^{دلێر محەمەد نوری}

^{دەقی وتارێکە کە بۆ زیاد لە پێنج ڕۆژنامەی نەرویجی نێڕدراوە، بە بێ ئەوەی یەکێکیان ئامادە بن بڵاوی بکەنەوە. وا دیارە دڵخۆشی جەماوەری ئەوروپی بە ئەندامبوونی سوید لە ناتۆ و تێکنەدانی مەزاجی سیاسی نەرویجییەکان، زۆر گرنگترە لە میسداقییەتی مێژوویی و ڕۆژنامەگەری. هەر بۆیە کورد دوای سەدد ساڵ هەمان پرسیار ئاراستەی ویژدانی مرۆڤایەتی و کۆمەڵگای نێو دەوڵەتی ئەکات: ئایا شەرم نیە لە سەر خوێنی گەلی کورد دووبارە و لە دوای ١٠٠ ساڵ دیسان ئاسایشی خۆتان توندوتۆڵ دەکەنەوە!؟
پەیمانی سیڤەر (١٠ی ئابی ١٩٢٠) پەیمانێک بوو کە لە دوای جەنگی جیهانی یەکەم، لە نێوان زلهێزە سەرکەوتووەکانی هاوپەیمانان و نوێنەرانی حکومەتی تورکیای عوسمانی ئەنجامدرا. ئەو پەیماننامەیە کە بووە هۆی هەڵوەشاندنەوەی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی و داوای لە تورکیاش کرد کە دەستبەرداری هەموو مافەکانی خۆی له ئاسیای عەرەبی و باکوری ئەفریقا بێت. هەروەها ڕێککەوتنەکە دەستەبەرکردنی دروستکردنی ئەرمینیای سەربەخۆ و کوردستانی سەربەخۆ و زاڵبوونی یۆنان لە کەناراوەکانی ڕۆژئاوای ئەنادۆڵ و هەروەها کۆنتڕۆڵیان بەسەر دوورگەکانی}

^{هاونیشتیمانە بەرێزەکان
‎خەڵکی مافخوازی کوردستانی رۆژهەلات
‎رۆژی ٢٢ی پووشپەڕ رۆژێکی پر لەکارەساتە لە مێژوویی خەباتی حیزبی دێمۆکرات و بزووتنەوەی رزگاریخوازی کوردستانی رۆژهەڵات‌دا. دروست ٣٤ساڵ لەمەوپێش لەم رۆژە شوومەدا، گەورە سیاسەتوان و دیپڵۆماتکار و بگرە دەوڵمەردی بلیمەتی کورد، دکتور عەبدولڕەحمان قاسملوو سکرتێری گشتی حیزبی دیمۆکراتی کوردستانی ئێران و کاک عەبدوڵای قادری ئازرە و دوکتۆر فازل رەسووڵ، کە لەپێناو چارەسەرکردنی ئاشتیانەی پرسی کوردی رۆژهەڵات دەگەل نوێنەرانی دەسەڵاتی ئێران لە ویەن پێتەختی وەڵاتی ئوتریش لە ووتوێژ و مزاکرەدا بوون، شەهید دەکرێن.}

