عارف قوربانی 

^{هەرچەندە باوەڕم وایە ستراتیجیەتی شیعە لە عێراق و تێڕوانینیان بۆ خورماتوو، داقوق و تازە و تەنانەت بۆ كەركووكیش زۆر جیاوازە لەو خەیاڵە دۆستانەیەی كورد بۆ پەیوەندیی نێوان خۆی و شیعە دروستی كردووە، لە رووی ستراتیجییەوە ئامانجی پرۆسەی تەشەیوع بەبێ‌ ئەو ناوچانە پرۆسەیەكی تەواونەكراوە، بۆیە لە هەر هەلومەرج و دۆخێكدا كە بۆ ئەوان لەبار و گونجاو بێت، ئەوەی داعش بە شەنگالی كرد، ئەمان هەمان سیناریۆ لەو ناوچانە دووبارە دەكەنەوە.}

^{كورد چی بكات و چۆن خۆی لە داوی شەڕی شیعە بپارێزێت، بە چ ئامراز و شێوازێك حاڵەتی ئەمری واقیع لەو ناوچانە بسەپێنێ، ئەمانە دەكرێت لە دەرفەتی دیكەدا بە وردی قسەیان لەبارەوە بكرێت و هێشتاش دەرفەت لەپێش ماوە بە كەمترین قوربانی خۆمان لە بەڵای گەورە بپارێزین، بەڵام ئەوەی مەبەستمە لێرەدا سەرنجی بخەمە سەر، شەڕ و پشێوی و رووداوەكانی یەك دوو رۆژی رابردووی نێوان حەشدی شەعبی و كوردە لە خورماتوو كە پێموایە بەغدا وەك پاساوێكی ناڕەوا و بە مەبەست ئەم رووداوانەی لە خورماتوو خوڵقاند، تا كەوتنی بەغدای پێ راست بكاتەوە.}

رێبوار كەریمی

^{دەگێڕنەوە لە سەردەمی فتوحاتدا، كاتێك سوپای هێرشكار بەرەوڕووی كتێبخانەكان دەبووەوە، ئەمیری ئەودەمی موسوڵمانان ئەمری كردبوو بە كتێبەكاندا بچنەوە، ئەگەر لەگەڵ ناوەڕۆكی قورئان ناتەبا بوون، بیانسووتێنن، ئەگەر لەگەڵ ناوەڕۆكی قورئانیش تەبا بوون، مادام خۆمان قورئانمان هەیە، پێویستمان بەوانە نابێت!}

^{ئیسلامیستەكانی كوردستان ئەو فۆرموولەیان بۆ سەردەمی ئەمڕۆ ئاوا داڕشتووە: سێكۆلاریزم خەڵكی خوانەناسیش دەگرێتەخۆ، كەواتە بەكەڵكی ئێمەی موسوڵمان نایەت. خۆ ئەگەر چاكە، ئێمە هەموو چاكییەكانیمان لە قورئاندا هەیە، كەواتە چ پێویستمان پێی نییە!}

^{ئەم نیگا نارسیستییە بۆ ئایینی ئیسلام، هەم لەگەڵ مێژووی ئەزموونكراوی حاكمیەتی ئیسلامی ناتەبایە، هەم نیشانەی تێنەگەیشتنە لە جەوهەری سێكۆلاریزم و هەم لەگەڵ بەرژەوەندیی موسوڵمانانیش نەگونجاوە. من لەم نووسینە كورتەدا تەنیا ئاوڕێكی خێرا لە پرسی "بەرژەوەندیی موسوڵمانانی ئاسایی" دەدەمەوە.}

