فه‌رهه‌نگ‌ و هونه‌ر

2024-11-15-02-43-47 ڕابردوو بەردەوام گرووپگەلێک هەبوون لە کوردستان کە بەشێوەیەک لە شێوەکان پەیڕەویان لە خەباتی چەکداریی کردووە وەک ڕێبازێک بۆ گەیشتن بە مافەکانی کوردستانییان. بەڵام هەر...
2024-11-15-02-37-43ناودەبرێت، بۆ کوردەکانیش هێشتا بابەتێکە کە جێی گومان و پرسیارە؟، بەوپێیەی هەموان سیناریۆکانی پرۆسەی ئاشتی و چارەسەریان لەساڵی ٢٠١٢ بۆ ٢٠١٥ لەپێش چاوە، کەچۆن ئەو...

په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ

گه‌ڕان

eran u 51 vien123

 

رۆژی  دووشەممە 24ی نۆڤێمبەر، دوایین وادەی دانوستاندنەكانی نێوان ئێران و گرووپی پێنج كۆ یەكە لە ڤیەننا، بۆ ئەوەی بگەنە دوایین رێككەوتن لەبارەی پرسی دۆسیەی ئەتۆمی ئێران، بەڵام وەك چۆن لە راگەیەندنەكاندا باسدەكرێت هێشتا جیاوازییەكی زۆر لەنێوان ئێران و وڵاتە زلهێزەكانی جیهاندا هەیە. 

بەرپرسێكی باڵای وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكاش رایگەیاندووە، لە دوایین رۆژی ئەو وادەیەدا ئەگەر ئومێدی هیچ رێككەوتنێك نەبێت، ئەوا ئەندامانی گفتوگۆكان قسە لەسەر درێژكردنەوەی ئەو وادەیە دەكەن. 

پێش دەستپێكردنی كۆبوونەوەكانی رۆژی د‌ووشەممە، بە چەند كاژێرێك ئەو بەرپرسە ئەمریكییە ئاماژەی بەوە كرد، كە ئەمریكا لەگەڵ پێنج وڵاتەكەی دیكەی بەشداربوو لە دانوستاندنەكاندا قسە لەسەر چەند بژاردەیەكی دیكە دەكەن، یەكێك لە بژاردەكانیش درێژكردنەوەی دانوستاندنەكانە. ئەمە لەكاتێكدایە پێشتر باس لەوە دەكرا 24ی نۆڤێمبەری 2014 دوایین وادەیە بۆ ئێران بۆ ئەوەی نیشانی بدات بەرنامە ئەتۆمییەكەی تەنها لەپێناو ئاشتیدایە و لەگەڵ ئێران بگەنە رێككەوتن. 

هەروەها پیێش دەستپێكردنی دانوستاندنەكان وەزیرانی دەرەوەی، ئەڵمانیا، فەرەنسا و بەریتانیا بەجیا باسیان لەوەكردبوو كە هێشتا جیاوازی بۆچوونەكان لەگەڵ ئێراندا زۆرن و لایەنەكان لە هەوڵی لیكنزیكبوونەوەدان، بۆیە بەدوای بژاردەی نوێدا دەگەڕێن.

24/11/2014

hadi hamri saroki badr

 

فەرماندەی گشتی هێزەكانی بەدر، رێككەوتنێكی نێوان خۆیان و یەكێتی نیشتیمانی لەبارەی سەعدیە و جەلەولا بۆ (رووداو) ئاشكرا دەكات و دەڵێ "هیچ هێزێكی كوردی لە رزگاركردنی سەعدیە بەشدار نەبووە و ئێرانیش رۆڵی سەرەكی هەبوو لە رزگاركردنی جەلەولا و سەعدیە".

گرتنەوەی جەلەولا و سەعدیە ببووە گرێكوێرە لەبەردەم هێزەكانی پێشمەرگە، چەندین جار هەوڵی رزگاركردنی ئەو دوو شارۆچكەیە درا بەڵام بێ ئاكام بوون تاوەكو رۆژی 23/11/2014 گرێیەكە كرایەوە و هەردوو شارۆچكەكە لە دەست چەكدارانی داعش دەرهێنران.

هیچ پێشمەرگەیەك لە رزگاركردنی سەعدیە بەشدار نەبووە;

هادی عامری، فەرماندەی گشتی هێزەكانی بەدر كە هێزێكی شیعەیە، لە دوای رزگاركردنی ئەو دوو شارە لە پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا بە(رووداو)ی راگەیاند "شارۆچكەی سەعدیە تەنیا بە هێزی حەشدی شەعبی و بە پاڵپشتی سوپای عێراق و پۆلیسی فیدراڵی رزگاركرا". گوتیشی "هیچ هێزێكی پێشمەرگە لە رزگاركردنی سەعدیە بەشدار نەبووە".

بەپێی زانیارییەكانی (رووداو)، نێوەڕاستی هەفتەی رابردوو قاسم سلێمانی، فەرماندەی گشتی سوپای قودسی ئێرانی كە ئێستا سەرپەرشتی شەڕەكانی سوپای عێراق دەكات لە دژی داعش و لەهەندێ ناوچە سەرپەرشتی هێزەكانی پێشمەرگەی یەكێتیش دەكات، پلانی بۆ رزگاركردنی سەعدیە و جەلەولا داڕشتووە.

هادی عامری ئەوە پشتڕاست دەكاتەوە كە سوپای ئێران رۆڵی سەرەكی هەبووە لە هاوكاریكردنی هێزەكانی پێشمەرگە و سوپای عێراق بۆ رزگاركردنی ئەو دوو شارۆچكەیە "ئێران هەم بۆ جەلەولا و هەم بۆ سەعدیە زۆر هاوكاریی ئێمەی كرد و دەبێ زۆر سوپاسیان بكەین، بە فەرمیش ئەو سوپاسە رابگەیەنین".

