ئێستا شەڕێكی سەخت لە نێوان شەڕڤانانی یەپەگە و چەكدارانی داعش لە شاری كۆبانێی رۆژئاوای كوردستان بەڕێوەدەچێت، رەنگین شەرۆ، نێردراوی تۆڕی میدیایی رووداویش لە كۆبانێ دەڵێت فڕۆكە جەنگییەكان بەسەر ئاسمانی ئەو شارەدا دەسوڕێنەوە.  ئەمڕۆ دووشەممە 6ی تشرینی یەكەمی 2014  لە رۆژهەڵاتی كۆبانێ چەكدارانی داعش چوونە نێو شارەكە و ئاڵای گرووپەكەیان لە گەڕەكێكی كۆبانێ هەڵكرد، دواتریش شەڕی كۆڵان بە كۆڵان لە نێوان هەردوولا دەستیپێكرد.   سەبارەت بە هێرشی فڕۆكە جەنگییەكان بۆسەر چەكدارانی داعش لە دەوروبەری كۆبانێ، جەین ساكی، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا لە وەڵامی پرسیارێكی پەیامنێری رووداو رایگەیاند، لە نزیكەوە چاودێری رەوشی كۆبانێ دەكەین و لە 24 كاژێری رابردوودا لە نزیك كۆبانێ هێرشێكی ئاسمانیمان كردووەتە سەر كاروانێكی ئۆتۆمبێلەكانی داعش.  ماوەی سێ هەفتەیە چەكدارانی داعش هەموو هەوڵی خۆیان دەدەن تاوەكو  لە هەرسێ دیوی رۆژئاوا، رۆژهەڵات و باشوورەوە بچنە ناو كۆبانێ،  بەڵام وەك سەرچاوەكانی هەواڵی نێو ئەو شارە باسیدەكەن، شەڕڤانانی یەكینەكانی پاراستنی گەل (یەپەگە) و گەنجانی كۆبانێ بەرگرییەكی بەهێز دەكەن و تا ئێستا زیانێكی زۆریان بە داعش گەیاندووە.  

07/10/2014

 <sup>ئەم بابەتە رۆژانەیەو پوختەی گرنگترین وتارەكانی نێو رۆژنامە كوردی، عەرەبی و جیهانییەكان دەخەینە بەردەستی خوێنەران.




 رۆژنامەی شەرقولئەوسەت


رۆژنامەی شەرقولئەوسەتی عەرەبی بابەتێکی لەژێر ناونیشانی " جەنگ کۆتایی نایەت" بلاوکردووەتەوە، کە لەلایەن  باسم ئەلجسرەوە نوسراوە وتییدا باس لەو جەنگە دەکات لە عێراق و سووریا بەردەوامی هەیە و پێی وایە ئەو جەنگە بووەتە پرسیاری هەمووان کە داخۆ کەی و چۆن و لەکوێدا کۆتایی پێدێت، بەڵام ئەم پرسیارانە وەڵامداناوەیان زەحمەتە و جەنگەکە رۆژ بەرۆژ پێدەنێتە قۆناخێکی دیکەی دژاوارتر لە قۆناخی پێش خۆی.

بەبڕوای نووسەر کەس ناتوانێت وەڵامی ئەو پرسیارانە بداتەوە کە دەیانەوێت بزانین، رووبەڕووبوونەوەی یەکلاییکەرەوە لەکوێدا دەبێت و کەی ئەو گۆڕەپانەی کۆتایی جەنگ دروست دەبێت و بە بەرژەوەندی کێ کۆتایی دێت، چونکە جەنگەکە بە تەنها لە عێراق و سووریا کۆتایی نایەت، ئەوەتا یەمەن و لیبیاش بە هەمان شیوە بەرەو جەنگێکی درێژخایەن و خوێناوی دەچن.

ئەمە جگە لەوەی بەرپرسانی ئەمریکی دانیان بەوەداناوە کە جەنگی دژ بە تیرۆر چەند ساڵێک دەخایەنێت، لە هەمان کاتیشدا گرووپە توندڕەوەکان بەردەوام لە زیادبوون و بەهێزبووندان و بێ ئەوە سەرچاوەکانیان ئاشکرا بکرێن بەردەوام چەک و هاوکارییی زیاتریان پێدەگات.

نووسەر دەشڵێت ئەو جەنگەی دژ بە داعش لە سووریا و عێراق راگەیەندراوە، جەنگێکی نامۆیە و مێژوو بەخۆیەوە نەدیووە، بە تایبەت کە وڵاتانی رۆژئاوا و وڵاتانی عەرەبی ئیسلامی بە سەرکردایەتی ئەمریکا بەشداری تێدا دەکەن و لەناو ئەو هاوپایەمانێتییە و لایەنە بەرامبەرەکانیشدا چەندین کێشەی ئیقلیمی، ئاینیی و تایفی بوونیان هەیە، وەک کیشەکانی سوونە و شیعە، عەرەب و جوولەکە و هەروەها خەونی هەژموونی ئێرانی بەسەر رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، کە ئەمانە کێشەی جیددیین لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا و بە ئاسانی یەکلایی ناکرێنەوە.

 

 

 رۆژنامەی گاردیان

 

داعش هەموومانی رووبەڕووی خۆی کردووەتەوە، ناونیشانی بابەتێکی رۆژنامەی گاردیانی بەریتانییە و باس لەو جۆرە پروپاگەندەی داعش دەکات کە بەهۆی بڵاوکردنەوەی گرتەی ڤیدیۆیی و ئەو وێنانەی باس لە تاوانەکانی خۆیان دەکەن و وەک سەرکەوتن نیشانی دەدەن، وایکردووە هەموو جیهان پشتیوانی لە جەنگێکی لەو جۆرە دژ بە داعش و تۆپبارانکردن بکات.

