سازدانی: حه‌مید مسته‌فا
"ئۆردغان سوکایه‌تى به‌و دايکانه کرد که (15) ساڵه چالاکى له پێناو منداڵه ونبووه‌کانیاندا ده‌که‌ن "
سه‌ڵاحه‌دین ده‌میرتاش هاوسه‌رۆکی پارتی ئاشتی و دیموکراسی له‌سه‌ر پرسه نه‌ته‌وه‌ییه‌کانی کورد له باکوری کوردستان و پارچه‌کانی تری کوردستان ده‌دوێت و ئاماژه بۆ ئه‌وه ده‌کات که گه‌لی کورد له‌هه‌ر چوارپارچه‌ى کوردستان پێویستی به یه‌کگرتنه‌وه‌یه‌کی ته‌واوی هه‌یه، چونکه هیچ وڵاتێک به هانای کورده‌وه نایه‌ت و ئه‌مریکا سه‌ره‌ڕای ئه‌و هه‌موو کێشانه‌ی هه‌رێمی کوردستان له‌گه‌ڵ مالکی، هێشتاش ئاماده نیه پشتگیری له باشور و پشتگیریه‌کانى به‌لای مالکیدا ده‌شکێته‌وه. ده‌میرتاش راشیده‌گه‌یه‌نێت "به‌رپرسانی هه‌رێم با به ویژدان هه‌ڵوێست وه‌ربگرن، نه‌ک ئیدانه‌ى قاره‌مانێتی رۆڵکانى کورد بکه‌ن".
چه‌ترپرێس: به بۆچونی ئێوه ئایا ده‌وڵه‌تی تورک به‌تایبه‌تی پارتی داد و گه‌شه‌پێدان، چه‌نده ئه‌گه‌رى چاره‌سه‌رى کێشه‌ى کوردى له تورکیاى لێ چاوه‌ڕوان ده‌کرێت؟
- کێشه‌ى کورد کێشه‌یه‌ک نیه که به ئاسانی چاره‌سه‌ر بێت، به‌سه‌دان ساڵه بگره و به‌رده به کورد ده‌کرێت، له تورکیا جگه له کوشتن، له ناوبردن و زیندانی کردن و ئه‌شکه‌نجه‌دان به‌رده‌وامه. بۆیه به‌م ئاسانیه نیه چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ى کورد له‌م وڵاته‌دا، پێویسته ده‌وڵه‌تی تورک دان به‌وه‌دا بنێت که مافی کوردی پێشێل کردوه به دڕندانه‌ترین شێوه هه‌ڵسوکه‌وت له‌گه‌ڵ کوردان ده‌کرێت، هه‌ر له زیندانه‌کانه‌وه بگره تا ده‌گاته شاخ و شار و گوند و ناو خودی ماڵه‌کانیش، ئیهانه به دایکان و خوشکانمان ده‌کرێت. دواتر ئه‌گه‌ر پارتی داد و گه‌شه‌پێدان هه‌وڵی چاره‌سه‌رکردنی پرسی کوردی دابا ئێستا زۆر له‌وه زوتر کێشه‌که‌ى به کۆتایی گه‌یاندبوو، چونکه له (10) ساڵی رابردوه‌وه تا ئێستا ته‌نها کارێکی باشیشی نه‌کردوه به‌رامبه‌ر به کورد، بۆیه هیچ بڕواییه‌کم به ده‌وڵه‌ت و پارتی داد و گه‌شه‌پێدان نیه بۆ چاره‌سه‌ری کێشه‌ى کورد له تورکیادا.
