^{فاروق حه‌جی مسته‌فا}

^{له‌‭ ‬دووه‌مین‭ ‬گه‌ڕی‭ ‬دانوستانی‭ (‬ژنێڤ3‭)‬وه‌،‭ ‬له‌‭ ‬نێوانی‭ ‬لایه‌نانی‭ ‬سووریا،‭ ‬سه‌باره‌ت‭ ‬به‌‭ ‬چاره‌سه‌ری‭ ‬سیاسییانه‌‭ (‬یان‭ ‬گواستنه‌وه‌ی‭ ‬سیاسی‭) ‬له‌‭ ‬سووریا،‭ ‬هیچ‭ ‬به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك‭ ‬تێپه‌ڕ‭ ‬نابێت،‭ ‬ئه‌گه‌ر‭ ‬كۆمه‌ڵێك‭ ‬تێبینی‭ ‬و‭ ‬سه‌رنجی‭ ‬له‌سه‌ر‭ ‬نه‌بێ،‭ ‬تا‭ ‬راده‌ی‭ ‬ئه‌وه‌ی،‭ ‬ئێمه‌‭ ‬كه‌‭ ‬مافی‭ ‬كوردی‭ ‬سووریامان‭ ‬به‌‭ ‬لاوه‌‭ ‬گرنگه‌‭ ‬و‭ ‬به‌دواداچوونی‭ ‬بۆ‭ ‬ده‌كه‌ین،‭ ‬وا‭ ‬دێته‌‭ ‬پێش‭ ‬چاومان،‭ ‬كه‌‭ ‬كورد‭ ‬ده‌ستبه‌تاڵ‭ ‬له‌م‭ ‬گه‌مه‌یه‌‭ ‬ده‌رده‌چێت‭.‬كه‌‭ ‬كۆنگره‌ی‭ ‬ریاز‭ ‬گرێ‭ ‬درا،‭ ‬هه‌ر‭ ‬زوو‭ ‬په‌نجه‌ی‭ ‬تۆمه‌تی‭ ‬هه‌مووان‭ ‬ئاراسته‌‭ ‬به‌‭ ‬كه‌موكوڕی‭ ‬له‌‭ ‬هێنان‭ ‬و‭ ‬بردنی‭ ‬ئۆپۆزسیۆن‭ ‬كرا،‭ ‬سه‌باره‌ت‭ ‬به‌‭ ‬هه‌ڵوێستی‭ ‬له‌‭ ‬ئاستی‭ ‬پرسی‭ ‬كورد،‭ ‬تا‭ ‬راده‌ی‭ ‬ئه‌وه‌ی‭ ‬كورد‭ ‬خه‌ریكه‌‭ ‬له‌‭ ‬لای‭ ‬ئۆپۆزسیۆن‭ ‬ده‌بێت‭ ‬به‌‭ ‬فۆبیا‭.‬جێی‭ ‬ئاماژه‌یه‌،‭ ‬كه‌‭ ‬دیدی‭ ‬دوو‭ ‬لایه‌نی‭ ‬دانوستانه‌كه‌‭ ‬جیاوازه‌،‭ ‬ئۆپۆزسیۆن‭ ‬پرۆسه‌كه‌‭ ‬وه‌ك‭ ‬گواستنه‌وه‌ی‭ ‬سیاسی‭ ‬ده‌بینێ،‭ ‬كه‌چی‭ ‬رژێم‭ ‬وه‌ك‭ ‬چاره‌سه‌ری‭ ‬سیاسی‭ ‬لێی‭ ‬ده‌ڕوانێت،‭ ‬به‌ڵام‭ ‬گرنگ‭ ‬نییه‌،‭ ‬مادام‭ ‬هه‌موو‭ ‬رێیه‌كان‭ ‬به‌ره‌و‭ ‬ئاشه‌كه‌‭ ‬ده‌چنه‌وه‌‭!‬سه‌ره‌تا،‭ ‬له‌‭ ‬ریازدا،‭ ‬كه‌‭ ‬ئێمه‌‭ ‬زۆر‭ ‬دوور‭ ‬ناڕۆین،‭ ‬دوو‭ ‬كه‌سایه‌تیی‭ ‬كورد‭ ‬له‌‭ ‬كۆی‭ ‬120‭}