ئەو بابەتە لەلایەن ئۆین جۆنز نووسەری تایبەتی رۆژنامەکەوە نوسراوە و تێیدا ئاماژە بەوە دەکات داعش چووەتە هەر شارێک، هێندە تاوانی ئەنجام داوە، تا ئەو شارە زیاتر لە نیوەی دانیشتوانەکەی هەڵاتوون و و بۆ ئەمەش شاری لەتیفییەی بە نموونە هێناوەتەوە کە ژمارەی دانیشتوانەکەی لە ٢٠٠ هەزارەوە بووەتە تەنها ٥٠ هەزار کەس، کە لەژێر دەسەڵاتی ئەو گرووپەدا ژیان بەسەر دەبەن.

بەبڕوای ئەو نووسەرە، کارەکانی داعش وایکردووە، میدیاکانی جیهانیش بە ئاشکرا پشتیوانی لە جەنگ بکەن و تۆپبارانکردنی ئەو گرووپە لەلایەن فڕۆکە جەنگییەکانەوە ببێت بە شتێک کە هەمووان چاوەڕێی فراوانبوونی دەکەن، بەڵام لە هەمان کاتدا راگەیاندنە جیاوازەکانی داعش بۆچوونێکی دیکەی لای خەڵک دروست کردووە، کە دەڵێت ئەو گرووپە بە هێرشی ئاسمانی تێک ناشکێن، بەڵکو دەبێت بە هێزی زەمینی رووبەڕوویان ببنەوە.

 

 

رۆژنامەی تەلەگراف

 

بۆچی ئۆباما بە هاوکاریکردنی بەریتانیا لە دژ داعش دڵخۆشە... ئەمە ناونیشانی بابەتێکی رۆژنامەی تەلەگرافی بەریتانییە، کە لەلایەن تۆم ریگان نووسەر و رۆژنامەنووسی ئەمریکییەوە نوسراوە و لە دوایین ژمارەی ئەو رۆژنامەیەدا بڵاوکراوەتەوە.

ریگان لەو نووسینەیدا باس لەوە دەکات کە بەشداریکردنی بەریتانیا لە هێرشی ئاسمانیدا بۆ سەر داعش، لەلایەن ئیدارەکەی باراک ئۆباماوە پێشوازییەکی گەرمی لێکراوە و ئەمریکا لێرەوە هەست بە بوونی پشتیوانییەکی گەورە دەکات، چونکە هەمیشە بەشداریکردنی بەریتانیا لە پرۆسە سەربازییەکانی ئەمریکا، بووەتە مایەی هاوکارییەکی گەورە بۆ ئەمریکا، هەروەها ئەمریکا بڕیارەکەی ساڵی ٢٠١٣ی پەرلەمانی بەریتانیای بیر نەچووەتەوە کاتێک رازینەبوو بەریتانیا بەشداری لە هێرشە ئاسمانییەکاندا بکات ئەگەر بکرێنە سەر حکومەتەکەی بەشار ئەسەد.

بەبڕوای ریگان، پەیوەندیکردنی بەریتانیا بە هێرشەکانەوە کاریگەری لە هەر وڵاتێکی دیکە زیاترە و پایەکانی ئەو هاوپایەمانێتییە بەهێزتر دەکات کە دژ بە داعش پێکهێنراوە، هەروەها تەنها بەریتانیا لە چاو وڵاتە بەشداربووەکانی دیکەدا دەتوانێت کەمێک لە ئەرکی سەرشانی پینتاگۆن و وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا کەم بکاتەوە.

بەریتانیا دەشتوانێت تاکتیکی نوێی جەنگ لەو هێرشانەدا بەکاربهێنێت و هاوکاری وەزارەتی بەرگی ئەمریکا لە بەکارهێنانی تاکتیکی بەهێزتردا بکات، بەهۆی ئەو پەیوەندییە بەهێزەی لەنیوان هەردوو وەزارەتی بەرگی ئەمریکا و بەریتانیادا هەیە، جگە لەوەش پەیوەندییە ئەکادیمییە سەربازییەکانی بەریتانیا لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی ئیسلامی سوننە مەزهەبەکاندا جارێکی دیکە لە بەرژەوەندی ئەمریکا و هێرشەکانی سەر داعش دەکەوێتەوە.

 

 

رۆژنامەی واشینتۆن پۆست

 

ئێمە ئەگەر داعشیش تێکبشکێنین، هێشتا جەنگە گەورەکە دەدۆڕێنین، ئەمەش بابەتێکی رۆژنامەی واشینتۆن پۆستی ئەمریکییە کە لە لایەن ئەندرۆ باسیڤیچ پسپۆڕ لە بواری رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەندامی دەستەی کاروباری نێودەوڵەتی وگشتییە لە زانکۆی کۆلۆمبیای ئەمریکا، باس لەوە دەکات ئەگەر ئەمریکا و رۆژئاوا بتوانن لە جەنگی دژ بە داعشدا سەرکەوتووشببن، بەڵام هێشتا ناتوانن ببنە براوەی جەنگ.

نووسەر ئاماژە بەوە دەکات، جەنگ لە سووریا دەبێتە جەنگی چواردەهەمین کە هێزی سەربازی ئەمریکا لە جیهانی ئیسلامیدا بەشداری تێدا کردووە و هەندێکی داگیرکردووە و هەندێکیشی تۆپباران کردووە یان هێزی سەربازی تێدا بەکارهێناوە و ژمارەیەکی زۆر سەربازی لەو جەنگە جیاوازانەدا لەدەست داوە.

لەو جەنگانش، ئێران کە لە ساڵانی هەشتاکاندا سێ جار بەشداری کردووە، لیبیا، سێ جار لە هەشتاکانی سەدەی رابردوو و دوایین جاریش لە ٢٠١١، لوبنان لە ساڵی ١٩٨٣ و کوەیت لە ١٩٩١ و عێراق لە سالانی ٩١ و ٢٠٠٣ و ٢٠١٤، ئەمە جگە لە وڵاتانی ئەفغانستان، سۆماڵ، سودان، یەمەن، پاکستان و دوایین وڵاتیش سووریایە.