جگە لە ئێران، ئەمریكا و هاوپەیمانەكانیان لە ئاسمانەوە و لە رێگەی فڕۆكەوە لە مۆڵگەكانی داعش دەدەن. بەڵام عامری كە سەرپەرشتی پرۆسەی رزگاركردنی سەعدیەی كردووە، رەخنەی توند لە ئەمریكا دەگرێ و بە "درۆزن" ناوی دەبات. عامری هەر لە درێژەی ئەو قسانەیدا بۆ (رووداو) گوتی "ئەمریكا گاڵتەمان پێدەكات و هاوكاریمان ناكات، بەس درۆ دەكەن، بەڵام ئێران لەسەر ئەرز هاوكارییەكی جددی ئێمەی كرد".
ئێران رۆڵی سەرەكی هەبوو لە رزگاركردنی جەلەولا و سەعدیە

بە قسەی فەرماندەی بەدر بێت، هێزەكانی حەشدی شەعبی و سوپای عێراق هاوكاری هێزەكانی پێشمەرگەشیان كردووە لە رزگاركردنی جەلەولا.

لەو هێرشەدا كە هەر رۆژی یەكشەممە دەستیپێكرد و تەواوبوو، 20 پێشمەرگە شەهیدبوون و نزیكەی 40 پێشمەرگەش برینداربوون كە زۆربەیان بەهۆی بۆمبی چێنراو بوونە قوربانی.

دوای رزگاركردنی جەلەولا، مەلا بەختیار لێپرسراوی دەستەی كارگێڕیی مەكتەبی سیاسی یەكێتی كە خۆی یەكێك بوو لە بەشداربووانی شەڕەكە بە (رووداو)ی راگەیاند "ئێمە وەك هەرێمی كوردستان هەردوو ناحیەكە بە دوو شوێنی ناكۆكی لەسەر دەزانین، تكاش دەكەین هیچ كەسێك لە بەعقووبە بیر لە پەیڕەوكردنی سیاسەتی رابردوو و هەڕەشەكردن و فشار دروستكردن نەكاتەوە، چونكە ئەمەیان تاقیكردەوە".

مەلا بەختیار هۆشداریش دەداتە حكومەتی عێراق "ئەو سیاسەتەی هەندێك بەرپرسی پارێزگای دیالە و بەغدا دەیانگرتەبەر، وەك چەكداركردنی  هەندێك هۆزی خۆفرۆش و پشتبەستن بەو هێزانە بۆ دابینكردنی سەقامگیری و ئاسایش، لەمەودوا مەحاڵە".
دەبێ بە فەرمی سوپاسی ئێران بكەین


لەبارەی بوونی هێزی سوپای عێراق و حەشدی شەعبی كە ناحیەی سەعدیەی كۆنترۆڵ كردەوە، كۆسرەت رەسوڵ، جێگری سكرتێری گشتی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان كە لە هەمانكاتدا جێگری سەرۆكی هەرێمی كوردستانە بە (رووداو)ی گوت "بڕیاریانداوە لە ماوەی 24 كاژێری داهاتوودا چۆڵی بكەن".

بەڵام هادی عامری لە قسەكانیدا بۆ (رووداو) گوتی "رێككەوتنمان هەیە لەگەڵ پێشمەرگە كە جەلەولا و سەعدیە بەهێزی هاوبەش و بە بازگەی هاوبەش بپارێزین". عامری ئاشكرای كرد كە "هیچ بەرپرسێكی كوردی یاخود هێزی پێشمەرگە بە ئێمەی نەگوتووە سەعدیە چۆڵ بكەین و رادەستی پێشمەرگەی بكەین، چونكە رێككەوتنمان هەیە و لێی ناكشێینەوە".

rudaw

24/11/2014

dimertash ba libasi kurdi

 

هاوسەرۆكی پارتی دیموكراتی گەلان HDP دەڵێت: "هەندێك كەس لە بەرەی حكومەتی توركیا لەبەرئەوەی لە دووبارە دەستپێكردنەوەی پڕۆسەی ئاشتی ناڕەحەتن، دەیانەوێ پڕۆسەكە بە ئاراستەیەكی خراپ بوروژێنن".

سەڵاحەدین دەمیرتاش بەشداری كۆنگرەی قەزای پارتەكەی كرد لە بورسا و رووی دەمی قسەكانی لە بولەنت ئارینچ، یاریدەدەری سەرۆكوەزیرانی توركیا بوو كە هاوكات گوتەبێژی حكومەتی توركیاشە. دەمیرتاش گوتی: "ئێوە لەبەرئەوەی نەبوونەتە سەرۆكوەزیران، پێویست ناكات توڕەییەكەی لە ئێمە دەركەن، مەگەر مانایەكی هەیە وەك گەنج و منداڵانی هەرزە مامەڵە دەكەن؟ دەیەوێ قسەكانی بگەیێنێتە ئەوەی بڵێ ئێمە لە توركیا پێویستیمان بە ئاشتی نییە، بەڵام من دەمەوێ بزانم سەرۆكوەزیرانیش لەپشت قسەكانی گوتەبێژەكەیەوەیەتی یاخود نا".

دەمیرتاش هەروەها لەبارەی پڕۆسەی ئاشتییەوە داوادەكات ناوەڕۆكی رێككەوتنەكانی نێوان حكومەت و ئیمرالی ئاشكرابكرێن و لەو بارەیەوە گوتی: "هەرچی لە ئیمراڵی باسكراوە و رێككەوتنی لەسەر كراوە با ئاشكرای بكەین، ئەگەر حكومەت بڵێ ئەوەی لەوێ باسكراوە پەیوەندی بە ئێمەوە نییە، كەوابێ فێڵێكی هاوبەش لە ئارادایە".