چه‌ترپرێس: تا چه‌ند دادگایی تورکیا ده‌سه‌ڵاتی هه‌یه له بڕیاره‌کانی خۆی؟
- دادگایی باڵای تورکیا نه‌ک هه‌ر ده‌سه‌ڵاتی نیه بگره هیچ بڕیارێک به‌بێ سه‌رۆک وه‌زیر نادات. هه‌موو بڕیاره‌کان له ده‌ستی سه‌رۆک وه‌زیری تورک ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان دان، ئه‌و له جیاتی دادگا بریاڕ ده‌دات و پێکیش دێنێت ئه‌ردۆغان ده‌ڵێت ئێمه ده‌رفه‌تمان ره‌خساندوه بۆ کورد. ئێمه بانگ له‌و کوردانه ده‌که‌ین که ده‌نگیان داوه به پارتی داد و گه‌شه‌پێدان ئایا ئێوه بۆ ئه‌وه‌ی کۆمه‌ڵکوژی ئه‌نجام بدرێت ده‌نگتان داوه به‌و پارته، ئایا بۆ ئه‌وه‌ى (34) که‌س له نه‌ته‌وه‌که‌تان به دڕندانه‌ترین شێوه له رۆبۆسکێ بکوژرێن ده‌نگتان داوه؟ به‌داخه‌وه هه‌موو بڕیاره‌کان له ده‌ست سه‌رۆک وه‌زیردان و دادگاش هیچ بڕیارێک ناتوانێت سه‌ربه‌خۆ ده‌ربکات.
چه‌ترپرێس: دۆسیه‌ى کۆمه‌ڵکوژى رۆبۆسکێ به کوێ گه‌یشت و ده‌رئه‌نجامه‌کانیان چین؟
- سه‌رۆک وه‌زیری تورک ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان ئه‌و دڕندایه‌تیه‌ى ده‌وڵه‌تی تورک به کارێکی ئاسایی ده‌بینێت و ده‌ڵێت منیش ئه‌م دیمه‌نانه‌م بینین که له رۆبۆسکی ئه‌نجامدرا بوون، به‌ڵام نازانرێت که ئه‌و که‌سانه کێن. باشه منیش پێی ده‌ڵێم ئه‌گه‌ر ئێوه نازانن ئه‌و که‌سانه کێن چۆن بڕیاری لێدانیان ده‌ده‌ن. بۆیه ده‌ڵێم ئه‌گه‌ر ناوی رۆبۆسکێ بنێن به (ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغانیش) هێشتا ئێمه ئه‌و دۆسیه داناخه‌ین. به هه‌وڵ و کۆششی خۆمان له دژی ئه‌و کاره چه‌په‌ڵه‌ی تورک ده‌وه‌ستینه‌وه و تێکۆشان ده‌که‌ین. ئه‌مه‌ریکا یه‌کێک بوو له‌و وڵاتانه‌ی که ده‌ستێکی سه‌ره‌کی هه‌بوو له چوار پارچه‌کردنی کوردستان و له‌ناوبردنی شۆرشه کوردیه‌کاندا سه‌یر نه‌که‌ن که ئێستا جار به‌جار پشتگیری له باشوری کوردستان ده‌کات ئه‌و پشتگیریه‌ى ئه‌مریکا بۆ باشوری کوردستان به قازانجی خۆی ته‌واو ده‌بێت و مه‌نفه‌عه‌تی خۆی له باشور ده‌بینێت، سه‌ره‌ڕای ئه‌و هه‌موو کێشانه‌ی هه‌رێمی کوردستان له‌گه‌ڵ مالکی هێشتاش ئاماده نیه پشتگیری له باشور و خه‌ڵکه‌که‌ی بکات، چونکه زیاتر به‌لای مالکیدا ده‌شکێته‌وه
چه‌ترپرێس: له هه‌فته‌ی رابردودا سه‌رۆکی که‌سکی ئاشتی (لام ئۆزگه‌ن) و وه‌فدێک له‌گه‌ڵیدا به‌شداریان کردله کۆبونه‌وه‌ى (به‌ده‌په)، ئایا هۆی به‌شداریان له‌م کۆبونه‌وه‌یه‌دا چی بوو؟