^{‎دوکتور قاسملوو هەر لەسەرەتای دەستپێکی شۆرشی گەلانی ئێران و هاتنەسەرکاری کۆماری ئیسلامی، بڕوای قووڵی بە رێگاحەللی ئاشتیانەی کەیسی کورد لە کوردستانی رۆژهەڵات هەبوو، هەر بۆیەشە لە‌م‌پەیوەندییەدا گشت چالاکیی سیاسی، دیپلۆماتیک و مێدیاتیکی حیزبی لەپێناو چەسپاندنی گووتاری ئاشتی و سوودوەرگرتن لە مکانیزمی دیالۆگ و دانووستاندنی ئاشتەوایی بۆ حەللی کێشەکان دەگەل تاران، تەرخان کردبوو، وە هەر لەم راستایەشدا دوای شەری ٣مانگە و ئیعلامی لەببەیک بە "پەیامی سولحی خومەینی"، وەک گووتەبێژی هەیئەتی حووسنی نییەتی کوردستان دەگەڵ هەیئەتی نێردراوەیی تاران، واریدی ووتوێژ و دانووستاندنی ئاشتەوایی بوو، وە چەندین دانیشتنیان بەمەبەستی دۆزینەوەی رێگاحەللی ئاشتیانەی پرسی کورد، دەگەڵ هەیئەتی نێردراو کرد. بەڵام بەداخەوە شەرخوازان سەرئەنجام توانیان رەوتی ئاشتەوایی بەرەو گرژی و سەپاندنی شەری بەرگری نەتەوەیی جهەتدار و هیدایەت بکەن، شەرێک کە ئێستاشی دەگەلڵدا بێت، هەر درێژەی هەیە.
‎کارەساتی دڵتەزێنی ٢٢ی پووشپەر دەگەڵ ئەوەش کە خەسارەکان و لێکەوتە سەلبییەکانی، بە روخسار و پەیکەری بزووتنەوەی رزگارخوازی کوردستانی رۆژهەڵات و بە تایبەتی حیزبی دێمۆکراتەوە هەنووکەش هەر بەزەقی دیارن، بەڵام لەهەمانکاتیشدا دەکرێت ئەم کارەساتە وەک نووقتە گۆرانێکی مێژوویی لە خەبات و رەوشی کاری ئەکتەرەکانی دەخیل لە خەباتی نەتەوەخوازی کورد دا حیسابی بۆ بکرێت. نووقتەگۆرانێک کە رەوتی خەباتی لە لووتکەوە بەرەو نزمی و لاوازی وەرچەرخاند، وە سەرئەنجام ئافەتی کەمپ‌نشینی و چەقبەستوویی نەخوازراویی، تووشگیر ی تێکۆشەران و رەوتی خەبات کرد.
‎بزووتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەڵاتی کوردستان، وەک بزووتنەوەیەکی سەردەمییانە و خاوەن پرۆژەی ئاشتەوایی، کە ئیستراتێژی و ئامانجی ئیستراتێژیکی بزووتنەوەی لەسەر ئاستی بنەما فیکری و فەلسەفییەکانی سەردەمی کۆمارە کە بە رێبەرایەتی پێشەوا و پشتیوانی هێزی نەمر بارزانی،و هەروەها ئازموونە بەنرخەکانی رەوشی کاری شەهید دوکتور قاسملوو لەپێناو ئاشتی دا دارشتووە، خۆی بە رێبواری راستەقینەی رێبازی ئاشتەوایی ئەم شەهیدانە دەزانێ،و هەر لەسەر ئەم بنەمایەش پرۆژەی ئاشتەوایی حەللی کێشەی کوردی رۆژهەڵاتی بۆ گشت حاڵەتەکان، لەسەر ئاستی بنەما یاسایی و}

^{بەداخەوە شەوی هەینی رێکەوتی ۱۶ی پووشپەڕی ۲۷۲۳ی کوردی (۷/۷/٢۰۲۳)  کاتژمێر نێزیک بە یەکی شەو لە شارۆچکەی «هەڵشۆی» واتە نزیک لە خاڵی سنووری رۆژهەڵات و باشووری کوردستان کە سەر بە ناوچەی قەڵادزێیە، لە کاتی سەیران و گەشتی هاورێیانە دا دوو پێشمەرگەی حیزبی دێموکڕاتی کوردستانی ئێران و ئەندامێکی بزووتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەڵاتی کوردستان کەوتوونەتە بەر هێرش و پەلاماری تیرۆریستی خائین و بەکرێگیراوێک، کە بەداخەوە دوو پێشمەرگەی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران بە ناوەکانی لوقمان ئاجی ناسراو بە «لوقمان گەرگولی» و عادڵ موهاجیر ناسراو بە «سەرباز » خەڵکی پیرانشار لە لایەن پێشمەرگەیەکی پێشووی حیزبی دێموکڕاتی کوردستانی ئێران بە ناوی «رەسووڵ ئازەرەخش» بە پیلانی لەپێش داڕێژراو ناجوانمێرانە شەهید کران، کە دواتر دەوترێت بکووژ زوو شوێنەکەی جێهێشتووە، هەروەها «سەعدی مرادپوور» ئەندامی بزووتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەڵاتی کوردستان( پێشمەرگەی پێشووی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران )کە لەو گەشتە دۆستانەیەدا لەگەڵیان بووە، لە دوای ڕووداوەکە دەستبەجێ دەزگای ئاسایش و لایەنە پەیوەندیدارەکانی لەو بابەتە ئاگادار کردۆتەوە.}

