ئاریتما موحەممەدی
ئەم بابەتە لە چەند بەش پێک دێت و پتر بابەتێکی فەلسەفی و کۆمەڵایەتییە و تێیدا هەوڵ دەدرێت کە بنەما سیاسیی و کۆمەڵایەتییەکانی کۆمەڵگا و کێشە و بەربەستەکانی بەردەم پێشکەوتن و نوێبوونەوە لە ڕوانگەی دوو توێژی مەزن و گرینگی کۆمەڵگاوە شی و شرۆڤە بکات و ئامانجەکانی پشت ئارەستە کردنی ڕووداوەکان ڕوون دەکاتەوە و کردار و بکەرەکانی بنەڕەتیی کایەی سیاسیی و بزووتنەوەکانی مەدەنیی کۆمەڵگا دەناسێنێت و لە هۆ و هۆکار و چارەسەرییەکان دەکۆڵێتەوە و ئەکتەری پشت ئەو ڕووداوانە دەناسێنێت! هاوکات لەم بابەتەدا باییخ بە کۆمەڵگای کوردستان و کێشە و بەربەستەکانی بەردەم پێشکەوتن و نوێبوونەوەی کوردستان دەدرێت و چۆنێتی چارەسەرکردنی کێشەکان ئاماژەیان پێ دەکرێت. گرینگترین خاڵی چارەسەری ئەوەیە کە ئێمە کێشە و بەربەستەکانی بەردەم پێشکەوتنی هەر کۆمەڵگایەک پێناسە بکەین و بناسین، ئەو کات دەکرێت کار لەسەر چارەسەرکردن و دۆزینەوەی ڕێگای چارەسەری
ئیڤگینی ئەڤدۆکوشین، سەرۆکی ناوەندی لێکۆڵینەوەی ئاسیایی دەڵێت: "پێشکەوتنێکی گەورە هەیە لە واژۆکردنی گرێبەست لەنێوان رووسیا و چین ، بەڵام ئێستا لە 50%ی ئەو گرێبەستانە تەنها لەسەر کاغەزن. هەروەها ئێمە لەگەڵ چین لە ساڵی ٢٠١٤ چەندین مەشقی سەربازیمان کردووە بەیەکەوە و هاوکاری سەربازیمان هەیە ئەوەش بۆ هەردوولا گرنگە". وڵاتی چین گەورەترین وڵاتی جیهانە لە رووی رێژەی دانیشتووانەوە، رووسیاش گەورەترین وڵاتە لە رووی رووبەری جیوگرافیەوە. ئەم دوو وڵاتە بە گەرموگوڕی کار لەسەر پەرەپێدانی پەیوەندییەکانیان دەکەن، لەو چوارچێوەیەشدا چەندین گرێبەستیان لەبواری وزەدا واژۆ کردووە. بەرپرسانی رووسیا دەڵێن پەیوەندییەکانی نێوان مۆسکۆ و پەکین تەنیا لە بواری ئابووریدا نییە، بەڵکو سەربازی و سیاسیشن.
قادر خەندەرەش
ماوەی نزیک بە چارەگە سەدەیەکە حیزبەکانی رۆژهەڵات جا چی بە دڵخوازی خۆیان بێت یان بە زۆری؛ وازیان لە خەباتی چەکداری هێناوە و لە چەند کامپێک و لە قوڵایی کوردستانی باشوور دانیشتون و سەرقاڵی ژیان و گوزەرانی ئاسایی خۆیانن، دیارە بێجگە لە هەندێک کاروباری سیاسی و سەردانی کردنی یەکتر؛ جارو بارەش دابڕان و دوبەش و سێبەش بوون بۆتە بە بەشێک لە ژیان و خەباتی ئەو حیزبانەی رۆژهەڵات و جار جاریش مۆڕ بونەوە و تانەو تەشەر لە یەکتر دان و یەکتر بوغزاندن بەشێکی دیکەیە لە ژیانی نێو ئەو کامپانە.