- دایکانی شه‌مه که هه‌موو هه‌فته‌یه‌ک له چاره‌نوسی که‌سه ونبوه‌کان ده‌پرسن، ئه‌وانه‌ی که له‌سه‌ر مه‌سه‌له نه‌ته‌وه‌ییه‌کان وون بونه، یاخود ده‌توانم بڵێم له‌لایه‌ن ده‌وڵه‌ته‌وه رفێندراون و چاره‌نوسیان نادیاره هه‌ندێکیان بۆ ماوه‌ی پانزده ساڵ ده‌بێت که بێسه‌ر و شوێن کراون و هیچ نیشانه‌یه‌کیان لێ دیار نیه تا خانه‌واده‌که‌یان بزانن ئایا رۆڵه‌کانیان ماون یاخود شه‌هید کراون. بۆیه هۆی به‌شداربونی رێکخراوی (که‌سک) له کۆبونه‌وه‌ى (به‌ده‌په) ته‌نها ئه‌وه بوو که ده‌یانویست هاوکاریه‌ک بده‌ن به‌و دایکانه که بۆ ماوه‌ی ده ساڵه دایکانه چالاکی ئه‌نجام ده‌ده‌ن و ده‌نگی خۆیان به‌رز ده‌که‌نه‌وه تا ده‌وڵه‌ت به ده‌نگ داواکاریه‌کانیانه‌وه بچێت. به‌ڵام به‌داخه‌وه تا ئێستا ته‌نها یه‌کجار ئه‌ردۆغان له‌گه‌ڵیان کۆبوته‌وه، به‌ڵام ئه‌وجاریش ئیهانه‌ى به دایکان کرد و به‌قسه زله‌کانی خۆی دڵی ئه‌و دایکانه‌ى ره‌نجاند که به‌ده‌یان ساڵه چاوه‌ڕوانی هاتنه‌وه‌ى رۆڵه‌کانیان ده‌که‌ن. بۆیه له تورکیا کێشه‌ى بێ سه‌روشوێنه‌کان رووڕه‌شترین کێشه‌یه له مێژوی تورکیا. چونکه تا هه‌تایه ئه‌م خاڵه ره‌شه له‌نێو چاوانی کۆماری تورکیا هه‌ر ده‌زه‌قێته‌وه.
چه‌ترپرێس: به‌بڕوای ئێوه پێویسته چی بکرێت تا گه‌لی کورد بگات به مافه‌ڕه‌واکانی خۆی له تورکیادا؟
- یه‌که‌مین شت من په‌نجه‌ی خۆم درێژ ده‌که‌م بۆ ئه‌و کوردانه‌ی که جاشایه‌تی ده‌که‌ن بۆ ده‌وڵه‌تی تورک با به‌خۆیاندا بچنه‌وه و چیتر بێ که‌رامه‌تی و سه‌رشۆری قه‌بوڵ نه‌که‌ن و با خاوه‌ن ده‌رکه‌ون له شه‌ره‌ف و حێسیه‌تی خۆیان و پارێزگاری بکه‌ن له خاک و زمان و کلتور و نه‌ته‌وه‌ى خۆیان. باشتره نه‌ک بۆ بڕه پاره‌یه‌کی که‌م نانی بێ غیره‌تی بخۆن جگه له نه‌فره‌تی هاو نه‌ته‌وه‌کانیان، پێویسته هه‌رچی زوه ئه‌و کوردانه ده‌ست بکشێننه‌وه له چه‌ک هه‌ڵگرتن دژ به نه‌ته‌وه‌ى خۆیان و دواتر پێویسته یه‌کگرتنێکی ته‌واو له‌ناو پارته کوردیه‌کانی هه‌رچوار پارچه‌ى کوردستان دروست ببێت بۆ فشار خستنه سه‌ر داگیرکه‌رانی کوردستان له هه‌موو رویه‌که‌وه به تایبه‌ت حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان پێویسته رۆڵی خۆی ببینێت، چونکه بمانه‌وێت و نه‌مانه‌وێت ئێستا نیمچه سه‌ربه‌خۆییه‌کی ته‌واو هه‌یه له‌م پارچه‌یه‌ى وڵاتماندا بۆیه ده‌توانن رۆڵی خۆیان به باشی ببینن و هه‌ڵوێست وه‌ربگرن له‌سه‌ر کێشه نه‌ته‌وه‌ییه‌کان، به‌تایبه‌ت به‌رپرسانی هه‌رێم با به ویژدان هه‌ڵوێست وه‌ربگرن دژی ئه‌و زوڵمانه‌ى که له کورد ده‌کرێن، با به‌رامبه‌ریان بوه‌ستنه‌وه و