بههۆی ڕووداوهكهی میناوه، حهج دهبێته یهكێك لهو كارتانهی كهئهگهری ئاڵۆزتركردنی دۆخی ههرێمایهتی هێناوهته كایهوه.
تادێ ئێران زمانی ههڕهشهكانی توندتر دهكات، لهبهرانبهریشدا چهند دهنگێك لهسعودیه بهرزبوونهتهوهو، داوای وێرانكردنی تاران دهكهن. پێشتریش سهرۆكی دهزگای مۆزهخانهكانی شۆڕشی ئیسلامی ئێران، ئهوهی ئاشكراكرد كه وڵاتهكهی لهناوچهی “ئهسفههان”دا 2000 موشهكی بهرهو سعودیه داناوهو، چاوهڕوانی فهرمانی ڕابهری شۆڕشه بۆ وێران كردنی سعودیه.
پرسیارهكه ئهوهیه: ئایا ئهگهری ههڵایسانی جهنگێكی ههرێمایهتی فراوان ههیه؟
“حهسهن ڕۆحانی” سهرۆككۆماری ئێران، بهڕوونی باسی لهوه كرد كهئهگهر كێشهكه بهردهوام بێت، ئهگهری پهنابردن بۆ هێز دێتهكایهوه. وهك كاردانهوهیهك بهرانبهر ئهو ڕووداوهی كهله مهراسیمی حهجی ئهمساڵدا لهمینا، نزیكهی 464 حاجی ئێرانی، كهژمارهیهك دیپلۆماتی تێدابوو بوونه قوربانی.
سهرۆكی ئێران لهمهراسیمی پێشوازی كردن له تهرمی 104 كهس لهقوربانییهكاندا، ڕۆژی 4/10/2015 گوتی: ” ئێمه بهوپهڕی ئهدهب و دیپلۆماتییهوه مامهڵهمان لهگهڵ كێشهكه كردووه، بهڵام ئهگهر ناچاربین و كێشهكه بهردهوام بێت، پهنادهبهینه بهر هێزی سهربازی”.
هاوكات میدیاكانی ئێران لهزاری”محهمهد عهلی جهعفهری” فهرماندهی گشتی سوپای پاسدارانهوه، ئامادهباشی ئێرانیان بۆ وهڵامێكی دهست بهجێی كارهساتهكهی مینا دووپات كردهوه. ئهو فهرمانده باڵایه گوتی: “سوپای پاسداران ههموو توانای خۆی كۆكردۆتهوه بۆ وهڵامێكی دهستبهجێ و كاریگهر، بهرانبهر كارهساتهكهی مینا، تاكو هۆزی ئال سعود ناچار بكهین بچنه ژێر بهرپرسیارێتی كارهساتهكهوهو، مافی حاجییهكانی ئێران وهبگرینهوه”.
ههڵوێستهكه لهسعودیه
لهلای خۆیهوه شانشینی سعودیه، ئێرانی تۆمهتباركرد بهوهی پرۆسهی حهج بهسیاسی دهكات.”عادل ئهلجوبێر” وهزیری دهرهوهی ئهو وڵاته داوای كرد، ئێران دهست ههڵبگرێت لهبهسیاسی كردنی مهراسیمی حهج. ههروهها داوای كرد دهنگی ئهقڵ زاڵ بكرێت و، چاوهڕوانی ئهنجامی لێكۆڵینهوهكان لهڕووداوهكه بكرێت. هاوكات چهندین دهنگ بهرزبوونهوه كهداوای وێران كردنی تاران دهكهن.
“عهبدولعهزیز بن فهوزان” یهكێك له بانگخوازه ههره گهورهكانی سعودیه، دهڵێت: ” شازاده محهمهد بن نایف ئهوهی دووپات كردۆتهوهكه ئهگهر ئێران ههر بوێرییهك بهرانبهر سعودیه ئهنجام بدات، ئهوكاته خهڵكی مهگهر ههر بڵێن: لهبیرمانه شارێك ههبوو ناوی تاران بوو”!.
مینا.. بهنزین بۆ سهر ئاگر
بهگوتهی چاودێران، ڕووداوهكهی مینا، بهنزینێك بوو ڕژا بهسهر ئاگری پهیوهندییهكانی نێوان ئێران و سعودیهدا. چونكه ئهو دوو وڵاته لهئێستادا بهتهواوی شهكهت بوون بهدهستی ئهوهی ههركامیان لهههوڵی ئهوهدان كه جڵهوی ڕۆڵی ههرێمایهتی بگرن. بههۆی ههڵوێستی پێچهوانهشیانهوه لهبهرانبهر ڕووداوهكانی “بههاری عهرهبی”دا، ناكۆكییهكانیان زیاتر بوو.