هەر دوا بە دوای هێرش و پەلامارەکانی داعش بۆ سەر هەرێمی کوردستان و هەڵگیرسانی شەڕ لە نێوان یەکێتی و پارتی لە لایەک و تیرۆریستەکانی داعش لە لاکەی دیکەوە، حیزبەکانی رۆژهەڵات هەر یەکە و لە لای خۆیەوە ئامادەیی خۆی نیشاندا بۆ بەرگری کردن لە کوردستانی باشوور، دیارە هەر یەک لە حیزبی
دەیڤد رۆمانۆ
سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەڵێ ئەو سنوورانەی دوای رێککەوتننامەی سایکس بیکۆ داندراون، پیرۆزییان نەماوە و عێراق و سووریا بە کرداری دابەشکراون و داعش بە ئارەزووی خۆی سنوور دیاری دەکات.
مەسعود بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە میانەی هەڤپەیڤینێکدا لەگەڵ کاناڵی سکای نیوز، ئاماژەی بە ستراتیژی شەڕ لەگەڵ داعش کرد و رایگەیاند،" ستراتیژیەتی ئێمە دوورخستنەوەی داعشە لە سنوورەکانی هەرێمی کوردستان. چاومان لە خاکی کەس نییە، بەڵام رێگە بە داعش نادەین بستێک لە خاکی کوردستان داگیر بکات".
رەزا شوان
رۆژی هەینی (١٠ /١٠ / ٢٠١٤)، لە شاری ( ئۆسڵۆ) ی پایتەختی ( نەرویج )، سەرۆکی لیژنەی بەخشینی خەڵاتی ئاشتی ( سۆربیون یاگلاند) ناوی خەڵاتگرانی خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی بۆ ساڵی ( ٢٠١٤) راگەیاند، خەڵاتەکەش بە نیوەیی درایە، دوو چالاکوانی بواری داکۆکیکردن لە مافەکانی منداڵان و و مێردمنداڵان، هەردووکیان لەدژی چەوسانەوەی منداڵان و، رێ نەدان بە کچان کە بچنە قوتابخانە .. تێکۆشاون . یەکەمین براوەی خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی، ( مالالا یوسفزای ) یە، کە کچە لاوێکی خوێندکاری ( پاکستانی ) یە و، تەمەنی ( ١٧) ساڵە، ئیستا لە شاری ( بەرمەنگەهام ) ە لە( بەریتانیا ) .. لە مانگی سێبتەمبەری ساڵی ( ٢٠١٢) دا، چەکدارانی بزووتنەوەی تالیبان لە پاکستان لە سەر ئەوەی کە ( مالالا ) داوای کرد مافەکانی کچان نەخۆن و، پێویستە رێیان پێ بدەن بچنە قوتابخانە و بخوێنن و فێربن، گوزارشت لە رای خۆیان بکەن، بە نیازی کوشتن تەقەیان لێکرد و فیشەکێک بەر سەری کەوت بەڵام نەمرد ..
رەزا شوان
ئێمە لە رۆژی ( ٢٣/ ٩/ ٢٠١٤) دا، لە ماڵپەڕە کورییەکاندا، نووسینێکم لە ژێر ناوی ( تورکیا پیلانداڕێژی تاوانەکانی چەتەکانی داعشە لە دژی کورد ) کە تێیدا، پەردەمان لەسەر رۆڵی ناپاکی تورکیا لە دژی گەلی کوردمان لادا .. ئەم نووسینەشمان درێژەدانە، بە ئیدانەکردنی رۆڵی ناپاکی ئاشکرایتورکیا لە دژی هیوا و خواست و مافەکانی گەلی کوردمان لە کوردستاندا.. بێگومان هەر دەوڵەتێک پشتگیری تیرۆریستان بکات و، یارمەتیان بدات .. ئەویش وەکو ئەوان تیرۆریستە و، هاوبەشە لەو تاوانانەی دەیکەن .ئەمڕۆ نەک هەر لای کورد ئاشکرایە، بەڵکو بۆ هەموو وڵاتانی جیهان روون بۆوە و، هیچ گومانێکیان نەما لەوەی کە تورکیا، بە ئاشکرا و بێ شەرمانە، بە چک و لۆجستی، هاوکاری ( چەتەکانی جاشە ئسلامییە بێڕەوشتەکان ) و، ( بەرەی نوسرەی ) توندڕەوی جاشی دروستکراوی تورکیا دەکات، بۆ جینۆسایدکردنی گەلی کوردمان لە رۆژئاوا و لە باشووری کوردستاندا، بۆ جێبەجێکردنی ئەم مەبەستە گڵاوەشیان، تورکیا بووە بە مۆڵگەیەک
وێڕای رەتکردنەوەی لە لایەن وڵاتانی جیهان لە سەرووی هەموویانەوە ئەمریکا و رووسیا، جگە لەوەش وڵاتانی دیکەی ناتۆ ئەم بیرۆکەیە رەتدەکەنەوە. بەڵام پرسیارەکە ئەوەیە بۆچی تورکیا هێندە پێداگری لەسەر دروستکردنی ناوچەیەکی ئارام دەکات، کە بەشی زۆری دەکەوێتە نێو رۆژئاوای کوردستان.