مه‌شخه‌ڵ كه‌وڵۆسی

<sup>له‌ئێستادا، كه‌باس له‌ دروستكردنی ده‌وڵه‌تێك بۆ كورد بووه‌ته‌ ڕۆژه‌ڤی ناوه‌نده‌ سیاسی و میدیاییه‌كانی جیهان و له‌كوردستانیش ئه‌و باسوخواسه‌ تادێ گه‌رموگوڕتر ده‌بێت، ده‌بینین به‌شێكی زۆر له‌چینی ڕۆشنبیری كورد، به‌جۆرێك له‌ گاڵته‌پێكردنه‌وه‌ باسی ئه‌و پرسه‌ ده‌كه‌ن و وه‌ك ماكینه‌یه‌كی زه‌به‌لاحی میدیاییش كه‌وتوونه‌ته‌ هێنانه‌وه‌ی پاساوی جۆربه‌جۆر بۆ ئه‌وه‌ی هاووڵاتی كورد بێ هیوابێت له‌و پرۆسه‌یه‌ و، دروستكردنی ده‌وڵه‌تێكی نه‌ته‌وه‌یی له‌سه‌ده‌ی بیست و یه‌كدا بۆ كورد به‌خه‌ونێكی به‌دی نه‌هاتوو بزانێت، ته‌نانه‌ت به‌رله‌وه‌ی به‌كرده‌وه‌ هه‌وڵیشی بۆدرابێت. ئیراده‌ی هه‌وڵدانه‌كه‌ له‌تاكی كورددا ده‌كوژن.

ڕه‌نگه‌ هۆكاری ئه‌و حاڵه‌ته‌ سێ فاكته‌ری سه‌ره‌كی بێت: یان ئه‌وه‌یه‌ ئه‌وان به‌شێوه‌یه‌كی نامه‌ئلوف سه‌یری ده‌وڵه‌ت ده‌كه‌ن و، ده‌وڵه‌ت به‌دیارده‌یه‌كی ئه‌وه‌نده‌ گه‌وره‌ تێده‌گه‌ن كه‌ مه‌حاڵ بێت كورد پێی بگات، یان له‌سیاقه‌ سروشتییه‌كانی دروستبوونی ده‌وڵه‌تانی تری جیهان سه‌رنجیان نه‌داوه‌، یان ئه‌وه‌یه‌ به‌باره‌ نێگه‌تیڤه‌كه‌یدا، ئه‌وه‌یه‌ كه‌لتووری خۆبچووككردنه‌وه‌ پێڕه‌و ده‌كه‌ن، ئه‌وه‌ش ئه‌جێندایه‌كی شه‌یتانی فه‌رهه‌نگی مه‌ترسیداره‌ و پێویسته‌ هه‌ڵوێسته‌ی له‌به‌رانبه‌ردا بكرێت و قه‌ده‌ری سه‌ده‌ی بیست و یه‌كی كورد، نه‌درێته‌ ده‌ستی ئه‌و بۆماوه‌ فه‌رهه‌نگییه‌ی كه‌ هه‌میشه‌ له‌</sup>