وێڕای ئەم قسانە دەمیرتاش دەڵێت: "ئەگەرچی هەڕەشە و ناحەقیمان بەرامبەر كرا، بەڵام بێزارنەبووین و نەبەزیوین، چونكە ئاشتی بۆ هەموومان پێویستە، هەزاران سالیش تێبپەڕێ واز لە ئاشتی ناهێنین".

rudaw/

فەرهاد چۆمانی

24/11/2014

xalaqi u saroki parleman hawler

 

مەزهەری خالقی هونەرمەندی ناسراوی كورد ئەمڕۆ یەكشەممە 23ـی تشرینی دووەمی 2014، سەردانی پەرلەمانی كوردستانی كرد و لە كۆبوونەوەی لەگەڵ سەرۆكایەتی پەرلەمان، رایگەیاند، "زۆر گرنگە دەوڵەت پلان و سیاسەتێكی تایبەت بە فەرهەنگی خۆی هەبێت، چونكە ئەمڕۆ لە دونیادا فەرهەنگ بووەتە ناسنامەی میللەتان و پردی پەیوەندی نێوان وڵاتانە بە هەمو كایە جیاوازەكانییانەوە".

بە پێی هەواڵی راگەیاندنی پەرلەمانی كوردستان، لە بەرامبەردا یوسف محەممەد، سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان رایگەیاندووە، "بۆ ئەم خولەی پەرلەمان بە هاوكاری سەرجەم فراكسیۆنەكان و لیژنەی رۆشنبیریی و هونەر، لە خەمی دەركردنی چەند یاسایەكی تایبەتمەندین بە فەرهەنگ و كولتووری كوردی، چونكە پێمان وایە كولتوور لایەنێكی گرنگی كۆمەڵگەیە".

یوسف محەممەد ئاماژەی بەوەکرد، کە "لە رابردووشدا دوژمنانی نەتەوەكەمان پێش هەموشتێك پەلاماری فەرهەنگ و مێژووەكەیان داوین و هەوڵی وێرانكردنیان داوە".

مەزهەرهەری خالقی، سەرۆكی ئینستیوتی كەلەپوری كورد، ئاماژەی بەوە كرد، كە "وزە و چالاكی لەم خولەی پەرلەماندا دەبینم، گرنگە ئەو چالاكییانە بە گیانی یەك تیمی و نەتەوەییەوە دوور لە دەمارگیریی سیاسی و ئایدۆلۆژی بۆ خزمەتی دۆزی كورد بەكاربهێنرێت."

پاشان سەرۆكی پەرلەمان ستایشی  كاریگەریی و رۆڵی مەزهەری خالقی لە هونەری كوردیدا كرد و رایگەیاند، "دەنگ و هونەرەكەی خالقی هەمیشە لە كولتووری میلەتەكەماندا بە زیندوویەتی دەمێنێتەوە".

دواتر سەرۆكی پەرلەمانی کوردستان، لۆگۆی تایبەتیی پەرلەمانی پێشكەش بە مەزهەری خالقی كرد، لەبەرامبەر ئەو خزمەتانەی بە فەرهەنگ و هونەری كوردی كردووە.

عومەر شایان/rudaw

23/11/2014

 

 

لە قوتابخانەكانی مووسڵ كچان ناچار بە جیهادی نیكاح دەكرێن و هاوكات گۆڕستانێك لەو شارە دۆزرایەوە، كە تەرمی 60 كەسی لە خۆگرتبوو.

سەرچاوەیەكی تایبەت لەنێو مووسڵەوە بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، "بەپێی زانیارییەكان رێكخراوی داعش لە قوتابخانە ئامادەییەكان بەدوای شوێنی نیشتەجێبوونی ئەو كچانە دەگەڕێن، كە هێشتا هاوسەرگیرییان نەكردووە، بۆ ئەوەی بەزۆر ناچاریان بكەن بۆ جیهادی نیكاح".

سەرچاوەكەی تۆڕی میدیایی رووداو باسی لەوە كرد، كە تەرمی 33 چەكداری داعش براوەتە پزیشكی دادوەری لە مووسڵ، كە زۆربەیان بە رەگەز عەرەبن و لە بۆردوومانی فڕۆكە جەنگییەكان ئەمڕۆ لە ناوچەی گەیارە و شەورا كوژراون.

ئەو سەرچاوەیە هاوكات باسی لە دۆزینەوەی گۆڕستانێكی بە كۆمەڵ لەو شارەكرد، كە قوربانییەكانی لەلایەن داعشەوە كوژراون و گوتی، "بەهۆی ئەو بارانەی لە چەند رۆژی رابردوو لە مووسڵ باریوە، گۆڕستانێكی بە كۆمەڵ لە ناوچەی ئاسكی مووسڵ، كە دەكەوێتە رۆژئاوای ئەو شارە بەدەركەوت، كە 60 زیندانیی بەندیخانەی بادۆشی لە خۆگرتبوو، كە لەلایەن داعشەوە پێشتر دەستگیر كرابوون و دواتر لەو زیندانە لەسێدارەدراون".

"جیهادی نیكاح" لە ساڵی 2011 و لەسەروبەندی شەڕی ناوخۆیی سووریا پەیدابوو، كە تێیدا داوا لە ژنان كرا بۆ ئەوەی رووبكەنە سووریا بۆ شێوازێكی تایبەتی "جیهاد"، كە بریتییە لە بەستنی پەیوەندی جەستەیی بۆ ماوەیەكی دیاریكراو لەگەڵ چەكدارانی گرووپە تووندڕەوەكان، كە لە سو‌وریا و عێراق دەجەنگن.

rudaw 

23/11/2014

peshmarga la jalaula

 

گوتەبێژی هێزەکانی پێشمەرگە لە میحوەری گەرمەسێر رایگەیاند، کە لەماوەیەکی کەمدا تەواوی ناحییەی جەلەولا کۆنترۆڵدەکرێتەوە.

