^{پێشه‌كی
به‌گوێره‌ی یاسای نوێی خزمه‌تی زۆره‌ملێی سه‌ربازی له‌سوپای عێراقدا، پێویسته‌ هه‌موو ئه‌و نێرینانه‌ی له‌نێوان 19 بۆ 45 ساڵیدا، هه‌ریه‌ك بۆماوه‌یه‌كی دیاریكراو خزمه‌ت بكه‌ن و ببنه‌ سه‌رباز، جگه‌ له‌وانه‌ی كه‌هه‌ڵگری بروانامه‌ی به‌رزن.
كاردانه‌وه‌كان
كاردانه‌وه‌ی پێكهاته‌ و فراكسیۆنه‌ سیاسییه‌كان جیاوازه‌ به‌رانبه‌ر ئه‌و پرۆژه‌ یاسایه‌، هاوكات په‌سه‌ند كردنی یاساكه‌ له‌لایه‌ن ئه‌نجومه‌نی وه‌زاره‌تی به‌رگری عێراقه‌وه‌، كاردانه‌وه‌ی توندی لای گه‌نجان دروست كردووه‌. پێشتر ئه‌و وه‌زاره‌ته‌ په‌سه‌ندكردنی پرۆژه‌كه‌ی به‌كۆی ده‌نگ له‌لایه‌ن ئه‌نجومه‌نی وه‌زاره‌ته‌وه‌ ڕاگه‌یاند. جه‌ختیشی له‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ ئاشكرا كردنی ئه‌و بابه‌ته‌ له‌ئێستادا به‌به‌رنامه‌یه‌و شتێكی هه‌ڕه‌مه‌كی نیه‌. هۆكاره‌كه‌یشی بۆ هه‌ڕه‌شه‌ تیرۆریستییه‌كانی سه‌ر وڵات گه‌ڕانده‌وه‌.یه‌كێك له‌هاووڵاتییه‌ عێراقییه‌كان، ده‌ڵێت: " بڕیاره‌كه‌ شاراوه‌یه‌و ورده‌كاری تێدانیه‌، تایبه‌ت بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی پێشتر خزمه‌تی سه‌ربازییان كردووه‌، چونكه‌ من خۆم خزمه‌تی سه‌ربازیم له‌دوای زانكۆ كردووه‌، نازانم ئایا دووباره‌ ناچارده‌كرێمه‌وه‌ به‌خزمه‌ت یان نا؟".}

^{د.چواس حسن}

^{سەرۆک ئۆباما لە دواچاوپێکەوتنیدا لەگەڵ رۆژنامەى (زئەتلەنتیک) لەبارەى بەکارهێنانى هێزەوە لەلایەن دەوڵەتەوە دەڵێت (هێزى راستەقینە واتاى لە توانادا بێت ئەوە بەدەست بهێنیت کە دەتەوێت، بەبێ ئەوەى ناچار بیت پەنا بۆ توندوتیژى بەریت). ئەمە بۆچوونى لووتکەى دەسەڵاتى بەهێزترین دەوڵەتى جیهان لە ڕووى سەربازیەوەیە. هێزێک دەتوانێت سەرجەم ویستەکانى بە بەکارهێنانى هەموو چەکە کوشندەکانى کە مرۆڤایەتى پێیان گەیشتووە وەدى بهێنێت، بەڵام لەهەمان کاتدا زۆر دوودڵە لە بەکارهێنانیان و پێی وایە کە پەنا بردنە بەر توندوتیژى ماناى بەهێزیى ڕاستەقینە ناگەیەنێت، بەڵکو ئەوە جۆرێکە لە بێهێزى.لێرەوە و لەبەر ڕۆشنایى ئەم وتەیەى سەرۆک ئۆبامادا، بە ڕەچاوگرتنى ئەوەى بەکارهێنانى چەکى کیمیاوى لەلایەن دەوڵەتەوە لە دژى هاووڵاتیانى سفیلی خۆى، کە لووتکەى پەنابردنە بەر توندوتیژیە بۆ سەپاندنى دەسەڵاتى دەوڵەت بەسەر هاووڵاتییەکانیدا، دەتوانین بڵێین کە ڕژێمى بەعس لە کاتى بەکارهێنانى چەکى کیمیاویدا لە بەرامبەر خەڵکى هەڵەبجەى شەهید و پاشانیش لە گەلێک ناوچەى ترى کوردستاندا، لە لا}

