فه‌رهه‌نگ‌ و هونه‌ر

2024-11-15-02-43-47 ڕابردوو بەردەوام گرووپگەلێک هەبوون لە کوردستان کە بەشێوەیەک لە شێوەکان پەیڕەویان لە خەباتی چەکداریی کردووە وەک ڕێبازێک بۆ گەیشتن بە مافەکانی کوردستانییان. بەڵام هەر...
2024-11-15-02-37-43ناودەبرێت، بۆ کوردەکانیش هێشتا بابەتێکە کە جێی گومان و پرسیارە؟، بەوپێیەی هەموان سیناریۆکانی پرۆسەی ئاشتی و چارەسەریان لەساڵی ٢٠١٢ بۆ ٢٠١٥ لەپێش چاوە، کەچۆن ئەو...
2024-11-15-02-31-50ئەشكەوتەكەیان ئاگر دەدا و كوردەكان دەبونە قەرەبروت. - توركەكان لە ئەستنبوڵ، لەگەڵ تاكسیە كوردەكان سوار نەدەبون، دەیانوت گڵاونسەردەمی تازەش، ئاردۆگان وتی:من ئەو كوردەم خۆشدەوێت كە لە...
-----qq---q-q- و ئەمەش دەبێتە هۆی دوورکەوتنەوەمان لە ململانێ و دواجار شەڕ." گرۆسی هەروەها لە پۆستێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی "X" دیدارەکەی پێنجشەممەی لەگەڵ عەباس عەراقچی وەزیری دەرەوەی...
2024-11-15-02-18-29 داوای لە حکوومەتی ئێران کردووە کە دەرکردن و جێبەجێکردنی سزای لەسێدارەدان ڕابگرێت و ئەم سزایە بە تەواوی هەڵبوەشێنێتەوە.هەروەها، کەمپەینی مافی مرۆڤی ئێران لە بەیاننامەیەکدا...

په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ

گه‌ڕان

 هێمن لهۆنی

دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی نوێی ئەمریکا بەیانییەک دێتە دەوام و دەڵێ دەمەوێ کۆنگرەیەکی رۆژنامەڤانی سازبکەم.  یاریدەدەرەکانی دەڵێن: بەڕێز سەرۆک، چۆن دەبێ؟ ئاخر هیچ بۆنەیەک نییە و بەپێی رێساکان ناکرێ.  ترەمپ دەڵێ: بۆنەی ناوێ و قسەم هەیە بۆ گوتن. رۆژنامەنووسان کۆدەکرێنەوە و سەرۆک چاو دەبڕێتە چاویان و دەڵێ: میدیا زۆربەی درۆیە و دواتر بە تویتێک دەڵێ زۆربەی میدیاکانی وڵاتەکەی دوژمنی ئەمریکان. لە کۆنگرە رۆژنامەڤانییەکەدا ترەمپ وەک زۆربەی جارەكانی پێشتر، باسی ئەوە دەكاتکە ئەو لەدوای سەرۆک رۆناڵد ریگنەوە زۆرترین کورسیی "کۆلێژی هەڵبژاردنی" بردوونەتەوە.دواتررۆژنامەنووسێک دەست بەرزدەکاتەوە و دەڵێ قسەم هەیە، رۆژنامەنووسەکە دەڵێ: بەڕێز سەرۆک، ئێمە چۆن بتوانین بڕوا و متمانە بە تۆ بکەین، لەکاتێکدا زانیاریی ناڕاست دەدەیت؟ تۆ لەدوای ریگن زۆرترین کورسی کۆلێژی هەڵبژاردنت نەبردوونەتەوە. ترەمپ دەڵێ: بەڵێ بردوومەتەوە.

رۆژنامەنووسەکە دەڵێ: ئۆباما لە خولی یەکەمدا لە تۆ زیاتری هێنا. ترەمپیش دەڵێ: من مەبەستم کۆمارییەکانە. ئینجا رۆژنامەنووسەکە دەڵێ: جۆرج بووش-ی باوک کۆماری بوو. ئەویش لە تۆ زیاتری هێنابوو. لەوەڵامدا ترەمپ دەڵێ: زانیارییەکەت بۆ من نوێیە و نەمزانیبوو، بەڵام بردنەوەکەم گەورەبوو، وایە؟ رۆژنامەنووسەکەش دەڵێ: ئێستا تۆ سەرۆکی.

بەڵێ دۆناڵد ترەمپ ئاشنا نییە بە زۆر شتی نێو واشنتن دیسی، پایتەختی بڕیاری وڵاتەکەی و جیهان.

Read more...

