لەنێوان عێراقییەكاندا دیارترین دەموچاو ئەكرەم ئەلكەعبییە كە فەرماندەیەكی (حەرەكەت حیزبوڵڵا ئەلنوجەبا)یە و لە ڤیدیۆیەكدا بەشداریی چەكدارە بیانییە شیعەكان لە جەنگی حەلەب بە "جیهاد" ناو دەبات
ژمارەیەك چەكداری سەر بە میلیشیا شیعەكانی عێراق روویان لە سووریا كردووە و لەوێ هاوكاریی هێزەكانی رژێمی سووریا دەكەن بۆ كۆنتڕۆڵكردنی رۆژهەڵاتی حەلەب و تەنانەت لە چەندین شەڕی قورسیشدا لەم شارە بەشدارییان كردووە.
ئەركی سەرەكیی ئەم هێزانە ئەوەیە لە پاڵ چەكدارانی حیزبوڵڵا و چەكدارە ئێرانییەكاندا لاوازیی هێزە پیادەكانی حكومەتی سووریا قەرەبوو بكەنەوە، لە كاتێكدا رووسیاش لاوازیی هێزی ئاسمانیی حكومەتی سووریای پڕكردووەتەوە.
جیهاد لە دژی سوننە
لە مانگی تەمووزی ساڵی 2015ەوە هەڵمەتە ئۆنلاینەكان بۆ راكێشانی چەكداری شیعە بەشێوەیەكی بەرچاو زیادیان كردووە. لە كۆتاییەكانی 2014 و سەرەتاكانی 2015دا راكێشانی چەكدارەكان پچڕ پچڕ بوون، بەڵام لە ناوەڕاستی پارساڵەوە پرۆگرامێكی هەمەلایەنە بۆ راكێشانی میلیشیا شیعەكان دەستی پێكرد و لە دیمەشقەوە هەتا ئیدلب بڵاوەیان پێكرا.
لە نێوان عێراقییەكاندا دیارترین دەموچاو ئەكرەم ئەلكەعبییە كە فەرماندەیەكی (حەرەكەت حیزبوڵڵا ئەلنوجەبا)یە و لەگرتەیەكی ڤیدیۆییدا بەشداریی چەكدارە بیانییە شیعەكان لە جەنگی حەلەب بە "جیهاد" ناو دەبات. دەستەواژەی جیهادی شیعەكان بەشێوەیەكی بەرچاو لە ماوەی جەنگی هەشت ساڵەی نێوان ئێران و عێراق و دواتریش لە جەنگی نێوان حیزبوڵڵا و ئیسرائیلدا بڵاو بوو، بەڵام لەگەڵ دەستپێكردنی جەنگی نێوخۆیی سووریا و تایفیبوونەوەی جەنگەكە، ئەم دەستەواژەیە جارێكی دیكە سەری هەڵدایەوە.
هاشم ئەلموسەوی، فەرماندەیەكی دیكەی میلیشیای ئەلنوجەبا، بە رۆژنامەی (وۆڵ ستریت جۆرناڵ)ی ئەمریكی راگەیاند، بەشداریی ئەوان بەشێكە لە جەنگێكی ناوچەیی لە دژی "تیرۆریزم". ژمارەیەكی زۆر چەكداری شیعەی عێراقی دیكەش لە ماوەی چەند هەفتەی رابردوودا روویان لە سووریا و بە تایبەت ناوچەكانی نزیكی حەلەب كردووە.
چاوەڕێ دەكرێ میلیشیاكانی حەشدی شەعبی رۆڵێكی لاوەكییان لە ئۆپەراسیۆنی كۆنتڕۆڵكردنەوەی مووسڵدا هەبێت، هۆكاری لاوازبوونی رۆڵی ئەو گرووپانەش بۆ ئەو توندوتیژیانە دەگەڕێتەوە كە پێشتر لە تكریت و فەللوجە نواندبوویان. ژمارەیەك لە فەرماندەكانی حەشدی شەعبی بە وۆڵ ستریت جورناڵیان راگەیاندووە كە لاوەكیبوونی رۆڵی ئەو میلیشیایانە لە جەنگی مووسڵدا هۆكار بووە بۆئەوەی كە ئەوان روو لە جەنگی حەلەب لە سووریا بكەن.
ژمارەیەكی زۆر لە گرووپە میلیشیا شیعەكان لە ساڵی 2012 و بۆ پشتگیریكردن لە دەسەڵاتی بەشار ئەسەد روویان كردە سووریا. بەڵام لە ساڵی 2014ەوە هێرشەكانی چەكدارانی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراقیش فراوانتر بوونەوە، هەر بۆیە بەشێكی بەرچاویان گەڕانەوە عێراق.
ئەلنوجەبا بەشێكە لە هێزێكی سیانە كە گرووپەكانی عەسایبی ئەهلی حەق و ئەبولفەزل ئەلعەبباسیش لەخۆدەگرێ. عەسایب یەكێكە لەو گرووپە شیعانەی پێشتر چەندین جار هێرشی كردووەتە سەر هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق.
رێكخراوی بەدر كە پارتێكی سیاسیشی هەیە، هەتا ئێستا هیچ هێزێكی لە سووریا نییە، بەڵام فەرماندە و سەركردەكانی ئەم رێكخراوە سیاسی ـ سەربازییە گوتوویانە هەر كاتێك جەنگی مووسڵ یەكلایی بووەوە و داعش لە عێراق لەناوچوو، ئەوانیش گرووپەكەیان لە لقێكی نێوخۆییەوە بۆ هێزێكی چەكداریی ناوچەیی دەگۆڕن.