^{عه‌تا شیخ حه‌سه‌ن}

^{مێژوو و ده‌وڵه‌ت، دوو چه‌مكی‌ سیادی و گرینگن له‌ فه‌لسه‌فه‌ی سیاسیدا، كه‌ بیرمه‌ندی گه‌وره‌ی ئه‌ڵمــــانی (هیگل)ی پێ ده‌ناسرێته‌وه‌. ئاخر (هیگڵ) له‌ژێر كاریگه‌ری و گرینگیی ده‌وڵه‌تدا فه‌لسه‌فه‌كه‌ی به‌ جۆریك تیۆریزه‌ كرد، كه‌ ده‌وڵه‌ت به‌ دیارییه‌كی یه‌زدانی له‌سه‌ر زه‌وی و، دامه‌زرێنه‌ره‌كه‌شی به‌ پاڵه‌وانی مه‌یدان و، سنووره‌كه‌شی به‌ فه‌له‌كی ئازادی و ئه‌خلاق پێناسه‌ بكات.ڕێكاره‌ سلوكییه‌كانی تاك و خود سانسۆری به‌رانبه‌ر داب و نه‌ریت، كه‌ ئیراده‌ و ویژدانی گه‌ل به‌رهه‌می هێناوه‌، مۆركی ژینگه‌ی كۆمه‌ڵایه‌تی هه‌ڵده‌گرێت و، له‌پێناوی ڕاگرتنی هاوسه‌نگیی كۆمه‌ڵگایشدا، ‌ده‌بێت به‌ یه‌كێك له‌ سه‌رچاوه‌كانی یاسا، خۆئه‌گه‌ر ئه‌و مه‌قوه‌له‌یه‌ش ڕاست بێت كه‌ ده‌ڵێت، ده‌وڵه‌ت ته‌عبیریكی یاساییه‌ بۆ كۆمه‌ڵگا، كه‌واته‌ جــــارێك كۆمه‌ڵگا و ژینگه‌ی‌كۆمه‌ڵایه‌تی یاسا به‌رهه‌م دێنیت و، جــارێكیش (ده‌وڵه‌ت) كۆمه‌ڵگا و ژینگه‌ی كۆمه‌ڵایه‌تی به‌ یاسایی ده‌كات، دیاره‌ هێزی هاوبه‌شی نێوان ئه‌م دوو فاكته‌ش، ته‌نها ئیراده‌ و ویژدانی گه‌له‌.}ڕۆژهه‌ڵاتی ناوین وه‌ك ناوچه‌یه‌كی ده‌وڵه‌مه‌ندی سه‌رچاوه‌ی