عەمید ئەحمەد لەتیف، گوتەبێژی هێزەکانی پێشمەرگە لە میحوەری گەرمەسێر  بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، پێشمەرگە لە شەڕی ئازادکردنەوەی جەلەولا حەوت شەهیدی هەیە و لە ماوەیەکی کەمدا، کۆنترۆڵکردنەوەی هەموو گەڕەکەکانی جەلەولا رادەگەیەنین.

پێشتر پێشمەرگە رایگەیاند، کە زۆربەی گەڕەکەکانی جەلەولا ئازادکراون، تەنیا لە نیو گەڕەکی وەحدە دەنگی تەقە دەبیسترێ.

سەرلەبەیانی ئەمڕۆ یەکشەممە 23ـی تشرینی دووەمی 2014، هێزەکانی پێشمەرگە بە پشتگیری بۆردوومانی هاوپەیمانان، لە پێنج قۆڵەوە هێرشیانکردە سەر چەکدارانی داعش لە جەلەولا و ئێستاش زۆربەی گەڕەکەکانی لەلایەن پێشمەرگەوە ئازادکراوە.

rudaw

23/11/2014

laurof u waziri x. arabstan

 

سێرگی لاڤرۆف، وەزیری دەرەوەی رووسیا، رایگەیاند مۆسكۆ و ریاز بۆ پێكهێنانی تیمێكی هاوبەشی هاوئاهەنگ بۆ "رووبەڕووبوونەوەی تیرۆر" رێككەوتوون. جەختی لەوەش كردەوە رووسیا و سعودیە "بۆ سەقامگیریی و ئاسایشی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست" هەوڵی هاوبەش دەستپێدەكەن.

دوای دیداری لەگەڵ سعود فەیسەڵ، وەزیری دەرەوەی سعودیە لە مۆسكۆ، کە ئەمڕۆ سەردانی مۆسکۆی کرد، لاڤرۆف رایگەیاند "بۆچوونی سعودیە وەك وڵاتی پشتیوانی پیرۆزییەكانی ئیسلام زۆر گرنگە". ئەوەیشی خستەڕوو كە سعود فەیسەڵ لە سەردانەكەیدا ڤلادیمیر پوتنی سەرۆكی رووسیای بینیوەو لەبارەی پرسە گرنگەكانی ناوچەكە گفتوگۆیان كردووە.

لاڤرۆف گوتی: "چارەسەركردنی ناكۆكییەكانی نێوان وڵاتانی ئیسلامی بۆ مۆسكۆ بابەتێكی گرنگە، چونكە رووسیا لە رووی پەیوەندی سیاسی و ئابووری لەگەڵ وڵاتانی ئیسلامی رابردوویەكی دووری هەیە".

هەروەها سعود فەیسەڵ، سوپاسی "پێشوازی گەرم"ی رووسیای لە سەردانەكەی بۆ مۆسكۆ كردو گوتی : "ناوچەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و جیهانی ئیسلام رووبەڕووی كێشەی زۆر بوونەتەوە، كە پێگەی ئیسلامیان خستووەتە مەترسییەوە ، ئەوەش پرسێكە كە لە كۆتاییدا بەرۆكی هەموو ئایینەكان دەگرێتەوە".

rudaw

23/11/2014

obama u peshmarga

 

لیژنەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی ئەنجوومەنی نوێنەرانی ئەمریكا (كۆنگرێس)، رۆژی پێنجشەممە پرۆژەیاسایەكی پێشنیازكرد، كە دەسەڵات بە باراک ئۆبامای سەرۆكی ئەمریكا دەدات راستەوخۆ و بێ گەڕانەوە بۆ بەغدا، چەكی قورس بۆ پێشمەرگە دابینبكات.

پرۆژە یاساكە كۆنگرێسمان ئێد رۆیس، بەرپرسی لیژنەی كاروبارەی دەرەوە خستییەڕوو، رۆژێك دوای كۆبوونەوەی لەگەڵ شاندێكی باڵای حكومەتی هەرێمی كوردستان،  كە پێكهاتبوون لە دكتۆر فوئاد حوسێن، سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتی هەرێمی کوردستان و فەلاح مستەفا، بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەكانی دەرەوە.


پرۆژە یاساكە، كە (پیویستە سێنات و ئەنجوومەنی نوێنەران پەسەندی بكەن بۆ ئەوەی جێبەجێبكرێت)، رێگە بە سەرۆكی ئەمریكا دەدات ئەمجۆرە چەكانە بۆ باشووری كوردستان دابینبكات: چەكی دژە تانكی دژی ئۆتۆمبیلی گوللەنەبڕ، ئۆتۆمبیلی سەربازی، تۆپی دوور هاوێژ،  ئامێری پەیوەندیكردنی نهێنی، جلوبەرگی گوللەنەبڕ، هەروەها هەر چەكێكی دیكە، كە سەرۆك بە پێویستی بزانێت.

ئیدارەی ئۆباما دەڵێت، هەر چەكێك بۆ كوردی دەنێرن دەبێت بە هەماهەنگی لەگەڵ بەغدا بێت.

جێفری راتكی، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا، بە رووداوی راگەیاند، "وەكو لە چەند رۆژی رابردوودا گفتوگۆمان لەسەركرد، سیاسەتی ئێمە چەندین مانگ و ساڵ دەبێت نەگۆڕاوە. ئەویش ئەوەیە كە گواستنەوەی چەك هەمووی دەبێت بە هاوئاهەنگی لەگەڵ حكومەتی خاوەن سەروەری عێراق ئەنجامبدرێت".

rudaw

22/11/2014

taqinawai hawler1

 

بریندارێکی دیکەی تەقینەوەکەی بەردەم پارێزگای هەولێر، گیانی لەدەست دا.

هەژار فەیسەڵ، برای کاوە فەیسەڵ، کارمەندی پرسگەی پارێزگای هەولێر بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، کە سەرلەبەیانی ئەمڕۆ شەممە 22ـی تشرینی دووەمی 2014، کاوە، لە نەخۆشخانە گیانی لە دەست دا.