^{د.چواس حه‌سه‌ن}

^{ماوه‌ی ساڵێكه‌ سه‌رۆك بارزانی ڕاشكاوانه‌ به‌ گوێی جیهانیدا داوه‌، كه‌ كورد مافی خۆیه‌تی ڕیفراندۆم له‌سه‌ر چاره‌نووسی خۆی ساز بدات، داوایشی له‌ سه‌رجه‌م هێز و پارته‌ سیاسییه‌كان كرد كه‌ ئاماده‌باشی بۆ ئه‌و پرۆسه‌ گه‌وره‌ چاره‌نووسسازه‌ بكه‌ن و، ئاماده‌یی ده‌روونییان بۆی هه‌بێت و پشتگیری لێ بكه‌ن.ئه‌م ڕاگه‌یاندنه‌ی بارزانی ته‌نیا ویستێكی كه‌سی نییه‌، به‌ڵكو پتر خوێندنه‌وه‌ی سه‌ركرده‌یه‌كی خاوه‌ن ئه‌زموونی گه‌وره‌ی خه‌بات و تێكۆشانی ڕێگای دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی كوردستانه‌، كه‌ پتر له‌ نیو سه‌ده‌یه‌ له‌ ناوه‌ندی بڕیاردانی كوردیدایه‌ و ئاگاداری ورد و درشتی خه‌بات و تێكۆشانی نه‌ته‌وه‌كه‌یه‌تی. خوێندنه‌وه‌ی سه‌ركرده‌یه‌كه‌ بۆ سه‌رجه‌م فاكته‌ره‌ نێوده‌وڵه‌تی و هه‌رێمی و ناوخۆییه‌كانی دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی كوردستان. هه‌ردوو ڕاگه‌یاندنه‌كانی سه‌رۆكی هه‌رێم و سه‌رۆكی حكوومه‌تی هه‌رێم ئاماده‌یی ده‌روونیی سه‌ركردایه‌تیی هه‌رێمی كوردستان بۆ هه‌نگاوێكی چاره‌نووسسازی گه‌وره‌ی وه‌ك دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی كوردستان نیشان ده‌ده‌ن.}

^{هاوڕێ مه‌نسوور به‌گ}

^{لووله‌ی هه‌ناسه‌ی نه‌ته‌وه‌یه‌ك
به‌ بڕوای من هه‌ڵگیرساندنی زۆربه‌ی جه‌نگه‌ گه‌وره‌كان به‌ درێژایی مێژوو، زیاتر له‌ هۆكارێكیان له‌ پشت بووه‌. بۆیه‌ ناكرێت ڕوودانی جه‌نگێكی مه‌ترسیداری نیمچه‌ جیهانی وه‌ك ئه‌وه‌ی له‌ سوریا ده‌گوزه‌رێت له‌ یه‌ك هۆكاری بوونی ڕژێمێكی دكتاتۆر و گه‌لێكی ئازادیخواز بچووك بكه‌ینه‌وه‌.}زۆر هۆكاری مه‌زهه‌بی، تایه‌فی، جوگرافی، سیاسی هه‌ن له‌ پشت هه‌ڵگیرسانی جه‌نگی قێزه‌وه‌نی سوریان، كه‌ ته‌واوی مرۆڤایه‌تیی به‌خۆیه‌وه‌ سه‌رقاڵ كردوه‌، به‌ڵام یه‌ك له‌ هۆكاره‌ شاراوه‌كان ڕه‌نگبێت هۆكاری بازاڕ دۆزینه‌وه‌ بێت بۆ گازی سروشتیی وڵاتانی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستی به‌گژیه‌كداچوو. به‌گژیه‌كداچوون به‌ هۆی بوونی دوو مه‌زهه‌ب و دوو جه‌مسه‌ر و دوو دیدی جیاواز بۆ ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست. به‌ سه‌ختی ده‌توانی ته‌نها خاڵێكی هاوبه‌ش بدۆزیه‌وه‌ له‌ نێوان ئه‌و دوو جه‌مسه‌ره‌ لێكجیاوازه‌ی، كه‌ ئه‌وه‌نده‌ی بته‌وێ لێكدوورن و مردن و له‌ ناوچوونی یه‌كدی به‌ ئاواتی دێرین ده‌خوازن.