^{زكری مووسا}

<sup>1. سەركەوتنی كوردستان و پێشمەرگە بەسەر داعشدا مەزنترین دەستكەوتی گەلی كوردستانە. لەو شەڕەدا پێشمەرگە ڕۆڵی سەربازێكی گیانلەسەردەستی كۆی مرۆڤایەتی بینی. خاك ئازاد كراوە و سنوورەكان دیاری كراون.2. گەلی كوردستان خۆڕاگر بوو، هیچ كام لە گوشارە دەروونی و ئابووری و سیاسی و میدیایی و ئەمنییەكان نەیانتوانی وا لە گەلی كوردستان بكەن خۆی بەدەستەوە بدات.3. سەربەخۆیی ڕێگەی خۆی دۆزیوەتەوە و پڕۆسەیەكی بێگەڕانەوەیە و جیهان ناتوانێ ئینكاری بكات. لە ڕاستیدا سەربەخۆیی ڕاگەیێندراوە و هێواش هێواش پێدەگرێ و دەبێتە ئەمری واقع.4. گەلی كوردستان نەبووە لایەن لەو ململانێ تاییفی و خوێناوییەی لە ناوچەكەدا هەیە.5. كوردستان نەبووە سەرچاوەی هەڕەشە و تیرۆر بەڵكو سەرباری هەموو كێشەكان بووە پەناگەی سەدانهەزار ئاوارە.
6. كوردستان لەسایەی پێداگریی سەرۆك و خۆڕاگری گەلەكەی و گیانفیدایی پێشمەرگە بەسەر گوشارەكاندا سەركەوت.</sup>

هێمن عەبدوڵڵا

^{ئەو هەرایەی لە بەغدا لەسەر دابەشكردنی كورسی و دەسەڵات هەیە، هیچ نییە لەچاو ئەو گۆڕانكارییە گەورانەی لە ناوچەكەدا، بەتایبەتیش بۆ باشووری كوردستان بەڕێوەن. گرنگترینیشیان ئەوەیە كە وەك دەردەكەوێت قۆناغی داهاتوو قۆناغی نزیكبوونەوەی زۆرتری هەولێر و تاران دەبێت. بەڵام دەكرێ چاوەڕوانی دووبارەبوونەوەی سیناریۆی هاوشێوەی گۆڕانی پەیوەندییەكانی نێوان هەولێر و ئەنقەرە بین: تا دوێنێ تا سەر ئێسقان لەیەكدی دڕدۆنگ و ئەمڕۆ دوو پارتنەری ئابووری و سیاسیی ستراتیژی؟}

^{شتێك هەیە كە چیدی دوودڵی هەڵناگرێت. ئەو دەوڵەتۆكەیەی پێیدەگوترا عێراق كۆتایی هاتووە. هەرای چەند رۆژی رابردوو لە زۆنی سەوز بیرخەرەوەی راستییەكە كە عێراقییەكان خۆیانی لێ نەبان دەكەن: عێراق ئەو ماڵەیە كە گەورەی تێدا نەماوە و براكان دەیانەوێ لەیەكدی جیاببنەوە، بەڵام نە خزمانیان دەهێڵن و نە خۆشیان بوێریی ئەوەیان تێدایە بەبێ سەرئێشە كۆتایی بەو هاوماڵییە بهێنن.}

^{هەم ئەوەی بەرپرسانی ئێرانی لەژێر لێوەوە دركاندوویانە و هەم ئەوەش كە هەندێك كاربەدەستی كوردستان باسی دەكەن، پەیوەندییەكانی كوردستان و ئێران، بەتایبەتی لە بواری وزەدا،}

مسته‌فا شه‌مامی (دیاکۆ)

^{پرسی ده‌سه‌لات و شێوازگەلی دابه‌شکردنی ده‌سه‌لات، هه‌مووکاتێک وه‌ک پرسێکی هەرە گرینگ له‌ ته‌عاموولات وهه‌لسووکه‌ۆت‌و په‌یوه‌ندییەکانی نێوانگروپی و لایه‌نه‌کانی دژبه‌ر وخاوه‌ن مسالح وبه‌رژه‌وه‌ندی جێواز، مه‌تره‌ح بووه‌. ره‌نگه‌ ئه‌گه‌ر ئیدیعا بکه‌یین که‌ به‌شی زۆری فه‌لسه‌فه‌ وزانستی سیاسی و کۆمه‌لناسی، خۆی ته‌رخانی دۆزینه‌وه‌ی رێگای چاره‌ بۆ ئه‌م پرسه‌ گرینگە کردووه،‌ ئیغراقمان نه‌کردبێت. بۆیه‌ ئێمه‌ی کوورد مادام تووشگری ئه‌م گرفته‌ لایه‌نحه‌له‌ هاتوویین که‌ به‌داخه‌وه‌ له‌ ئه‌نجامی تۆۆشگریمان به‌م ئافه‌ته،‌ وه‌ک نه‌ته‌وه‌یه‌کی بێ ده‌ۆله‌ت له‌ هه‌زاره‌ی سێهه‌م دا سه‌رمان بێکلاۆ و هه‌بوونمان بێ‌ پشتوو په‌نا ماوه‌‌ته‌وه‌،( دیاره‌ ئه‌م وه‌زعه‌ی کوورد تێدا چه‌قیوه‌ ئاکامی هۆکارگه‌لێکی دیاری ناۆخۆیی‌و ده‌ره‌کیین، که‌ له‌ئه‌نجامیدا‌ کوورد تووشی چه‌شنێک قه‌ێرانی شووناس‌و هوویه‌تی نه‌ته‌وه‌یی هاتووه‌ وه‌ له‌ ئاکامدا ‌ نه‌بوونی که‌سایه‌تی حقووقی‌و سیاسی له‌ نیزامی حقووقی نێۆنه‌ته‌وه‌یی‌دا لێکه‌ۆتۆته‌وه)، پێویسته‌ سه‌ره‌رای هه‌ۆل‌و تێکۆشان بۆ ده‌ستنیشانکردنی هۆکاره‌کانی ده‌خیل له‌ سازدانی ئه‌م وه‌زع و بارودۆخه‌ی تووشی هاتوویین، قۆلی خه‌باتی فیکری بۆ کوولتورسازیی لێهه‌لملاین، و}

