بەتێگەیشتنێك بگات. بەمەرجێك گۆشەنیگای حكومەتی ئەمریكا سنوری بەرتەسكی ئاسایشی ئیسرائیل ببەزێنێت و دوبارە لەسەر بنەمای پانتاییەكی بەرفراوانتر لە ئیسرائیل لەرۆژهەڵاتی ناوەڕاست بڕوانێت.     لەگەڵ دەستپێكی قۆناغەكانی جێبەجێ‌ كردنی ڕێككەوتننامەی جنێف، گفتوگۆی وڵاتانی ئەمریكا و فەرەنسا و ئاڵمانیا و بەریتانیا لەگەڵ ئێران لەبارەی هاوكاری ناوچەیی پەرەسەندنی بەخۆیەوە بینیوە و لە پێشبینیەكانی شیكەرەوە سیاسیەكان تێپەڕیوە. پێدەچێت چارەسەری فایلی ناوەكی ئێران ئەگەر كاتیش بێت، هۆكارێك بوبێت بۆ ئەوەی رۆژئاوا ئێران بێنێتە ناو هاوكێشە گرنگەكانی ناوچەكەوە. ئەمریكاش پێویستی}

 ^{نەریمان مەحـمەدی}

^{١ - رێگەی گەڕانەوەی ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی هەرێم لە چیدا دەبینن؟}

^{کورد لەم بارەیەدا چەند ڕێگای هەیە. یەکەم ئەوەیە کە بە پێی یاسای عێراق بچێتە بەرەوە و بیهەوێت کێشەکەی یاسایی چارەسەر بکات. بەڵام ئەم ڕێگایە چەند کێشەی گرینگی هەیە. پێش هەموو شتێک یاسای عێراق ئەو ئیمکانەی تەرخان نەکردووە و ئەگەریش تەرخانی بکات دیسانیش یاسا ئەو دەسەڵاتەی نییە کە بتوانێت کێشەکەی چارەسەر بکات. ئەگەر یاسایەکی پڕهێز بووایا کە پشتوانەیەکی پراکتیکی هەبوایا، ئەوا دەمانتوانی دڵ بەو یاسایەی خۆش بکەین. بەڵام لە ڕاستیدا یاسایەکی وا ئێستا لە عێراق بوونی نییە. ڕێگای دووهەم ئەوەیە کە کورد بە هێزی نیزامی بیهەوێت ناوچە دابڕێنراوەکان بگەڕێنێتەوە سەر خاکی کوردستان. ئەمەش زۆر ئەستەمەو و دەتوانێت هەزینەیەکی زۆری سیاسی، نزامی و کۆمەڵایەتی بۆ کورد هەبێت. کورد هێزی نزامی ئەوەندە بەهێز نییە}

وشیار كرماشانی

^{پرسیار: بزووتنەوەی ڕزگاری خوازانەی گەلی کورد لە کوردستانی ڕۆژهەڵات لە مێژووی خەباتی ڕەوایدا تووشی بەرزی و نزمیێکی زۆر هاتووە و لەوانەشدا بە ناچار شێوازی جۆراوجۆری بۆ خەباتەکەی هەڵبژاردووە، لە بار و دۆخی ئێستای ناوچەکە و ئێرانێشدا زۆربەی حیزب و لایەنە سیاسیەکان شێوازی خەباتیان لە سەر دیالۆگ کردن هەڵبژاردووە کە ئەمە لە گەڵ ڕای جۆراوجۆر بەرانبەر بووەتەوە، ئایا دیالۆگ وەکوو شێوازێکی گونجاو دەتووانێت کاریگەری بۆ چارەسەری کێشەی کورد ببێت ؟}

^{وەلام:  بێ گومان خه‌باتی چه‌ندین ساڵه‌ی گه‌لی كورد له هه‌موو به‌شه‌كانی كوردستان شتیكی ڕوون و ئاشكرایه و قه‌ت كه‌س ناتوانێ نكوڵی لێ بكات، به‌تایبه‌ت له ڕۆژهه‌ڵاتی كوردستان كه ده‌توانین بڵین بۆ یه‌كه‌مجار له مێژۆی كورد حكومه‌تێكی كوردی دامه‌رزا و بوو به بنه‌مایه‌كی قورس بۆ به‌خۆ باوه‌ڕ بوونی كورد.}