^{ساقی بارزانی}

^{لە ساڵی ٢٠١٤، "نورسولتان نازەربایڤ" سەرکۆماری قەزاغستان، لە ئاهەنگی زانکۆیەکدا ووتەیەکی پێشکەشی نوێنەرانی هەرێمەکاندا کرد و بێزاریی خۆی دەربڕی لە هەمبەر ناوی ووڵاتەکەی کە بە –" ستان " کۆتایی دێت. سەرکۆماری قەزاغستان بە ئامادەبووانی ڕاگەیاند: " ووڵاتێکی ٢ ملیونی وەکو مەنگۆلیا پتر سەرنجی گەڕیدەرەکان ڕادەکێشێ تاکو ووڵاتی ئێمە؛ لەبەر ئەوەی ناوی ووڵاتەکەمان بە " ستان " تەواو دەبێ و دەبێتە هۆی هەڵەتێگەیشتنی گەڕیدەرەکان بۆ شوێنە گەشتوگوزاری یەکان." مەبەستی سەرکۆمارەکە ئەوە بوو کە ناوی ووڵاتەکەی وێکچوونی هەیە لە گەل ووڵاتانی تری وەکو ئەفغانستان یان پاکستان و بە هەڵە لێکدەدرێتەوە و پێشنیاری گۆڕینی ناوەکەی کرد بە " گەلی قەزاخ " یان بە ئینگلیزی بە "Kazakh Eli".}

^{بۆیە لەو کاتەوە هزرێکی هاوچەشن مێشکمی داگیر کردووە کە بۆ دەبێ لە پاش ڕاگەیاندنی دەوڵەتی سەربەخۆمان ناوی کوردستان هەڵبژێرین. بژارەکانی ناوێکی فەرمی بۆ دەوڵەتی کوردستانی سەربەخۆ زۆرن و پڕ گرنگە ناوێکی جوان هەڵبژێرین کە دەربڕی واقیعی ئێستای کوردستان و پێکهاتەکانی بێ وهەروەسا لە ئاست ووڵاتانی جیهانیی یەوە ناسراو بێ. بۆیە لەم نووسینە دا هەوڵ دەدەم هزری ڕۆشنبیران و نووسەرانی کورد بەرەو ئەم ئاقارە ئاراستە بکەم و هیڤیدارم کە لە ئاستێکی بەرزتر و فراوانتر کاری بۆ بکرێ و سەرنج و تێڕوانینی زمانناسان وئاکادیمییەکان و ڕۆشنبیران و نووسەرانی کورد بە هەند وەربگیرن.}

^{پاشگری " ستان " لە زۆر ناوی ووڵاتانی جیهاندا بەکارهاتووە و ڕیشەی دەگەڕێتەوە بۆ زمانی فارسی و مانای شوێن دەبەخشێ وەکو: ئەفغانیستان، پاکستان، هندوستان، تورکەمەنستان، ئوزبەکستان... هتد. ئەوەی جێی سەرسوڕمانە، ووڵاتی ئێران کە خۆی داهێنەری پاشگری "ستان "ە، خۆی بۆ خۆی بە کاری نەهێناوە و ناوی ووڵاتەکەی کردووەتە ئێران کە بە مانای "سەرزەمینی ڕەگەزی ئاریایی" یە.}

^{مانای "کوردستان " واتا شوێن یان جێی کوردان دەگرێتەوە. بە بۆچوونی بەندە زۆر خەلەتێنەر دەبێ ئەگەر ناوی فەرمیی ووڵاتەکەمان کوردستان بمێنێ. چۆنکە ڕاستی یەکی حاشا هەڵنەگرە زۆربەی ئەو ووڵاتانەی کە پاشگری "ستان " لە کۆتایی ناوەکانیان هاتووە، وولاتانی جیهانی سێیەمن و پڕاوپڕن لە کێشەی درێژەخایەنی سیاسیی و ئابووری وەکو: ئەفغانیستان، پاکستان، هندوستان، تورکەمەنستان، ئوزبەکستان، قەزاخستان، کرغیزستان و لە ناو جەرگەی ڕۆژهەڵاتی ناڤین وهەرێمە کێشەدارەکانن. کە واتە سۆنگەیەکی لۆجیکی یە ئەگەر بخوازین لە کاتی ڕاگەیاندنی سەربەخۆیی، بە فەرمی ناوەکە بگۆڕین . هەروەک زۆر ووڵات هەن کە لە پاش گۆڕانکاریی سیاسیی؛ یانژی لە بەر هۆکاری ئابووریی و کۆمەڵایەتیی ناوی ووڵاتەکانیان یان ناوی شارەکانیان گۆڕیوە. ئەمانەی خوارەوە هەندێ نموونەن لە مێژووی تازەدا :}

