افشین غلامی-کارشناس ارشد جامعه شناسی-تهران

 ^{ﭘﻴﮑﻬﺎتەی ﮐﻮﻣﻪﻻﻳﻪﺗﻲ ئێرﺍﻥ،ﺯﻩﺭﻓﻴﻪﺕ ﻳﻪ ﺩﻳﺮێد ﮎ ﭘﺎیگەی "ﮔﻪﻟﻪ ﻣﻴﺮﻱ"( ﻣﺮﺩﻡ ﺳﺎﻻﺭﻱ) ﻟﻪ ﻧﺎﻭﻱ نهاﺩﻳﻨﻪ ﺑﻮﻭﺩ. ﻭﺍﺗﻪ ﻧﻪ ﺗﻪﻧﻴﺎ ﮔﻮﺯﺍﺭ ﻣﻮﺩﺭﻧﻴﺘﻪ ﺳﺎﻟﻴﺎنێگه ﻟﻪ ﻧﺎﻭﻱ ﺟﻪﺭﻳﺎﻥ ﺩﻳﺮێد،ﺑﻪﻟﮑﻢ ﺩﻳﺮﻳﻨﻪی "ﮔﻪﻟﻪ ﻣﻴﺮﻱ" ﻭ ﻫﻪﻟﺒﮋﺍﺭﺩﻥ ﺗﻮﻳﻪﻧﺴﻴﻴﻪ "ﮔﻪﻟﻪﻳﻞ ﺋﻴﺮﺍﻥ" ﻭﻩﻝ ﭘﺮﻭﺳﻪی ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﻲ ﺋﺎﺷﻨﺎﻭﻩ ﺑﮑﻪﻳﺪ .ﻭﻩی ﺗﻪﻭﺭ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﻲ ﮐﻪﺵ ﺗﻮﻭﺍﻳﺪ ﻭ ﻫﻪﻣﻴﺸﻪ ﻟﻪ ﺷﻮنێگ ﺧﻮﻩی ﺭﻩﻭﺯﻧﻴﺪ ﮎ ﻭﻩ ﺩﻟﺨﻮﺍﺯﺍﻧﻪ ﭘﻴﺸﻮﺍﺯی ﻭﻩﻟﻲ ﺑﮑﺮﻳﻪﻳﺪ ﻭ ﺋﻠﻤﺎﻧﻪﻳﻞ ﺋﺎﮔﺎﻫﻲ ﮔﺸﺘﻲ ﻟﻪ ﻧﺎﻭي ﺧﺎﻭﻥ ﺋﺎﺳﻪﻭﺍﺭ ﺑﻮﻭﺩ. ﻭﺍﺗﻪ ﺧﻪ ﻟﮏ ﺑﺎﻳﻪﺩ بزاﻧﻦ ﮎ ﻟﻪ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﻲ ﭼﻪ ﺗﻮﻭﺍﻥ ﻭ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﻴﺎﻥ ﻟﻪ ﻫﻪﻟﺒﮋﺍﺭﺩﻥ ﭼﻪﺱ ﻭ ﭺ ﻣﻮﺩﻟﻴﮓ ﻩ ﻣﻮﺩﻟﻪﻳﻞ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﻲ ﺋﺮﺍ ﺧﻮﻳﺎﻥ ﻗﺎﺑﻞ ﮐﻪﻟﮏ ﮔﺮﺗﻦ ﺯﺍﻧﻦ . دەق ﺳﻪﺭﻩﮐﻲ ﺋﻲ ﻭﺗﺎﺭﻳﺸﻪ ﻳﻪﺳﻪ ﮎ،ﺋﻴﻤﻪ ﺗﻮﻭﺍﻳﻢ ﻭﻩ ﭼﻪ ﺋﺎﺯﺍﺩ ﺑﻮﻣﻦ؟ﺋﺎﺯﺍﺩﻱ ﻭﻩ ﭼﻪ ﺯﺍﻧﻴﻢ؟ ﻟﻪ ﺷﻴﮑﺎﺭﻱ ﻧﺎﻭﺭﻭﮎ ﭘﺮﺳﻴﺎﺭﻩﮔﻪ ﭼﻪﻥ ﺩﻩﻕ ﻫﻪﺱ ﮎ ﻫﻪﻭﺗﺎﮐﺮﺩﻧﻲ ﻭﻩ ﻝ ﻭﺷﻪ ﻱ ﺋﺎﺯﺍﺩﻱ ﮐﻴﺸﻪ ﺩﻳﺮﻳﺪ، ﺳﻪ ﺭﻩ}