ناوچەی ئارام یاخوود ناوچەی جیاکەرەوە ، برتییە لە دروستکردنی ناوچەیەک کە هەردوو لایەنی پێکدادانەکان لەیەکدی جیادەکاتەوە، ئامانج لە دروستکردنی ناوچەکە پاراستنی هاووڵاتیانی مەدەنییە و هەروەها کەمکردنەوەی فشاری زۆری پەنابەرانە. لەگەڵ ناوچەی ئارام هەندێکجار ناوچەی دژەفڕینیش دروستدەکرێت:
جۆرەکانی ناوچەی ئارام لە جیهان : بۆ یەکەمجار لە ساڵ ١٩٥٣ لە جەنگی نێوان هەردوو کۆریادا
فرزەند شێرکۆ/ لێکولەری ستراتیژی
سەرەتا: دوو ساڵ لەمەوبەر سکوڵی سیاسی زانکۆی هارڤارد پرۆژەیەکی پێشنیارکرد بۆ داهاتوی کوردستان: هەولێر ببێت بە چەقی سیاسیی هەرێمی کوردستان و ئەو کاتە یان هەرێمی کوردستان بخرێتە سەر تورکیا و سیاسەتی کوردی لە تورکیا بەڕێوەبەرێت. یاخود کوردستانی رۆژئاوا و هەرێمی کوردستان - بە لەتبونی سوریا و عێراق- ببنە سیستمێکی کۆنفدراڵی و کاریگەرییش لەسەر کوردستانی رۆژهەڵات دابنێن. تا ئێستا ئەمانە روینەداوە. 1. ساڵی 2014 هەرێمی کوردستان کاریگەریی ستراتیژیی خۆی لەدەستدا: -پێگەی هەرێم وەکو چەقی سیاسیەتی ئیقلیمیی تایبەت بە مەسەلەی کورد، لاواز بو. قەندیل و ئیمرالی و کۆبانی بەهێزتر لەجاران هاتنە ناو هاوکێشەی دروستکردنی سیاسەتی کوردستانییەوە. -پێگەی هەرێم لەسەر ئاستی دروستکردنی سیاسەتی عێراقیی لاواز بوو. حکومەتی حەیدری عیبادی، بێ رەچاوکردنی داواکانی کورد پێکهێنرا. پێشتر کورد بە "شادروستکەر"ی ناو دەوڵەتی عێراق تەماشا دەکرا.