بەبڕوای ئەو، چواردەهەمین جەنگ، کە جەنگی سووریا بوو، ئێستا بەهۆی ئاڵوودەبوونی بە جەنگی داعشەوە، خەریکە جەنگی سووریا دژ بە بەشار ئەسەد دەدۆڕێنێت و تەنانەت ئەگەر داعش لەو ناوچەیەش تێکبشکێت، ئەوا جەنگی دژ بە بەشار ئەسەد تا دێت ئاڵۆزتر دەبێت.</sup>

^rudaw

^6/10/2014

<sup>حەسەن رووحانی، سەرۆک کۆماری ئێران رایگەیاند ئەگەر گەمارۆکانی سەر ئێران لابدرێن و  ئەگەر هاتوو ئەو وڵاتە لەگەڵ رۆژئاوا رێککەوت، ئێران نابێت بە جێگرەوەیەک بۆ گازی رووسیا.

لە وتووێژێکدا لەگەڵ تەلەفزیۆنی 24 ی رووسیا، رووحانی رایگەیاند تەنانەت ئەگەر گەمارۆکانی سەر ئێران لادران، ئەو وڵاتە ئامادە نییە جێگای رووسیا لە هەناردەکردنی گاز بە وڵاتە ئەوروپییەکان بگرێتەوە.

سەرچاوەیەک لە کۆمیسیۆنی ئەوروپا مانگی رابردوو رایگەیاند ئەگەر هاتوو ئێران و وڵاتانی پێنج کۆ یەک لەگەڵ یەکتری رێککەوتن، ئەوروپا گازی سرووشتی لە ئێران دەکڕێت.

رووحانی بە تەلەفزیۆنی 24 ی رووسیای راگەیاند، ئێران گەورەترین یەدەکی گازی جیهانی هەیە، بەڵام ئێستا ژێرخانی هەناردەکردنی گازی ئەو وڵاتە ئامادە نییە و سەرەتا دەبێت پێویستی ناوخۆ پڕبکرێتەوە.

رووحانی هەروەها رایگەیاند لە وەرزی زستاندا تووشی کەمی گاز دەبنەوە، بەڵام لە باشوور و باکوور و رۆژهەڵات و رۆژئاوای ئەو وڵاتە کڕیاری زۆر هەیە کە داوای کڕینی گازمان لێدەکەن.

ئیران و رووسیا خاوەنی گەورەترین سەرچاوەی گازی سرووشتی جیهانن.</sup>

^6/10/2014

دۆكیومێنتێكی نهێنی، كە لەلایەن سەركردەیەكی باڵا لە رێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامی (داعش)ـەوە ئامادەكراوە، ئەوە ئاشكرا دەكات، كە رێكخراوەكە خوازیاری بەدەستكەوتنی نێهنییەكانی بەرنامەی ئەتۆمی ئێرانیە.

ئەو دۆكیومێنتەی دەست رۆژنامەی "سەندەی تایمز"ی بەریتانی كەوتووەو لە ژمارەی رۆژی یەكشەممە 5ی تشرینی یەكەمی 2014ـی رۆژنامەکە بڵاوكراوەتەوە، رێكخراوەكە داوای لە ئەندامەكانی كردووە، خۆیان ئامادە بكەن بۆ جەنگێك دژی ئێران بۆ بەدەستهێنانی نهێنییەكانی بەرنامەی ئەتۆمی ئەو وڵاتە.

رۆژنامەكە ئاماژە بە دۆكیومێنتەكە دەدات، كە لەسەر كاغەزێكی كونكراو چاپكراوە و عەبدوڵڵا ئەحمەد مەشهەدانی كە یەكێكە لە ئەندامانی ئەنجوومەنی جەنگی داعش، كە تەنیا لە 6 ئەندام پێكهاتوون، نامەكەی نووسیوە. ئەوەش ئاشكراكراوە كە ئەم دۆكیومێنتە لە ماڵی یەكێك لە سەركردەكانی داعش لەلایەن یەكەی تایبەت لە سوپای عێراق دەستكەوتووە.

مەشهەدانی لە دۆكیومێنتەكەدا كۆمەڵێك هەنگاوی داڕشتووە بۆ بەئەنجامگەیاندنی ئامانجەكە، گرنگترینیان كوشتنی دیپلۆماتە ئێرانییەكان و پیاوانی بازرگان و مامۆستایانە، لەگەڵ ئەمانەشدا داوا لە ئەندامانی رێكخراوەكە دەكات هەڵبستن بە كوشتنی سەركردەكانی سوپای عێراقی و بەرپرسانی شیعەو ئێرانییەكان و ئەندامانی میلیشیا شیعییەكان، ئەوانەی شانبەشانی حكومەت دەجەنگن.

لە دۆكیومێنتەكەدا بوونیادنانی كەناڵێكی نوێی ئاویی پێشنیازكراوە، كە درێژ ببێتەوە لەگەڵ كەناڵی پەنەما بۆ دروستكردنی رێڕەوێك، كە لەڕێگەیەوە بارهەڵگرە نەوتییەكان پێیدا تێپەڕ ببن لەبڕی گەرووی هورمز، كە دەكەوێتە ژێر كۆنتڕۆلی ئێران.

مەشهەدانی پێشنیازی ئەوەشی كردووە، كە چەند دوورگەیەك لە یەمەن و دوورگەی قەمەڕ لە زەریای هیندی بكڕن، بۆ دروستكردنی بنكەیەكی سەربازی دوور لە وڵاتانی عەرەبی.

رۆژنامەكە لەسەر زاری بەرپرسێكی ئەمنی بەریتانی ئەوەی بڵاوكردووەتەوە، كە دەزگا ئەمنییەكان زۆر لەمێژە ئاگاداری ئەوەن، كە رێكخراوەكە خوازیاری بەدەستهێنانی چەكی كیمیاوی و ئەتۆمییە، بەڵام دەزگا ئەمنییەكان لە هەوڵی لێكۆڵینەوەن لەسەر دۆكیومێنتەكە بۆ ئەوەی رێگەیەك بدۆزنەوە كە چۆن هەڵسوكەوت لەگەڵ ئەم دۆسیەیە بكەن.

06/10/2014

فراكسیۆنی گۆڕان لە پەرلەمانی كوردستان لە بەیاننامەیەكدا داوای كۆبوونەوەی بە پەلەی پەرلەمانی كوردستان، بۆ تاوتوێکردنی رەوشی كۆبانێ دەكات.