کاوە، کە باوکی شەش منداڵ بوو و یەکێک لەو منداڵانەش دڵی کونە، لە ئەنجامی تەقینەوەکە بە سەختی بریندارببوو و بە گیان لە دەستدانیشی، ژمارەی شەهیدانی تەقینەوەکە گەیشتە پێنج کەس.

رۆژی چوارشەممە 19ـی تشرینی دووەمی 2014، خۆکوژێک بە ئۆتۆمبێلێکی بۆمبڕێژکراو لە بەردەم باڵەخانەی پارێزگای هەولێر خۆی تەقاندەوە، کە بە هۆیەوە 5 کەس شەهیدبوون و 28 کەسی دیکەش برینداربوون.

رۆژی هەینی 21ـی تشرینی دووەم، رێکخراوی دەوڵەتی ئیسلامی (داعش) بەرپرسیارێتی خۆی لە تەقینەوەکە راگەیاند و ناوی خۆکوژەکەشی بە "عەبدولڕەحمان ئەلکوردی" راگەیاند.

rudaw

22/11/2014

kosrat rasul u roji shahid

 

لەمیانی مەراسیمی رۆژی شەهیدانی یەكێتی، كۆسرەت رەسوڵ عەلی، جێگری یەكەمی سكرتێری گشتیی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان داوایكرد هەموو لایەنەكان رێكبكەون لەسەر دیاركردنی رۆژێك بۆ شەهیدانی كوردستان.

رۆژی 21-11-1976 زیاتر لە 30 پێشمەرگەی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لە شوێنە جیاوازەكانی سلێمانی لەلایەن رژێمی بەعسەوە لەسێدارەدران، بۆیە ئەو حیزبە ئەو رۆژەی وەك "رۆژی شەهیدانی یەكێتی" دیاریكرد‌و ئەمڕۆ لە تەلاری هونەری شاری سلێمانی ئەو یادەی كردەوە.

كۆسرەت رەسوڵ عەلی وتارێكی پێشكەشكرد تێیدا دوو داواكاری خستەڕوو، یەكەم داوای جێگری سكرتێری گشتیی یەكێتی دابینكردنی شوێنی نیشتەجێبوون بوو بۆ كەسوكاری شەهیدان و داوایكرد هەر جارەو كۆمەڵێك یەكەی نیشتەجێبوون بەسەر كەسوكاری شەهیداندا دابەشبكرێ.

دواتر باسی لە هۆكاری دیاریكردنی ئەم رۆژە وەك رۆژی شەهیدانی یەكتێتی كردو باسی لەو ژمارە پێشمەرگەیەی یەكێتی كرد، كە حكومەتی پێشووی عێراق لەسێدارەی داون. كۆسرەت رەسوڵ لەو بارەیەوە زیاتر گوتی: "من پێمخۆشە حكومەتی و پەرلەمان و لایەنە سیاسییەكان رۆژێك دیاری بكەن بۆ رۆژی شەهیدان و هەر رۆژێك نەبێتە رۆژی شەهیدی حیزبێك، داواكارم لایەنەكان پیشتگیری ئەو رایەم بكەن، چونكە شەهید هەر شەهیدە".

rudaw

21/11/2014

kobani u shari shar

 

جنراڵ جۆن ئالن، رێکخەری هەڵمەتی وڵاتانی هاوپەیمانان لە دژی گرووپی دەوڵەتی ئیسلامی (ناسراو بە داعش) رایگەیاند، ئەوەی چەکدارانی داعش لە شاری کۆبانێ لە رۆژئاوای کوردستان دەیکەن خۆکوشتنە.

ژەنراڵ جۆن ئالن لە هەڤپەیڤینێکدا لەگەڵ رۆژنامەی میللییەتی تورکی، زۆرتر دەڵێت:" لە چەند رووێکەوە ئاشکرایە کە چەکدارانی داعش خۆیان بە هێرشکردنە سەر کۆبانێ تووشکرد و دۆخی داعش لەو شەڕە هاوشێوەی خۆکوشتنە، چونکە لەودەمەی ئەوان چەکداری زۆرتر دەنێرن بۆ هێرشکردنە سەر کۆبانێ، فڕۆکە جەنگییەکانی هاوپەیمانان ئەو چەکدارانە دەکەنە ئامانج".

رێکخەری هەڵمەتی هاوپەیمانان لە دژی داعش دەشڵێت،" هاوپەیمانان بەردەوام دەبن لە پاڵپشتیکردنی شەڕڤانانی کورد کە بەرگری لە کۆبانێ دەکەن، بۆیە لە کۆتاییدا داعش لە کۆبانێ دەكشێتەوە، چونکە ناتوانێ لەو شەڕە سەربکەوێت".

ژەنراڵ جۆن ئالن ئاماژە بۆ ئەوەش دەكات کە "هێرشی فڕۆکە جەنگییەکانی هاوپەیمانان بۆ سەر چەکدارانی داعش لە کۆبانێ تا ئێستا بوونەتە هۆی کوژرانی زۆرتر لە 600 چەکداری داعش، ئەگەریش داعش لە کۆبانێ بکشێتەوە ئەوا دەبێتە ئاماژەی دەستپێکی کۆتاییهاتنی پێشڕەوییەکانی داعش لە ناوچەکە".

ئەمە لەکاتێکدایە تا ئێستا فڕۆکە جەنگییەکانی ئەمریکا بەردەوامن لە بۆردومانکردنی چەکدارانی داعش لە نێو کۆبانێ و دەوروبەری. لەکاتێکدا هێزەکانی پێشمەرگەی کوردستان هاوشێوەی شەڕڤانانی یەکینەکانی پاراستی گەل YPG بەردەوامن لە بەرگریکردن لە کۆبانێ.