 

رەزا شوانreza shwan11

کوردستانی نیشتمانی خۆشەویست جوانمان، ئەو ناوە پیرۆز و شیرینەیە، کە هەمیشە لە ناخی دڵمان و لە هۆش و بیر و خەیاڵمان دایە، بۆتە وێردی شیرینی هەمیشەی سەر زارمان.. کوردستان هەناسە و ژیانمانە.. پێناسە و ناسنامەمانە.. سۆز و خۆشەویستی و دڵسۆزی و هاوبەستەبوونمان بۆ کوردستانی رەنگین و قەشەنگمان.. ئەو هەست و سۆزە ناخییە بێوێنەیەمانە.. ئەو هاوبەستبوونە بەهێزە و رەگ ئەستوورەمانە.. کە هەرگیز داگیرکەرانی کوردستان، نەیانتوانیووە و ناتوانن لە دڵی ئێمەی کوردستان پەروەردا هەڵیبکەنن یا کاڵی بکەنەوە.. بەڵکو رۆژ لە دوای رۆژ ئەم هەست و سۆز و خۆشەویستی و هاوبەستەبوونەمان بۆ کوردستان گەورەتر و بەهێزتر دەبێت.

ئەگەرچی سۆز و خۆشەویستیمان بۆ کوردستانمان، بۆماوە نییە کە لەدایکان و لە باوکانمانەوە بۆمان مابێتەوە.. بەڵام لەگەڵ لەدایکبوونماندا.. سۆز و خۆشەویستی و پەیوەندییەکی رووحی لە نێوان ئێمەی کورد و خاکی پیرۆزی کوردستانمان لەدایک بووە.. لەگەڵ لە دایکبوونماندا.. خۆشەویستییەکی لە رادەبەدەر بۆ کوردستانمان، لە ناخی دڵماندا بەرجەستەبووە و، چۆتە خوێنمانەوە.. تا ئەو رادەیەی کە کوردستان پەروەری بووە بە گرووپی خوێنمان.. لەگەڵ گەورەبوونمان سۆز و خۆشەویستی و هاوبەستەبوونمان بۆ کوردستان گەورەتر و شیرینتر بووە..

Read more...

 

د.شەونم یەحیا

دیموكراسی ئەو كۆنسێپتەیە كە ئەستەمە پێناسەیەكی جێگیر و دیاری بۆ بكرێت، هەندێك دەڵێن دیموكراسی واتا فەرمانڕەوایی لەلایەن گەلەوە، بەڵام لە بەرامبەردا هەندێكیش هەن كە دەڵێن دیموكراسی فەرمانڕەوایی گەل ناگەیەنێت، بەڵكو سیستەمێكە كار بۆ بەرژەوەندیی گشتی دەكات.

"رۆچر سكرتۆن" فەیلەسوفێكی بەریتانیی پارێزخوازە، ئارتكڵێكی بەناوی "سنووری دیموكراسی" بڵاوكردووەتەوە كە تێیدا ئاماژە بۆ سەرەتاكانی بنەمای دیموكراسی دەكات و ئەو دەستكەوتە بۆ پرۆتستانتەكان لە بەریتانیا دەگەڕێنێتەوە و دەڵێت "كولتووری پرۆتستانتی زیاتر لە كولتووری ئیسلام لەگەڵ دیموكراسیدا دەگونجێت".

ئەم وتارەی رۆچر كۆمەڵێك شیكردنەوە هەڵدەگرێت كە دەتوانرێت لەسەر كۆمەڵگەی عێراقی بە نموونە جێبەجێ‌ بكرێت، بنەما و پرەنسیپە سەرەكییەكانی دیموكراسی  ئەوكاتە دەچەسپێ كە دەوڵەتێكی عەلمانی هەبێت، دیموكراسی دەرهاویشتەیەكی گرنگە لە دەرهاویشتەكانی عەلمانییەت، وەكو "ئەلبێرت كامۆ فەیلەسوفی فەرەنسی دەڵێ‌: "ناتوانرێت یەك یاسا دابنرێت بۆ كۆمەڵێك هاووڵاتی  لەناو یەك وڵاتدا ئەگەر ئاین لە دەوڵەت جیانەكرێتەوە".

چەمكی (تیۆكراسی) و (دێموكراسی) بێگومان ئەم دوو چەمكە ناتوانرێت لە حوكمڕانیدا بخرێتە ناو یەك چوارچێوە و ببێتە سیستەمی بەڕێوەبردن. (تیۆكراسی) واتای حوكمی ئاینی كە پشت بە شەرع و ئەحكامەكانی ئاین و تێكستە دینییەكان دەبەستێ و نابێت دەستكاری بكرێت. ئەم بنەمایانە دەبنە ئامانجی حوكمداریی دەوڵەت، لێرەدا بە ئەحكامەكانی ئاین، راستییەكانی ناو ماڵ لەپێشەوەترن وەك لە بیركردنەوە فەلسەفییەكان و راستییە زانستییەكان.

Read more...

