به‌ڕێزان ( عوسمان عه‌به پێنجوێنی یان عوسمان قه‌ڵادزه‌یی) و( جه‌واد حه‌یده‌ری) به‌داخه‌وه وتیان به‌ڵێ ڕاسته و كۆچی دوایی كردووه؟
هونه‌رمه‌ند و پێشمه‌رگه ، سروودبێژ و گۆرانیبێژ...
کۆڕەوو شەنگال وتووەو دەیڵێت و بەشداریی کاریگەری لەئاهەنگەکانی سەرفیرازیدا بووەو دەبێت.
مستەفا داداری موکریانی مەهابادی خۆی بەخوێندکاری (مام هێمنی شاعیر ١٩٢١-١٩٨٦) دەزانێ و کاتێک قسە دەکا...
باسمان بۆ بکەن، ئەو ئۆرکێسترەی ئێوە چەنساڵێک ژەنیاری بوون؟ئەو ئۆرکێسترە بە ئۆرکێستری رادیۆ کرماشان ناسراو بوو و لە سەرەتاشەوە سەرپەرەشتییەکەی بەدەستی بەڕێز عەبدولسەمەدیان بوو کە...
بەر دەکەوێت بەڵام لەو لایشەوە هەر بە پاڵپشتی ئەو سامانە دەوڵەمەندە،خۆی دوو هێندە لە نێو ڕووبەری فەرهەنگیی کورددا دەردەخات. هێشتاکەیش کتێبخانەکەی پڕیەتی لە دەیان بەرهەمی...
کوردستان تریبون/ بەشی دووهەم
چۆن مامەڵە لەگەڵ حیزبە کوردیەکانی دیکەدا دەکەن؟
وەلام: سەبارەت بەچەشنی مامەلمان دەگەل حیزبە کوردیەکانی دیکەدا، دەبەێ عەرزبکەم کە بزوتنەوەی کۆماریخوازی رۆژهەڵاتی کوردستان هەروەکی لە مەنشووری بزووتنەوەکەدا ئاماژەی پێکراوە، خۆی بە دژبه‌ر، جێگره‌وه و ئاڵترناتیڤی حیزب‌و رێکخراوه‌كانی رۆژهه‌ڵاتی كوردستان نازانێ. هه‌موو لایه‌نه‌كان وەک دۆست و هاوخه‌بات دەنرخێنێ‌و بۆ سه‌رخستنی پڕۆژه‌ی ده‌سته‌به‌ركردنی سەروەری سیاسیی هه‌موویان به‌هاوكار و هاۆرێیانی سەمیمی خەباتی سەروەریسازی پێناسه‌ده‌كات. هەربۆیەشە وە لەراستای ئەم سیاسەتەدایە کە بزووتنەوە لە سه‌ره‌تای دەسپێک و راگه‌یاندن و ئاشكراكردنی تێكۆشان و كرده‌ی سیاسیدا، دەستی دۆستی‌و هاوکاری بۆ لای سه‌رجه‌م حیزب و
کوردستان تریبون
بەشی یەکەم
مستەفا شەمامی ناسراو به( دیاکۆ) لە شاری سەردەشت له‌دایکبووه، لەسەرەتای دەستپێکی شۆرشی گەلانی ئێران مامۆستای بیرکاری بووه، دواتر لە کار ده‌رکراوه‌و به‌شداری ریزه‌کانی حیزبی دێموکرات بوە، لە کۆنگرەکانی چوار و پێنجی حیزب‌دا بەشداربووه‌و لە کۆنگرەی پێنجەم کاندیدای کۆمیتەی ناوەندی بووه. لە ساڵی 1983، بۆ درێژەدان به‌خوێندن دەربازی دەرەوەی وڵات بوه.، وه‌ک خۆی ده‌ڵێ خه‌ریک بووه خۆی به‌ره‌وه‌یۆگسلاوی ئاماده‌بکا، به‌ڵام له‌سه‌ر راسپارده‌ی دکتۆر قاسملوو رووی کردۆته ئیسپانیا. لەو کاتەوە تا ئێستا نیشتەجێی وڵاتی ئیسپانیایه،.. لە بواری خوێندن و دەراسەت لە زانکۆدا، تاکوو پلەی دوکتۆرا لە زانستە سیاسیەکاندا درێژه‌ی به‌خوێندن داوە، و ئێستاش وەک بەرپرسی شوورای هاۆئاهەنگی بزووتنەوەی کۆماریخوازی رۆژهەلاتی کوردستان، درێژە بە چالاکییە سیاسیەکانی دەدات.
د. جەلال جەلالی زادە، نوێنەری شارەکانی سنە، دیواندەرە و کامیاران لە خولی شەشەمی پەرلەمانی ئێران لە هەڤپەیڤینێکدا لەگەڵ (رووداو) تیشک دەخاتە سەر گرفتەکانی بەردەم خوێندن بە زمانی کوردی لە ئێراندا.