داوای عه‌داله‌ت بکه‌ن نه‌ک ئیدانه‌ى قاره‌مانێتیان بکه‌ن، ئێستا که ئێمه به ئازادی له ناو په‌رله‌مانی تورکیادا هه‌ڵوێست وه‌رده‌گرین هه‌موو ئه‌و بوێریه و ئیلهامانه‌ن که له شاخ وه‌رگرمانگرتوه. ئه‌گه‌ر رۆڵه‌کانی کورد له شاخ نه‌بن و به‌ره‌نگاری ده‌وڵه‌تی تورک نه‌بنه‌وه به بڕواییه‌کی ته‌واو ده‌ڵێم سوپای تورکیا به دوو رۆژ کۆمه‌ڵکوژی گه‌وره‌مان له‌سه‌ر ئه‌نجام ده‌دات و به باشوری کوردستانیشه‌وه. بۆیه پێویسته که گریلایه‌کی کورد شه‌هید ده‌کرێت له‌سه‌ر خاک و شه‌ره‌فی خۆی ئێمه ده‌وڵه‌تی تورک شه‌رمه‌زار بکه‌ین له به‌رامبه‌ر شه‌هیدکردنی ئه‌و گه‌ریلایه‌دا، چونکه ده‌وڵه‌تی تورکه که هێرش ده‌کاته سه‌ر کوردان نه‌ک کورد هێرشیان کردبێته سه‌ریان. بۆ ده‌بێت ئێمه ئیدانه‌ى قاره‌مانێتی ئه‌و شۆرشگێرانه بکه‌ین که دیفاع له خۆیان ده‌که‌ن له به‌رامبه‌ر داگیرکه‌رانی ده‌وڵه‌تی تورک. پرسیاری من له‌وه‌دایه ئایا ده‌وڵه‌تی تورک بڕوای به ئێمه هه‌یه که خۆمان ئیدانه بکه‌ین بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌ردۆغانێک لێمان رازی بێت؟ باشه خۆ ئه‌گه‌ر من سۆز و وه‌فام بۆ کوردانی باشور یاخود پارچه‌کانی تر نه‌بێت ده‌وڵه‌تی تورک سه‌داسه‌د ده‌زانێت من وه‌فام بۆ ئه‌ویش نابێت، بۆیه پێویسته له‌مه‌ودوا هه‌مومان به‌یه‌که‌وه به رۆحێکی نه‌ته‌وه‌یی و دڵێکی دور له کینه‌وه ده‌ست له ده‌ستی یه‌کتر بکه‌ین بۆ پاراستنی به‌ها نه‌ته‌وه‌ییه‌کانمان به‌تایبه‌ت له تورکیا، چونکه کێشه‌ى ئێمه ئێستا له‌گه‌ڵ تورکه ئیراده‌مان پێویسته زۆر به‌رز بێت بۆ ئه‌وه‌ى بگه‌ین به هیواو و ئاواته‌کانمان و دڵنیاشم هه‌ر ده‌گه‌ین به مافه ره‌واکانمان.
چه‌ترپرێس: تا چه‌ند وڵاتانی ئه‌وروپا ئه‌وانه‌ی که خۆیان به پارێزه‌ری مافی مرۆڤ ده‌زانن به هانای ئێوه‌وه دێن به تایبه‌ت ئه‌مریکا؟
-ئه‌مه شتێکی رون و ئاشکرایه که هیچ وڵاتێک به هانای کورده‌وه نایه‌ت، پێویسته کورد خۆی به هانای خۆیه‌وه بچێت هه‌ر وه‌ک پێشتر ئاماژه‌م پێکرد، ئه‌مه‌ریکا یه‌کێک بوو له‌و وڵاتانه‌ی که ده‌ستێکی سه‌ره‌کی هه‌بوو له چوار پارچه‌کردنی کوردستان و له‌ناوبردنی شۆرشه کوردیه‌کاندا سه‌یر نه‌که‌ن که ئێستا جار به‌جار پشتگیری له باشوری کوردستان ده‌کات ئه‌و پشتگیریه‌ى ئه‌مریکا بۆ باشوری کوردستان به قازانجی خۆی ته‌واو ده‌بێت و مه‌نفه‌عه‌تی خۆی له باشور ده‌بینێت، سه‌ره‌ڕای ئه‌و هه‌موو کێشانه‌ی هه‌رێمی کوردستان له‌گه‌ڵ مالکی هێشتاش ئاماده نیه پشتگیری له باشور و