لە بەیاننامەكەدا باس لە هەڕەشەكانی داعش بۆ سەر شاری كۆبانێ لە رۆژئاوای کوردستان دەكات و داوا دەكات، كە "دامودەزگاكانی حكومەتی هەرێم هاوكارییە سیاسی و دیبلۆماسی و سەربازییەكانیان بۆ خۆرئاوای كوردستان و كۆبانێ چڕتر بكەنەوە" هەروەها داوا دەكات "هێزە هاوپەیمانەكانی دژە 'داعش' هاوكارییەكانیان بۆ رزگاركردنی كۆبانێ و دانیشتووانەكەی جدیتر و فراوانتر بكەن."

هەر لە بەیاننامەكەدا، فراكسیۆنی گۆڕان داوا دەكات سەرۆكایەتی پەرلەمانی كوردستان بەپەلە و بە ئامادەبوونی لایەنە پەیوەندیدارەكان، كۆبوونەوەیەكی تایبەت بۆ گفتوگۆكردنی رەوشی كۆبانێ رێكبخات.

دەقی بەیاننامەكە:

دوای پەلاماری شەنگال و چەند ناوچەیەكی تر لە باشوری كوردستان و شاڵاوەكانی پاكتاوی رەگەزی لە دژی ئێزیدیەكان و دەربەدەركردنی خوشك و برایانی مەسیحی و كاكەیی و شەبەك، رێكخراوی تیرۆریستی 'داعش' روی هەڵمەتەكانی كردە خۆرئاوای كوردستان. چەند رۆژێكە كۆبانێ گەمارۆ دراوە و ئیستا ئەو شارە و دانیشتوانە ئازاكەی لەژیر هەڕەشەی وێرانكاری و لەناوچون دایە.

ئێمە لە فراكسیۆنی گۆڕان داوا دەكەین؛
یەكەم؛ دامودەزگاكانی حكومەتی هەرێم هاوكاریە سیاسی و دیبلۆماسی و سەربازیەكانیان بۆ خۆرئاوای كوردستان و كۆبانێ چڕتر بكەنەوە.

دوەم؛ هێزە هاوپەیمانەكانی دژە 'داعش' هاوكاریەكانیان بۆ رزگار كردنی كۆبانێ و دانیشتوانەكەی جدیتر و فراوانتر بكەن.

سێهەم؛ سەرۆكایەتی پەڕلەمانی كوردستان بەپەلە و بە ئامادەبوونی لایەنە پەیوەندیدارەكان كۆبونەوەیەكی تایبەت بۆ گفتوگۆكردنی رەوشی كۆبانێ رێكبخات.

فراكسیۆنی گۆڕان لە پەڕلەمانی كوردستان
٥ ی ئۆكتۆبەری ٢٠١٤

05/10/2014

جێگرى سەرۆککۆمارى عێراق لێدوانەکانى جۆ بایدنى جێگرى باراک ئۆباماى سەرۆکى ویلایەتە یەکگرتووەکانى ئەمریکاى تایبەت بە تۆمەتبارکردنى تورکیا و سعودیە و وڵاتانى کەنداو بە هاوکاریکردنى گرووپە چەکدارەکانى سووریا بە نادروست ناوبرد. ئەو بۆچوونەشی رەتکردەوە کە پێیوایە شەڕى داعش پێویستى بە چەند ساڵ هەیە.

ئەیاد عەلاوى، جێگرى سەرۆککۆمارى عێراق لە لێدوانێکى رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: "ئێستا واشنتن سەرکردایەتى هاوڕێیانى سووریا دەکات لە شەڕى بەرەنگاربوونەوى تیرۆرو تەنها خۆشی دەتوانێ بڕیارەکان دەربکات".

گوتیشی شەڕى چەکدارانى سەر بە رێکخراوى دەوڵەتى ئیسلامى ناسراو بە داعش چەند ساڵێک ناخایەنێت و دەڵێ: "ئەو لێدوانانەى ئەمریکا لەمبارەیەوە زیادەڕەوییەو ئامانجى دیکەى لەپشتەوەیە".

هەروەها ئەیاد عەلاوى داواى گرتنەبەرى چەند رێکارێکى کرد، کە بتوانێ فڕۆکەوانانى هاوپەیمانى نێودەوڵەتى قەدەغەبکات لە بۆردوومانى هەڕەمەکى ناوچە مەدەنییەکان لە کاتى ئەنجامدانى هێرشی ئاسمانى بۆ سەر بنکە و بارەگاکانى چەکدارانى داعش. راشیگەیاند "زۆر گرینگە دواى پشووى جەژنى قوربان پۆستە وەزاریە ئەمنییە بەتاڵەکانى حکومەتى عەبادى پڕبکرێنەوە".

05/10/2014

كۆنترین چەكداری بە رەگەز سعودی لە ریزی گرووپی دەوڵەتی ئیسلامی (ناسراو بە داعش) لە كۆبانێی رۆژئاوای کوردستان‌ كوژرا.

چەند ناوەندێكی راگەیاندن و تۆڕی كۆمەڵایەتی سەر بە "دەوڵەتی ئیسلامی" كوژرانی مەمدوح عوتێبی، یەكێك لە كۆنترین چەكدارەكانی ئەو گرووپەیان پشتڕاستكردەوە، كە لە ئەنجامی رووبەرووبوونەوەی لەگەڵ شەڕڤانانی یەپەگە لە كۆبانێ‌ كوژراوە.

عوتێبی كە نازناوی (ئەبودەجانەی نەجدی) لە ناو داعش هەبووە، رۆڵێكی سەرەكی لە پروپاگەندەو بڵاوكردنەوەی بیری داعش و هاندانی گەنجان هەبوو بۆ پەیوەندیكردن بەو گرووپە.

عوتێبی بە كۆنترین چەكداری بە رەگەز سعودی دەناسرێت لەنێو داعش، کە بەر لە 3 ساڵ پەیوەندی بە داعشەوە کردووەو هەر لە سنووری خاكی عێراق و سووریا بەردەوام چالاكی هەبووە لە رێگای تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانیشەوە پەیامەكانی خۆی بڵاودەكردەوە، كە كاریگەری لە سەر گەنجان هەبووە بۆ ئەوەی پەیوەندی بە داعشەوە بكەن.

