^{فەرید زەکەریا}

^{ڤلادیمیر پۆتین توانی لە سوریادا بەهێزەوە کار بکات، نەک لەبەرئەوەی لە باراک ئۆباما روودارتر یان بەربڕیارترە، بەڵکو لەبەرئەوەی ئەو ستراتیژێکی روونتری هەیە. پۆتین هاوپەیمانێکی هەیە ئەویش حکومەتەکەی بەشار ئەسەدە، دوژمنیشی هەیە، ئەوانیش هەموو دژەکانی حکومەتەکەی بەشار ئەسەدن. پۆتین پشتگری هاوپەیمانەکەی دەکات و دژی نەیارانی هاوپەیمانەکەی دەجەنگێت. بەراورد بەمە، واشینتۆن و رۆژئاوا، ئەساسەن دوودڵ و بەرچاوتەڵخن.چالاكییەکانی ئەمەریکا لەم جەنگەدا بۆ کێیە؟ ئێمە دەزانین کە دژ بە کێیە؛ رژێمی بەشار ئەسەد. هەروەها، دژ بە دەوڵەتی ئیسلامیش، کە بووە بە دوژمنی سەرەکی رژێمی بەشار ئەسەد. هەروەها، دژ بە گشت گروپە جیهادییەکانە لە سوریا، کە بریتین لەبەرەی نوسرە (دۆستی قاعیدە) و ئەحراری شام، هەروەها دژی هێزەکانی حزبوڵڵا و هێزە ئێرانییەکانیشە کەوا پاڵپشتی رژێمی سوریان. رۆژئاوا دژی نزیکەی گشت گروپە سەرەکییە شەڕکەرەکانە لە سوریادا، ئەمە وا دەکات کە ستراتیژێکی ناڕیکی هەبێت.}

^{هێمن عەبدوڵڵا}

^{رووسیا لە دەستپێکی سەدەی بیست و یەکدا وەکو دەستپێکی سەدەی بیست بە فڕۆکە و ئاگر و ئاسن هێزی خۆی لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا نمایشدەکات. نمایشی سەدەی رابردوو دامەزراندنی کۆماری کوردستان و بەدوایدا رووخانی کۆمارەکەی بەدواداهات. لەم سەدەیەدا رووسیا دوای دامەزراندنی کانتۆنەکانی رۆژئاوای کوردستان دێتەوە، بەڵام دیارنییە پشتیاندەگرێت یان پشتیان لە زەوی دەدات.}بەشداریی رووسیا لە شەڕی دژی داعش و لە دەرەوەی ئەو هاوپەیمانێتییەی ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی پێکیانهێناوە ئەنجامی یارییەکەی سووریا دەگۆڕێت. ئەگەر بڕوا بە قسەکانی پوتین بکەین، رووسیا مانەوەی رژێمی ئەسەد و پشتیوانیکردن لە یەپەگە بە ئامانجی ستراتیژیی خۆی دەزانێت. پوتین لە قسەکانیدا لە نەتەوە یەکگرتووەکان پەسنی سوپای سووریا و یەپەگەی دا و گوتی تەنیا ئەوان شەڕی راستەقینە لەدژی داعش دەکەن.

^{هێمن لیهۆنی}

^{ئایا لە خۆمان پرسیوە بۆچی ئەمریكا بێدەنگ بوو كاتێك گرووپی تیرۆریستیی داعش لایەك لە عێراقی داگیركرد و لە بەغدا نزیك بووەوە، بەڵام هەر نزیكی هەولێر بووەوە یەكسەر هێرشی ئاسمانی دەستپێكرد بۆ پاراستنی هەرێمی كوردستان و دواتر پرۆسەكە بۆ هەموو عێراق و سووریاش فراوان كرا؟ئیدارەی ئۆباما كوردی پاراست لەبەر هۆكارێكی سەرەكی كە بریتییە لەو كیانە جوانەی لەم ناوچە جەنگڵستانە هەمانە و خاوەنی دیموكراسی و پێكەوە ژیانێكی باشین، ئەمانەش بە پێوەری ئەم ناوچەیە نەك بە پێوەری دیموكراسیی رۆژئاوا.نموونەیەكی جوانی پێكەوە ژیان و دیموكراسی لە هەرێمی كوردستان هەیەئەوەی وای لە واشنتن كرد لە 24 كاژێردا بێتە سەرخەت بۆ كورد، ئەو مۆدێلە دیموكراسییە بوو كە بە هەموو كەموكوڕییەكانییەوە لێرە هەیە و لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا دەگمەنە.}