21/11/2014

gundeki rojhelati kurdistan

 

تا دێت گوندەكانی ئێران چۆڵتر دەبن و شارەكان قەرەباڵغتر، پشكی شێریش لە چۆڵبوونی گوندەكان بەر رۆژهەڵاتی كوردستان دەكەوێت، بە جۆرێك هەندێك لە گوندنشینان تەنانەت لە رۆژهەڵاتی كوردستانیش ناگیرسێنەوە و لە شارە گەورەكانی وەكو تاران و ئیسفەهان نیشتەجێ‌ دەبن.

ساڵانی 1960 تاوەكو 1965 محەممەد رەزا پەهلەوی، شای ئەوكاتی ئێران بڕیاری دابەشكردنی زەوی دا بەسەر گوندنشینان، بەمەش زۆربەی زەوییەكان لە دەستی ئاغاكان هاتنەدەر و كەوتنە دەستی جوتیاران و گوندنشینان، ئەمە سەرەتایەك بوو بۆ بووژانەوەی كەرتی كشتوكاڵ و كارابوونی رۆڵی گوندەكان لە ئابووریی وڵاتدا. لەو سەردەمەدا ژمارەی دانیشتووانی ئێران بە رۆژهەڵاتی كوردستانەوە 19 ملیۆن كەس بووە كە 13 ملیۆنیان لە گوندەكان دەژیان، بەڵام ئێستا هاوكێشەكە بە تەواوی پێچەوانەوە بووەتەوە، بەجۆرێك دانیشتووانی ئێران كە ئێستا 75 ملیۆن كەسن، 71%یان شارنشینن.

لە رۆژهەڵاتی كوردستان ژمارەیان كەم نییە ئەوانەی داری هەڕاجیان لە مەڕ و ماڵات و داراییەكانی خۆیان داوە و بە هیوای ژیان و كارێكی باشتر روویانكردووەتە شارە گەورەكانی ئێران.

بەپێی ئامارەكانی ئەرشیفی پەرلەمانی ئێران، تەنیا تاوەكو ساڵی 2000 لە شاری بیجاری پارێزگای سنەی رۆژهەڵاتی كوردستان زیاتر لە 150 هەزار دانیشتووی ئەو شارە روویانكردووەتە شارە گەورەكانی ئێران، ئەوە لە كاتێكدایە كە دانیشتووانی ئەو شارە بەپێی ئامارەكانی ساڵی 2010 تەنیا 100 هەزار كەس بووە، واتە زۆربەی خەڵكی ئەو  شارە كۆچیان كردووە. ئەو كۆچە گشتگیرە زۆربەی ناوچەكانی پارێزگای ئیلام و كرماشان و سنە و لوڕستانی گرتووەتەوە.

هەرچەندە ئامارێكی روون و جێی متمانە لەبەردەست نییە، بەڵام بەپێی ئامارە نافەرمییەكان زیاتر لە دوو ملیۆن هاووڵاتی رۆژهەڵاتی كوردستان بە گشتی  لە شارە گەورەكانی ئێران و بە تایبەتی لە تاران نیشتەجێن.

بەپێی ئامارەكانی كۆماری ئیسلامیی ئێران، بەهۆی كۆچی گوندنشینانەوە بۆ شارەكان، لە ئێراندا زیاتر لە 40 هەزار گوند چۆڵكراون. لەبەرئەوەشە كە لە رۆژهەڵاتی كوردستان، شارەكانی وەك ورمێ‌، سنە، كرماشان، خۆی، سەقز و بۆكان دوای شۆڕشی 1979 ژمارەی دانیشتووانیان دوو بەرامبەر بووەتەوە و ئێستا كرماشان و سنە و ورمێ بوونەتە سێ گەورە شاری رۆژهەڵاتی كوردستان.

چالاكڤانانی سیاسی لە رۆژهەڵاتی كوردستان دەڵێن چۆڵبوونی گوندەكان و كۆچی خەڵكی لە هەندێك شارۆچكەی رۆژهەڵاتی كوردستان بەهۆی سیاسەتە چەوتەكانی كۆماری ئیسلامی ئێرانە، بە تایبەت لە شارەكانی ورمێ، سەڵماس، خۆی، تكاب، ساینقەلا، میاندواو، بیجار و سونقوڕ.

ئەوان دەڵێن زۆربەی هەلی كارەكان، بە پۆستی ئیداری و حكومی و كەرتی تایبەتەوە دەدرێت بە ئازەرییەكان و گەنجانی كورد بەو شێوەیە هیچ رێگایەكیان لەبەردەم نامێنێ جگە لە كۆچكردن.
دیاكۆ خەیات، ئابووریناسی رۆژهەڵاتی كوردستان دەڵێت شارەكان ئامادەیی ئەو رێژە بەرزەی كۆچی گوندنشینانیان نەبووە و هاوتەریبی ئەوە گەشەیان نەكردووە و نەزم و گەشەی شارەكانیش تێكچووە.

ناوبراو سەبارەت بە كاریگەری و مەترسی چۆڵبوونی گوندەكان لە ئێران و رۆژهەڵاتی كوردستان بە (رووداو)ی گوت "كۆچی دانیشتووانی گوند بۆ شارەكان، كشتوكاڵی لاواز كردووە و كاریگەری نەرێنی و راستەوخۆی لەسەر كەرتی پیشەسازی هەبووە" .

بە گوتەی دیاكۆ خەیات، تێچووی زیندووكردنەوەی گوندێك كە چۆڵكراوە، چەندین بەرامبەری نۆژەنكردنەوەی گوندێكە، كارێك كە حكومەتی كۆماری ئیسلامی ئێران 10 ساڵە ئەنجامی دەدات لە ژێر ناوی پڕۆژەی نۆژەنكردنەوەی گوندەكان كە لە ئێران بە "هادی" دەناسرێت. ئەم هەڵمەتە زۆربەی گوندە گەورەكانی ئێرانی گرتووەتەوە، بەڵام كاریگەری نەبووە لەسەر چۆڵبوونی گوندەكان.
بە گوتەی ئابووریناسان، حكومەت گرنگی پێویستی بە كەرتی كشتوكاڵ نەداوە، بۆیە گوندنشینان كۆچ دەكەن بۆ شارەكان.