^{ـ ئەبیسنیا ووڵاتێکی مێژوویی ئەفریقایی بوو، بووە ئەتیوپیا.}

^{ـ ئەنگۆرا، کە بە مانای "زێدی مەڕە ئەنگۆرییەکان" دێت، بووە ئەنقەرە، پایتەختی تورکیای ئێستا.}

^{ـ بۆهێمیا ووڵاتێکی پاشایەتی ئەوروپی بوو. لە پاش شەڕی جیهانی یەکەم، خەڵکی چێک و بۆهێمیا گەیشتنە سلۆڤاکی یەکان و ووڵاتێکیان بە ناوی چکۆسلاڤاکیا چێکرد. ئەم ووڵاتە لە پاش ساڵی ١٩٩٣ دابەش بووە سەر دوو وڵاتی سلۆڤاکیا و کۆماری چێک.}

^{ـ لە ساڵی ١٩٨٩ بێرمە ووڵاتێکی ئاسیایی ناوەکەی لە لایەن حکومەتیی میلیتاری گۆڕا بە میانمەر.}

^{ـ سیلون لە ساڵی ١٩٧٢ بووە کۆماریی و ناوەکەی گۆڕا بە سریلانکا.}

^{ـ کۆنستەنتینۆپل کە شارێکی ئەمپراتۆریی رۆمی باستان بوو لە کاتی داگیرکردنی لە لایەن تورکەکانەوە لە ساڵی ١٩٣٠ بە فەرمی گۆڕا بە ئەستانبول.}

^{ـ کەمپوچیا ناوی گۆڕا بە کەمبۆدیا.}

^{ـ پەکینگ پایتەختی کۆنی ووڵاتی چین ناوی گۆڕا بە بێجینگ.}

^{ـ رۆدێزیا دابەش بوو بە ٢ ووڵاتی زیمبابوێ و زامیبا.}

^{ـ سێنت پیتزبیرگ کە شارێکی ڕوسیا بوو و لە لایەن سزار پیتری ڕوسی یەوە چێکرابوو، ناوەکەی گۆڕا بە پێترۆگراد و پاشانیش بۆ لنینگراد. دوایی لە ساڵی ١٩٩١ ناوەکەی گۆڕاویەوە بۆ سێنت پیترزبیرگ.}

^{ـ ووڵاتی سیام ناوی گۆڕا بە تایلەند.}

^{ـ لە ئەفریقا تانگانیکا و زانیبار بوونە یەک و ووڵاتی تانزانیا یان پێک هێنا.}

^{ـ لە ساڵی ١٩٩٧ ووڵاتی زئیر ووڵاتێکی ئەفریقا ناوی گۆڕا بە کۆماری دیموکراتی کۆنگۆ.}

^{ئەمانە هەندێ نمونەی ووڵاتانن کە ناوەکانیان گۆڕیوە، بۆیە زۆر ئاسایی یە ئەگەر ئێمەش ناوی دەڵەتی کوردستان بگۆڕین. تا هنووکە زۆر ناو پێشنیار کراون وکو: مادستان، ماد، میدیا، زاگرۆس...هتد. وەلێ بە ڕای من باشترین بژار ناوی " کوردیا " یە. چۆنکە ڕیشە ومانا (etymology) ی "یا "ی دوایی کە لە ناوی هەندێ لە ووڵاتان دا هەیە، دەربڕی پاشگری کۆنی هیندو ئەوروپی یە کە بە واتای " هی " یان "پەیوەست" دێت. هەندێ لەو ووڵاتانەش کە ناوەکانیان بە "یا " کۆتایی دێت ئەمانەن:}