^{حه‌فتا ساڵ به‌سه‌ر كۆتاییهاتنی جه‌نگی جیهانیی دوه‌م تێده‌په‌ڕێت و هۆشدارییش له‌ هه‌ڵگریسانی جه‌نگی جیهانیی سێیه‌م ده‌درێت، ڕادیۆیه‌كی روسیاش ده‌ڵێت: له‌ ئه‌گه‌ری‌ هه‌ڵگریسانی جه‌نگی جیهانیدا، مۆسكۆ به‌ ته‌واوه‌تی‌ ئۆكرانیا داگیر ده‌كات، هه‌فته‌نامه‌یه‌كی فه‌ره‌نسیش ده‌ڵێت: كۆتایی ئه‌م مانگه‌، یه‌كه‌م چه‌خماخه‌ی جه‌نگی جیهانیی سێیه‌م لێده‌درێت .} دوای حه‌فتا ساڵ له‌ كۆتاییهاتنی جه‌نگی جیهانیی دووه‌م، له‌ ئێستادا هۆشداریی ده‌درێت له‌ هه‌ڵگیرسانی جه‌نگێكی تری جیهانیی به‌وه‌ش ئه‌گه‌ری ڕودانی خوێناویتر و وێرانكه‌رتر له‌ ئارادایه‌، كاتێك چوار ساڵ پێش ئێستا گه‌لانی سوریا دژی حوكمی 40 ساڵه‌ بنه‌ماڵه‌ی ئه‌سه‌د شۆرشیان كرد، به‌بیری كه‌سدا نه‌ده‌هات ئه‌و شۆڕشه‌ جیهان بۆ دووبه‌ره‌ دابه‌ش بكات و ده‌رگای جه‌نگی جیهانی سێیه‌م بكاته‌وه‌، ئه‌گه‌ر چی لێكدانه‌وه‌ی جیاواز بۆ ئه‌و پرسه‌ ده‌كرێت كه‌ له‌لایه‌ك روسیا به‌ سه‌رۆكایه‌تی ڤلادمێر پۆتین ده‌یه‌وێت، كارێك بكات كه‌ هه‌ڵه‌ی میخائیل گۆرباچۆف سه‌رۆكه‌كه‌ی پێشووی راست بكاته‌وه‌،

^{د.چواس حەسەن}

^{لێره‌وه‌، ئێمه‌ی خۆرهه‌ڵاتی ئاماده‌ین، نیشتیمان و نه‌ته‌وه‌ و ئایین و ماڵ و حاڵمان به‌ جێ بهێڵین، گشت یادگاری و خۆشه‌ویستان به‌ جێ بهێڵین، ماڵ و منداڵمان بخه‌ینه‌ گه‌رووی شێتیی ده‌ریاوە. هه‌موو شتێك بگۆڕینه‌وه‌ به‌ ته‌نیا گه‌یشتن به‌ بستێك خاكی ئه‌ورووپا، به ‌گه‌یشتن به ‌زه‌ویی خه‌ونه‌كان.كه‌چی، تازه‌ له‌وێ هه‌رێمێكی وه‌ك كاته‌لۆنیا بیر له‌ جیابوونه‌وه‌ له‌ ئیسپانیا ده‌كاته‌وه‌. كاته‌لۆنیایه‌ك كه‌ سه‌دان ساڵه‌ به‌شێكه‌ له‌ ده‌وڵه‌تی ئیسپانیا. ئه‌و ئیسپانیایه‌ی كه‌ دیموكراسییه‌، ئه‌ندامه‌ له‌ یه‌كێتیی ئه‌ورووپا، حوكمڕانییه‌كه‌ی له‌سه‌ر بنه‌مای پێوه‌ره‌ جیهانی و ئه‌ورووپاییه‌كانی مافه‌كانی مرۆڤ دامه‌زرێندراوه‌. هه‌موو ئه‌وانه‌ به‌س نه‌بوون بۆ ئه‌وه‌ی به‌شێكی فراوان له‌ كاته‌لۆنیاییه‌كان بڕوا پێ بهێنێت تا ته‌نها ئه‌ورووپایی‌بوون به‌س بێت و، بیریان لای كاته‌لۆنیایی‌بوونیان نه‌بێت.}

