فه‌رهه‌نگ‌ و هونه‌ر

2024-11-15-02-43-47 ڕابردوو بەردەوام گرووپگەلێک هەبوون لە کوردستان کە بەشێوەیەک لە شێوەکان پەیڕەویان لە خەباتی چەکداریی کردووە وەک ڕێبازێک بۆ گەیشتن بە مافەکانی کوردستانییان. بەڵام هەر...
2024-11-15-02-37-43ناودەبرێت، بۆ کوردەکانیش هێشتا بابەتێکە کە جێی گومان و پرسیارە؟، بەوپێیەی هەموان سیناریۆکانی پرۆسەی ئاشتی و چارەسەریان لەساڵی ٢٠١٢ بۆ ٢٠١٥ لەپێش چاوە، کەچۆن ئەو...

په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ

گه‌ڕان

 

 

وەزیرانی دەرەوەی رووسیا، ئێران و سووریا بۆ مەبەستی تاوتوێکردنی رەوشی ناوخۆی سووریا و عێراق لە مۆسکۆ کۆدەبنەوە.

وەزارەتی دەرەوەی رووسیا بڵاویکردەوە، هەریەکە لە سێرگی لاڤرۆڤ، وەزیری دەرەوەی رووسیا، محەممەد جەواد زەریف، وەزیری دەرەوەی ئێران و وەلید موعەلیم، وەزیری دەرەوەی سووریا لە مۆسکۆ کۆدەبنەوە و باس لە دواین گۆڕانکارییەکانی تایبەت بە رەوشی سووریا و زیاتربوونی هەماهەنگییەکانی نێوان هەرسێ وڵات لە عێراق و سووریا دەکەن.

وەزارەتی دەرەوەی رووسیا ئاماژەی بەوەشکرد، یەکێک لە تەوەری سەرەکی کۆبوونەوەکان تایبەت دەبێت بە رەوشی حەلەب و پێشبینیش دەکرێت هەر سێ وەزیر جەخت لەسەر هاوئاهەنگیەکانیان بکەنەوە بۆ رووبەڕووبوونەوەی گرووپی بەرەی فەتحی شام.

زیاتر لە پێنج ساڵە شەڕی ناوخۆی سووریا بەردەوامە و رووسیا و ئێرانیش پاڵپشتیکاری گەورەی بواری سەربازی و دارایی و سیاسی حکومەتی سووریان.

خالید حوسێن، پەیامنێری رووداو لە مۆسکۆ رایگەیاند "ئەوەی لەو کۆبوونەوەیەدا باس دەکرێت تەنیا باسی سووریا و حەلەب نییە، بەڵکو باسی رەوشی عێراقیش دەکرێت". بەگوتەی پەیامنێری رووداو، رووسیا و سووریا دوای کۆبوونەوەکە بڕیاری نوێ لەبارەی چارەنووسی سووریا دەدەن.

28/10/2016

 

جێگری سەرۆکی حکوومەت لەگەڵ بزووتنەوەی گۆڕان و یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان کۆدەبێتەوە و بڕیارە لەسەر پرسی پارێزگاری سلێمانی بڕیاری یەکلاکەرەوە بدرێت.

بەپێی قسەی سەرچاوەیەکی باڵا لەناو یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان کە نەیویست ناوەکەی ئاشکرا بکرێت، بڕیارە سبەی قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکی حکوومەت لەگەڵ بزووتنەوەی گۆڕان و یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان کۆببێتەوە، لە کۆوونەوەکەدا بڕیار لەسەر دوو بابەت دەدرێت، یەکەم، بزووتنەوەی گۆڕان بۆ ئەوەی تووشی گرفتی یاسایی نەبێت لە دانانی بەربژێرێکی بۆ پۆستی پارێزگاری سلێمانی، دەبێت لەلایەن سەرۆکی هەرێمی کوردستانەوە مەرسومی بۆ دەربچێت. دووەم، گۆڕان لە ئەگەری ڕازی نەبوون بەو پێشنیارەکە، یەکێتی ئەندامێکی ئەنجومەنی پارێزگا دەکاتە پارێزگار، بۆ ئەوەی تووشی گرفتی یاسایی نەبن لە وەزارەتی ناوخۆ و لەو کاتەدا گۆڕان و یەکێتی لەسەر هەندێ پۆستی دیکە ڕێک دەکەون.

هەر لەمبارەیەوە، زیاد کاکە رەزا، سەرۆکی لیستی زەرد لە ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی، بە (باسنیوز)ی ڕاگەیاند: “بڕیارە سبەی قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکی حکوومەت، بێتە شاری سلێمانی و لەگەڵ گۆڕان و یەکێتی کۆبوونەوە ئەنجام بدات، کۆبوونەوەکەش لەسەر پرسی پارێزگاری سلێمانی و کردنەوەی دەرچەیەکی تازەیە بۆ ئەو پرسە”. جەختیشی لەوە کردەوە کە بڕیارە ئەو پرسە هەفتەی داهاتوو ئەنجامەکەی بە دیار بکەوێت.