رووداو: بۆچی تا ئێستا بڕگەی 15ی دەستووری بنچینەیی ئێران جێ بەجێ نەکراوە کە مافی خوێندن بە زمانی دایکی بە کورد و نەتەوە نافارسەکانی ئێران دەدات؟
د. جەلال جەلالی زادە: دەستووری بنچینەیی هەر وڵاتێک پەیماننامەیەکی گرنگ لەنێوان دەسەڵات و خەڵکی وڵاتەکەیە. نەتەوەکانی ئێران بە بڕگەکانی 15 و 19ی دەستووری بنچینەیی زۆر دڵخۆش بوون و هیواداربوون بە جێ بەجێ کردنی ئەو دەستوورە بە مافەکانیان شادبن بەڵام
ڕێوڕەسمێکی بەشکۆ بۆ ڕێزلێنان لە شەهید مامۆستا عەبدوڵای مەلاعوسمان ناسراو بە شەهید قەندیل لە سوید بەڕێوەچوو
ڕۆژی هەینی ٤ی خەرمانانی ١٣٩١ هەتاوی (٢٥ی ئوتی ٢٠١٢ی زایینی)، ڕێوڕەسمێکی بەشکۆ بۆ ڕێزلێنان لە شەهید مامۆستا عەبدوڵای مەلاعوسمان، ناسراو بە شەهید قەندیل، لە سوید بەڕێوەچوو. لەو ڕێوڕەسمەدا کە زیاتر لە ٧٠ کەس تێیدا بەشدار بوون، پاش سروودی "خوایە وەتەن ئاوەکەی" و خولەکێک بێدەنگی بۆ ڕێزگرتن لە گیانی شەهید قەندیل و هەموو شەهیدانی ڕێگای ئازادی و سەربەخۆیی کوردستان، چەند وێنە و دۆکیۆمێنتێک لەسەر کەسایەتی شەهید نمایشکرا. پاشان پێناسەیەکی ژیان وتێکۆشانی سیاسی عەوڵای مەلاعوسمان لەلایەن سۆران زەکی خوێندرایەوە.
پاشان وتووێژێک لەگەڵ برای شەهید قەندیل لەبابەت ژیانی سەردەمی لاوەتی شەهید لە سەردەمی کۆمەڵەی ژێکافەوە تا کاتی گیانبەختکردنی، نمایشکرا. پاشان چەند هاوڕێ و هاوسەنگەری پێشووی شەهید وەک بەڕیزان ئەمیری قازی، مامۆستا ڕەسوول پێشنەماز، خدر قادر، عەبدوڵڵا چیانە و سەید عەلی هاشمی و هەروەها کاوە سوور لە ڕێی سکایپەوە، باسی کەسایەتی و بیرەوەرییەکانی خۆیان لەگەڵ شەهید کرد و بە پێشمەرگەیەکی فیداکار و کەسیەتییەکی کەموێنە و شەهیدی گومناوی کوردستان ناوزەدیانکرد.
پیشاندانی وتووێژ لەگەڵ کاک جەلیل گادانی، م. عەبدوڵا حەسەنزادە، موحەممەد درەفش، ئەمیری قازی، مەلاعوسمان زەکی و ڕەسووڵی پێشنەماز لە بابەت چۆنییەتی ناسین و پێناسەی کەسایەتی عەوڵای مەلاعوسمان کە پێشتر ئامادە کرابوون بەەشێکیتری بەرنامەی ڕێوڕەسمەکەیان پێکهێنا. پاشان پایامی چەند کەسێک کە نەیانتوانیبوو لە نزیکەوە بەشداریی ڕێوڕەسمەکە بکەن، خوێندرایەوە کە لەناو پەیامەکاندا دەکرێ ئاماژە بکرێت بە پەیامەکانی کۆمەڵەی یەکسانی، براییم لاجانی، مامۆستا حەسەن ڕەستگار، خالید بێخەو، ئەحمەدی حوسێینی، مەنسوور ڕەزاقی، ڕەسوول قۆرغی و حەسەن نازی.
. شایانی باسە کە لەم کۆڕیادەدا شێعرەکانی "شەهیدانی کوردستان" لەلایەن سوورکێو زەکی، "شێعری پڵنگی بنار"ی خاڵە قازی و شێعری "شەهیدان" لەلایەن عەلی ڕەزاقی خوێندرانەوە. لەمناوەدا خوێندنەوەی چەندین سروودی جوان لەلایەن هونەرمەندی گەورە و نیشتمانپەروەری کورد، کاک ڕەشید فەیزینیژاد، کە ناوە ناوە پێشکەشدەکران، ڕێوڕەسمەکەیان بەشکۆتر و ڕازاوەتر کردبوو.
لە کۆتایی ڕێورەسمەکەدا، وێرای سپاس و پێزانینی بنەماڵەی شەهید عەوڵای مەلا عوسمان بۆ ئەمەگناسیی و هاتنی بەشداربووان و هیوای زیندووڕاگرتنی یادی شەهیدانی کوردستان، دوای شەش سەعات، کۆتایی بە کۆڕیادەکە هێنرا.
عومه‌ر ئیلخانی زاده
"عومه‌ر ئیلخانی زاده"، سكرتێری كۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تكێشانی كوردستان له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا په‌یوه‌ندی نێوان هه‌رێمی كوردستان و كۆماری ئیسلامی ئێران به‌مه‌ترسیه‌ك ده‌زانێت بۆ سه‌ر كوردی رۆژهه‌ڵات و ده‌ڵێ ده‌بێ هێزه‌كانی رۆژهه‌ڵات بیرێك بكه‌نه‌وه‌و داواش ده‌كات كه به دژی كوردی رۆژهه‌ڵات كارێك نه‌كرێت.