لە لایەكی دیكەوە، نووسینگەی ویلایەتی ئەنباری سەر بە "دەوڵەتی ئیسلامی" كوژرانی یەكێك لە سرودبێژە ناسراوەكانی خۆی بەناوی ئەبو ئوسامە جەزراوی كە بە (ئەشلا قەلەم) ناسراوە لە ئەنجامی رووبەڕووبوونەوەی لەگەڵ لیوای هەشتی سوپای عێراقی راگەیاند.

05/10/2014

عەدنان موفتی، ئەندامی مەکتەبی سیاسیی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان رایدەگەیێنێت، کە لەچەند هەفتەی داهاتوودا "دانیشتنی باش" ئەنجام دەدرێت لەسەر پەیوەندییەکانی نێوان پارتی و یەکێتی.

پارتی و یەکێتی، کە رێککەوتننامە ستراتیژییەکەی نێوانیان حەوت ساڵی بەسەردا چووە، ئێستا دەگوترێت پەیوەندییەکانیان سست بووەو هەردوولا هەست بە لاوازیی پەیوەندییەکانیان دەکەن. بەشێک لە سەرکردەکانی ئەو دوو پارتە چەندین جار نیگەرانی خۆیان لەبەرامبەر سستی پەیوەندی حیزبەکانیان راگەیاندووە.

سستیی پەیوەندییەکانی یەکێتی و پارتی دەگەڕێتەوە بۆ هەڵوێستە جیاوازەکانی ئەو دوو حیزبە لە بەرامبەر رووداو و پێشهاتەکانی باشوور و رۆژئاوای کوردستان و پرسی گشتپرسی و چۆنێتی بەشداریکردنی کورد لە حکومەتی بەغدا. 

عەدنان موفتی، ئەندامی مەکتەبی سیاسیی یەکێتی لەبارەی ئەو کۆبوونەوەیەی بڕیارە لە داهاتوودا بکرێ، بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "هیوادارین سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەستپێشخەر بێت و کۆبوونەوەیەکی هاوبەش بکەین". گوتیشی "ناکۆکییەکان زیادیکردووەو دەمانەوێت تاوتوێی کێشەکان بکەین".

هەندێک لایەنی سیاسی و ئەندامانی ئەو دوو پارتە تێکچوونی پەیوەندییەکان بۆ گۆڕانی سیاسەتەکان دەگەڕێننەوە، بەڵام پارتی سوورە لەسەر نەگۆڕانی سیاسەتیان و دۆخی ساردی نێوان یەکێتی و پارتەکەی بۆ لێدوانی چەند سەرکردەیەکی ناو ریزەکانی یەکێتی و غیابی جەلال تاڵەبانی لە گۆڕەپانی سیاسەتدا دەگەڕێنێتەوە.

ئەحمەد کانی، ئەندامی سەرکردایەتی پارتی دیموکراتی کوردستان بۆ رووداو نەیشاردەوە کە هەندێک کێشە لەنێوان پارتی و یەکێتی هەیە، بەڵام گوتی: "کێشەکان قووڵ نین، ئەوە هەندێک لە ئەندامانی یەکێتین دەیانەوێت وا پیشانبدەن. من بوونی کێشەی قووڵ رەتدەکەمەوە".