دەیڤد رۆمانۆ
هەر لە كاتی داگیركردنی موسڵەوە لەلایەن دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام (داعش) لە مانگی حوزەیرانەوە، زۆر لە چاودێران ئیدارەی ئۆبامایان رەخنەباران كرد. هەندێك چاودێر رەخنەیان لەوە دەگرت كە ئۆباما بە تەواوەتی سەربازەكانی لە كۆتایی 2011 لە عێراق كشاندەوە. من بۆ خۆم رەخنەم لە ئۆباما گرت لەسەرئەوەی كە هەر لەساڵی 2010ەوە خۆی لە خراپبوونی بارودۆخی عێراق بەدوور گرت. بەتایبەتیش كە چاوپۆشی لە تاكڕەویی مالیكی دەكرد. دوای ئەوەی كە داعش هێرشی كردە سەر هەرێمی كوردستان، زۆربەمان پێمانوابوو كە ئۆباما ئەو پشتگوێخستنەی خراپبوونی بارودۆخی عێراق درێژە پێدەدات. پاش پێنج رۆژ لە داگیركردنی شنگال و چەند ناوچەیەكی دەشتی نەینەوا، ئۆباما رایگەیاند كە وڵاتەكەی هێرشی ئاسمانیی سنووردار دەكاتە سەر داعش. وەڵامەكەی ئۆباما زۆر سنووردار دەهاتە پێش چاو. وەك وەڵامدانەوەیەكی پڕ لە دوودڵی دەردەكەوت. لەسەرەتای مانگی ئابدا و لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ
سمكۆ محهمهد
جارێ با لەوێوە قسە بكەین كە مارشی (ئەی رەقیب) جگە لەوەی وەك شیعر موڵكیەتی دڵداری شاعیرە، لەباری گشتیشەوە موڵكی كۆمەڵگەی كوردستانە و هیچ گرووپێك بۆی نییە نەك هەر رستەی لێ بقرتێنێ و دەستكاری بكات، بەڵكو بۆیان نییە بیخەنە دەنگدان و راپرسیشەوە بۆ ئەوەی ئاڵوگۆڕ بەسەر مارشەكەدا بێت، چونكە جێكەوتە بووە و خوێنەوار و نەخوێنەوار لەبەریان كردووە و موڵكیەتی گشتی و مۆری مقاوەمەی وەرگرتووە، خۆ ئەگەر بیانووە بێ بنەماكانی ئاینپەروەرەكانی ناو پارلەمان بە كوفری لە قەڵەم بدەن، دیسان هەر هەڵە تێگەیشتنە، چونكە ئاین جگە لەوەی گوتاری خودایە و بۆ چاكسازی ژیان هاتووە و كاری پێ كراوە، هاوكات تێكستێكی دیاریكراوە، كەواتە كوردستان لێرەدا شوێنە و شوێنیش پیرۆز ناكرێ تا ببێتە ئەلتەڕناتیڤی ئاینێكی تر، بۆیە ئەو شیعرە لە كاتی خۆیدا كە نووسراوە، وەڵامێكە بۆ دوژمن و ئەو رەقیبانەی لە دەرەوە و ناوخۆی كوردستان دەیانەوێ پیرۆزییە مێژووییەكەی لەناو بەرن، كەواتە پێمان خۆش بێت
هونهر رهسوڵ ئهحمهد
نهوت و چوَنیهتی ههناردهكردنی، گرفتی بهردهوامی حكومهتهكهی مالیكی بوو لهگهڵ ههرێمی كوردستان. سهرهنجام رێكنهكهوتنی بهغداو ههرێم بوَ دوَزینهوهی دهریچهیهك بوَ چوَنیهتی ههناردهكردنی نهوتی ههرێم، لهپاڵ گرفت و ئاستهنگهكهلهكهبوهكانی تر، برینی بهشه بوجهی ههرێمی لهسهرهتای ئهم ساڵهوه لێكهوتهوه، ئهمهش دواكارتی بههێزی مالیكی بوو دژی ههرێمی كوردستان. مالیكی بهو بریارهی كهپێچهوانهی دهستورو یاسا بوو، ئاستهنگێكی گهورهی خستهتهبهردهم ههرێمی كوردستان و بهم كارهی بهتهواوی قهیرانی دارای