^{بزووتنەوی کۆماریخوازانی رۆژهەڵاتی کوردستان بە تووندی ئەم کردەوە تیرۆریستییە ئیدانە و شەرمەزار دەکات، هاوکات لەگەڵ بەداخ بوونی بۆ شەهیدکرانی دوو پێشمەرگەی بەوەج و تێکۆشەری حیزبی دێموکڕاتی کوردستانی}

سالار مەحموود

_{سەد ساڵ لەمەوبەر دابەشبونێكی بنەڕەتی لە نەخشەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دروست بوو، نەخشەی ناوچەكە لەسەر بنەمای لەگۆڕنانی رێكەوتننامەی سیڤەرو لەبەرچاونەگرتنی بەشێك لە دیدگاكانی دانیشتنەكانی كۆنگرەی قاهیرە لە ساڵی ١٩٢٠ داڕێژرایەوە. كورد بووە قوربانیی یەكەم و خاك و خەڵكەكەی دابەشكرا بەسەر وڵاتانی تازە دروستبوودا.بەر لە سەد ساڵ بەبێ ئامادەیی هێزێكی سیاسیی كاریگەری كوردستانی، بیرۆكەی دروستكردنی دەوڵەت بۆ كورد گەڵاڵە بوو، بەڵام توركیا ئەو خەونەی بە پیلان و كەمپیەینی دیبلۆماسی گۆڕی بۆ سڕینەوەی خەونی كورد لە چواچێوەی لۆزاندا. نەك هەر ئەوە، بیرۆكەی دروستبوونی كۆماری سووری كوردستانیش لە سۆڤیەت لەلایەن توركیا بە رێكەوتن لەگەڵ یەكێتی شورەوی بەتاڵكرایەوە.ئەوانەی بەناوی ماركسیەت و چەپەوە دروشمی بەرگریان لەخەباتی چەوساوەكان و گەلانی بندەست هەڵگرتبوو، بوونە بەشێك لە پەرتكردن و راگواستنی كورد.لۆزان دەوڵەتێكی نوێی بەناوی توركیا دروستكرد، دەوڵەت بۆ توركەكان و زیندانێكی گەورە بۆ كوردەكان.سڕینەوەی زمانی نەتەوەی دووەم لە توركیا سەپاندنی زمانی تورك بەسەر گەلانی ناو وڵاتەكە.بۆچی كورد پرسی پێ نەكرا لەلۆزان؟كورد خۆی}