ئاوێنەی - مادح ئه‌حمه‌دی
ئاوێنه: ئاڵوگۆڕێك له ناوچه‌كه ده‌ستی پێكردوه، پێتانوایه ئه‌م ئاڵوگۆڕه له ئاكامدا ئێرانیش بگرێته‌وه؟ ئیلخانی زاده: به‌دڵنیاییه‌وه ئه‌و ئاڵوگۆڕانه ئێرانیش ده‌گرێته‌وه. ئه‌گه‌ر به وردی چاو لێبكه‌ین بۆمان ده‌رده‌كه‌وێ كه ئێران له مێژه له به‌رده‌م ئاڵوگۆڕدایه
بەپێچەوانەی ئەوانەی دەڵێن شەڕی دیمەشق یەكلاكەرەوەیە بۆ چارەنووسی رۆژئاوای كوردستان و رژێمی
ئەسەد، جێگری سەرۆكی ئەنجوومەنی نیشتمانی كورد لە سووریا پێیوایە شەڕی شاری حەلەب لەنێوان سوپای رژێمی سووریا و سوپای سووریای ئازاد شەڕی یەكلاكەرەوە دەبێ بۆ رۆژئاوای كوردستان. هەروەها پێیوایە ئەمریكا پشتگیری لە سووریایەكی فیدراڵ دەكات و تاوەكو هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی ئەمریكاش، ئەسەد لەسەر دەسەڵات دەمێنێتەوە.
حەلەب خاڵی یەكلاكەرەوەیە بۆ كورد
مستەفا جومعە، 56 ساڵ، سەرۆكی پارتی ئازادی كوردستان، خەڵكی شاری كۆبانێی رۆژئاوای كوردستانە، لە سێ ساڵی رابردوودا دووجار لەلایەن كاربەدەستانی سووریا بۆ ماوەی چەند مانگێك زیندانیكراوە.
ئیدمۆند ئۆسەلەڤان، بەڕێوەبەری گشتی ئاژانسی گەشەپێدانی ئابووری رۆژهەڵاتی نێوەڕاست Middle East
Economic Development، كە ئاژانسێكی تایبەتە بە بڵاوكردنەوەی زانیاری و توێژینەوە لەبارەی ئابووری وڵاتانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست و بنكەی سەرەكی لەشاری (دوبەی)ی ئیماراتە. لەم هەڤپەیڤینەدا باسی گەشەی ئابووری هەرێمی كوردستان و كاریگەریەكانی ئەو گەشەكردنە دەكات لەسەر دۆخی سیاسی ناوچەكە.
هەڤپەیڤین: هاوار عەبدولڕەزاق
رووداو: گەشەی ئابووری لە هەرێمی كوردستان چۆن دەبینن؟
ئیدمۆند ئۆسەلەڤان: بەرپرسانی هەرێمی كوردستان باس لەوەدەكەن كە بەرهەمی رۆژانەی نەوتی كوردستان تاوەكو كۆتایی ئەمساڵ دەگاتە 300 هەزار بەرمیل،
دوای سەركردایەتیكردنی سێ خولی ئەنجوومەنەكە لەلایەن د.بورهان غەلیون، هەفتەی رابردوو، ئەنجوومەنی نیشتمانی سووریا، كە گەورەترین بەرەی سیاسی ئۆپۆزیسیۆنی سووریایە، عەبدولباسیت سەیدای بە سەرۆكی ئەنجوومەن هەڵبژارد. عەبدولباست كوردێكی خەڵكی شاری ئامودەی رۆژئاوای كوردستانە. (رووداو) لە رێگەی تەلەفۆنەوە ئەو هەڤپەیڤینەی لەگەڵ ساز كرد.
هەڤپەیڤین: هێمن خۆشناو
رووداو: قەت لەو باوەڕەدابووی رۆژێك بەخۆت یان كوردێكی دیكە ببێتە سەرۆكی ئەو ئەنجوومەنە؟
عەبدوڵڵا موهتەدی
بارەگاكەیان چەند سەد مەترێك لە سەرووی زڕگوێزە. كچێكی رەنگ ئەسمەر كە لە سەرەتای بەهاری تەمەنیدایە جلوبەرگێكی پیاوانە، ژنێتی و جوانی رووخساری نەشاردووەتەوە، دەرگای ناوەندی كۆمەڵەی بۆ خستینە سەرپشت. پاش كەمتر لە 10 خولەك لەگەڵ عەبدوڵڵای موهتەدی، سكرتێری كۆمەڵەی شۆرشگێری زەحمەتكێشانی كوردستانی ئێران، كەوتینە گفتوگۆ. دوای نزیكەی 6 ساڵ موهتەدی گەشتێكی رووەو خۆرئاواو بەتایبەت بۆ ئەمریكاو هۆڵەنداو سوید ئەنجامدا، لەبارەی سەردانەكەی گوتی "لە ئەمریكا نوێنەرایەتییەكمان كردەوە، مەبەستمان بوو نوێنەرایەتییەكە چالاك بكرێ و لەگەڵ لایەنەكاندا ئاشنابێ، چ لایەنی سیاسی ئەمریكی بێت، یان كورد یانیش ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانی".