عەبدوڵڵا محەمەد

^{دوای بەدەستهێنانی رەزامەندیی ئەنجومەنی فیدراڵیی روسیا لەلایەن سوپاوە بۆ ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی دەرەکی، یەکەم هێرشی ئەو وڵاتە لە سوریادا ئەنجامدرا.} بەرپرسانی روسیا لە بارەی هێرشەکانەوە ئاماژەدەکەن بەوەی، کە مەبەستی سەرەکی لێدانی داعش و رووبەڕووبوونەوەی تیرۆرە لە سوریادا، بەرپرسانی ولایەتە یەکگرتووەکان بەتەواوی ئەوە رەتدەکەنەوە و گومانیان لە نییەتی راستەقینەی روسیایە.

^{لێدانی داعش}

^{وەزارەتی بەرگری روسیا ئاشکرایکرد، کە فرۆکە جەنگییەکانیان لە چەند کاتژمێری رابردودا هەشت ئامانجی گرنگیان لە سوریادا بۆمباران کردووە، کە بەهۆیانەوە شوێنی مانەوەی چەکداران، بنکەی سەرەکی بەرێوەبرد، ئامێرەکانی گواستنەوە و سەرچاوەکانی پەیوەندیکردنی}

^{ئازا حەسیب قەرەداخی}

^{له‌ چوارچێوه‌ی گه‌ڕان به‌ دووی چاره‌سه‌ر بۆ قه‌یرانی خوێناویی سووریا، ماوه‌یه‌که‌ باس له‌ سیناریۆی دابه‌شکردنی ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌ بۆ سێ به‌ش ده‌کرێ.یه‌که‌م به‌ش له‌ سووریای به‌شبه‌شکراو ئه‌وه‌یانه‌، که‌ سەرۆكی توركیا، رەجەب تەییب ئەردۆگان، لەو كۆنگرە رۆژنامەوانییەی له‌ دوای نوێژی جەژنی قوربان لە ئیستانبووڵ سازی کردبوو، باسی کردووه،‌ گوایه‌ ڕژێمی سووریا دەیەوێت "سووریای بچووك" دروست بكات له‌ ناوچه‌یه‌کدا، له‌ دیمەشقەوە دەست پێ بكات بە ناو حمس و حه‌مادا بڕوات تا دەگاتە لازیقییە. ئەو ناوچەیە رووبەری 15% خاكی سووریا پێك دەهێنێت.سووریای بچووک بۆ عه‌له‌وییه‌کان ده‌بێ، به‌ سه‌رۆکایه‌تیی به‌شار ئه‌سه‌د. ئه‌گه‌ری ئه‌وه‌یش هه‌یه‌ که‌ دوای ساڵێک یا دوو ساڵ له‌و وه‌رگیرێته‌وه‌. له‌ سه‌رینی ئه‌وه‌وه‌یه‌ که‌ وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی رووسیا گوتبووی؛ له‌ چاره‌سه‌ردا مه‌رج نییه‌ به‌شار ئه‌سه‌د یه‌کسه‌ر ده‌سه‌ڵات راده‌ست بکات. که‌واته‌ ده‌شێ دواتر راده‌ستی بکات.}

^{حوسێن كوردنه‌ژاد}

^{بە گوێرەی دەنگوباس رۆژی 25ی ئەم مانگە، فرۆکەکانی رووسیا هێرشی داعشیان کردووە، لە حەوتووی رابردوودا، فروکە و سەرباز هێزێکی رووسیا لە سووریادا جێگیر بوون. جێی سه‌رنجە کە ئەم جارە شوێنی جێگیربوون شاری هەناری ئاوی لاتاکیا بوو، لە حاڵێکدا کە پێگەی عەسکەریی سەرەکیی هێزەکانی رووسیا، تارتوس(کە 80% دانیشتوانی عەلەوین) بووە.ئەمە لە حاڵێکدایە کە هەر دوو لا بە باشی دەزانن، کە لاتاکیا خاڵی لاوازی ئه‌وانە لە رووی ستراتێژی و عەسکەرییەوە. بە گوێرەی نەتەوە یەکگرتووەکان ئەم شارە 300 هەزار پەنابەری لێیە کە زۆربەیان سوننەن، لەم شارەرا بەرەو تورکیا زۆرینەی دانیشتوان سوننەن، رۆژهەڵاتی ئەم شارەش بەرەو جەبەللئه‌کراد زۆرینە سوننەن، جەبەللئه‌کراد خۆی لە دەستی دژبەراندایە.}