^{بە ناوی خودای مەزن و دلۆڤان و بێ هاوتا}

^{خەڵکی موسڵمان و خۆراگری کوردستان !}

^{بزووتنەوەی کۆماریخوازی رۆژهەلاتی کوردستان، بەبۆنەی هاتنی جێژنی پیرۆزی قوربان، واتە جێژنی عەهد و پەیمان و وەفاداری موسلمانان، کە خەلکی موسلمانی کوردستانیش هاوكات دەگەل گشت ولاتانی‌ ئیسلامی، به ‌رێزه‌وه‌ به‌ پێشوازی‌ ئه‌و جه‌ژنه پیرۆزەوە ‌ ده‌چن، پیرۆزبایی ئاراستەی گشت لایەک دەکات‌و ئاواتەخوازە تاعەت و خواپەرستی گشت خوشکان و برایانی موسڵمان، پەسندی پەروەردگاری بێهاوتا و  بەخشەندە و میهرەبان بێت، بزووتنەوەی کۆماریخوازان هیوادارە ئەم جێژنەش هەر وەک هەموو جێژنەکانی دیکە، سه‌ره‌تایه‌ك بێت بۆ تەبایی و ئاشتی نەتەوەیی، و هەروها بکرێت بە جێژنی یەکانگیری و سازانی نیشتیمانی،و بەرخۆدانی هاووەڵاتیان‌و سه‌رجه‌م موسلمانانی‌ كوردستان، لەپێناو ئاشتی نەتەوەیی و ئازادکردنی خاک و نیشتمانی کوردان لەدەست ستەمکاران، و دژبەران، وە گرانەوەی ئاشتی و دیالۆگ و کۆتایی}

^{د. سالم ئیبراهیم}

^{دیموکراسی سیستەمێکی بە ڕەچەڵەک ڕۆژئاوایی بەڕێوەبردنی وڵاتە، کە چەند خەسڵەتێک پێناسەی دەکات، لەوانە سەروەری و سەربەخۆیی یاساو دەستەڵاتی دادوەری، سەربەخۆیی لایەنی جێبەجێکاری یاسا، ئازادی تاک و ڕادەربڕین و ڕۆژنامەگەری، پابەندبوون بە پاراستنی مافەکانی مرۆڤ بێ ڕەچاوکردنی بیرو ڕاو پاشخانی سیاسیی و ڕەگەزو باکگراوندی ئاینی، یەکسانی و دادپەروەریی کۆمەڵایەتی و هەڵبژاردنی پاک و شەفاف و ئازادانەو دەستاودەستکردنی ئاشتیانەی دەسەڵات لەم چوارچێوەیەدا. هەر وڵاتێک پابەندی ئەم بەهایانە بێت، دەکەوێتە چوارچێوەی سیستەمێکی دیموکراسی لیبڕاڵ.}

^{دیموکراسی و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست}

^{مۆدێلەکانی دیموکراسی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست وەک سیستەمی سیاسی ئیمپراتۆرە بێجلەکەوان – چیرۆکی ئەو کەسەی کە لە ڕێگەی هەڵبژاردنەوە دەبێتە سەرۆکی وڵات و دواتر دەبێتە دیکتاتۆرێکی خۆسەپێن و وڵات بە خاک و سامانەکەیەوە لەسەر خۆی تاپۆ دەکات و پاوانی دەکات لە هاونیشتیمانیانی.}

^{ئیمپراتۆر خودی خۆی کەسێکی ناشیاوو ناکارامەیە بۆ سەرۆکایەتیکردنی وڵات، وە هەموو خەڵکیش ئەم ڕاستیە دەزانن، بەڵام کەس ناوێرێت ڕووبەڕووی ئەم ڕاستیە ببێتەوە لەبەر بەرژەوەندیەکانیان، چونکە}

^{له‌ په‌یامێكدا بۆ رای گشتی، سه‌رۆك بارزانی رایده‌گه‌یه‌نێت، "ڕووداوەكانی چەند ڕۆژی ڕابردووی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق، پەردەی لەسەر ڕووی ڕاستەقینەی لایەنە شۆڤێنی و موزایەدەچییەكان و هەموو ئەوانە لادا، كە نە ڕێز لە بەڵێن و ئیمزاكانیان دەنێن و نە ڕێزی بنەماكانی دەستووریش دەگرن".}

^{سه‌رۆك بارزانی هه‌روه‌ها له‌ په‌یامه‌كه‌یدا ده‌ڵێت: "ئێستاش كە پڕۆژەیاسای بودجە لە ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراقدا پەسەند كراوە، هیوادارم ئەوەی هەیە بە نیەتێكی پاك جێبەجێ بكرێت".}