هیلالی سەوزی شیعە
ژمارەیەك لە دیپلۆمات و سیاسەتمەدارانی وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست نیگەرانیی خۆیان دەربڕیوە لەوەی جەنگی نێوخۆیی عێراق و سووریا مەیدانێك یان بیانوویەك بێت بۆ راهێنان و یەكخستنی گرووپە میلیشیاییە شیعەكان لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەلایەن ئێرانەوە، بەمەش سەرەتایەكی مەترسیدار بۆ جەنگێكی درێژخایەنتر لە نێوان شیعە و سوننە لە ناوچەكەدا دەستپێبكەن.
زۆربەی وڵاتانی رۆژئاوا، لەوانەش ئەمریكا، پێیانوایە میلیشیا شیعەكان ئەلتەرناتیڤێكی باشترن لە گرووپێكی وەكوو داعش، بەشێك لەم گرووپانەش بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆ كەڵك لە پشتیوانییە ئاسمانییەكانی ئەمریكا لە عێراق وەردەگرن. بەڵام سعودیە و وڵاتانی كەنداو تێڕوانینێكی جیاوازیان هەیە. توركی ئەلفەیسەڵ، سەرۆكی پێشووی هەواڵگریی سعودیە پێیوایە "ئەوەی میلیشیا شیعەكان لە ناوچە رزگاركراوە سوننەكان كردوویانە هێندەی كردەوەكانی داعش قێزەونن".
نیگەرانیی سەرەكی سعودیە و وڵاتە سوننییەكانی ناوچەكە تەنیا پەیوەندی بەو مەترسییانەوە نییە كە لەسەر كۆمەڵگەی سوننیی عێراق و سووریا هەیە، بەڵكو نیگەرانییە ستراتیژییەكەیان پەیوەندی هەیە بە بەهێزبوونی "هیلالی شیعە" كە تێیدا ئێران و سوپای پاسداران رۆڵی ئەندازیار و ئاراستەكەری سەرەكی دەگێڕن. بایەخی ستراتیژیی دەسەڵاتی ئەسەد بۆ تاران هەر پەیوەندی بە پاراستن و بەهێزكردنی ئەم "هیلالەوە" هەیە.
دەسەڵاتی ئێران لە عێراق لە ماوەی 13 ساڵی رابردوودا قۆناغ بە قۆناغ زیادی كردووە كە قۆناغە یەكەم و بنەڕەتییەكەی بۆ رووخانی حكومەتی بەعس دەگەڕێتەوە و جێگرتنەوەی لەلایەن حكومەتێكی زۆرینە شیعە لە عێراق دەگەڕێتەوە. قۆناغی دووەم و سێیەمیشی بۆ كشانەوەی تەواوەتی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق لە 2011 و دەستپێكردنی بەهاری عەرەبی لە هەمان ساڵدا دەگەڕێتەوە.
دامەزراندنی حكومەتێكی زۆرینە شیعە لە بەغدا رێگەی بۆ ئێران خۆش كرد دەسەڵاتی سیاسی خۆی لە ناوچەكەدا فراوان بكات، بەڵام قەیرانی سووریا و دواتریش سەرهەڵدانی داعش و گرووپە سوننە توندڕەوەكان رێگەی بۆ دروستكردنی هاوپەیمانێتییەكی بەرفراوانی سەربازیش لە نێوان میلیشیا شیعەكانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست خۆش كرد، كە سنووری ئەندام وەرگرتنیان لە ئەفغانستانەوە بۆ لوبنان درێژ دەبێتەوە. هەر بۆیە لە هیچ قۆناغێكی مێژووی نوێدا نەبووە ئەو ژمارە زۆرەی میلیشیا شیعەكان لە بەشی جوداجودای ناوچەكەدا (بە تایبەتیش لە ناوچە سوننییەكاندا) خەریكی چالاكیی چەكداری بن.
لەگەڵ نەمانی داعش لە ناوچەكە، جارێكی دیكە پارچەكانی هیلالی شیعە پێكەوە دەلكێنەوە، پێناچێ وڵاتانی سوننەی عەرەبی لە بەرامبەر ئەمەدا بێدەنگ بن، بەڵكو لە رێگەی خەڵكی ناوچە سوننەكانەوە جارێكی دیكە هەوڵی پچڕاندنی كۆریدەری شیعی دەدەن، هەمان ئەو هەوڵانەی لە 2005 بەهێزبوون و هێرشەكانی ئەلقاعیدە و لە 2013 سەرهەڵدانی داعشی لێكەوتەوە.
5000 شیعەی عێراق لە سووریان
بەگوێرەی راپۆرتێكی رۆژنامەی وۆڵ ستریت جورناڵ، لە سەرەتای مانگی ئەیلولەوە زیاتر لە 1000 چەكداری میلیشیا شیعەكانی عێراق چوونەتە سووریا، بەر لە چوونی ئەو چەكدارانەش 4000 چەكداری دیكە لە نزیك حەلەب جێگیركرابوون، بەم پێیە میلیشیا شیعەكانی عێراق، نیوەی هێزە بیانییەكانی لایەنگری ئەسەد لە نزیك حەلەب پێكدێنن.
11/10/2016