 ^{زنجیرە‭ ‬سیمینارێکی‭ ‬شێرزاد‭ ‬حەسەن،‭}‬لە‭ ‬شارەکانی‭ ‬ئه‌ڵمانیا

^{شێرزاد‭ ‬حەسەن،‭ ‬کە‭ ‬لە‭ ‬لایەن‭ ‬ناوەندی‭ ‬ئه‌ڵمان‭ ‬و‭ ‬کورد‭ ‬بۆ‭ ‬پێکەوەژیان‭/ ‬واتە‭ ‬ناوەندی‭ ‬کولتوریی‭ ‬کورد‭/ ‬لە‭ ‬شاری‭ ‬نورنبێرگ‭ - ‬ەوە‭ ‬بۆ‭ ‬دەرەوەی‭ ‬وڵات‭ ‬بانگهێشت‭ ‬کرابوو،‭ ‬توانی‭ ‬لە‭ ‬ڕۆژانی‭ ‬23‭/‬1‭ ‬تا‭ ‬7‭/‬2‭/‬2016‭ ‬له‌‭ ‬حەوت‭ ‬شاری‭ ‬ئه‌ڵمانیادا‭ (‬نورنبێرگ،‭ ‬میونشن،‭ ‬فرانکفورت،‭ ‬هانۆڤەر،‭ ‬بەرلین،‭ ‬مانهایم‭ ‬و‭ ‬کوڵن‭) ‬لەژێر‭ ‬سەردێڕی‭ (‬ڕۆژهەڵاتی‭ ‬ناوەڕاست‭ ‬و‭ ‬چەقین‭ ‬لەناو‭ ‬بازنەکانی‭ ‬زەبروزەنگدا‭)‬،‭ ‬سیمینارێکی‭ ‬بەپێز‭ ‬پێشکەشی‭ ‬کوردەکانی‭ ‬هەندەران‭ ‬بکات‭.‬لەم‭ ‬سیمینارانەدا،‭ ‬شێرزاد‭ ‬حەسەن،‭ ‬هەوڵی‭ ‬ئەوەی‭ ‬دەدا‭ ‬کە‭ ‬سەرەتا‭ ‬بە‭ ‬شێوەیەکی‭ ‬گشتی‭ ‬و‭ ‬بنەڕەتی،‭ ‬سەرنجی‭ ‬گوێگران‭ ‬بۆ‭ ‬مێژووی‭ ‬زەبروزەنگ‭ ‬ڕابکێشێت‭. ‬ئەمەشی‭ ‬گەڕاندەوە‭ ‬بۆ‭ ‬کۆتاییهاتنی‭ ‬دایکسالاری‭ ‬و‭ ‬سەرهەڵدانی‭ ‬پیاوسالاری،‭ ‬کە‭ ‬دوا‭ ‬جار‭ ‬بەوەش‭ ‬کۆتایی‭ ‬هاتووە‭ ‬کە‭ ‬ژن‭ ‬لە‭ ‬مێژوو‭ ‬بۆ‭ ‬هەزارەها‭ ‬ساڵ‭ ‬دەربکرێت‭.‬‭ ‬ئاماژەی‭ ‬بەوەش‭ ‬کرد‭ ‬کە‭ ‬پیاوان‭ ‬بۆ‭ ‬هەمیشە‭ ‬وەک‭ ‬ڕاوچی‭ ‬و‭ ‬شەڕڤان‭ ‬نەسرەوتوون،‭ ‬هەر‭ ‬لە‭ ‬سەرەتاوە‭ ‬مرۆڤ‭ ‬بەبێ‭ ‬توندوتیژی‭ ‬نەژیاوە،‭ ‬وەك‭ ‬دیارە‭ ‬مێژووی‭ ‬نێرسالاری‭ ‬خوێندنەوەی‭ ‬جیاوازی‭ ‬بۆ‭ ‬کراوە‭ ‬کە‭ ‬ماوەکەی‭ ‬بۆ‭ ‬دە‭ ‬هەزار‭ ‬ساڵ‭ ‬دەگەڕێتەوە،‭ ‬هەندێکیش‭ ‬بۆ‭ ‬پێنج‭ ‬هەزار‭ ‬ساڵ‭ ‬نزیکی‭ ‬دەخەنەوە،‭ ‬کە‭ ‬هاوکاتە‭ ‬لەگەڵ‭ ‬پەیدابوونی‭ ‬سێ‭ ‬ئایینەکە‭: ‬مووسایی‭ ‬و‭ ‬عیسایی‭ ‬و‭ ‬ئیسلام‭ ‬کە‭ ‬چڕبوونەوە‭ ‬و‭ ‬دەرکەوتەی‭ ‬ڕۆحی‭ ‬باوکسالاری}