^{ده‌قی په‌یامه‌كه‌ی سه‌رۆك بارزانی:}

^{بەناوی خودای بەخشندە و میهرەبان}

^{جێگەی داخێكی زۆرە لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا لەناو ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق هەوڵێكی نابەرپرسانە و پێچەوانەی دەستوور بۆ قووڵكردنەوەی كێشەكان و پێشێلكردنی مافە ڕەواكانی گەلی كوردستان هەبوو. هەموو لایەك ئاگادارن كە پێشتر گفتوگۆ و ڕێككەوتنی بنیاتنەر لەنێوان لایەنە پێكهێنەرەكانی هاوپەیمانێتیی ئیدارەی دەوڵەت}

^{گەلی خۆراگری کوردستان
کرێکاران و زەحمەتکێشانی سەربەرز
لەو کاتەوە کە کرێکارانی ئامریکا دەستیان دایە مانگرتن و رژانە سەر شەقامەکان و خوازیاری کەم کردنەوەی کاتژمێرەکانی کار بوون، ١٣٦ساڵ تێپەر دەبێت، لەو ماوەیەدا کرێکاران بۆ گەیشتن بە مافە بنەرەتی و سەرەکییەکان و هەروەها وەرگرتنی ئیمتیاز و خزمەتگوزاری زیاتر، مێژوویەکی خوێناویان نووسیوەتەوە، ئەمەش لە پێناو ئەوە بوو کە هیچ کرێکارێک لەجیهاندا رۆژێک نەچەوسێتەوە و مافەکانیان پارێزراو بێت. بەڵام مەخابن لەدۆخێک دا بەرەو یادی رۆژی جیهانی کرێکاران دەچین کە روانگەی دەوڵەتی ئێران سەبارەت بە دامەزراوە و رێکخراوەکانی داکۆکی لە مافی کرێکاران رووکەردی تەواو ئەمنیەتی و دژی کرێکاری هەیە. تا ئەو جێگایەی کە لە ماوەی ساڵانی رابردوودا هیچ مۆڵەتێکی فەرمی بە کرێکاران نەدراوە کە لە رۆژی ۱ی مای رێپێوانی هێمنانە و مافخوازانەیان بەرێوە ببن.}

^{ئەوە لە کاتێک دایە کەبە پێی مادەی ۲۷ی یاسای بنەرەتی ئێران، گردبوونەوە و رێپێوانی هێمنانە و مافخوازانەو دوور لە گرژی و بە بێ چەک کە هیچ دژایەتی نەبێت لەگەڵ بنەماکانی ئیسلام و تەناهی نەتەوەیی وڵات، رێگە پێدراوە، بەم پێیەش دەبینین کە نەبوونی ئەمنیەتی پیشەیی، راگرتن و نەدانی حەقدەست و کەمی کرێ لە ئاست کارکردنی زۆر و گرانی نرخی پێداویستییەکان بۆکرێکاران، هێشتاش بە رێژەیەکی بەرچاو درێژەی هەیە، و تەنانەت هێنانە ئارای داخوازی بۆ دروست کردنی سەندیکا و رێکخراوەگەلێکی سەربەخۆ کە تێیدا کرێکارانی ژن و پیاو ببنە ئەندام و چالاکی بنوێنن و داخوازیەکانیان بێنە گۆڕێ، تائەم کاتەش وەکوو سەرەتایی ترین خواستی رەوای کرێکارانی ئێران و رۆژهەڵاتی کوردستان بێ وڵام ماوەتەوە. داخوازیگەلێک کە لە سەردەمی رێژیمی پاڵەویش دا پشت گوێ خرابوون و تەنانەت ئەم بەربەست و لەمپەرانە بۆکرێکاران لەسیستەمی ئێستای کۆماری ئیسلامی ئێرانیش دا زەق و بەرچاون.
لەوانە: دەرکردنی کرێکاران بە شێوەی بەردەوام و بە هۆکاری ناروون لە لایەن خاوەن پیشەگەورەکان، راوەدوونان و شوێن کەوتن، خستنە ژێر چاوەدێری ئەمنیەتی، دەستبەسەر دەکردنی چالاکانی کرێکاری، دەرکردنی}

هاونیشتمانە بەرێزەکان^!

Read more...