محەممەد شاندر
محەممەد شاندر، پەرلەمانتا‌ری شاری مێرسین و جێگری سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی بزووتنەوەی میللی MHP كە پارتێكی نەتەوەپەرستی توركیایە، رایدەگەیێنێ كە پارتەكەیان دژی ئەوە نییە كە توركیا پەیوەندی باشی لەگەڵ مەسعود بارزانیدا دروستكردووەو دەڵێ " ئەوەی ئێمە ناڕەحەت دەكات ئەوەیە كە ماوەی 30 ساڵە لەو هەرێمەی كە لەژێر دەسەڵاتدارێتی بارزانیدایە، هێرشی چەكداری لە دژی توركیا ئەنجامدەدرێن. گلەیی و چاوەڕوانی ئێمە لە بارزانی ئەوەیە كە ئەو هێرشانە رابگرێت". شاندر پێیوایە كە دەبووایە وەك چۆن پێشتر توركیا توركمانەكانی وەك برای خۆی ناساندووە، ئاوهاش كوردی لە عێراق وەك برای خۆی بناسێنێ و كورد و توركمان پێكەوە ناوچەكە بەڕێوەببەن.
سازدانی: حه‌مید مسته‌فا
"ئۆردغان سوکایه‌تى به‌و دايکانه کرد که (15) ساڵه چالاکى له پێناو منداڵه ونبووه‌کانیاندا ده‌که‌ن "
سه‌ڵاحه‌دین ده‌میرتاش هاوسه‌رۆکی پارتی ئاشتی و دیموکراسی له‌سه‌ر پرسه نه‌ته‌وه‌ییه‌کانی کورد له باکوری کوردستان و پارچه‌کانی تری کوردستان ده‌دوێت و ئاماژه بۆ ئه‌وه ده‌کات که گه‌لی کورد له‌هه‌ر چوارپارچه‌ى کوردستان پێویستی به یه‌کگرتنه‌وه‌یه‌کی ته‌واوی هه‌یه، چونکه هیچ وڵاتێک به هانای کورده‌وه نایه‌ت و ئه‌مریکا سه‌ره‌ڕای ئه‌و هه‌موو کێشانه‌ی هه‌رێمی کوردستان له‌گه‌ڵ مالکی، هێشتاش ئاماده نیه پشتگیری له باشور و پشتگیریه‌کانى به‌لای مالکیدا ده‌شکێته‌وه. ده‌میرتاش راشیده‌گه‌یه‌نێت "به‌رپرسانی هه‌رێم با به ویژدان هه‌ڵوێست وه‌ربگرن، نه‌ک ئیدانه‌ى قاره‌مانێتی رۆڵکانى کورد بکه‌ن".
عومەر ئۆسێ، لەدایكبووی ساڵی 1958ە، بەوەناسراوە كە پەیوەندییەكی بەهێزی لەگەڵ رژێمی سووریا هەیە. خۆی خەڵكی شاری دربێسییە، بەڵام ماوەی زیاتر لە 30 ساڵە لە دیمەشق دەژی. ئۆسێ ماوەیەكی زۆر لەگەڵ پارتی كرێكارانی كوردستان PKK كاریكردووە بووە. وەلات ئۆسێ كە برا بچووكی عومەر ئۆسێ بوو، لەنێو ریزەكانی PKKدا لەشەڕدا گیانی لەدەستدا. خوشێكیشی تا ماوەیەك پێش ئێستا لە ریزی گەریلاكانی PKKدا بوو، پێش ئەوەی بەهۆی خراپبوونی رەوشی تەندروستی رووبكاتە ئەوروپا. عومەر ئۆسێ، دوو مانگ پێش ئێستا
لەیلا زانا
لەیلا زانا، پەرلەمانتار و سیاسەتمەداری كورد لەو هەڤپەیڤینەدا لەگەڵ (رووداو) باسی بەستنی كۆنفرانسی نەتەوەیی كورد دەكات و دەڵێ "بەستنی بووەتە داخوازی گەل، بۆیە سیاسییەكان ناچارن ئەو كۆنفرانسە ببەستن". هەروەها گلەیی لە بەرپرسانی هەرێمی كوردستان دەكات كە داوای ئازادكرنی عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رێبەری دەستگیركراوی پارتی كرێكارانی كوردستان ناكەن "دەبێ بەرپرسانی هەرێمی كوردستان كە سەردانی وڵاتانی زلهێز دەكەن، باسی ئازادكردنی ئۆجەلان بكەن".