 

دەروون رەحیم

دەشێ كۆشكی كریملین لە مۆسكۆ لە یەكەمین سوودمەندەكانی ئەو گۆڕانكاریانە بێت كە دۆناڵد ترەمپ لە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریكا و رۆڵی ئەو وڵاتە لە دابینكردنی ئاسایش و پاڵپشتی بۆ هاوپەیمانەكانی ئەنجامی دەدات. سیاسەتی (ئەمریكا پێش هەمووان) و هەنگاوەكانی ئیدارەی ئەمریكا بۆ كورتكردنەوە و بچووككردنەوەی رۆڵی ئەمریكا لە پاڵپشتیكردنی ئاسایشی ئەوروپا كە سەردەمانێكی درێژە ئەمریكییەكان پابەندن بە پاراستنییەوە، باشترین دیارییە بۆ رووسیا كە رەنگە ببێتە هۆی بەهێزبوونی پێگەی مۆسكۆ لە سیاسەتی ئەوروپادا. كشاندنەوەی پاڵپشتی لە ئاسایشی ئەوروپا، یاخود مەرجداركردنی ئەو پاڵپشتییە، دەستی رووسەكان واڵا دەكات بۆ ئەوەی لە جاران زیاتر، كاریگەری لەسەر ئەوروپا دابنێن.

وزە وەك یەكێك لە هەڕەشە جدییەكانی سەر یەكێتی ئەوروپا، لە لووتكەی ستراتیجی ئاسایشی ئەو یەكێتیەدایە. چونكە ئەوروپییەكان زۆر بە قووڵی پشتیان بە وزەی هاوردەكراو لە رووسیاوە بەستووە، بێ ئەوەی هاوبەشێكی بەرچاویان هەبێت بۆ جێگرتنەوەی وزەی رووسی و دابینكردنی ئەو بڕە گەورەیەی گاز كە ئەوروپا پێویستی پێیە. رووسیای سەردەمی فلادیمیر پوتینیش، گازی سروشتی وەك ئامرازێك بەكارهێناوە و سوودی لەم لاوازیەی ئەوروپا وەرگرتووە بۆ بەهێزكردنی هەژموونی خۆی لە ئەوروپا. بە واتایەكی دیكە گازی سروشتی بووەتە كەرەستەیەكی بەرچاو لە گەمەی جیۆپۆلیتیكی پوتین و تێكۆشانی لەپێناو هێزدا.

Read more...

 زریان رۆژهەڵاتی

توركیا بەرەو گشتپرسییەك سەبارەت بە 18 ماددەی دەستووریی دەچێت كە لە ماوەی رابردوودا بە هاوپەیمانییەكی ئاكەپە- مەهەپە لە پەرلەمانی ئەو وڵاتە پەسەند كرا. ئەمەش رووداوێكی گرنگی مێژووی سیاسیی توركیایە كە لەوانەیە گۆڕینی سیستەمی لێبكەوێتەوە. گەلۆ ئەم گۆڕانكارییە چی بۆ كورد تێدایە و دەتوانێت چ كاریگەرییەكی لەسەر دابنێت؟

مەسەلەی گۆڕینی دەستوور و ئەو پاكێجە 18 ماددەییەی كە بە رێككەوتنی ئاكەپە- مەهەپە لە پەرلەمان دەرچوو، رێگەی بۆ گشتپرسییەك لەسەر ئەو بابەتە كردووەتەوە كە  لە مانگی نیساندا دەكرێت. ئەمەش تای سیاسەتی ناوخۆی توركیای بەرزكردووەتەوە و جەمسەربەندییەكی لەو وڵاتە دروستكردووە.

رەوتی موحافزەكاری ئیسلامی- نەتەوەگەرای توركی كە لەلایەن ئاكەپە- مەهەپەوە نوێنەرایەتی دەكرێن، خوازیاری پەسەندكردنی دەستكارییەكەی دەستوورن و بلۆكی بەڵێ- یان دروستكردووە. رەوتی چەپ- كەمالیستی، لەگەڵ ئەو كوردانەی لە فەلەكی پەكەكەدا سیاسەت دەكەن، لە بلۆكی نەخێردان‌.

ئەگەر ئەنجامی هەڵبژاردنی پێشووی پەرلەمانی توركیا بكەینە پێوەرێك، ئەوا بلۆكی بەڵێ (49.48%+ 11.90%) دەنگی هەیە و بلۆكی نەخێر (25.31%+ 10.75%)ی دەنگەكانیان هەیە. بەڵام بارودۆخەكە هەروا  نەماوەتەوە و لەو وەختەوە تا ئێستا گۆڕانی گەورە روویانداوە كە ناهێڵن رێژەی دەنگەكان

Read more...

 

مه‌غدید سه‌پان
جالیای کورد لە ئەوروپا بە بەراورد لەگەڵ جالیای میللەتانی دیکە، زۆر چالاکترە و ئینتیما و خۆشەویستی زیاتریشیان بۆ وڵاتەکەیان هەیە. ئەوان بە جەستە لە دەرەوە و بە روحیش بەردەوام لە کوردستان دەژین و لەڕاستیدا، ئەو سنوورە سیاسییە دەستکردەی لەدوای جەنگی یەکەمی جیهانی بۆ کوردستان کێشرا و ئێستا لە نەخشە و کتێبی جوگرافیدا هەیە، هیچ بڕوای پێناکەن و وەک برا بەیەکەوە دەژین، خەبات بۆ کێشە ڕەواکەیان دەکەن و لە یاد و بۆنە نیشتیمانییەکان کۆدەبنەوە و بەلای کەسیش گرنگ نییە، چ کوردێک خەڵکی چ پارچە یان ناوچەیەکە. ئەوان بەیەکەوە شایی دەکەن و دەگرین.