^{له‌ پێگه‌ی 'نیوز ڤۆیس'دا بابه‌تێكی هه‌ستیار ورژێنراوه‌، كه‌ زومی بابه‌ته‌كه‌ی خستووه‌ته‌ سه‌ر نه‌خشه‌ی گۆڕانكاریی نوێ له‌ رۆژهه‌ڵاتی ناویندا به‌ دروستكردنی زۆنێكی ئارام له‌ سووریادا، له‌ رۆژنامه‌ی 'نیویۆرك تایمز'یشدا لكاندنی رۆژئاوای كوردستان به‌ هه‌رێمی كوردستانه‌وه‌ بابه‌تێكی گه‌رمه‌. زۆرنی ئارام، واته‌ ناوچه‌یه‌كی دوورخه‌ره‌وه‌ له‌ شه‌ڕ، هه‌روه‌ك له‌‌‌ رابردوودا ئه‌و كاته‌ی رژێمه‌ ترسناكه‌كه‌ی به‌عس به‌ره ‌و هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ چوو و، كورد له‌ 1991 ناوچه‌ كوردییه‌كانی ئازاد كردنه‌وه و هه‌رێمی ئێستای كوردستانی لێ پێك هێنرا،‌ ئه‌مه‌ریكا بۆ پارێزگاریكردن له‌ هه‌رێمی كوردستان هێڵێكی كێشا، كه‌ ئیدی هیچ هێزێك نابێ ئه‌و سنووره‌ ببه‌زێنێ و ناویان نا خه‌تی 36. ئێستایش به‌گوێره‌ی ئه‌و هێڵه،‌ هه‌رێمی كوردستان ناوچه‌یه‌كی دژه‌فڕینه و هێڵی سووره‌‌ بۆ هه‌ر وڵاتێك بیه‌وێ هێرشی بۆ بكات، هه‌ر بۆیه‌شه‌ له‌كاتی هاتنی داعشدا ئه‌مه‌ریكا و كۆمه‌ڵگه‌ی نێوده‌وڵه‌تی نه‌یانهێشت مه‌ترسیی داعش بگاته‌ چه‌قی ئه‌و هه‌رێمه‌ و،}

^{مەشخەڵ کەولۆسی
(دانێل بایبز، سه‌رۆكی دامه‌زراوه‌ی (میدل ئێست فۆرۆم) له‌ ڕۆژنامه‌ی (واشنتۆن تایمز)ی ئه‌مەریكیدا، وتارێكی نووسیوه‌، تیایدا پشتیوانی له‌ هه‌وڵه‌كانی كورد هەوڵی بۆ دامەزراندنی ده‌وڵه‌تێكی كوردی. هه‌روه‌ها ئه‌و هۆكارانه‌ی ئاماژه‌ پێداوه‌ كه‌ وا ده‌كه‌ن دروستكردنی ده‌وڵه‌تێكی كوردی، بچێته‌ خانه‌ی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ئه‌مریكاوه‌.له‌ وتاره‌كه‌دا هاتووه‌: “به‌رله‌وه‌ی پێشوازی بكه‌م له‌ دروستكردنی ده‌وڵه‌تی كوردستان له‌باكوری عێراق، دان به‌وه‌دا ده‌نێم كه‌ من پێشتر دژی سه‌ربه‌خۆیی كوردستان بووم”.له‌ ساڵی 1991دا و پاش كۆتاییهاتنی جه‌نگی كوه‌یت، كه‌ سه‌دام حسێن په‌لاماری شه‌ش ملیۆن كوردی دا، ئه‌و كاته‌ سێ دید و بۆچوونم خسته‌ به‌رچاو، كه‌ سه‌رجه‌میان ناكۆك بوون له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی ئه‌مریكا له‌بری ئه‌وان ده‌ست وه‌ربداته‌ ڕه‌وشه‌كه‌وه‌، تاكو ئه‌مڕۆش جاروبار باسی ئه‌و دید و سه‌رنجانه‌ی ئه‌وكاته‌ی من ده‌كرێت.}