هەڤپەیڤین: هیڤیدار ئەحمەد
رووداو: لە هەڤپەیڤنێكی رابردووتاندا لەگەڵ (رووداو)دا باسی چارەسەری فیدرالیتان كرد بۆ باكووری كوردستان، ئێوە داوای چ جۆرە فیدرالییەتێك دەكەن؟
لەیلا زانا: فیدرالی یان ئۆتۆنۆمی، یان فیدرالی پارێزگا و ویلایەتەكان كە پێیدەڵێن فیدرالییەتی لاواز، ئەمانە هەموویان ئێستا گفتوگۆیان لەسەر دەكرێ. لەبواری سیاسی كاتێك دەڵێن دەبێ ئەم شێوازەی فیدرالییە بچەسپێ، دەبێ رای گەل وەربگیرێ، چونكە هەر كاتێك گەل بڕیاریدا ئەوكات هەر شتێك سیاسییەكان داوای بكەن ئەوا بەردەوام سەردەكەوێ. لە مانگی تشرینی دووەمی 2011 لە پەرلەمانی ئەورووپا باسمكرد، كە دەبێ كورد خۆی بڕیاری چارەنووسی خۆی بدات، نەك شوێنێكی دیكە. نەك بە كردنەوەی كەناڵێكی كوردی بڵێن ئەوە كێشەی زمانی كوردی تەواوبوو. بەڕای من ئەوەی گرنگ و پێویستە پەلەی لێبكرێ كورد لە نێوخۆیدا رێكبكەوێ، چونكە یەكدەنگی كورد مایەی دیموكراسی و پێشكەوتنی كوردە. پێویستە لە دەرەوەش ئەو یەكدەنگییە بپارێزرێت.
رووداو: تۆ كام شێوازی فیدرالی بە باش دەزانی بۆ باكووری كوردستان؟
لەیلا زانا: لەسەردەمی عۆسمانییەكان لەڕووی ئیدارییەوە سیستەمی ویلایەت هەبووە، ئێستاش وادەبینرێ كە دەبێ ئێمەش داوای فیدرالییەكی بەو شێوەیە بكەین، بەڵام كاتێك لەدەرەوەی ئەو سیستەمە كورد داوای شێوازێكی دیكەی فیدرالی دەكات قبوڵ ناكەن. دە ساڵ پێش ئێستا هەموو نەتەوەكان خۆزگەیان بە ئەوروپا دەخواست، بەڵام لەبەرئەوەی ئێستا تووشی قەیرانی دارایی بووە خەڵك وەك جاران خۆزگەی پێ ناخوازێ و گۆڕانكاری نەك تەنیا لە ئەوروپا ئێستا لە زۆربەی دنیا و بەتایبەت لە رۆژهەڵاتی نێوەراست روودەدا، چونكە رژێم و سیستەمی دەوڵەتانی ناوچەكە وشكبووە، ئەوەی وشكببێ نامینێ، ئێستا تەواوی جیهان دەگۆڕێ، ئەو گۆڕانكارییەش كاریگەری لەسەر كەس و نەتەوەكان هەیە.
رووداو: تۆ ناتەوێ باسی شێوازی فیدرالییەتێك بكەی بۆ كوردی باكوور، بەڵام باشترین شێوە كامیانە؟
لەیلا زانا: هەموو شێوازەكانی فیدرالی كە ئێستا باسدەكرێن بۆ كوردستانی باكوور میكانزمی خۆیان هەیە و گفتوگۆ لەسەر هەموو شێوازێك دەكرێ، ئێستاش لەڕووی سایكۆلۆژی دیوار و ئاستەنگی گەورە هەن، هێشتا هەندێ كەس هەن دەڵێن ئەگەر كورد مافی خۆی وەرنەگرێ كێشە نییە. پێویستە ئەم بۆچوونە بگۆڕدرێ و كورد لەسەر ئەوە سازش ناكات، بەڵام شێوەی بەدەستهێنانی مافی كورد چۆنە، ئەوا لە ئەنجامی دەنگدانی كۆتایی دەردەكەوێ، ئەوكات بەڵكو گەلی كورد داوای شتێكی جیاواز بكات.
رووداو: شتی جیاواز چییە كە كورد لە باكووری كوردستان داوای بكات؟
لەیلا زانا: بەڵكو شەریكایەتییەكی نوێ داوابكات لەگەڵ حكومەتی توركیا و شەریكایەتیش مەرجی خۆی هەیە و بەگوێرەی بوونی ئێمە داوای شەراكەت دەكەین. گەلی كورد دەیەوێ بە ئازادی بژی، بەڵام بە كام مۆدێل هێشتا بڕیاری لەسەر نەدراوە. تائێستا 130 هەزار كورد لەنێو گرتووخانەكانی توركیادان، 10 هەزاریان لەسەر كێشەی سیاسی گیراون، 3500 گوندی كوردی رووخاون.
رووداو: ئێستا مەسەلەی ئازادكردنی شەش پەرلەمانتارەكەی BDP بە گەرمی باسدەكرێ، ئەوان ئازاد دەكرێن؟
لەیلا زانا: ئەسڵەن پێویستبوو ئەوان نەگیرابان، بەڵام ئازادكردنی ئەو شەشە پەرلەمانتارە هیچ ناگەیێنێ كاتێك 130 هەزار كوردی دیكە لەنێو زیندانەكانی توركیادابن. هەیە 19 ساڵە لە زیندانە بەبێ ئەوەی دادگایی كرابێ، بۆیە پێویستە ئێمە دوێنێ لەبیر نەكەین، نابێ بە بڕیاری ئازادكردنی شەش پەرلەمانتاریش هەڵبخەڵەتێین.