04/10/2014

<sup>ئەوەی شارەزا بێت لە سیاسەتی توركیا و لە نزیكەوە ئاگاداری بارودۆخی توركیا بێت، ناوی (ئەدیب بەشیری) گوێ لێ بووە. ئەو سەركردەیەكی سەربازی باڵای هێزەكانی توركیا بوو و لە چەندین شەڕدا سەركردایەتیی هێزی زەمینی كردووە، بەڵام لە بڕیارێكی چاوەڕواننەكراودا لە ساڵی 2002 خانەنشین كرا، بەڵام سەرەڕای تووڕەبوونی، توانی بێ دەنگی خۆی بپارێزێت و هیچ لێدوانێك بۆ میدیاكان نەدات.
ئەدیب لە ئێستەدا خەریكی بڵاوكردنەوەی تازەترین كتێبێتی بەناوی (فڕین بەبێ باڵ) كە لەوێدا باس لە كوردستانی گەورە دەكات و ئاماژە دەدات، مەبەستی ئەمەریكا دروستبوونی كوردستانی گەورەیە لە چوارچێوەی دەوڵەتدا و بۆ ئەمەشیان هەنگاوەكان زۆر بەهێمنی و لەسەرخۆیی دەهاوێت. ئەو هیچ كاتێك لە بەرژەوەندی كورد قسەی نەكردووە و هەمیشە دژی كورد بووە لە ناوچەكەدا، بەڵام لەم كتێبەدا هیچ گومانی نییە لەوەی كوردستانی گەورە لەسەر دەستی ئەمەریكا دروست دەبێت.
لە ساڵی 2006ـدا لەسەر داوای ئەمەریكا ئەدیب بوو بەنوێنەری ئەمەریكا بۆ ئەوەی گفتوگۆ لەگەڵ پارتی كرێكارانی كوردستان بكات تا كۆتایی بەشەڕی لە توركیا بهێنرێت، بۆ ئەمەشیان ئەدیب رۆڵێكی باڵای بینیوە و لە نزیكەوە لەگەڵ سەركردایەتیی پارتی كرێكارانی كوردستان كۆبوونەوەی كردووە. لە بەشێكی كتێبەكەیدا باس لەوە دەكات كە بۆ پێشخستنی ئەو پرسە سەردانی باشووری كوردستانی كردووە و لەوێدا بۆی دەركەوتووە كە خەڵكی كوردستان خەونیان كوردستانی گەورەیە لە چوارچێوەی دەوڵەتدا.
بەر لە بڵاوبوونەوەی كتێبەكەی، رۆژنامەی (حوریەت)ـی توركی دیمانەیەكی درێژی لەگەڵ ئەدیب ئەنجام داوە و مانشێتی دیمانەكەیش بەناوی (ئامانج كوردستانی گەورەیە). ئەمەیش دیمانەكەیە.
* لە كتێبەكەتدا باس لەوە دەكەیت كاتێك سەردانی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكات كردووە و لە نزیكەوە لەگەڵ سەركردە باڵاكانی ئەو وڵاتە كۆبوونەوەت كردووە، ئەوەت بۆ دەركەوتووە كە پڕۆژەی دروستبوونی دەوڵەتی كوردستان لەلای ئەمەریكا دێتە جێبەجێكردن. چۆن بوو ئەو بۆچوونەت بۆ دروست بوو؟
پڕۆژەی ئەمەریكا گۆڕینی نەخشەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستە و ئەو پڕۆژەیەش لە ئەمەریكا بەردەوام قسەی لەسەر دەكرێت. بۆ گۆڕینی ئەو نەخشەیەش ئەو ناوچەیە بۆ ئەمەریكا تا ئاستێكی زۆر گرنگە. رەنگە لە ماوەیەكی نزیكدا ببێتە سەرچاوەیەكی گرنگی وزە و سەرچاوەیەكی گرنگی بازرگانی لە جیهاندا، بۆیە ئەمەریكا گرنگی بەو ناوچەیە دەدات. لەوەش گرنگتر ئیسرائیلە كە ئەمەریكا دەیەوێت لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا وڵاتێك دروست ببێت بۆ ئەوەی ئاسایشی ئیسرائیل زیاتر بپارێزێت.
* پێت وانییە ئەو پڕۆژەیەی تۆ باسی دەكەیت ئەمەریكا پەراوێزی خستووە و تەنیا ماوەیەك كاری لەسەر كرد و پاشان لە ناوی برد؟
نەخێر شتی وانییە. وەزیری دەرەوەی پێشووی ئەمەریكا گۆندەلیزا رایس جارێكیان لەبارەی ئەو پڕۆژەیە گوتی: "لە كاتی گۆڕینی نەخشەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا 22 دەوڵەت سنوورەكانیان گۆڕانكاری بەسەردا دێت" ئەم گوتەیەی رایس ئاماژەبوو بۆ ئەوەی كوردستانی گەورەیش لەناو ئەو نەخشە تازەیەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستە و دەبێت بەدەوڵەتێكی سەربەخۆ. ئەم دەوڵەتەیش چەندین ناوچەی توركیا دەگرێتەوە كە دەكەوێتە سەر نەخشەی رۆژهەڵات و رۆژئاوای ئەنادۆڵەوە. ئەمەریكا بۆ ئەم پڕۆژە گەورەیە هەنگاوەكانی زۆر هێواش و هێمنە و بازی گەورە ناهاوێت و خۆی دەزانێت كەی ئەو پڕۆژەی دێتە جێبەجێكردن. من لەو بڕوایەدام ئەمەریكا هەرگیز واز لەو پڕۆژەیەی ناهێنێت و كوردستانی گەورە دروست دەكات. دەبێت هەمووشمان ئەوە بزانین كە بڵاوكردنەوەی نەخشەیەكی لەو شێوەیە لەلایەن ئەمەریكا تەنیا بۆ بڵاوكردنەوە و چاپكردن نییە، بەڵكو بۆ كاركردنە لەسەر ئەو نەخشەیە.
لە ساڵی 2006ـدا ئەوكاتەی ناوبژیوانی نێوان توركیا و پارتی كرێكارانی كوردستانم دەكرد. سەردانی باشووری كوردستانم كرد و لەوێ چاوم بەدوو سەرۆك عەشیرەتی كورد كەوت و ماوەیەكی زۆر بەیەكەوە دانیشتین، قسەی زۆرمان لەبارەی سیاسەت و ناوچەكە كرد. ئەوان دیارییەكیان دامێ كە تەقویمێك بوو زۆر جوان و چوار دەورەكەی بەپێست نەخشێنرابوو، لە پشتەوەشی نەخشەی كوردستانی گەورەی تێدابوو. من دەپرسم میللەتێك بەو شێوەیە بیر بكاتەوە كە نەخشەی كوردستانی گەورە ئەمەیە، ئایا هەرگیز ئەو میللەتە بەچاوی دۆست سەیری توركیا دەكات؟ بێگومان نەخێر. هەموو كورد خەونی جێبەجێكردنی نەخشەی كوردستانی گەورەی لە چوارچێوەی دەوڵەتێكدایە.
* واتە بەگوێرەی گوتەی تۆ بێت كوردستانی گەورە رێگەی خۆی ون نەكردووە و راست دەڕوات؟
بەڵی كوردستانی گەورە راست دەڕوات و سەرەتا بەشێكی ئەو كوردستانە چەند شارێكی توركیا دەگرێتەوە و پاشان دەبێت بەكوردستانی گەورە. كوردستانی گەورەیش لە كارستانەوە دەست پێ دەكات تا ئەرزروم و ئەرزینجان و سیفاس و مالاتیا دەگرێتەوە و هەروەها مەرسینیش دەكەوێتە ناو كوردستانی گەورەوە.
* باشە ئەمەریكا بۆ ئەو خەونەی هەیە و ئامانجی چییە؟
ئیتر توركیا بۆ ئەمەریكا جێی متمانە نییە و بەدوای شوێنێكی تردا دەگەڕێت تا لەوێوە ئیسرائیل بپارێزرێت یان پارێزراو بێت. هەروەها كوردستانی گەورەیش سەرچاوەیەكی گەورەی وزە دەبێت لە جیهاندا.</sup>

^{وشە/ ئیستەنبۆڵ،كارزان گلی-}

^4/10/2014

تادێ ئەو هاوپەیمانییە نێودەوڵەتییەی، كە ئەمریكا سەرۆكایەتی دەكات، فراوانتر دەبێت و ژمارەی ئەو هێرشانەی دەكرێنە سەر داعش زیاتر دەبێت.

هێزەكانی نێو هاوپەیمانێتی نێودەوڵەتی تاوەكو ئێستا زیاتر لە  300 هێرشی ئاسمانییان بۆ سەر داعش ئەنجامداوە، كە 230 هێرشیان لە عێراق و 76 هێرشی دیكەشیان لە سووریا بوون.