خه‌ڵکه‌که‌ی بکات، چونکه زیاتر به‌لای مالکیدا ده‌شکێته‌وه هه‌تا باشور، بۆیه نایه‌وێت خۆی تێکه‌ڵی ئه‌و کێشه‌یه بکات. دواتر پرسی مافی مرۆڤ و ئه‌و جۆره شتانه هه‌مویان بۆ خۆیان به‌کاردێنن نه‌ک بۆ رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست. سه‌یرکه‌ن ئێمه باسی خۆمان ناکه‌ین با باسی ئیسرائیل و فه‌له‌ستین بکه‌ین به هه‌زاران سه‌ربازی فه‌له‌ستینیه‌کان ده‌کوژرێن یه‌ک ده‌زگای راگه‌یاندنی ئه‌مریکیش یاخود ئه‌وروپایی باسی ناکات. به‌ڵام که یه‌ک سه‌ربازی ئیسرائیلی ده‌کوژرێت هه‌ر هه‌موو ته‌له‌ڤیزیۆنه‌کانیان باسى ده‌که‌ن. ئه‌وه‌ش ئه‌و یه‌که نیشان ده‌دات که مافی مرۆڤ ته‌نها بۆ خۆیان به‌کار دێنن، ئه‌گینا هه‌موو جیهان ئه‌و زوڵمانه ده‌بینێت که له کورد ده‌کرێت له باکوری کوردستان. با زۆر دور نه‌چین کۆمه‌ڵکوژی رۆبۆسکێ هه‌موو جیهان به چاوی خۆی بینی، به‌ڵام هیچ ده‌نگیان لێوه نه‌هات، هه‌روه‌ها شه‌هیدکردنی حه‌وت هاوڵاتی کوردی باشوری کوردستان له کۆرته‌کى قه‌ندیل که هه‌مومان بینیمان چ جۆره وه‌حشیه‌تێک و ئه‌نجامدرا به هۆی فرۆکه جه‌نگیه‌کانی تورکیا. ئه‌ى ئه‌و وڵاتانه‌ى که بانگه‌شه بۆ مافه‌کانی مرۆڤ ده‌که‌ن بۆ هیچ هه‌ڵوێستێکیان نیشان نه‌دا دژ به‌و کاره چه‌په‌ڵانه‌ى ده‌وڵه‌تی تورک، ئه‌ى ئه‌مه‌ریکا که خۆی به حاکمی جیهان ده‌زانێت بۆ هیچ جۆره لێکۆلینه‌وه‌یه‌کی نه‌کرد له سه‌ر ئه‌م کۆمه‌ڵکوژیانه خۆ ئه‌وانه‌ش مرۆڤن و ئه‌و که‌سانه‌ی له ئیسرائیلیش ده‌کوژرێن هه‌ر مرۆڤن. بۆیه من ده‌ڵێم شتێک نیه به‌ناوی پارێزگاریکردن له مافه‌کانی مرۆڤ له‌لایه‌ن نه‌ته‌وه یه‌کگرتوه‌کانی ئه‌مریکاوه، نمونه‌یه‌کی تریش که له هیچ شوێنێکى ئه‌م جیهانه نیه و یاساش قه‌بوڵی ناکات که که‌سێک زیندانی بکرێت بۆ ماوه‌یه‌کی دوروو درێژ رێگا نه‌درێت هیچ که‌سێک بچێته لای و ته‌نانه‌ت پارێزه‌ره‌کانیشی زیندانی بکرێن، ئێمه به چاوی خۆمان ده‌بینین که به‌رێز (عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان) بۆ ماوه‌یه‌کی دوروو درێژه چاوی به پارێزه‌ره‌کانی نه‌که‌وتوه و که‌سیش نازانێت چاره‌نوسی به‌ره‌و کوێ ده‌چێت. ئه‌ى ئه‌مه پێشێلکردنی مافی مرۆڤ نیه، ئایا بۆ ئه‌و ده‌وڵه‌تانه بێ ده‌نگن له به‌رامبه‌ر ئه‌و پێشێلکاریه‌ى ده‌وڵه‌تی تورک و ده‌وڵه‌تانی ئه‌وروپا. با شه‌رم له خۆیان بکه‌نه‌وه که ناویان له‌خۆ ناوه پارێزه‌ری مافی مرۆڤ، من هیچ جۆره پارێزگاری کردنێک نابینم له‌لایه‌ن مافی مرۆڤه‌وه که وڵاتانی ئه‌وروپا بکه‌ن.