رووداو: پرۆسەی نووسینی دەستووری نوێی توركیا دەستپێدەكات لە 1/5/2012ەوە، BDPەش وەك لایەنەكانی دیكەی هەبوو لە پەرلەمانی توركیادا دوو ئەندامی لە لێژنەی نووسینەوەی دەستووردا هەیە و مافی بەكارهێنانی ڤیتۆشی هەیە، داواكانی كورد چین لەو دەستوورەدا؟
لەیلا زانا: داخوازی كورد ئەوەیە ئینكاری كورد لەنێو یاساكاندا نەمێنێ، دەوڵەتێك لەسەر یەك ئایین و یەك نەتەوە و یەك زمان و یەك دیرۆك ئاواكراوە، بۆیە پێویستە رۆحی میلیتاریزم لەو دەوڵەتە دەربخرێ و قانونێكی مەدەنی بنووسرێ و ستاتۆیەكی سیاسی و ئیداریش بۆ كورد دابنرێ، كە بەخۆیان ئیدارەی خۆیان بكەن، زمانی كوردی وەك زمانی دایك لەنێو كورد بەكاربێ و لەنێو دەستووردا ئەو مافە پەسەندبكرێ. چونكە ئێمە كەمینە نین.
رووداو: تائێستا خۆپیشاندانی جەماوەری بۆ داواكانی كورد نەكراون تاوەكو لایەنە نێودەوڵەتییەكان پشتیوانی كورد بكەن، بۆچی؟
لەیلا زانا: 11 مانگە كورد لەسەر شەقامە و خۆپێشاندان دەكات، هەموو كاتێكیش دەڵێ داوای چەسپاندنی زمانی كوردی دەكەین و داوای ستاتۆیەكی ئازاد دەكەین، بەڵام حكومەتی توركیا رێگە نادات خەڵك خۆپێشاندان بكات.
رووداو: مەسعود بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان رایگەیاند لە دوا سەردانیدا بۆ توركیا لەسەر مەسەلەی PKK بە توركیای راگەیاندووە بۆ چارەسەری ئاشتیانە لە خزمەتدان و بۆ چارەسەری چەكدارانەش لەگەڵ هەردوولادا نین، ئەم كێشەیە چۆن چارەسەر دەبێ؟
لەیلا زانا: بۆچوونی كاك مەسعود بۆچوونێكی زۆرباشە، چونكە ئەم جۆرە گفتوگۆیانە لێكتێگەیشتنێك دروستدەكەن. پێشتر قسەكانی بەرپرسانی دەوڵەتی تورك بەرامبەر بە مەسەلەی PKK و كێشەی كورد تووند بوون، بەڵام ئێستا بە هەوڵی چەند لایەنێك ئەو هەڵوێستە تووندانە نەماون. ئەگەر پرسی كورد لە توركیا چارەسەر نەكرێ ئەوا توركیا بەڵای سەری جیهانە. پرسی كورد ئێستا بووەتە پرسێكی جیهانی و هەموو جار لە دادگاكانی توركیا ئەو قسەیە دەكەم كە هەموو دنیا لەگەڵ كورد دانوستاندن و پەیوەندی دروستدەكات، بەڵام توركیا دەڵێ نابێ پەیوەندی كورد لەگەڵ كورد هەبێ، بەڵكو دەبێ بەردەوام دژی یەكتر كاربكەن و كاتێك ئەو قسانە دەكەم دادوەرانی توركیا سەری خۆیان شۆڕدەكەن و دەڵێن راستە.
رووداو: ئێوە هەستدەكەن ئێستا توركیا جدی بێ لە مەسەلەی چارەسەری ئاشتیانە. هەفتەی رابردوو بۆ یەكەمجار رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆك وەزیرانی توركیا رایگەیاند ئەگەر PKK چەك دابنێ ئەوانیش ئۆپەراسیۆنی سەربازی رادەگرن؟
لەیلا زانا: ئەمە جاری یەكەم نییە قسەی وا لە توركیا دەكرێ، پێشتریش چەند ژەنەڕاڵێكی تورك ئەو قسەیان كردووە، با دەوڵەتی توركیا پڕۆژەی خۆی پێشكەش بكات تاوەكو بزانین پڕۆژەیان چییە بەرامبەر كێشەی كورد و مەسەلەی چەكدانانی PKK، تائێستا ناڕوونییەك هەیە لە پڕۆژەكانی دەوڵەتی توركیا، تائێستا زمانی كوردی بە فەرمی نەناساندووە.
رووداو: ئێستا لە هەرێمی كوردستان مەسەلەی دەوڵەتبوون زۆر بەگەرمی باسدەكرێ و بەتایبەت لەلایەن بارزانییەوە، ئەم بابەتە كاریگەری لەسەر كوردی باكوور و دەوڵەتی توركیا دروستكردووە؟
لەیلا زانا: بە وردی گوێ لە پەیام و لێدوانەكانی كاك مەسعود دەگرم، نموونەی سەرنجڕاكێشی باسكردن، كە گوتی چونكە ئەڵمانیا بەزۆری بەسەر ئەڵمانیای رۆژئاوا و رۆژهەڵاتدا دابەشكرا، دواتر هەر بوونەوە یەك، چیك و سلۆڤاكیا، چونكە بە زۆری پێكەوە بەسترابوون، لە كۆتاییدا هەر لێكجیابوونەوە.