^{ئەیوب گەڵاڵی}

^{ئاشکرایە نەتەوەى کورد بۆ دەستەبەرکردنى مافەکانى، هەردەم لە خەبات و بەرخوداندا بووە و لەو رێگایەشدا دەریایەک خوێنى رشتووە، رژێمه‌ یەک لە دوا یەکەکانى عێراقیش بە بەردەوامى و نەپچڕاوەیى لە سەرکوتکردن و داپڵۆسینى ئەو نەتەوەیەدا بوونە و بە هەموو شێوەیەک کوردیان قاتوقڕ کردووە و ویستویانە شوناسنامەی نەتەوایەتی بسڕنەوە، دیارە ئەوەش بە بەرنامەی داڕێژراوی تایبەت بووە و پیلانی گونجاو و لەباریشى بۆ داراێژراوه‌، تا کار گه‌یشته‌ ئەو رادەیەی کە بە چه‌كی کیمیاوی و بایۆلۆجی کوردستان وێران بکەن و سیاسەتی خاک سوتاندن(الارض المحروقة) ی تیادا په‌یڕه‌و بکەن و، دواتریش بە پڕۆسەیەکی ستراتیژی دارێژراو، ئۆپەراسیۆنی بەدی ئەنفال ئەنجام بدەن؛ کە لە ئاکامیدا بە هەزاران کوردی فەیلی و 8000 بارزانی و لە دواقۆناغیشدا 182000 مرۆڤی سڤیل جینۆساید کران.هەڵبەت کورد لە بەرخودان نەوەستا، ئەوەتا شۆڕشەکانی کورد شایەدی و بەڵگه‌ی حاشاهەڵنەگری ئەو راستیانەن، لە سەرووی هەموویشیانەوە شۆڕشی مەزنی}

^{سامان ڕەشید}

^{هەرێمى کوردستان لە ماوەى سەدەى ڕابردوودا بە چەندین قۆناغدا تێپەڕیوە و هەر قۆناغێکیشى خەسڵەت و تایبەتمەندیى خۆى هەبووە، بە شێوەیەک لە شێوەکان هەلەومەرج و هاوکێشە سیاسییەکان لە ناوچەکە بە گشتى و عێراق بە تایبەتى، کاریگەرى هەبووە لەسەر کۆى قۆناغە مێژووییەکان لە میژووى نزیکى سەد ساڵى ڕابردووى هەرێمى کوردستان. زۆر کات قۆناغەکان بە شێوەیەک بوون کە وڵاتانى هەڵگرى دروشمەکانى مافى مرۆڤ و دیموکراسى، لە هاوکیشە سیاسییەکانى ناوچکە هاوپەیمانى داگیرکەرانمان بوون و جگە لە بێدەنگبوونیان بەرانبەر ئەو تاوانانەى کە دەرهەق بە نەتەوەکەمان کرا، یارمەتىدەرى ڕژێمە داگیرکەرەکان بوونە.کاروانى خەباتى مێژووى گەلەکەمان بە چەندین وێستگەدا تێپەڕیوە و لە هەر وێستگەیه‌کدا، سەرکردایەتیی بزاڤى ڕزگاریخوازى کوردستان ئامانجەکانى بەپێى باردۆخ و هەلومەرجى سیاسى ئەو کات دیارى کردووە کە هەر هەموویان لەپیناو گەیشتن بە ویستگەی سەربەخۆییى هەرێمى کوردستان و دەوڵەتبوونمان بووە.}