فڕۆكە F-22ـەکانی هێزی ئاسمانی ئەمریكا بە مووشەكی تۆماهۆك هێرشەكانیان ئەنجامداوە و رۆژانە 7 تا 10 ملیۆن دۆلار خەرجییان هەیە.

فڕۆكە جەنگییەكانی ئەمریكا تەنیا لە مانگی ئابی ئەمساڵ  لە عێراق و سووریا 3 هەزار و 800 هێرشیان ئەنجامداوە و 700 فڕینی هەواڵگریشیان ئەنجامداوە.

هاوكات كۆنگرێسی ئەمریكا 500 ملیۆن دۆلاری بۆ ئۆپۆزیسیۆنی میانڕەوی سووریا و چەكداركردنی تەرخان كردووە.

فەرەنسا

فەرەنسا یەكەم وڵات بوو، كە پشتگیری بۆ ئەمریكا راگەیاند و یەكەم هێرشی بۆ سەر چەكدارانی داعش لە 19ـی ئەیلولی 2014 ئەنجامدا. هاوكات فەرەنسا لە هەرێمی كوردستانەوە هێرشی دژ بە داعش ئەنجامداوە و 70 تۆن هاوكاری گەیاندووەتە هەولێر. لە پاریسەوە تفەنگ، چەكی ئۆتۆماتیكی و تۆپی بچووك بۆ هەولێر نێردراوە و هێزێكی تایبەتی فەرەنسی لە هەولێر راهێنانی بە پێشمەرگە كردووە.

فەرەنسا سەرەتا بە سێ فڕۆكەی جۆرەی داسو رافا دەستی پێكرد و دواتر ژمارەی فڕۆكەكانی لە بەندەری بەسرەوە گەیاندە 9 فڕۆكە و فڕۆكەیەكیش وەك گوێزەرەوەی سووتەمەنی فڕۆكەكان بەكارهاتووە لەگەڵ فڕۆكەیەك بۆ پشكنینی هەواڵگری.

بەریتانیا

بەریتانیا لە دژی داعش تەنها لەعێراق رۆڵ دەبینێت، هەفتەی رابردوو پەرلەمانی بەریتانیا پێشنیازی بەشداریكردنی تۆرنادۆیەكانی بەریتانیای بۆ هێرشكردنە سەر داعش پەسندكرد، بەریتانیا 6 فڕۆكەی جەنگی جۆری تۆرنادۆی ناردووە و بنكەی سەربازی باشووری قوبرس بەكاردەهێنێت.

یارمەتییە مرۆییەكانی بەریتانیا لە کاتی گیرخواردنی بە هەزاران ئێزدی لە سەر چیای شنگالەوە تاوەكو ئێستا گەیشتووەتە بەهای 23 ملیۆن پاوەند.

بەریتانیا لەسەر داوای فەرمی حكومەتی عێراق بەشداری ئۆپەراسیۆنەكەی كرد، بەڵام ئاشكرای دەكات لەبەر ئەوەی هیچ داوایەكی فەرمی لە رژێمی سووریاوە پێنەگەیشتووە، جارێ بەشداری ئۆپەرسیۆنی هاوپەیمانان لەنێو خاكی سووریادا ناكات.

ئوستورالیا

ئوستورالیا ئامادەكاری بۆ بەشداریكردن لە هاوپەیمانێتی نێودەوڵەتی دژ بە داعش دەكات و ئێستا 600 سەربازی خۆی ناردووەتە ئیمارات.

ئەو یەكە سەربازییەی ئوستورالیا لە ئیمارات بنەجێی كردووە، لە 8 فڕۆكەی جۆری سوپەر هۆرێنت، فڕۆكەیەكی رادار و فڕۆكەیەكی دابیننكەری سووتەمەنی فڕۆكەكان پێكهاتووە.

بەلژیكا

بەلژیكا بۆ بەشداریكردن لە نێو هێزی هاوپەیمانان، 6 فڕۆكەی F-16 و 120 سەربازی ناردووەتە بنكەی ئاسمانی موەفەق، كە 100 كیلۆمەتر لە عەممانی پایتەختی ئوردنەوە دوورە.

بەلژیكاش هاوشێوەی بەریتانیا تەنیا بەشداری هێرشەكانی سەر داعش لە عێراق دەكات. بەشداری بەلژیكا لە دوای پەسندكردنی  پێشنیازی بەشداریكردنی هێزی ئاسمانی ئەو وڵاتە هات لە 26 ی ئەیلولی 2014.

دانیمارك

حكومەتی دانیمارك بڕیاریداوە بەراهێنانی سەربازی و گەیاندنی كۆمەكی مرۆیی بەشداری بكات، هاوكات هاوكاری جددی دروستكردنی كامپەكان دەكات لە باشووری كوردستان.

حكومەتی دانیمارك لە 2ـی كانوونی یەكەمی 2014  بۆ بەشداریكردن لەگەڵ وڵاتانی نێو هاوپەیمانی نێودەوڵەتی چوار فڕۆکەی F-16ـی ناردووە و سێ فڕۆكەی شەڕیشی وەك یەدەگ ئامادەكردووە، هاوكات دانیمارك پێشوازی لە پێشنیازی ناردنی 140 سەرباز كرد بۆ ناوچەكە.

نەرویژ

نەرویژ بڕیداوە پێنج یەكەی سەربازی بنێرێتە ناوچەكە، كە ئەركیان چاودێریكردن و راهێنان دەبێت.

نەرویژ بڕیاری لەسەر ناردنی فڕۆكە نەداوە و تاوەكو ئێستا گەنگەشە لەنێو خۆی دەسەڵاتی ئەو وڵاتە دەكرێت بۆ ئەو مەبەستە، بەڵام هاوكاری مرۆیی گەیاندووە و لەو چوارچێوەیەشدا 31 ملیۆن دۆلاری خەرجكردووە.

كەنەدا

ئاشكرابووە كە كەنەدا بۆ بەشداریكردن لە ئۆپەراسیۆنی نێودەوڵەتی دژ بە داعش 70 سەربازی تایبەتی ناردووەتە هەرێمی كوردستان بۆ ئەوەی راهێنان بە هێزەكانی پێشمەرگە بكەن.