رووداو: لەو سەردانەتاندا بۆ هەرێمی كوردستان باسی بەستنی كۆنفرانسی نەتەوەیی بۆ ئافرەتانتان كرد، گەیشتنە چ ئەنجامێك؟
لەیلا زانا: یەكەمین كۆنفرانسی ژنان لەمانگی نیسانی 2010 لەشاری ئامەد بەسترا و ئەو كۆنفرانسە زۆر تایبەتمەندی هەبوو، كە جاری یەكەم بوو هەموو لایەنە كوردستانییەكان لە رۆژهەلات و رۆژئاوا و باكوور و باشوور تێیدا بەشداربوون و بڕیارە كۆنفرانسی دووەم لە 22/5/2012 لە هەولێر ببەسترێ، باس لەوە دەكەین، كە چۆن ژنی كورد بەشداری لە كۆنفرانسی نەتەوەیی دەكات تاوەكو لەو كۆنفرانسەدا تەنیا پیاو بڕیارنەدەن بەڵكو ژنی كوردیش بەشداربێ.
رووداو: چەندان ساڵە باسی بەستنی كۆنفرانسی نەتەوەیی دەكرێ، كەچی تائێستا نەبەستراوە، بۆچی؟
لەیلا زانا: هەر كاتێك كە بڕیارێك بدرێ، دەبێ كاریگەری لەسەر كۆمەڵگە دروستبكات و ئەگەر كۆنفرانس بووە داوای گەل ئەوا سیاسییەكان ناچاردەبن ئەو كۆنفرانسە ببەستن، ئێستا بنەمای ئەو كۆنفرانسە لەنێو كۆمەڵگەدا دروستبووە. بەڵام كۆنفرانسی نەتەوەیی مەرجی خۆی هەیە، ئەویش ئەوەیە لایەنەكانی كورد شتی وا باسنەكەن و بڵێن ئەمە ناكرێ. راستە هەموو حیزبێكی سیاسی هێڵی سووری هەیە، بەڵام بۆ بەستنی كۆنفرانس نابێ هیچ حیزبێك باس لە هێڵی سووری خۆی بكات، بەڵكو دەبێ باس لە هێڵی سووری نەتەوەیی بكرێ، هەروەها ناسنامە و نەتەوە و ئابووری و كولتوری كوردی بیپارێزن و كاری لەسەر بكەن. تائێستا هەر حیزبێك و رێكخراوێكی كوردی دەڵێ من دەتوانم ئەوانە جێبەجێبكەم بۆ گەلی كورد، كەچی لەبواری جێبەجێكردندا نەیكردووە، بۆیە دەبێ لێژنەیەك پێكبهێنرێ كە كار بۆ هیچ حیزبێك نەكات و بە ویژدانەوە كار بكەت لەسەر ئامادەكاری ئەنجامدانی كۆنفرانسی نەتەوەیی.
رووداو: كلیچدار ئۆغلۆ، سەرۆكی پارتی گەلی كۆماری توركیا CHP دەڵێ تائێستا دانوستاندنی نێوان دەوڵەتی توركیا و PKK بەردەوامە، بەپێی زاننیارییەكانتان بەردەوامە؟
لەیلا زانا: منیش هیوادارم ئەو دانوستاندنە بەردەوامبێ. كێشەی كورد چەند لایەنێكە و دەبێ توركیا لەگەڵ هەموو لایەنێك دانوستاندن بكات، پێویستە بە رێزدار ئۆجەلان، BDP، PKK و هەرێمی كوردستانەوە بەردەوام بێ و هەر كاتێك ئەم هەموو لایەنە بەشداری دانوستاندنەكان بن كێشەی كورد زووتر چارەسەر دەبێ.
رووداو: پێشتر باسی ئەوەدەكرا كە بڕیارە عەبدوڵڵا ئۆجەلان، سەرۆكی PKK ئازاد بكرێ، ئایا هەوڵێكی جدی بۆ ئازادكردنی ئۆجەلان هەیە؟
لەیلا زانا: لەوبارەیەوە گلەییم لە هەموو لایەنە كوردییەكان هەیە، پێویستە كورد خاوەندارێتی لە بەڕێز ئۆجەلان بكەن، پێویستە باشوور و باكووری كوردستان بۆ كەسایەتیێكی ئەوها دەربكەون و داوای ئازادكردنی بكەن و پێویستە سەركردەكانی هەرێمی كوردستان كاتێك سەردانی دەوڵەتانی زڵهێز دەكەن، بەڕاشكاوی بڵێن كاتی گرتن بەسەرچوو و پێویستە ئازاد بكرێ. ماوەی 9 مانگە دەنگوباسی ئۆجەلان نییە، پێویستە كاك مەسعود بارزانی هەر هیچ نەبێ لە راگەیاندن بڵێ ئەوە 9 مانگە هیچ دەنگوباسێك لەسەر ئۆجەلان نییە بۆچی. ئەمە خۆشییەكە بۆ هەموو كورد كاتێك هەنگاوێكی وا بهاوێژرێ. ئێستا حكومەتی توركیا بە سەرۆكایەتی AKP دەتوانێ ئەو هەنگاوە بهاوێژێ و ئۆجەلان ئازاد بكات.