 هاوڕێ مەنسوور بەگ پسپۆڕی بواری وزە
 
چەند ساڵێك لەمەوبەر، كۆمپانیای زەبەلاحی بواری نەوت و گاز Shell، یەكێك لە گەورە بەرپرسەكانی كۆمپانیاكەی لەسەركار لابرد. هۆكاری لابردنەكەش ئەوە بوو كە ئەو بەرپرسە باڵایە نازانێت جیاوازی بكات لە نێوان یەدەگ (Reserve) و سامان (Resource).كێشمەكێشی نێوخۆیی كۆمپانیای شێڵ لەمەڕ پێناسەی "یەدەگ" و "سامان"، ئابووریناسان و پسپۆڕانی بواری نەوت و گازی لە سەرتاسەری جیهان سەرقاڵ كرد. بە كورتی، ئەوكاتە بە نەوت و گاز دەگوترێت یەدەگ كە زانیارییەكی زۆری زەویناسی لە بەردەست بێت، نەوتی نێو كانەكان بە تەكنەلۆجیای ئێستا بتوانرێت بەرهەم بهێنرێت و بازاڕی ئابووریش گونجاو بێت، بە شێوەیەك كە خەرجی كۆمپانیاكان كەمتر بێت لە داهات.

ئەگەر یەكێك لەو فاكتەرانەی ئاماژەمان پێكرد بەرجەستە نەبێت، نابێت زاراوەی یەدەگ بەكار بێت و نەوت و گازی نێو كانەكان

      نووسەر : عه‌بدوڵڵای حه‌سه‌ن‌ زاده‌ 

له‌وه‌ته‌ی بیرم کردۆته‌وه‌ زاراوه‌یه‌کی سیاسی به‌ ناوی "مه‌سه‌له‌ی کورد"م به‌ر گوێ که‌وتوه‌. هه‌رکه‌س به‌ جۆرێک ئه‌م زاراوه‌یه‌ پێناسه‌ ده‌کاو زۆر وه‌ک ئه‌و چه‌مکه‌ ناسراوانه‌م دێته‌ به‌رچاو که‌ له‌ یه‌که‌م ڕوانین‌دا بۆ هه‌موو که‌س ڕوونن، که‌چی کاتێک‌ ده‌مانه‌وێ پێناسه‌یان بۆ بکه‌ین ده‌بینین ئه‌وه‌نده‌ش ساده‌و ساکار نین.

بۆخۆم له‌مێژه‌ باوه‌ڕم به‌ پێناسه‌یه‌ک هێناوه‌ که‌ ده‌ڵێ: "مه‌سه‌له‌ی کورد بریتی‌یه‌ له‌وه‌ که‌ نه‌ته‌وه‌یه‌ک به‌ناوی کورد هه‌یه‌ که‌ له ‌مافی دیاریکردنی چاره‌نووسی خۆی بێ‌به‌ش کراوه‌و بۆ وه‌دست‌هێنانی ئه‌و مافه‌ خه‌بات ده‌کا". ئه‌و پێناسه‌یه‌ بۆیه‌ به‌ دروست ده‌زانم چونکه‌ له‌ ده‌وروبه‌ری خۆمان بۆ نموونه‌ زاراوه‌یه‌ک به‌ ناوی "مه‌سه‌له‌ی فارس" یان "مه‌سه‌له‌ی تورک" نابیسم‌و نابینم. هۆیه‌که‌شی ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئه‌و گه‌لانه‌ مافی دیاریکردنی چاره‌نووسی خۆیان (وه‌ک نه‌ته‌وه‌) به‌ده‌ست هێناوه‌. هه‌روه‌ها -نامه‌وێ ناوێکی تایبه‌تی بێنم- شتێک به‌ ناوی مه‌سه‌له‌ی یه‌کێک له‌و گه‌لانه‌ی دوورو نیزیک له‌خۆشمان نابیسم که‌ مافی دیاریکردنی چاره‌نووسیان لێ زه‌وت کراوه‌، به‌ڵام له‌ مه‌یدان‌دا نین‌و بۆ وه‌ده‌ست‌هێنانی