^{فاروق حه‌جی مسته‌فا}

^{ئێمه‌،‭ ‬لێره‌دا‭ ‬نابێ‭ ‬به‌‭ ‬دوای‭ ‬كێشه‌ی‭ ‬ناسنامه‌دا‭ ‬بگه‌ڕێین،‭ ‬بۆ‭ ‬ئه‌مه‌ش‭ ‬پێویستمان‭ ‬به‌‭ ‬نیچه‌‭ ‬و‭ ‬ئه‌مین‭ ‬مه‌علوون‭ (‬ناسنامه‌ی‭ ‬كوژه‌ر‭) ‬هه‌یه‌،‭ ‬با‭ ‬لێره‌دا‭ ‬په‌یڤه‌كه‌،‭ ‬په‌یڤی‭ (‬ئێمه‌‭) ‬به‌‭ ‬واقیع‭ ‬حاڵ‭ ‬به‌راورد‭ ‬بكه‌ین‭. ‬ئێمه‌‭ ‬كێین؟‭ ‬سیاسه‌توانان،‭ ‬یان‭ ‬گه‌له‌كۆمه‌ی‭ ‬ئۆپۆزسیۆن،‭ ‬كامیان‭ ‬ده‌بێت،‭ ‬با‭ ‬ببێت،‭ ‬چونكه‌‭ ‬ڕژێم‭ ‬له‌‭ ‬ناخماندا‭ ‬خۆی‭ ‬مه‌ڵاس‭ ‬داوه‌،‭ ‬ئێمه‌شی‭ ‬له‌نێو‭ ‬خانه‌ی‭ ‬مێگه‌لدا‭ ‬هێشته‌وه‌‭. ‬ئه‌و‭ ‬ڕژێمه‌‭ ‬سه‌یره‌‭ ‬هیچ‭ ‬جۆره‌‭ ‬حاڵه‌تێكی‭ ‬نیشتمانیی‭ ‬نه‌هێنایه‌‭ ‬به‌رهه‌م‭. ‬پێم‭ ‬وایه‌‭ ‬هه‌ر‭ ‬له‌به‌ر‭ ‬ئه‌وه‌شه‌،‭ ‬كه‌‭ ‬به‌‭ ‬لۆژیكێك‭ ‬له‌گه‌ڵ‭ ‬یه‌كدا‭ ‬هه‌ڵسوكه‌وت‭ ‬ده‌كه‌ین‭ ‬یان‭ ‬له‌‭ ‬پرسه‌كانی‭ ‬تایبه‌ت‭ ‬و‭ ‬گشتیی‭ ‬یه‌كدی‭ ‬نزیك‭ ‬ده‌بینه‌وه‌،‭ ‬وه‌ك‭ ‬ئه‌وه‌ی،‭ ‬ئه‌و‭ ‬كه‌سه‌ی‭ ‬قسه‌ی‭ ‬له‌گه‌ڵدا‭ ‬ده‌كه‌ین،‭ ‬كه‌سێكی‭ ‬نامۆیه‌‭ ‬نه‌ك‭ ‬خۆمانه‌‭. ‬خۆ‭ ‬ئه‌گه‌ر‭ ‬بیه‌وێ‭ ‬ده‌م‭ ‬بكاته‌وه‌،‭ ‬ئه‌وه‌‭ ‬واتای‭ ‬ئه‌وه‌یه‌‭ ‬كه‌‭ ‬ده‌یه‌وێ‭ ‬ملمان‭ ‬پێ‭ ‬كه‌چ‭ ‬بكات‭ ‬یان‭ ‬بمانخاته‌‭ ‬نێو‭ ‬ته‌ڵه‌‭ ‬و‭ ‬داوێكه‌وه‌‭. ‬
هه‌ر‭ ‬بۆیه‌‭ ‬سیاسه‌توانان‭ ‬و‭ ‬سه‌ركرده‌كانی‭ ‬ئۆپۆزسیۆن،‭ ‬به‌‭ ‬لۆژیكێكی‭ ‬نامۆ‭ ‬هه‌ڵسوكه‌وتیان‭ ‬له‌گه‌ڵ‭ ‬پرۆژه‌كه‌ی‭ ‬كورددا‭ ‬كرد،‭ ‬به‌‭ ‬لۆژیكی‭ ‬كه‌‭ ‬په‌یڤی‭ (‬فیدرالی‭) ‬بوو‭ ‬به‌‭ (‬دابه‌ش‭ ‬كردن‭)}