^{ئەرمەنیا، توریکا، بۆلیڤیا، ئیندیا، ئۆستریا، ئۆسترالیا، بولگاریا، تورکیام کۆلۆمبیا، لیبریا، نایجێریا.
27/3/2016}

^{رێكان سەباح}

^{دیدگای زاڵ لەناو ڕۆژهەڵاتی ناوەراست و نەخشەی سایكس پێكۆ لەوەوە ناێت كە ئازادی و بنەماكانی مافی مرۆڤ بەرهەمی بنیات نانی ئەو دەوڵەتانە بێت، واتا میتۆدی ریفراندۆم لە جوگرافیایەكی وەكو عێراق لەگەڵ سكوتلەندا و بەریتانیا، بەگوێرەی جیاوازی جوگرافیا دەگۆڕێت "چونكە بەرهەمی بنیات نانی دەوڵەت رۆڵی سەرەكی دەبینێت، لە وێنا كردنی جۆری رفراندۆم، بەڵكو ئێمە لە نەخشی جوگرافیایەك ژیاوین لەسەد ساڵی رابردوو بەرهەمەكانی" سەربرین و ئەنفاڵ و كیمیا باران بووە بۆ درێژە پێدان بە هێشتنەوەی دەوڵەتانی لێكەوتەی ئەو نەخشەیە، نموونەكانی ئەو دەوڵەتانەی كە لە نەخشەی جوگرافیایی سایكس پیكۆ دایە، بەدەیان سەدام و قەزافی و بەشار ئەسەدی لە مێژووی خۆیدا پێشكەش كردووە، كە باوەری هێشتنەوەی رژێمەكانی لە ئەنفاڵ و كیمیا باران و سەربرین كۆمەڵكوژی دا پێناسە بووە "واتا ئەوەی كە دەگوترێت لەبارەی مێژووی رژێمەكانی دەوڵەتانی لێكەوتەی نەخشەی سایكس پێكۆ، لەچوارچێوەی كەس یان ئایدۆلۆژیا}