لهڕاستیدا ناكرێت ناكۆكیی و زمانی زبری نێوان ههردوو وڵات، تهنها بگهڕێنرێتهوه بۆ ڕووداوهكهی مینا، چونكه ڕووداوی لهو شێوهیه لهو جۆره مهراسیمانهدا چاوهڕوان كراوه. بهتایبهت چونكه سهدان ههزار كهس تیایدا بهشدارن. هیچ كهسیش ناتوانێت نكولی لهو ڕاستییه بكات كه سعودیه لهم ساڵانهی دواییدا ههوڵی زۆریداوه بۆ بههێزكردن و تۆكمهكردنی ژێرخانهكانی ئهو ناوچهیهی مهراسیمهكهی تێدا بهڕێوه دهچێت. بۆ ئهو مهبهسته دهیان ملیار دۆلاری خهرج كردووه.
ئهی هۆكاری ڕاستهقینهی گرژییهكان چییه؟
بهگوێرهی لێكدانهوهیهكی لۆژیكی، نابێ ئهم زمانه گرژه، جیابكرێتهوه لهو دۆخه شپرزهی ناوچهكه پیایدا گوزهر دهكات. لهیهمهن هاوپهیمانی عهرهبی بهسهرۆكایهتی سعودیه لهدژی شیعهكان شهڕێكی بێ ئامانی دهست پێكردووه. لهسوریاش، بههۆی هاتنه پێشهوهی ڕووسیاوه، لاپهڕهیهكی تازهكراوهتهوه كه تیایدا زلهێزهكان هاتوونهته كایهكهوه. ئهوهش مانای وایه ڕۆڵی هێزه ههرێمایهتییهكان لهئێستاوه پاشهكشه دهكات.
لهعێراقیشدا، تاكو ئێستا هیچ ئاسۆیهك دیارنیه بۆ ئهوهی ئومێد پهیدا ببێت بهوهی ئۆقرهیی دروست دهبێت. ئهگهری سهركهوتن بهسهر داعشیشدا هێشتا باڵای نهكردووه.
لهم میانهیهدا ئهو دهنگانه بهرزبوونهتهوه كهداوا دهكهن لهشهڕی دژ بهداعشدا ڕۆڵ بهعهرهبی سوننه بدرێت. چونكه سعودیهو هاوپهیمانهكانی بهردهوامن له ئاراستهكردنی ڕهخنهكانیان له بهرانبهر”حهشدی میللی”دا. ئهو گرووپهش پێكهاتووه لهو هێزانهی كه لهلایهن ئێرانهوه پاڵپشتی دهكرێن.
زیاده هێزی ئێران
لهبهرانبهردا ئێران ههست دهكات زیاده هێزی ههیه.بهتایبهتی لهدوای ئهوهی ڕێككهوتنی ئهتۆمی واژۆكرد. لهئێستادا ئهوهی ئهو ههستهی ئێران بههێزتردهكات، ئهوهیه كه سهرهتای كرانهوهی ڕۆژئاوا بهسهر ئهو وڵاتهدا دهستی پێكردووهو، گهوره كۆمپانیاكانی جیهان لهپێشبڕكێدان بۆ وهبهرهێنان لهژێرخانه زیندهییهكانی ئهو وڵاتهدا.
ڕاگهیاندنی جهنگ
ههندێك لهپسپۆڕان و چاودێران پێیان وایه لێدوانهكانی “ئایهتوڵا خامنهیی” لهبارهی پهیوهندییهكانی وڵاتهكهی لهگهڵ سعودیهدا”ڕاگهیاندنی جهنگ” بوون.
“عهلی خامنهیی” لهبهردهم پۆلێك لهئهفسهره باڵاكانی وڵاتهكهیدا گوتی: ” دهبێ سعودییهكان بزانن كهئێران لهناوچهكهدا دهستی باڵای ههیه. ئهگهر بڕیاری جوڵه بدات، ههڵوێستی ئهوان باش نابێت”.
بازنهی لێدوان تێناپهڕێنێت
بهگوتهی چاودێرانی ڕهوشهكه، ئهو ههڵوێست گرژانه ناگهنه ڕادهی جهنگی گهرم لهناوچهكهدا. چونكه تاكو ئێستا لهههردوولاوه دهنگی بڵندیش ههن كهداوای هێوربوونهوهو، دووركهوتنهوه لهههڕهشه و گوڕهشه دهكهن.
بۆیه پێیان وایه ئهو لێدوانه گرژانه، زیاتر دهربڕ له دۆخی شڵهژاوی ناوچهكه دهكهن، نهك ئاتاجێكی ڕاستهقینه تێكگیرانی بهرژهوهندییهكانی ههردوو وڵات بهجهنگ.
ڕاسته پهیوهندییهكانیان بهرهو بنی بنهوه داڕووخاوه، بهڵام ئهوه مانای دهستپێكردنی جهنگی ڕاستهقینه نیه. بۆیه ههردوو لایان بهگوێرهی هاوكێشهكانی پێشوو بۆ جڵهوكردنی تواناكانی یهكتر كاردهكهن. لهڕێی دروستكردنی هاوپهیمانی نوێ و، بهڕێوهبردنی شهڕی بریكاری لهناوچهكهدا. چونكه ههرجۆره جهنگێكی گهرم لهئیستای ناوچهكهدا، كۆنترۆڵی لهدهستی ئهواندا نابێت.
سود وهرگیراوه:
-ئاڕ.تی. ڕووسی.
-سی.ئێن.ئێن. ئهمریكی.
5/10/205