جالیای کورد لەکاتی پێویست و تەنگانە و بەتایبەتیش پاش شەڕی کەندا و کۆچڕەوە گەورەکە، لە رێگای مانگرتن و خۆپیشاندانی هێمنانە، پارە و پشتیوانی سیاسی بەنرخیان بۆ کورد کۆکردەوە. ئەم یارمەتی و پشتیوانییەی ئەوان لەکاتی چوار ئابڵۆقەی وڵاتانی دراوسێ و UN تا پێش روخانی رژێمی سەدام، یارمەتیێكی یەکجار باش بوو بۆ خزموکەس و بارگارنیێکی گەورەش لەکۆڵ حکومەتی هەرێم کرایەوە و بازاڕەکانی کوردستانیش بەو پارەیە بوژانەوە.

لەپاش شەڕی دووەمی کەنداو، کەشوهەوایەکی جوانی سیاسی لە ناوچەکە و کوردستان هاتە ئاراوە. پاش نەمانی سەدام، ئومێدێکی نوێ بۆ ئێراق و کوردستان پەیدابوو. زیاتر ترس نەما، جارێکی دیکە بەغدا هەڕەشە لە کوردستان بکا و بە ئەنفالی ژمارە نۆ دەستپێبکاتەوە، کورد خۆی ئەمجارە لە حکومەتی بەغدا بەشدارە. لەم کەشوهەوا

Read more...

 

عارف قوربانی

سەرەتا دەمەوێ‌ سەرنجتان بۆ ئەوە رابكێشم كە لە سێ‌ بۆ چوار مانگی رابردوودا، ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق و ئەنجوومەنی پارێزگای سەڵاحەدین گفتوگۆیان دەربارەی دوو بابەتی هاوشێوە كرد كە یەكێكیان پەیوەندی بە ستراتیژیەتی كورد و ئەوی تریان پەیوەندی بە ستراتیژیەتی شیعەوە هەیە، بەڵام دوو لێكەوتەی دژبەیەكیان هەبوو. یەكەمیان گفتوگۆكردن بوو دەربارەی یەكە ئیدارییەكانی پارێزگای نەینەوا، دووەمیش پەیوەندی بە یەكە ئیدارییەكانی پارێزگای سەڵاحەدینەوە هەبوو. لە یەكەمیاندا یاسایەك دەركرا و بڕیار درا بەهیچ شێوەیەك نابێت دەستكاری یەكە ئیدارییەكانی پارێزگای نەینەوا بكرێت و پێویستە وەك پێش 19/3/2003 بمێنێتەوە، مەبەست لەو بەروارەش رۆژی دەستپێكردنی هێرشی هاوپەیمانانە بۆ سەر عێراق. لە دووەمیشیاندا وەك قۆناغی سەرەتا ناحیەی ئامرلی شیعەنشین كرا بە قەزا.

كورد دەیەوێ‌ لە دەشتی نەینەوا پارێزگایەكی نوێ‌ دروست بكات. پاساوە دیار و بیانووە ئاشكراكە پەیوەستە بە پێكهاتەی جیاجیای نەتەوەیی و ئاینی، وەك (كورد و توركمان و عەرەب و سریانی و كلدان و ئاشووری و ئەرمەنی)، (ئیسلام و كریستیان و ئێزدی و كاكەیی و سابیئە) لەو ناوچەیە، بەڵام ئامانجە شاراوەكە پەیوەندی بە خاك و لە هەمان كاتدا پەیوەندی بە دیواربەندێكەوە هەیە. كورد بە داكۆكیكردنی لە جیاوازی و پێویستبوونی یەكەیەكی ئیداریی تایبەت بەخۆیان لە نێوان هەولێر و مووسڵ، ئامانجی ئەوەیە كە لەلایەك سنووری جوگرافیای هەرێمەكەی بگەیەنێتەوە دوا خاڵی كۆتایی و لەلایەكیش دەیەوێ‌ لەمپەرێك لەبەردەم موسڵ دروست بكات كە بەدرێژایی مێژوو سەرچاوەی بەرهەمهێنانی عەقڵیەتی (عروبە و ئیسلامی جیهادی) بووە.

لەلایەكی تریشەوە هەرێمی كوردستان و خەڵكی شەنگالیش خوازیاری ئەوە بوون شەنگال بكرێتە

Read more...