خەڵك چۆن دەگەڕێنەوە گوندەكان؟

دیاكۆ خەیات سەبارەت بە رێكارەكانی گەڕاندنەوەی خەڵك بۆ گوندەكان دەڵێت حكومەت پێویستە ئەو چەند كارە بكات:

1 -  پشتگیری لە كەرتی كشتوكاڵ و گەرەنتی كردنی كڕینەوەی بەرهەمی جوتیاران بە نرخێكی دیاریكراو.

2 - گشتگیركردنی بیمەی كشتوكاڵی.

3 - پێدانی قەرزی بچوك و گەورە بۆ كڕینی ئامێری پێشكەوتووی كشتوكاڵی

4 -  زیادكردنی خزمەتگوزاری بۆ گوندەكان وەك تەندروستی، خوێندن، ئینتەرنێت و چاككردنی رێگەو بانەكان.

rudaw/ 

ئومێد بەرین

21/11/2014

alai eran u amrika

 

بە سەرکەوتنی شۆڕشی ئێران لە ساڵی 1979، ناکۆکییەکی قوڵ باڵی بەسەر پەیوەندییەکانی ئێران و ئەمریکادا کێشا، کە ئێستاش دوای 35 ساڵ ئەو ناكۆكییە هەر بەردەوامە. بەرپرسانی باڵای سوپای پاسدارانی ئێران دەڵێن، ئەگەرچی لەساڵانی سەرەتایی سەرکەوتنی شۆڕشدا، ئەمریکا تەنگی پێ هەڵچنیبوون، بەڵام ئێستا بەهۆی پەرەگرتنی بنەما فیکری، کەلتووری و سیاسییەکانی ئەو شۆڕشە، لە هەزاران کیلۆمەتر دوورتر لە سنوورەکانی ئێران خەریکن ناکۆکییەکانیان لەگەڵ ئەو وڵاتە یەکلایی دەکەنەوە. باشترین نموونەشیان عێراقە.

جێگری فەرماندەی گشتی سوپای پاسدارانی ئێران، سەردار حوسێن سەلامی، لە کۆبوونەوەیەکدا لەگەڵ بەرپرسانی بەسیجی دەزگای داد رایگەیاندووە، قۆناخەکە بەجۆرێک گۆڕاوە کە ئەمریکا تێچووەکەی دەدات و ئێران بەرهەمەکەی دەخوات. بەگوتەی ئەو بەرپرسە باڵایەی سوپای پاسداران، ئەمریکا لەماوەی 11 ساڵدا نزیکەی 3 تریلیۆن دۆلاری لە عێراقدا خەرجکرد، بەڵام نەیانتوانی رێکار و مکانیزیمی گونجاو بۆ گۆڕینی سەرکەوتنی سەربازی بۆ بەرژەوەندی سیاسی جێبەجێ بکەن و ئێران لەو کێبەڕکێیەدا پێش ئەمریکا کەوت.

جێگری فەرماندەی گشتیی سوپای پاسدارانی ئێران ئاماژەی بەوەش داوە، حکومەتی سەرەکی لە عێراقدا کەوتە دەست کەسانێک کە لەلایەن ئێرانەوە پەروەردەکرابوون و سەرەڕای ئەوەی کە ئەمریکا لەرووی سیاسی و سەربازییەوە لە عێراقدا دەسەڵاتی هەبوو، بەڵام لەئاکامدا ناچاربوو ئەو وڵاتە جێبهێڵێت.

حوسێن سەلامی لەبارەی رەوشی سووریاش دەڵێت، دەسەڵاتە جیهانی و ناوچەییەکان پێیانوابوو لەماوەیەکی کەمدا بەو بڕە پارە زۆرەی خەرجیانکردووە، دەتوانن حکومەتی بەشار ئەسەد بڕوخێنن،، بەڵام شکستیان خوارد.

ئەو فەرماندەیەی سوپای پاسداران ئێران بە کلیلی چارەسەری گرێکوێرە سیاسی و ئەمنییەکانی ناوچەكە و بە تێرمیناڵی دیپلۆماسی جیهان لەقەڵەمدەدات. بە ئاماژەدان بە توانای سەربازی وڵاتەکەشی دەڵێت، دەتوانین لە هەر شوێنێک کە بمانهەوێ، بەرژەوەندییەکانی وڵاتانی نەیاری کۆماری ئیسلامی ئێران بکەینە ئامانج.

rudaw

21/11/2014

taqinawai hawler1

 

گرووپی دەوڵەتی ئیسلامی (ناسراو بە داعش) بەرپرسیارێتیی خۆی لە ئەنجامدانی تەقینەوەكەی دوێنێ ناو شاری هەولێر راگەیاند. لە راگەیەندراوێكی ویلایەتی كەركووكی داعشدا، كە تۆڕی میدیای رووداو كۆپییەكی دەستكەوتووە، ئەوە ئاشكراكراوە كە ئەنجامدەری تەقینەوەكە كەسێك بووە كە لەناو داعشدا نازناوی "عەبدولرەحمان ئەلكوردی"ی هەبووە.