^{مه‌شخه‌ڵ كه‌وڵۆسی}

^{ئێستا كورد به‌قۆناغێكی ڕاگوزه‌ردا تێده‌په‌ڕێت، ته‌واوی جوڵه‌كانی له‌ژێر سانسۆر و لێكۆڵینه‌وه‌و چاوی كراوه‌ی لایه‌نه‌كانی تردان. بۆیه‌ لایه‌نی كوردیش پێویستی به‌وه‌ هه‌یه‌ له‌و سۆنگه‌یه‌وه‌ كارته‌كانی خۆی بجوڵێنێت.دۆخه‌كه‌ به‌م جۆره‌یه‌، میلله‌تێك ده‌یه‌وێت له‌قۆناغی ژێرده‌سته‌ی ئیمپریالیزمی عێراقییه‌وه‌ بگاته‌ قۆناغی سه‌ربه‌خۆیی و سه‌روه‌ری. بۆئه‌م ئه‌ركه‌ مێژووییه‌ میدیایه‌كی چۆنمان ده‌وێت؟.ئه‌مه‌ ئه‌و پرسیاره‌یه‌ كه‌ پێویسته‌ هه‌ڵوێسته‌ی جیدی له‌سه‌ر بكرێت، چونكه‌ وێڕای ئاماده‌سازییه‌ ئابووری و مادی و مرۆییه‌كان، گه‌یشتن به‌قۆناغی سه‌ربه‌خۆیی نه‌ته‌وه‌یی، به‌تایبه‌تی بۆ كورد كه‌ خاوه‌نی ئه‌زمونی سه‌روه‌ری نیه‌و، له‌وه‌ته‌ی ده‌وڵه‌تی نوێی نه‌ته‌وه‌(ده‌وڵه‌ت نه‌ته‌وه‌) دروست بووه‌، كورد چانسی ئه‌وه‌ی نه‌بووه‌ خۆی خاوه‌نی خۆی بێت، هه‌میشه‌ هاووڵاتیی پله‌ دووی ناو وڵاتانی داگیركه‌ربووه‌.
بۆیه‌ بۆئه‌م میلله‌ته‌ ته‌غزیه‌ی فه‌رهه‌نگی پێویستی پله‌ یه‌كی تێپه‌ڕاندنی قۆناغه‌كه‌یه‌، یانی وه‌ك چۆن پێویستمان به‌ژێرخانی ئابووری ومرۆیی هه‌یه‌، به‌هه‌مان ڕاده‌و بگره‌ زیاتریش، پێویستمان به‌ژێرخانی فه‌رهه‌نگی هه‌یه‌.}

^{زكری مووسا}

^{بۆچی گەلان دەست بە مێژووی خۆیانه‌وه‌ دەگرن و شانازی پێوە دەكەن؟ بۆچی ڕێزی هێما و سیمبۆلە نەتەوەیی و نیشتیمانییەكانیان دەگرن؟ بۆچی ئەوەندە پێداگرن لەسەر خاك و جیۆگرافیایان؟ بۆ جەخت لە سەروەریی خۆیان دەكەنەوە؟ ڕاستە زێدەڕۆیی لە خۆشەویستیی خاك و نیشتیمان ڕەنگە ببێتە هۆی نەژادپەرستی و فاشیزم؛ بەڵام ڕێزگرتنی مێژوو و سیمبۆلەكان و پاراستنی خاك لەنێو گەلە پێشكەوتوو و دیموكراتخوازەكانیشدا هەیە و، بگرە قووڵتر و ڕەگ داكوتاوترە. بۆیە دەكرێ لە یەك كاتدا ڕێزی مێژوو و توراسی خۆمان بگرین و خاكمان خۆش بوێت و ئاشتیخواز و مرۆڤپارێزیش بین و، نەبینە سەرئێشە بۆ گەلانی تر.گەلان شانازیی بە مێژووییەكەیان دەكەن بۆ ئەوەی بە جیهانیان بڵێن دەستكەوت و سەركەوتنەكانیان بەرهەمی ماندووبوون و قوربانیدانیانە، ئەوەی هەیانە مەكرەمە و بەخشیش نییە بەڵكو دەرئەنجامی خەباتی خۆیانە. دەیانەوێ بڵێن ئێمە كردوومانە و ئەوەی هەمانە پەرچەكردار نییە. بە خۆیان دەڵێن مێژوومانە و ئێمە دروستمان كردووە و ئێستا و داهاتووییش هەر خۆمان دروستی دەكەین.}