 

عارف قوربانی

سەرەتا دەمەوێ‌ سەرنجتان بۆ ئەوە رابكێشم كە لە سێ‌ بۆ چوار مانگی رابردوودا، ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق و ئەنجوومەنی پارێزگای سەڵاحەدین گفتوگۆیان دەربارەی دوو بابەتی هاوشێوە كرد كە یەكێكیان پەیوەندی بە ستراتیژیەتی كورد و ئەوی تریان پەیوەندی بە ستراتیژیەتی شیعەوە هەیە، بەڵام دوو لێكەوتەی دژبەیەكیان هەبوو. یەكەمیان گفتوگۆكردن بوو دەربارەی یەكە ئیدارییەكانی پارێزگای نەینەوا، دووەمیش پەیوەندی بە یەكە ئیدارییەكانی پارێزگای سەڵاحەدینەوە هەبوو. لە یەكەمیاندا یاسایەك دەركرا و بڕیار درا بەهیچ شێوەیەك نابێت دەستكاری یەكە ئیدارییەكانی پارێزگای نەینەوا بكرێت و پێویستە وەك پێش 19/3/2003 بمێنێتەوە، مەبەست لەو بەروارەش رۆژی دەستپێكردنی هێرشی هاوپەیمانانە بۆ سەر عێراق. لە دووەمیشیاندا وەك قۆناغی سەرەتا ناحیەی ئامرلی شیعەنشین كرا بە قەزا.

كورد دەیەوێ‌ لە دەشتی نەینەوا پارێزگایەكی نوێ‌ دروست بكات. پاساوە دیار و بیانووە ئاشكراكە پەیوەستە بە پێكهاتەی جیاجیای نەتەوەیی و ئاینی، وەك (كورد و توركمان و عەرەب و سریانی و كلدان و ئاشووری و ئەرمەنی)، (ئیسلام و كریستیان و ئێزدی و كاكەیی و سابیئە) لەو ناوچەیە، بەڵام ئامانجە شاراوەكە پەیوەندی بە خاك و لە هەمان كاتدا پەیوەندی بە دیواربەندێكەوە هەیە. كورد بە داكۆكیكردنی لە جیاوازی و پێویستبوونی یەكەیەكی ئیداریی تایبەت بەخۆیان لە نێوان هەولێر و مووسڵ، ئامانجی ئەوەیە كە لەلایەك سنووری جوگرافیای هەرێمەكەی بگەیەنێتەوە دوا خاڵی كۆتایی و لەلایەكیش دەیەوێ‌ لەمپەرێك لەبەردەم موسڵ دروست بكات كە بەدرێژایی مێژوو سەرچاوەی بەرهەمهێنانی عەقڵیەتی

Read more...

 

رابەر تەڵعەت

لە بەری هەڵەی مێژوودا، ئەو چەمكە بەشێوەیەكی بەرفراوان لەلایەن باراك ئۆباما، سەرۆكی پێشووی ئەمریكاوە بەكارهات.
نەك بە تەنیا ئۆباما، بەڵكو زۆربەی سیاسەتمەدارە لیبراڵەكانی ئەمریكا ئەم چەمك و گوزارشتەیان لە گوتاری سیاسیی خۆیاندا بەكاردەهێنا. دژایەتی هاوسەرگیریی هاوڕەگەزخوازەكان دەكەی؟ تۆ لە بەر‌ی هەڵەی مێژوودا لێدەخوڕی. لە دژی كۆپیكردنی مرۆڤ دەوەستیتەوە؟ تۆ لەبەری هەڵەی مێژوودایت.

ئەم چەمكە لەلایەن ئۆباما و سیاسییە لیبراڵەكانی ئەمریكاوە سەبارەت بە سیاسەتی دەرەوەش بەكاردەهێنرا، وەك رەخنەگرتن و پۆلێنكردنی ئەو سیاسی و دەسەڵاتانەی جیهان كە لەڕێی گەندەڵی و سەركوتكارییەوە دەگەنە دەسەڵات و دەگوترا ئەوانە لەبەر‌ی هەڵەی مێژوودان. لە سەرەتای سەرهەڵدانی بەهاری عەرەبیدا لە ساڵی 2011 و لەدوای كەوتنی رژێمەكەی حوسنی موبارەك و پاشان تەشەنەكردنی شۆڕشەكانی عەرەبی بۆ وڵاتانی دیكە و كەوتنی قەزافی، ئۆباما جارێكی دیكە ئەوەی دووپات كردەوە كە ئەمریكا لەسەر رێڕەوی راستی مێژوو دەڕوات و قەزافی و هاوشێوەكانی رۆنگساید بە پێچەوانەی مێژوو رێدەكەن.

بیرۆكەی دابەشكردنی مێژوو بۆ سەر بەرەی چاكە و خراپە، بەر‌ی راستی و چەوتی، بابەتێكی تازە نییە، لەوپەڕی چەپەوە بۆ ئەوپەڕی راست، لە ماركسیزمەوە تا لیبراڵیزم، لە سەرمایەدارییەوە تا سۆسیالیزم، لە عەلمانییەوە بۆ ئیسلامی، هەموویان لەو خاڵەوە دەستیان پێكردووە كە مێژوو بەلای خۆیاندا بشكێننەوە و خۆیان لە بەری راستی و چاكە و نەیارەكانیشیان

Read more...