لهههرێم دروستكرد. قسهی ئێمهلهسهر بێپلانی حكومهتی ههرێم نیه، كه بهرگهی تهنهاچهند مانگێك له نهناردنی موچهی نهگرت وئێستابهچهند مانگ جارێك موچهی فهرمانبهرانی دهدات و گهورهترین قهیرانی ئابووری ههرێمی كوردستانی تهنیوه و هاولاَتیانی له خراپترین دوَخدا ژیان دهگوزهرێنن. قسهی جدی لهسهر ئهوهیه، دوای ئهوهی مالیكی لهژێر فشاری دهركی و ناوخوَیدا دهست بهرداری خولی سێیهمی سهروَكایهتی بوو، وه لهسهر خواستی ههمووان (حهیدهر عهبادی) بوو بهسهروَك وهزیران، چ گوَرانكاریهك لهپهیوهندهیكانی بهغداوههولێر روست دهبێت؟
رەزا شوان
پەندێکی کوردیمان هەیە کە دەڵێت : " نە بە خۆشی زستان و، نە بە زەردەخەنەی دوژمن بڕوا مەکەن " .. ئاشکرا و لەبەر چاوە، کە تورکیا بە ئاشکرا پشتگیری لە چەتە بەکرێگیراوەکانی داعش و، گروپە توندڕەوە ئسلامییە تیرۆریستتەکانی دژ بە کورد دەکات و، چەکیان دەداتێ و، مەشقیان پێ دەکات و، یارمەتی لۆجستییان دەدا و، زانیاری و نهێنییان دەربارەی هێز و چەکەکانی پێشمەرگە و گەریلاکانکوردستان و هێزەکانی پاراستنی گەل، بە چەتە بەکرێگیراوەکانی داعش دەدات .. سوپای تورکیا بە ئاشکرا لە شاری ( غازی ئەنتاب) و چەند شوێنێکی تردا، مەشق بە چەتەکانی داعش دەکات و، نەک هەر دەروازە سنوورییەکانی لەبەردەم هاتنی تیرۆریستان واڵا کردووە ، بەڵکو هەموو کارئاسانییەکیشی بۆ ئەو تیرۆریستانە کردوون، کە بۆ کردەوەی تیرۆریستی و بۆ شەڕکردن لە دژی کورد هاتوونەتەسوریا و عێراق،زۆر لەو تیرۆریستییانەی تا ئێستا لە لایەن پێشمەرگ و هێزی پاراستنی گەلەوە، بە دیل گیراون دانیان بەوەدا ناوە، کە لە سنووری تورکیاوە هاتوونەتە سوریا و عێراق و، لە لایەن موخابەراتی تورکیاوە یارمەتی دراون و کارئاسانیان بۆ کردوون، کە بچنە پاڵ داعش بۆ هێڕشکردنە سەر کوردستان .. بەلای تورکیاوە، چ شەنگال و چ کۆبانی و،
(( كۆبانی تهنیا نیه ، كۆبانی نامووس و ویژدان و ناسنامهی گشت كوردستانه ))
جهماوهری تێكۆشهری كوردستان
كوردستانیانی خهباتگێڕ و شۆڕشگێر
نهتهوهیهكگرتووهكان،و ئهنجومهنی ئاسایش
ئهمریكا و هاوپهیمانی نێونهتهوهیی لهدژی تیرۆرستانی داعش، و ئازادیخوازانی جیهان
چهند ڕۆژێكه تاریك پهرست و چهته تیرۆرستهكانی داعش، بهجۆرهها تانك و موشهك و تۆپ وە چهكی قورس بوردومانی خهستی كۆبانی دهكهن، كهلهئهنجامی ئهو هێرش و پهلاماره ناڕهوایهدا، بهههزاران هاوڵاتیانی مهدهنی و سڤیل ماڵ و حاڵی خۆیان جێهێشتووه، لهسهر ئهو بنهمایه داوا لهڕای گشتی و نهتهوهیهكگرتووهكان، و ئهنجومهنی ئاسایش و كۆمهڵگای نێونهتهوهیی، و وهزارهتی پێشمهرگه و ئهمریكا و هاوپهیمانی نێونهتهوهیی لهدژی تیرۆر و تیرۆرستانى داعش، و ئازادیخوازانی جیهان دهكهین،
قەرەنی قادری