سەرچاوە: رووداۆ
شۆڕش حاجی، سەرۆكی فراكسیۆنی گۆڕان لە پەرلەمانی عێراق دەڵێ كۆنگرەی نیشتمانی عێراق هیچی لێ شین نابێ بۆ چارەسەری تەنگژەی عێراق و " جگە لە موجامەلە هیچی نوێی پێ نابێ"، هەروەها دەڵێ كورد بۆ چارەسەری كێشەكانی لەگەڵ بەغدا پێویستە كارتی گوشارەكەی "دەستوور" بێ "نەك كشانەوە لە حكومەت".
نەوزاد مەحموود
رووداو -سلێمانی
حاجی ئەحمەدی
حاجی ئه‌حمه‌دی سه‌رۆكی پارتی ژیانی ئازادی كوردستان (پژاك) ده‌ڵێت نابێت ده‌وڵه‌تی كوردی له‌سه‌ر قازانجی پارچه‌كانی تری كوردستان بێت و به‌باشی ده‌زانێت به‌ر له‌قسه‌كردنی له‌سه‌ر ده‌وڵه‌تی كوردی، ماڵی كورد لە باشوور یه‌كبخرێـته‌وه.
له‌چاوپێكه‌وتنێكی تایبه‌تدا له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌ی هاوڵاتی حاجی ئه‌حمه‌دی رایده‌گه‌یه‌نێت ئه‌گه‌ر توركیا و ئێران رازیبن به‌دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی كوردی له‌هه‌رێمی كوردستان ئه‌وا سه‌د له‌سه‌د داوێكه له‌دژی کورد.
ئه‌م چاوپێكه‌وتنه‌ی ئه‌حمه‌دی دوابه‌دوای ئه‌و لێدوانانه‌ی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان هات كه به‌ر له‌جه‌ژنی نه‌ورۆز باسی جیابوونه‌وه‌ی له‌به‌رامبه‌ر حكومه‌تی عێراقدا كرد.
- ئیدارەی نوێی سوریە ئەمیرێكی پێشوی بەرەی نووسرەی وەك سەرۆكی دەزگای هەوالگریی سوریە دیاری كڕد
- وەزیری دەرەوەی روسیە دەلێ دەگەل ئیدارەی تازەی سوریە پەیوەندیمان هەیە
- ئیسرائیل فرۆكەخانەی نێودەولەتی سەنعا لە یەمەن بۆمباران كرد
- شاندێكی بالای عێراقی دەگەل ئیدارەی نوێی سوریە دیداری كرد
- دوای روخانی رژیم بەعسی ئەسد، عەلەوییەكان چییان بەسەر دێت
- وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل دەلێت: هێرشەكان دژ بە كوردەكان دەبێ بوەستێنرێن
- چیروکی نەبیستراویی ناو زیندانەكانی سوریە
- حشدی شەعبی هەرشە لە توركیەدەكات
- ترامپ دەلێ: لە هیچ لایەك قەبوول ناكەیین جێگرەوەی دۆلار بەرهەم بێنێت
- ناوەرۆكی دیداری نێوان وەزیری دەرەوەی ئێران و بەشار ئەسەد بلاوبووە
- فەرانسە رێگای بەكارهێنانی مووشەكی دورمەودای بە ئوكرایین دا كە لە دژی روسیە بەكاری بێنێت
- جۆزف بۆرێل دەلێ: بیرت لە لێواری دارماندایە
- ئەگەری هێرشی ئیرائیل بۆ سەر عێراق هەیە
- گڕۆسی لە تاران: پێشگرتن لە "جەنگ" پەیوەستە بە "ئەنجامی بەرجەستە"ی دانوستانەکانەوە
- لیژنەیەکی نەتەوە یەکگرتووەکان داوای هەڵوەشاندنەوەی سزای لەسێدارەدانی وەریشە مورادی دەکات
- هاوسەرۆكی دەم پارتی: وەرن با هەموومان کاتژمێری تورکیا بۆ ئاشتی لە سەدەی دووەمدا دابنێین
- ئەردوغان جەخت لە بەهێزکردنی برایەتیی نێوان کورد و تورک دەکاتەوە
- ئیسرائیل: فڕۆكە هێرش بەرەكانی سەر ئێران روبەڕوی ئاستەنگ نەبونەتەوە
- ئەحمەد تورک: لە بری جەنگ و چەک؛ دەبێت پرسی کورد بە گفتوگۆ چارەسەربکرێت
- ئەحمەد تورک: لە بری جەنگ و چەک؛ دەبێت پرسی کورد بە گفتوگۆ چارەسەربکرێت
- پیرۆزبایی بزووتنەوەی کۆماریخوازانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە بۆنەی جێژنی پیرۆزی قوربان
- پەیامی پیرۆزبایی بزووتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەڵاتی کوردستان بە بۆنەی پێنجەمین کۆنگرەی ئاسایی هەدەپە
- پەیامی پیرۆزبایی بزوتنەوەی کۆماریخوازی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە بۆنەی جێژنی ڕەمەزانی پیرۆزەوە
- راگەیەندراوی بزووتنەوەی کۆماریخوازان بەبۆنەی رۆژی جیهانی کرێکاران
- بزووتنەوی کۆماریخوازان ئیدانەی هێرشەکانی رێژیمی تورکیە بۆ سەر باشووری دەکا