 داعش لە راگەیەندراوەكەیدا دەڵێت ٥٨ كەس لە تەقینەوەكەی هەولێردا گیانیان لەدەستداوە و بریندار بوون، هەروەها ٨٠ ئۆتۆمبێلیش زیانیان پێگەیشتووە. ئەمەش لەكاتێكدایە كە بەپێی زانیارییە پشتڕاستكراوەكانی رووداو ژمارەی قوربانییان ٣٤ كەس بووە.  تاریق نووری، بەڕێوەبەری ئاسایشی هەولێر، لەبارەی ئەو راگەیەندراوەی داعشەوە بە رووداوی راگەیاند: "ئێمە گوێ نادەینە ئەو قسانە و هێشتا لێكۆڵینەوەكانمان لەبارەی تەقینەوەكەی دوێنێوە بەردەوامن". 

rudaw/ 

هەڵۆ کاکەوەیس

20/11/2014

barzani u davud oxlu123

 

سەرۆكی هەرێمی كوردستان رایدەگەیێنێت، ئێمەو توركیا زۆر لەیەكەوە نزیكن و هیوادارم ئەو ساردییەی لە رابردوودا لە پەیوەندییەكانی عێراق و توركیا هەبوو نەمێنێت. لە بەرامبەریشدا سەرۆكوەزیرانی توركیا دەڵێت، لەرووی مێژووییەوە خزمایەتییان لەگەڵ كورد هەیە و هەموو هاوكارییەكی پێویست پێشكەش بە كوردستان دەكەین.

ئەمڕۆ هەینی 21/11/2014، مەسعود بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان و ئەحمەد داودئۆغڵو، سەرۆكوەزیرانی توركیا دوای كۆبوونەوەكەیان كۆنگرەیەكی رۆژنامەڤانی هاوبەشیان ئەنجامدا،  لە كۆنگرەكەدا بارزانی رایگەیاند،" ئێمەو توركیا زۆر لەیەكەوە نزیكین و هیوادارم ئەو ساردییەی لە رابردوودا لە پەیوەندییەكانی عێراق و توركیا هەبووە نەمێنێت".

بارزانی سەبارەت بە رەوشی كۆبانێ و ناردنی هێزی پێشمەرگەی زۆرتر بۆ ئەو شارۆچكەیەی رۆژئاوای كوردستان، ئاماژەی بۆ ئەوە كرد كە رەوشی مەیدانی كۆبانێ و پێكدادانەكان بڕیار لەسەر ئەوە دەدەن كە هێزی پێشمەرگەی زۆرتر بنێرن یان نا.

هەروەها لەوەڵامی پرسیاری رۆژنامەنووساندا سەرۆكی هەرێمی كوردستان وردەكاریی رێككەوتنی نێوان هەولێر و بەغدای ئاشكراكرد و گوتی: "لەسەر ئەوە رێككەوتووین كە بەغدا بە دوو گوژمەی 500 ملیۆن دۆلاری، بڕی یەك ملیارد دۆلار بۆ كوردستان بنێرن و ئێمەش لەبەرامبەردا 150 هەزار بەرمیل نەوتی كەركووك لە رۆژێكدا هەناردە بكەین". 

هاوكات ئەحمەد داودئۆغڵو لە سەرەتای گوتەكانیدا سەرەخۆشی لە قوربانییانی تەقینەوەكەی هەولێر كرد كە رۆژی چوارشەممە تەقینەوەیەكی خۆكوژی لە بەردەم پارێزگای هەولێر روویداو بەهۆیەوە 5 كەس شەهید بوون و 29ی دیكەش برینداربوون. دواتر گوتی، "خۆشحاڵم لە هەولێر دووبارە دۆستەكانم دەبینمەوە، ئێمە هەموو كاتێك لەگەڵ براكانمان بووین و ئەمەم بە بەڕێز بارزانی گوتووە".

داودئۆغڵو باسی هێرشەكانی داعشی كردو گوتی،" بەهۆی شەڕی داعش دوو ملیۆن مرۆڤ ماڵ و حاڵی خۆیان جێهێشتووە و ئێستا دوو ملیۆن ئاوارەی عێراقی و سووری لە توركیا نیشتەجێكراون، هەروەها گوتیشی،" لەگەڵ بەڕێز بارزانی بەوردی باسی لەشكركێشییەكەی داعشمان كرد بۆ سەر كوردستان. قسەشمان لەسەر شێوازی هاوكاری و پشتیوانیی ئەمنی و سەربازی لەگەڵ هەرێمی كوردستان كرد".

هاكان فیدان، سەرۆكی دەزگای میتی توركیا ئەندامی شاندەكەی داودئۆغڵوە بۆ هەولێر، لە وەڵامی پرسیاری پەیامنێری تۆڕی میدیایی رووداو لەبارەی هۆكاری هاتنی هاكان فیدان بۆ هەولێر، داودئۆغڵو گوتی: "لەبەرئەوەی قسە لەسەر مژارە ئەمنی و هەواڵگرییەكان دەكرێت، زۆر ئاساییە ئەگەر هاكان فیدان بێتە هەولێر". 

سەرۆكوەزیرانی توركیا باسی پەیوەندییەكانی هەرێمی كوردستان و وڵاتەكەشی كرد و گوتی،" پابەندین بەبەڵینەكانمان لەگەڵ كوردستان لەرووی وزەەوە". ئاماژەی بە قەبارەی ئاڵوگۆڕی نێوان توركیا و عێراق كرد و گوتی،" قەبارەی بازرگانی توركیا لەگەڵ عێراق 12 ملیارد دۆلارە  كە 8 ملیارد دۆلاری لەگەڵ هەرێمی كوردستانە". 

داودئۆغڵو جەختیكردەوە كە لەرووی مێژووییەوە خزمایەتییان لەگەڵ كورد هەیە و هەموو هاوكارییەكی پێویست پێشكەش بە كوردستان دەكەن. سەبارەت بە دۆخی عێراقیش گوتی،" سەقامگیری عێراق بۆ توركیا حەیاتییە و بەردەوام دەبین لە هاوكاریكردنی بەغدا، ناشبێت لە بەغدا هیچ پێكهاتەیەك پەراوێزبخرێت".

rudaw

21/11/2014

دواین هه‌واڵ

به‌رنامه‌ی کۆماریخوازان