 

رێبوار كەریمی

ساڵی 1985 بوو. 25ی گەلاوێژ، جەژنی چلەمین ساڵیادی دامەزرانی حیزبی دێمۆكراتی كوردستانی ئێران لە گەورەدێی ناوچەی شارباژێڕ. لەوێ، لەو جەژنەدا بۆ یەكەمینجار مام جەلال و بۆ یەكەمین و دوایەمین جار شەهیدی گیانشاد دكتۆر عەبدولڕەحمانی قاسملووم بینی. ئەوەی لەو جەژنەدا زیاتر سەرنجی منی راكێشا، ئەو دوو كەسایەتییە مێژووییە نەبوون. دوو كەسی تر بوون. یەكەمیان، ژنێكی قژڕووت بە پانتۆڵێكی كاوبۆیی رۆژئاواییەوە (ئەگەر باشم لەبیرمابێ)، كە تاوناتاو بە كامێرا گەورەكەی سەرشانی وێنەی لە بۆنەكە و بەشدارانی دەگرت. بە مەزندەی دواتری خۆم، ئەو ژنە، هاوسەرەكەی مام جەلال بوو: هێرۆ خان و كەسی دووەمیش ''ئاخوندێك'' بوو!

لەڕاستیدا ئەوی زۆر زیاتر سەرنجی منی راكێشا ئەو ''ئاخوندە'' بوو. ئاخوندێكی بەلەباریكی ریشدرێژ. ئاخوندێك كە لەكاتی هاتن و ڕۆیشتندا، شانبەشانی ڕێبەرە شۆڕشگێڕەكانی كورد - بە عەبای شۆڕ و ریشی درێژ و دوودەستی لە پشتەوەڕا لەیەكترقوفڵكراو- متمانەبەخۆیی و دڵنیاییەكی تایبەتی لێ بەدی دەكرا. من بەسەرسوڕمانەوە پرسیارم كرد، ئەو مەلایە كێیە؟! وەڵامی پرسیارەكە هیچی لە سەرسوڕمانەكەم كەم نەكردەوە: مەلایەكی عەباشۆڕ و ریشدرێژ و بە ویقار، لە جەرگەی شاخ و شۆڕشێكدا كە شابەیتی دروشمەكانی ئەو سەردەمەی ''خەبات دژی كۆنەپەرستیی ئاخوندی'' بوو، كوجا مەرحەبا؟! سەرم سوڕمابوو، ئاخر بۆ ئێمەی منداڵانی ساڵانی هەشتاكانی كوردستانی ئێران - كە ئیسلام و حكومەتی

Read more...

 ژیلەمۆ عەبدولقادر

دوو رێگا لەبەردەم ئافرەتەكەدا هەبوو، یان شوو بەو پیاوە بكات كە دەستدرێژیی كردووەتە سەری، یان هەتا لە ژیاندا ماوە لە ماڵی داڵدەدانی ئافرەتانی هەڕەشەلێكراودا بمێنێتەوە.

ئەو ئافرەتە كە وردەكاریی چیرۆكەكەی لەلای بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژیی دژی ژنانە، تەمەنی 16 ساڵان بووە ئەوكاتەی پەیوەندیی خۆشەویستی لەگەڵ كوڕێك داناوە، دوای تێپەڕبوونی سێ مانگ بەسەر پەیوەندییەكەیان، كوڕەكە داوای لێكردووە بە یەكەوە بچنە دەرەوە، بەڵام كچەكە رەتیكردووەتەوە، كوڕەكە چەند جارێك ئەو داوایەی لە كچەكە كردووە تا دواجار كچەكە قەناعەتی هاتووە لەگەڵی بچێتە دەرەوە.

كچەكە بێ‌ ئاگابووە لەوەی ئەو كوڕەی ئەو خۆشی دەوێ، گورگێكە و لە پێستی مەڕدا خۆی بۆ مەڵاس داوە، هەر لە یەكەم دەرچوونیان كوڕەكە دەستدرێژی كردووەتە سەری، كچەكە كاتێك دەبینێ‌ كار لە كار ترازاوە، بڕیار دەدات نەگەڕێتەوە ماڵی باوكی و یەكسەر هانا بۆ پۆلیس دەبات، پۆلیس دەستبەجێ‌ رەوانەی نەخۆشخانەی دەكەن و بە راپۆرتی پزیشكی پشتڕاست دەكرێتەوە كە پەردەی كچێنی لەدەستداوە.

كچەكە سكاڵای لەسەر كوڕەكە تۆمار كرد، كوڕەكە دەستگیركرا و دانی بەوەدا نا كە دەستدرێژی كردووەتە سەر كچەكە، بەڵام كچەكە لە ترسی هەڕەشەی كەسوكارەكەی نەیوێرا بچێتەوە ماڵەوە، بۆیە رەوانەی ماڵی داڵدەدانی ئافرەتانی هەڕەشەلێكراو كرا. كوڕەكە زۆری نەمابوو حوكم بدرێ‌، بەڵام كەسوكاری كوڕەكە چوونە لای باوكی كچەكە و داوای ئاشتەواییان كرد

Read more...