^{كارزان سه‌باح هه‌ورامی}

^{هەموو ئەوانەی دڵخۆش بوون بەوەی سیستەمی سیاسی لە کوردستان لە سەرۆکایەتیەوە بکرێت بە پەرلەمانی ئەمرۆ دەبێت ئەو پرسیارە لە خۆیان بکەن، ئەگەر سیستەمێکی سیاسی وەک ئەوەی بەغدامان هەبێت وەزعمان چۆن دەبێت؟، هەرکاتێک کوتلەیەک قسەیەکی بەدڵ نەبوو لەگەڵ دوو کوتلەی دیکە هاوپەیمانی بکات و لە کۆبوونەوەیەکی نائاسایی سەرۆک بەدڵی خۆیان هەڵبژێرن و لای بدەن ئەوەی لە پەرلەمانی عێراق ڕوودا پەیامێکی زۆر باش بوو بۆ ئەوانەی زۆر موعجیب بوون بەو سیستەمە پەرلەمانییەی کە چەند ساڵە دەیانەوێت دەرخواردی خەڵکی کوردستانی بکەن.ئێستاش هەندێک لە پەرلەمانتاران بەبێ ویستی حزب و فراکسیۆنەکانیان دەنگیان داوە بۆ گۆڕینی سەرۆکی پەرلەمان، ئێ خۆ دەبێت ئەم ڕووداوە لە سێ شت دەرنەچێت یان کڕابن، یان نەیانەوێت پابەندبن بەبڕیاری حزبەوە یان فشاری نادیاریان لەسەر بێت، حەقمان نییە بپرسین ئەو مەترسییەش لەپەرلەمانی کوردستان دروست نەبێت؟؟!!.}

^{دڵشاد مستەفا وەسانی}

^{لە دەوڵەتی عێراقدا، كورد پۆستی لە سوپا و حكوومەتدا هەبووە، هەرچەندە تا هاتووە رێژەی ئەو بەشدارییە كەم بۆتەوە، ئەوانەی كە پۆست و پلە و پایەشیان وەرگرتووە، وەك نوێنەری گەل و لە لایەن حزب و گرووپی سیاسییەوە كاندید نەكرابوون، چونكە بەدرێژایی ئەو مێژووە، حزبی سیاسی یا نەبووە، یا ئەگەر لە قۆناغێكیشدا هەبووبێت، دەرفەتی كاركردنی نەبووە، پارتی لە چەند وێستگەیەكدا، كاندیدی هەبووە، بەڵام بە تێكچوونی پەیوەندیی شۆڕشی كوردستان و بەغدا، كاندیدەكانی لە حكوومەت كشاندۆتەوە.شۆڕش و راپەڕین و قوربانیدانی كورد، بۆ ئەوە نەبووە چەند كەسێك بچنە بەغدا و پۆست وەربگرن، ئەگەر هەر بۆ ئەوەبووبێت، ئەوا بۆ نموونە لە سەردەمی پاشایەتیدا، كورد كەسانی پلە باڵای لە سوپا هەبووە، كەچی ئێستا تا دێت رێژەی كورد لەو سوپایە كەم دەبێتەوە.ئەوەی ئێستا تێبینی دەكرێت، خەریكە مەسەلە سەرەكییەكەی خەڵكی كوردستان لە چەند وەزارەتێكدا كۆدەكرێتەوە، ئەمە بەلاڕێدابردنی ئامانجی گەلی كوردستانە. راستە لە}