هاوكات كەنەدا  لە پلانیدا هەیە فڕۆكەی جۆری CF-18 بنێرێت بۆ لێدان لە مۆڵگەكانی داعش.

ئەڵمانیا 

ئەڵمانیا وێڕای ئەوەی ژمارەیەكی زۆر هاوكاری سەربازی و چەك و تەقەمەنی بۆ پێشمەرگەی كوردستان ناردووە، هاوكات لە گەیاندنی كۆمەكە مرۆییەكان بۆ ئاوارەكان رۆڵێكی بەرچاوی هەبووە.

ئەڵمانیا لە26 ی ئەیلول لە فڕۆكەخانەی لایبزیكـەوە ژمارەیەك چەك و تەقەمەنی سەرەتا بۆ بەغدا و لەوێشەوە بۆ هەولێر نارد.
ئەڵمانیا لەماوەی سێ هەفتەدا هاوكارییە سەربازییەكانی گەیاندە هەولێر و لە سێیەم باردا 8 هەزار G3 و چەكی پیادەی جۆری G36، 40  چەكی خۆی MG3، 30 دژە تانكی جۆری میلان، 240 قازیفە، 100 دەمانچەی لێزەری، 10 هەزار نارنجۆک، 25 چێشتخانەی گوێزراوە، 125 خێوەت، هەزار و 500 دوربین، 4 هەزار چاوێلكەی پاراستن و 270 پێداویستی تەندروستی هەبوون.

لەسەرەتای مانگی ئەیلولیش ئەڵمانیا نزیكەی 9 هەزار و 500 ئێلەگی گوللـەنەبڕ، خوودە، ئامێری دۆزینەوەی مین، چاویلكەی شەو و ژمارەیەك وایەرلێسی ناردووەتە هەرێمی كوردستان.

لەلایەكی دیكەوە ئەو 30 پێشمەرگەیەی براونەتە ئەڵمانیا 20یان راهێنان لەسەر تانك دەبینن و 10 پێشمەرگەی دیكەش راهێنان لەسەر چێشتخانەی گوێزراوە دەبینن، لەبەرامبەردا 6 سەربازی ئەڵمانی هاتوونەتە باشووری كوردستان بۆ ئەوەی راهێنان بە پێشمەرگە بكەن لەسەر چەكی سووك.

ئەو وڵاتە عەرەبییانەی بەشداری هاوپەیمانێتی نێودەوڵەتی دژی داعشیان كردووە:

دوای ئەوەی هەفتەی رابردوو ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا لە ئاسمانەوە بۆردوومانی داعشی لە سووریا كرد، هەریەكە لە وڵاتانی سعودیە، ئیمارات، بەحرەین، قەتەر و ئوردون بەشداریان كردووە.

ئوردن تاكە وڵاتێكە كە لەنێو ئەنجوومەنی هەماهەنگی كەنداودا نییە، شا عەبدوڵڵا، شای ئوردن تاكە سەركردەی عەرەب بووە، كە بە ئاشكرا گوتوویەتی پێویستە رژێمی بەشار ئەسەد بڕوخێ.

سعودیە

یەكێك لە هۆكارەكان، كە وایكردووە سعودیە رۆڵێكی لەپێشینەی لەنێو هاوپەیمانی نێودەوڵەتیدا هەبێت، ئەو هێرشانە بوون كە بەر لە 10 ساڵ كرانە سەر سعودیە لەلایەن رێكخراوی قاعیدە و وایكرد سعودیە چوارەم گەورەترین بودجەی جیهان بۆ بواری بەرگری تەرخان بكات كە 57 ملیار دۆلارە.

هاوكات بۆ رەواندنەوەی مەترسییەكانی مانەوەی رژێمی بەشار ئەسەد و بەكارهێنانی داعش وەك هۆكارێكی سەرەكی بۆ درێژكردنەوەی رەوایەتی دەسەڵاتی ئەسەد، سعودیە بەشداری هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بوو.

هەشت فڕۆكەی جەنگی سعودیە لە ئۆپەراسیۆنەكاندا بەشدارن، هاوكات سعودیە خاك و ئاسمانی خۆی بەرووی هێزی هاوپەیمانان كردووەتەوە بۆ بەركارهێنانی وەك بنكەی زەمینی بۆ لێدانی داعش.

لە وڵاتانی دیكەی عەرەبی هەریەكە، بەحرەین، ئیمارات و قەتەر بەشداری دەكەن.

وڵاتانی ئاسیا

ژاپۆن

تاوەكو ئێستا لەرووی هاوكاری مرۆییەوە لە دوای 26 ی ئەیلولەوە 6 ملیۆن دۆلاری خەرجكردووە و حكومەتی ئەو وڵاتەش رایگەیاندووە، كە رێژەی هاوكارییە مرۆییەكانی دەگەیەنێتە 25.5 ملیۆن دۆلار.

كۆریای باشوور

تاوەكو ئێستا1 ملیۆن دۆلاری خەرجكردووە. 

تایوان و سەنگافورە-ش هەر لە هەمان چوارچێوەدا بەشداری هاوپەیمانێتییەكە بوون.

هەڵوێستی چەند وڵاتێکی دیكە

هەریەكە لە پۆلۆنیا، نەمسا (كە هاوكاری چەك بۆ پێشمەرگە ناكات، بەڵام بەبەهای 1 ملیۆن یۆرۆ هاوكاری مرۆیی گەیاندووەتە باشووری كوردستان، هاوكات بەشی 100 هەزار كەس كە بەشی سێ مانگیان دەكات پێداویستی تەندروستی ناردووە)، ئیسرائیل لەلایەنی هەواڵگرییەوە هاوكاری ئەمریكا دەكات، میسر  یەكلانەبووەتەوە بۆ بەشداریكردنی سەربازی. ئیتاڵیا هاوكاری سەربازی و مرۆیی كورد دەكات. یۆنانیش بە هەمان شێوە هاوكاری دەكات. ئیسپانیا، پۆلۆنیا  و هەنگاریا بەشداری دەكەن.

04/10/2014