عارف قوربانی

لەبەر ئەوەی رووداوەكان ئەوەندە زۆر و ئاڵۆزن، هەروەها بەهۆی ئەوەی كەسێتی تاكی عێراقی یادەوەریی لاوازە، زیاتر لەوەش بەهۆی ئەوەی تەنیا دیوێكی دیمەنەكان دەبینن و توانای لێكدانەوەی پشتی رووداوەكانیان نییە، رەنگە ئێستا ئەوەیان لەیاد نەمابێت، یان بیریان بۆ ئەوە نەچێت بۆچی لە رۆژانی سەرەتای هاتنی داعشدا بۆ عێراق، سوپا زەبەلاحەكە بەبێ‌ شەڕ و بێ‌ هیچ بەرگرییەك لە شارە سوننییەكان كشایەوە و چەك و جبەخانە سەربازییەكانی بۆ داعش بەجێهێشت؟ ئەوكات خەڵكانێكی كەم گومانی ئەوەیان هەبوو كە ئەمە تاكتیكی مالیكی بووبێت بۆ ئامانجی پەڕینەوەی تەشەیوع بۆ ناوچە سوننییەكان. بەرپرسە باڵاكانی عێراق كەوتنە بەرگری و وەڵام و پاساویان ئەوەبوو كە لەبەرئەوە بووە نەبێتە (شەڕی تائیفی)، مەبەستیان شەڕی سوننە و شیعە بوو.

بەڵام كاتێ‌ مەرجەعیەتی باڵای شیعەكان بانگەوازی بۆ پێكهێنانی حەشدی شەعبی كرد، لە ئاستی باڵای ناوەندەكانی دەسەڵاتی شیعی لە عێراق بۆ رەوایەتیدان بەم هێزە عەشایەرییە و بۆ رەوایەتیدان بەوەی ئەم میلیشیایە بەشداری شەڕی داعش بكات لە ناوچە سوننییەكان، ئەمجارە كەوتنە لۆمەكردنی سوپا كە نەیتوانیوە بەرگری بكات، بۆیە پێویستە رۆڵیان پەراوێز بخرێت و دەبێت بایەخ بە حەشدی شەعبی بدرێت و پڕچەك بكرێن بۆ رووبەڕووبوونەوەی مەترسییەكانی داعش لە عێراق.

Read more...

چەتینەر چەتین

ئەمە دوو ساڵە کە ڤیلادیمیر پوتین سەرۆکی رووسیا ھێزی ئاسمانی خۆی ناردووتە سوریا، بۆ ئەوەی دەوڵەته‌كه‌ی بەشار ئەسەد لە ئۆپۆزیسیۆنی ئەو وڵاتە بپارێزێت. به‌ڵام ئه‌وه‌ی گرنگه‌ ئه‌وه‌یه‌، پۆتین له‌ چالاكنه‌بوونی ئه‌مریكا سوود وه‌رده‌گرێت، ئەوە سێ ساڵە لەم ھەرێمە کودەتای دیپلۆماسی دروست دەکات. پێم وایە ساڵی 2017 زۆر به‌ جووڵه‌تر تێپه‌رده‌كات.

دۆناڵد تره‌مپ سه‌رۆكی نوێی ئه‌مریكا له‌ سه‌ر كورسییه‌كه‌ی دانیشتووه‌ و هه‌ر كه‌سێك ده‌یه‌وێت بزانێت، 100 رۆژی یه‌كه‌می حوكمڕانییه‌كه‌ی چۆن ده‌بێت. ئه‌گه‌رێكی گه‌وره‌ هه‌یه‌ له‌م سه‌ره‌تایه‌دا سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌ی سه‌رۆكه‌ نوێیه‌كه‌ هه‌مان سیاسه‌تی كۆماریخوازه‌كان بێت. راستە سیاسەتی دەرەوە ی کۆماریخوازان و دیموکراته‌كان جیاوازە، بەڵام لە ئاکامیشدا یه‌ك ئامانجیان ھەیە.

تورکیا لە ساڵی 2017 شدا بوونی خۆی لە ناوچەی(باشیک) ی نزیک شار مووسڵ دەپارێزێت. ئەم ساڵە لە سوریاش ئۆپەراسیۆنی قه‌ڵغانی فورات بەردەوام دەبێت. گەر بە چاوی کوردەکان تەماشای رۆژھەڵاتی ناوەراست بکرێت ئەگەرێکی گەورە هه‌یە کە شەڕی ناوخۆی

Read more...