فاروق حه‌جی مسته‌فا

 دوو‭ ‬ڕووداوی‭ ‬دیار‭ ‬ڕه‌وشی‭ ‬ڕۆژاڤایان‭ ‬ته‌نییه‌وه‌‭. ‬یه‌كه‌م،‭ ‬تێپه‌ڕبوونی‭ ‬دوازده‌‭ ‬ساڵ‭ ‬به‌سه‌ر‭ ‬ڕاپه‌ڕێنێك‭ ‬كه‌‭ ‬ناو‭ ‬نرا‭ (‬راپه‌ڕینی‭ ‬قامشلۆ‭)‬،‭ ‬كه‌‭ ‬له‌‭ ‬12‭/‬ئادار‭/‬2004دا‭ ‬به‌رپابوو،‭ ‬هه‌روه‌ها‭ ‬35‭ ‬شه‌هیدی‭ ‬تێدا‭ ‬درا،‭ ‬ئه‌مه‌ش‭ ‬وای‭ ‬كرد‭ ‬به‌شار‭ ‬ئه‌سه‌د‭ ‬له‌‭ ‬پاش‭ ‬نزیكه‌ی‭ ‬یه‌ك‭ ‬مانگ‭ ‬له‌‭ ‬دیالۆگه‌‭ ‬به‌ناوبانگه‌كه‌یدا‭ ‬بڵێ،‭ ‬كورد‭ ‬به‌شێكی‭ ‬ڕه‌سه‌نن‭ ‬له‌‭ ‬پێكهاته‌ی‭ ‬دیرۆك‭ ‬و‭ ‬جڤاكی‭ ‬سووریادا‭. ‬ئه‌مه‌ش‭ ‬واتای‭ ‬ئه‌وه‌یه‌‭ ‬كه‌‭ ‬ڕاپه‌ڕینه‌كه‌‭ ‬به‌ردی‭ ‬بناغه‌ی‭ ‬دیدێكی‭ ‬دانا،‭ ‬كه‌‭ ‬پێی‭ ‬وایه‌‭ ‬كورد‭ ‬خاوه‌ن‭ ‬مافن‭. ‬ڕووداوی‭ ‬دووه‌میش،‭ ‬ڕه‌تكردنه‌وه‌ی‭ ‬فیدراڵی‭ ‬بوو‭ ‬له‌‭ ‬لایه‌ن‭ ‬ئۆپۆزسیۆنه‌وه‌‭.‬په‌یوه‌ست‭ ‬به‌‭ ‬ڕووداوی‭ ‬یه‌كه‌میان،‭ ‬سه‌باره‌ت‭ ‬به‌‭ ‬كوردی‭ ‬سووریا‭ ‬ڕاپه‌ڕینی‭ ‬12ی‭ ‬ئادار‭ ‬كه‌متر‭ ‬نییه‌‭ ‬له‌‭ ‬هه‌ر‭ ‬شۆڕش‭ ‬و‭ ‬ڕاپه‌ڕینێكی‭ ‬كورد‭ ‬له‌‭ ‬كوردستانی‭ ‬مه‌زن‭. ‬ئه‌م‭ ‬ڕاپه‌ڕینه‌‭ ‬له‌‭ ‬ڕووی‭ ‬بایه‌خه‌وه‌‭ ‬ڕه‌نگه‌‭ ‬زۆر‭ ‬له‌‭ ‬دامه‌زراندنی‭ ‬یه‌كه‌مین‭ ‬پارتی‭ ‬كورد‭ ‬گرنگتر‭ ‬بێت‭. ‬ئیدی‭ ‬ئه‌گه‌ر‭ ‬ساڵی‭ ‬1957‭ ‬ساڵی‭ ‬ڕێنیسانسی‭ ‬سیاسیی‭ ‬كورد‭ ‬بێت،‭ ‬ئه‌وا‭ ‬ساڵی‭ ‬2004‭ ‬ساڵی‭ ‬له‌‭ ‬نوێ‭ ‬ژیاندنه‌وه‌ی‭ ‬كورده‌‭ ‬له‌‭ ‬پاش‭ ‬ساڵانێك‭ ‬له‌‭ ‬چه‌قبه‌ستنی‭ ‬

^{هێمن عەبدوڵڵا}

^{مەسعود بارزانی لە نوێترین هەڤپەیڤینیدا دەڵێ سنووری وڵاتانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست بوونەتە سنووری سەر كاخەز. دەشڵێت لە كێشانەوەی ئەمجارەی سنوورەكانی ناوچەكەدا دەبێ، بەپێچەوانەی سەت ساڵ پێش ئێستا، خەڵكی ناوچەكە خۆیان رۆڵیان هەبێت. ئەم قسەیە لەكاتێكدا دەكرێت كە جیهان دوای چەندین هەوڵ بۆ لابردن و كاڵكردنەوەی سنوورەكان، سەرلەنوێ بیر لە پڕڕەنگكردنەوەی سنوورەكان دەكاتەوە. وەك بارزانیش دەیڵێت، دەبێ ئەمجارە سنوورەكانی كوردستانێكی سەربەخۆ بكێشرێن.}هەرچەندە شەڕی چەند هەزارەی مرۆڤایەتی لەگەڵ یەكدی لەسەر كێشانی سنوورەكان بووە و چیرۆكی نێو كتێبە ئاسمانییەكانیش لە باسی شەڕدا هەمیشە باسی كێشانی سنوورەكان دەكەن، بەڵام زۆر جووڵانەوە هەبوون لە مێژووی ئێمەدا كە هەرچەندە هەوڵیان بۆ كێشانی سنووری نوێ داوە، بەڵام لە نێوەڕۆكدا ئامانجیان كاڵكردنەوەی سنوورەكان بووە.