^{مه‌شخه‌ڵ كه‌وڵۆسی}

^{یه‌كێك له‌خه‌سڵه‌ته‌ سه‌ره‌كییه‌كانی بڕیاردان، بریتییه‌ له‌ خێرایی. خێرایی نه‌ك به‌مانای"په‌له‌په‌ل كردن" به‌ڵكو به‌مانای دانه‌بڕان له‌ ڕه‌گه‌زی كاتی گونجاو. ئه‌وه‌ بۆ بڕیاری سیاسی وئه‌منی گرنگترین ڕه‌گه‌زه‌و، به‌بێ ئه‌و خێراییه‌ بڕیاردان له‌ ماناو مه‌به‌ست وپاساوه‌كانی خاڵی ده‌بێته‌وه‌.بڕیاری سیاسی ده‌بێت له‌ده‌رفه‌ته‌ گونجاوه‌كاندا بێت، بۆ مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ دۆسیه‌ داغه‌كان و ئاینده‌ییه‌كان بێت، چ ئاینده‌ی نزیك یان مام ناوه‌ند یان دوور. كه‌ئه‌می دووه‌میان پێویستی به‌پلانی ستراتیژی هه‌یه‌.لێره‌دا بۆئه‌وه‌ی له‌و ڕوونكردنه‌وه‌ تیۆرییه‌وه‌ بپه‌ڕینه‌وه‌ سه‌ر نمونه‌یه‌كی پراكیتكی بڕیاردان و به‌راوردی بكه‌ین به‌حاڵی كورد له‌بڕیارداندا، دوو نمونه‌ له‌بڕیاردان له‌ده‌وڵه‌تی ئیسرائیلدا به‌نمونه‌ دێنمه‌وه‌، كه‌بێگومان تاكه‌ نمونه‌ نین، به‌ڵام له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌ڕووی زه‌مه‌نییه‌وه‌ نزیكترین دووبڕیارن كه‌ئیسرائیل به‌شێوه‌ی سه‌رنج ڕاكێش و ستانداردی ده‌وڵه‌تی داونی، ئاماژه‌یان پێ ده‌ده‌م:}

^{هێمن بابان}

^{28 ساڵ بەسەر تاوانی ئەنفال "هۆڵۆكۆستی كوردان" تێدەپەڕێت، بەڵام هێشتا هەزاران خێزان هەن چاوییان لە ئێسك و پروسكی كەسوكارەكانییانە، كێ و چۆن ناوی شاڵاوەكانی ئەنفال بەو ناوەوە نرا؟ بۆچی 14ی نیسان وەكو رۆژی ئەنفال دیاریكراوە؟ لەم راپۆرتەدا زانیاریی ورد لەسەر ئەو تاوانە كە تێیدا 182 هەزار هاووڵاتی بوونە قوربانی دەخرێتەروو.}ئەو فەرماندەیەی كە ناوی شاڵاوەكانی ئەنفالی بەو ناوەوە نا لەلایەن قوسەی كوڕی سەدام حوسێنەوە كوژرا.- ئەنفال.. لە شەڕی بەدرەوە بۆ پاكتاوكردنی كوردئەنفال سورەتی هەشتەمی كتێبە ئاسمانییە پیرۆزەكەی مسوڵمانان"قورئان"ە كە بەهۆی باسكردنی شەڕی یەكەمی ئیسلام "شەڕی بەدر" بەسوورەتی شەڕیش ناودەبرێت، هۆكاری دابەزینیشی وەكو لە ناوەڕۆكەكەیدا روونە كە شەڕو جیهادی پترتێدا زاڵە بۆ ناكۆكی نێوان مسوڵمانان لەسەر دەستكەوتەكانی شەڕ دێت.ئەنفال بەواتای دەستكەوتەكانی شەڕ دێت، ئەو دەستكەوتانەی مسوڵمانان لە شەڕەكانییاندا لە نەیارەكانییان كە بەبێ باوەڕەكانییان ناودەبەن چنگیان دەكەوێت،