^{فازڵ میرانی}

^{ئەمڕۆ كە یادی رۆژی جیهانی ئافرەتان دەكەینەوە، هەموو ئەو ئافرەتانەمان دێنە یاد كە ژیانی خۆیان كردە قوربانی بۆ بەدەستهاتنی مافە ڕەواكانیان، ئەمڕۆش دوای خەبات و تێكۆشانێكی دوور و درێژ ئافرەت لە كوردستان لە هەموو سەنتەرەكانی بڕیاردا بوونی خۆی هەیە .}بەگەڕخستنی تواناكانی ئافرەتان و پاڵپشتیكردنی تەواویان لە بوارە جیاجیاكاندا بە بێ هیچ جیاوازیەك، هۆكارێكی گرنگە بۆ پێشخستنی كۆمەڵگە و بەرزكردنەوەی ئاستیەتی،بۆیە لێرەدا ئەم بۆنەیە بە دەرفەتێك دەقۆزمەوە بۆ یادكردنەوەی مێژووی پڕ لە سەروەری ئافرەتان لەسەر ئاستی جیهان هەروەها بۆ تیشك خستنەسەر ئەو دەستكەوتە كۆمەڵایەتی وسیاسی وئابووریانەی ئافرەت لە كوردستان بە دەستی هێناوە، لەگەڵ جەختكردنەوە لەسەر رۆڵی مەزنیان لە هەموو بوارەكاندا.ئەوەتا لە كوردستان، چەندین كەسایەتی كاریگەری ئافرەتان لە دەزگا جیاوازەكاندا دەبینین جا چ لەو دەزگایانەی پەیوەست بن بە بواری ئافرەت یان دەزگای دیكە، بە رۆڵ وتوانایانەوە ئەم ئافرەتانە سوربوونی خۆیان لەسەر لادانی هەموو ئاستەنگ و تەحەددایەك دووپات كردۆتەوە

د.محه‌ممه‌د خدر مه‌ولوود

به‌ ئاوڕدانه‌وه‌یه‌كى خێرا له‌ مێژووى ناوچه‌كه‌ و گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ رێككه‌وتنى (تالوك) كه‌ به‌ هێڵى تالوك ناو ده‌بردرێت، بۆمان ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ هۆكارى هه‌ره‌سه‌ره‌كیى نسكۆى شۆڕشى ئه‌یلوول له‌ 6-3-1975 بۆ رێككه‌وتنى جه‌زائیر ده‌گه‌رێته‌وه‌، نه‌ك ته‌نیا بوونى كه‌موكوڕى ناوخۆیى نێو شۆڕشى كوردستان. ئه‌یلوول، ئه‌و شۆڕشه‌ى به‌ ماناى وشه‌كه‌ بۆ كورد مه‌زن بوو؛ بێگومان له‌ كاتى سه‌ركه‌وتنىدا هه‌مووان خۆیان لێ ده‌كرد به‌ خاوه‌ن و قاره‌مانى و له‌ شكستیشدا هه‌مووان په‌نجه‌ى كه‌موكوڕییان بۆ مسته‌فا بارزانى ڕابه‌ره‌كه‌ى درێژ ده‌كرد، تا حاڵ به‌وه‌ بگات خودى كور دخۆى، تا ئه‌وێ رۆژێ شكست یا نسكۆى شۆڕش به‌ چه‌ندین ناو و ناتۆره‌ ناوزه‌د بكه‌ن و نه‌ك ڕه‌خنه‌، به‌ڵكو قسه‌ى نه‌شیاویش بهۆننه‌وه‌.ئه‌مڕۆ كه‌41 ساڵ به‌سه‌ر ئه‌و رێككه‌وتنه‌ شومه‌ى جه‌زائیردا تێده‌په‌ڕێت، ناوچه‌كه‌ به‌ گشتى و نێوانى هه‌رسێ نه‌ته‌وه‌ى باڵاده‌ستى (تورك، فارس و عه‌ره‌ب) له‌لایه‌ك و كورد له‌نێوان خۆى له‌ باشوورى كوردستاندا له‌نێو كیانى سیاسیى هه‌رێمى خۆیدا، تاڵاوى 6ى ئازار ده‌نۆشن كه‌ ده‌رئه‌نجامى چاره‌سه‌رنه‌كردنى گرفتێكى دێرینى نێوان هه‌ردوو ده‌وڵه‌تى عوسمانلى و ئێرانى له‌ دواى رێككه‌وتنى ئه‌رزه‌رۆم له‌ ساڵى 1847ى زاینى به‌ سه‌رپه‌رشتى رووسیاى قه‌یسه‌رى