^{بەرهەم عەلی}

^{ھەر مرۆڤێکی کورد، ئەگەر بە ڕەسەن و بنەچە کوردێکی بێ غەل و غەش بێ، مەبەستم ئەوەیە کە لە دایک و باوکێکی کوردی خالیس بێت، جا ئەو کوردە، زەردەشتی بێ یان ئێزدی، کاکەیی بێ یان سابئی، کریستیان بێ یان جوو یاخود موسڵمان، شیعە بێ یان سوننە، سەلەفی بێ یان سۆفی، لەسەر ھەر رێباز و تەریقەتێکی ئیسلامیش بێ، گوندیی بێ یان شاری، بێ ویستی خۆی ئاگری خۆش دەوێ.لە ھەر وەرزێکی ساڵدا، ھاوین بێ یان زستان، پایز بێ یان بەھار، لە چیا بێ یان دەشت و ئاقار، ئاگرێک بکەرەوە، بزانە چۆن ئەو مرۆڤە کوردە بە ئارامییەکی دەروونییەوە، لە ھەناوی ئاگرەکە دەڕوانێ، چۆن ھەست بە ئاسوودەیی رۆحی دەکات، بزانن چۆن بەدیاریەوە رادەمێنێ، من تەنانەت سەرنجم لە منداڵی ساوای کوردیش داوە، زۆر تایبەت لە ئاگر رادەمێنێ.رووداوی ئەو ھەورەتریشقەیەی نازانم لە چ ساڵێک و چ گۆشەیەکی ئەم دنیایە لە دارستانێکی داوە و سووتاندوێتی و دواتر بووەتە ھۆی ئەوەی مرۆڤە سەرەتاییەکان،}

^{کارزان سەباح هەورامی}

ھەموولایەنەکان چاوەڕوانی ئەوەبوون جارێکی دیکە ھەرێمی کوردستان داوای گفتووگۆ لەگەڵ بەغدا بکاتەوە، بەڵام ئەوەی دواجار ھەموو دوودڵیەکانی رواندەوە قسەکانی مەسعود بارزانی، سەرۆکی ھەرێمی کورستان بوو کە لەڕۆژی نەورۆزدا پەیامێکی ئاراستەی خەڵکی کوردستانکرد و بەراشکاوانە رایگەیاند کە "مەسەلەی ریفراندۆم لەگەڵ عێراق باس دەکەین و گفتوگۆیان لەگەڵ دەکەین و پاشان ریفراندۆم دەکەین". قسەکانی بارزانی نیشانەی ئەوەیە کە جارێکی دیکە ھەرێمی کوردستان ناگەرێتەوە بۆ بەغدا بۆ ئەوەی کە دووبارە لەبارەی بودجەی و مووچە و بابەتی پێشمەرگەوە قسە بکات، بەڵکو ئەم جارە بۆ بابەتی ڕیفراندۆم و پرسی سەربەخۆی لەگەڵ بەغدا قسەدەکات، ھەڵبەتە لەوە دەچێت ھەندێک لایەن لە ناوخۆی ھەرێمی کوردستان و دەرەوەی ھەرێمی کوردستانیش پێیان وایە کە ھەرێمی کوردستان ناتوانێت لەم کاتەدا ھەنگاوی سەربەخۆی بنێت، بەڵکو دەبێت جارێکی دیکە دەرفەت بەبەغدا بدرێتەوە، بەڵام لەڕاستدا لەماوەی رابردوو دەرکەوت کە گروپێک لە عێراق بەبیرکردنەوەی حکومەتەکانی رابردوو دەیەوێت کورد بەپلەدوو سەیربکات.