رەزا شوان

^{پرۆژەی بە عەرەبکردنی کەرکوک و، گۆڕینی دیمۆگرافیای نەتەوەیی، بۆ زۆرکردنی رێژەی عەرەب و کەم کردنەوەی رێژەی کورد .. پرۆژەیەکی تازە نییە، بەڵکو پرۆژە و پیلانێکی شۆڤێنیی عەرەبی نەخشەداڕێژراوە، حکومەتە یەک لە دوای یەکەکانی عێراق تۆکەمەتر و پیستر درێژەیان بەم سیاسەتە رەگەزپەرستییە داوە ..لە ساڵی ( ١٩٢٧) دا، کە یەکەمین بیرە نەوت لە بیرە نەوتەکانی باوەگوڕگوڕ لە کەرکوکدا تەقییەوە و نەوتی لێ هەڵقوڵا .. لەو ساڵەوە تا ئێستا ئەم نەوتە بۆتە مایەی شەڕ و وێرانکاری و نەگبەتی بۆ ئێمەی کورد، نەک مایەی خێر و خۆشی وخۆشگوزەرانی و ئاوەدانی . لە سەردەمی حکومەتی بۆ دووەمین جاری سەرەک وەزیرانی عێراق ( یاسین الهاشمی ) کە لە ساڵی ( ١٩٣٥ز) دا بوو،هاشمی مەیل و بیرێکی شۆڤێنیی عەرەبی توندڕەوی هەبوو .. هەر لە ساڵی ( ١٩٣٥) دا، ( یاسین الهاشمی ) دەستی بە بەعەرەبکردنی پارێزگای کەرکوک کرد ..ئەوەبوو کە دوو هۆزی گەورەی عەرەبی}

 دەیڤد رۆمانۆ

^{ئێستا سەرنجم راكێشان بۆ بابەتەكە، لەڕاستیدا ڤلادیمێر پوتین هیچ پشتگیرییەكی بۆ دەوڵەتی یەكگرتووی كورد رانەگەیاندووە. ئەو جیهانەی تێیدا دەژین پڕە لە نادادپەروەری بەرامبەر گرووپ و نەتەوەی جیاواز. لەڕاستیدا ئەوەی پوتین گوتی لە دوای رووخانی یەكێتی سۆڤیەتی جارانەوە ئەمە بوو: "نەتەوەی رووسیا بووە گەورەترین نەتەوە لە جیهاندا كە سنوورەكان جیای كردبێتەوە". بوونی 27 ملیۆن رووسی لە دەرەوەی رووسیا، بەوانەشەوە كە لە ئەمریكا و رۆژئاوای ئەوروپا دەژین، وادەكات كە قسەكەی پوتین راست بێت كاتێك دەڵێت لەدوای ساڵی 1991ەوە نەتەوەی رووسی بووە بە گەورەترین نەتەوە كە سنوورەكان جیای كردبێتەوە. بەڵام ئەگەر باس لە ژمارەیەك لە خەڵك بكەین كە لە وڵاتی خۆیان دابڕێندراون بەهۆی گۆڕانكاری لە سنوورەكاندا، ئەوا نەتەوەی رووسی گەورەترین نەتەوە نین لە جیهاندا. بوونی 30 تا 40 ملیۆن كورد لە جیهاندا بەبێ بوونی دەوڵەتێكی سەربەخۆ لە هیچ شوێنێكی جیهاندا، ئەو شەرەفە}

عەبدوڵڵا رێشاوی

هەموو دەستەبژێری سیاسی عێراق بەیەك ئاواز قسە دەكەن، ئەوان هەمیشە ئەم قەوانە لێدەدەنەوە كە عێراق كێشەی تیرۆری هەیە و پێویستی بە دیموكراسیشە، ئەم دەستەبژێرە ماوەی 11 ساڵە لەسەر ئەم ئاوازە دەخوێنن، كەچی هێشتاش نە تیرۆر بنەبڕكراوە و نە دیموكراسیش بنجی داكوتاوە، بەڵكو بەپێچەوانەوە بەردەوام تیرۆر لە عێراقدا بەهێزتر دەبێت و دیموكراسیش تادێت بێ ماناتر دەبێت. لە دیدارەكەی سلێمانیدا كە مانگی رابردوو زانكۆی ئەمریكی لە عێراق رێكیخستبوو، دیسانەوە ئەم ئاوازە كەوتەوە كار.  "عێراقی نوێ رووی لە دیموكراسی ناوە و هێزە تاریكەكانیش ناخوازن عێراق بەرەو دیموكراسی هەنگاو بنێت" ئەمە ئەو شێوازی گوتارە بوو كە كەسایەتییە سیاسییەكانی كۆكراوە لەو دیدارەدا قسەیان پێدەكرد. ئەمەش گوتاری دەستەبژێری سیاسیی عێراقە لەدوای 2003. هەر كەسیش لەم گوتارە لابدات و بەم ئاوازە نەخوێنێ دەكرێتە دەرەوەی یاریگاكە وەك كەسایەتی سیاسی میسال ئالوسی.

                                                                                   ^{د.سه‌ردار عه‌زیز}

Read more...