هێمن عەبدوڵلا

چەندە ترەمپ و ئیدارەكەی لە تاران و كۆماری ئیسلامیی توند بكەن، هێندە كوردی رۆژهەڵات لێویان بەخەندەتر دەبێت. هەندێكیان لەئێستاوە خۆیان بۆ قۆناغی پۆست جمهوریی ئیسلامی سازكردووە، هەندێكیشیان بڕوا ناكەن ئەمجارەش شانسیان هەبێ و دەڵێن "ئەو ترەمپە پێش ئەوەی كارێك لەگەڵ ئێران بكات، دەیكوژن"! ئومێدەواریی كوردی رۆژهەڵات بە ترەمپ چیرۆكی رەجەبم بیردەهێنێتەوە كە لەژێر دارهەنجیرەكە دانیشتبوو و هیوای بەوە بوو هەنجیرێك لوتف بكات و بەرببێتەوە نێو دەمی.

راستە لەوەتەی دەستبەكار بووە، هیچ بەیانییەكی ترەمپ تێنەپەڕیوە كە لە خەونی سنووردانان بۆ كۆماری ئیسلامی هەڵنەستابێ و هەندێكیانی نەكردبێتە تویت، بەڵام هەرواش ئەوە ناكاتە ئەوەی كە خۆشخەیاڵ بین و بڵێین ئەمریكا بڕیاریداوە كۆماری ئیسلامی دەڕووخێنێت. چونكە ئەگەر ئەوە هێندە ئاسان بووایە سەرۆكەكانی پێش ترەمپ كردبوویان و نەیاندەهێشت شانازییەكە بۆ ئەو بمێنێتەوە. بەڵام جیاوازییەك بەڕوونی هەستی پێدەكرێت، ئەویش ئەوەیە كە سیاسەتی ئۆباما لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست زۆرتر لە دەوری زۆر سوودمەندبوون و كەم زیاندان لە ئەمریكا دەخولایەوە، ئەمەش سیاسەتێكی كلاسیكیی دیموكراتەكان بووە لە ناوچەكەی ئێمەدا. ترەمپ

Read more...

د. محەمەد ئەمین گەناوی

ترەمپ سه‌رۆكى هه‌ڵبژێردراوى ئێستاى ئه‌مه‌ریكا له‌ سه‌ره‌تاى بانگه‌شه‌ى هه‌ڵبژاردنه‌كه‌یه‌وه‌ توانى بیر و ئایدۆلۆجى پارێزگارانه‌ (conservatism) ى خۆى به‌ وتارى پۆپیولیست ((populist بكاته‌ په‌یامێكى تازه‌ و هیوا به‌خش و وروژێنه‌ر بۆ ده‌نگده‌ران تا له‌ئه‌نجامدا كلیلى كۆشكى سپى كه‌وته‌ ده‌ست . یه‌كه‌م ده‌نگدانه‌وه‌ى ده‌نگى ته‌پڵى ترەمپ لاى زۆرى ده‌نگده‌رانى ئه‌مه‌ریكا بوو كه‌ هه‌نێكیان به‌ پاڵنه‌رى ئایدۆلۆجى و‌ هه‌ندێكى تریان به‌هۆى وتاره‌ پۆپیولیسته‌كانى بوو، كه‌ هه‌تا ئه‌مانەى له‌ ڕووى فكرى و ئایدۆلۆژییه‌وه‌ له‌ ترەمپ جیاوازبوون به‌ پاڵنه‌رى مه‌یل بۆ په‌یامه‌ پۆپیولیسته‌كه‌ى تره‌مپ ده‌نگیان پێ دا .

بۆ نمونه‌ تره‌مپ به‌ئاشكرا هه‌ڵوێستى خۆى دژى ئازادى ژنان ڕاگه‌یاند له‌سه‌ر منداڵ له‌باربردن، به‌ڵام به‌ وتارى پۆپیولیستى خۆى كه‌ ئامانج و كارى ئه‌وه‌ ئه‌بێت كه‌ گه‌شه‌ى ئابوورى وڵات زیاد بكات و شوێنى كار بۆ ملیۆنه‌ها كه‌س دابین بكات له‌ ڕێى داخستنى سنووره‌كانى ئەمەریکا به‌ دیوار بۆ ڕێگرى له‌ گه‌نجانى مه‌كسیكى له‌ هاتنه‌ ناو ئه‌مه‌ریكا وه‌ ناو بازاڕه‌كانى كارى ئه‌مه‌ریكا و‌ كه‌مكردنه‌وه‌ى هاتنى موسڵمان بۆ ناو ئەمەریکا بۆ ئه‌وه‌ى به‌ وته‌ى خۆى ڕێگرى بكات له‌ كارى تیرۆرستى له‌لایه‌ن گروپه‌ تیرۆرسته‌كانى ڕۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست توانى ده‌نگى ئه‌ ما نه‌ش بۆ خۆى ڕاكێشێ كه‌ له‌ ڕووی ئایدۆلۆژیه‌وه‌ له‌ خۆى جیاواز بوون.

Read more...

دواین هه‌واڵ

به‌رنامه‌ی کۆماریخوازان