ڕوونیشی کردەوە: “یەکێتی و گۆڕان ڕێککەوتنێکی سیاسییان لەنێواندا هەیە، بۆ ئەوەیان کردووە کە ئەرکی سەرشانی خەڵک سووک بکەن، بەڵام قورسیان کردووە".

28/10/2016

 

توێژەرێکی سیاسی ئاشکرای کرد، گومان دەکات کۆماری ئیسلامیی ئێران لە ڕێگەی حەشدی شەعبییەوە، پیلانگێڕی لە دژی کێڵگەیەکی غازی سرووشتیی هەرێمی کوردستان بکات.

ئەمڕۆ هەینی 28\10\2016، بەهرۆز جەعفەر، توێژەری سیاسی و خوێندکاری دکتۆرا لە سیاسەتی ئابووریی نێودەوڵەتی، نووسینێکی لە پێگەی تایبەتیی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی (فەیسبووک) بڵاو کردووەتەوە و ڕێگەی بڵاوکردنەوەی ناوەڕۆکەکەی بە (باسنیوز) داوە کە تێیدا بە ناوی (پیلانێک بۆ پەلاماردانی کێڵگەکانی نەوت و غاز)، باسی لەوە کردووە: ”وەک پێشبینی و ئەگەرێکی بەهێز، پیلانێک لە دژی کێڵگەی نەوت و غازی سروشتیی (کۆرومۆر) لە ناوچەی قادرکەرەمی کۆن لە ئارا دایە و ئەگەری پەلاماردانی کێڵگەکە هەیە کە یەکێکە لە گەورەترین کێڵگەکانی غاز و یەدەگەکەی 4.3 تریلیۆن پێی سێجا غازی سرووشتی تێدایە و کۆمپانیای دانا غازی ئیماراتی کاری تێدا دەکات“.

ئەو توێژەرە سیاسییە لەبارەی پەلاماردەرەکەوە چەند ئەگەرێکی داناوە کە یەکەمیان لە ڕێگەی حەشدی شەعبییەوەیە و دەڵێت: ”ئێران دەیەوێت بۆڕییەکانی غاز پەک بخات کە ئەم بۆڕییە لێرەوە بۆ تورکیا دەچێت، ئیران دوو ساڵە زۆر له‌و بۆڕییە غازییه‌ى هەرێم توره‌یه‌ كه‌ به‌ره‌و توركیا ده‌چێت، به‌تایبه‌تى ئه‌وه‌ى كیلگه‌ى میران و بیناباوى. دیاره‌ بۆڕییه‌كان له‌ ژێر زه‌وییه‌وه‌ هه‌مووى ئاماده‌كراون، چاوەڕوان دەکرێت لە 2017 ده‌ست به‌ هه‌نارده‌كردن بكات. جا ئه‌وكات باسى نه‌وت كاڵ ده‌بیته‌وه‌ و نۆبه‌ى غازه‌“. ئەوەش ئاشکرا دەکات: ”بە لێدوانەکانی نوورى مالیكیدا دیاره‌ كه‌ بارزانى گه‌وره‌ترین ریگره‌ له‌ به‌رده‌م سیاسه‌تى شیعه‌ له‌ خۆرهەڵاتی ناوه‌ڕاست. بۆیه‌ گورزى خۆیان ده‌ست پێ ده‌كه‌ن. له‌ كه‌ركوك و دووزه‌وه‌ بۆ خانه‌قین و كه‌لار حه‌شدى شه‌عبى خه‌ریكى كڕینى زه‌وییه‌ و ته‌لبه‌ندى ده‌كه‌ن!“.


ئەگەری دووەم بەلای بەهرۆز جەعفەرەوە، ڕێکخراوی توندڕەوی داعشە کە دەیەوێت لە شادەماری ئابووریی هەرێمی کوردستان بدات. ئەگەری سێیەمیش بۆ بەرپرسانی سنووری یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان دەگەڕێنێتەوە و دەڵێت: ”هه‌ندیكیان كۆمپانیاى گواستنه‌وه‌ى نه‌وت و ته‌نكه‌ریان هه‌یه‌. هه‌ندیكى تریشیان ده‌یانه‌وى ئینزار بده‌ن به‌ پارتى“.

توێژەرە سیاسییەکە ئەوەی ئاشکرا کردووە کە پێشبینییەکەی بە بەرپرسانی هەرێمی کوردستان داوە و هیوای خواستووە، ئەو لە پێشبینییەکەیدا هەڵەی کردبێت.

28/10/2016

 

رێکخراوی توندڕەوی داعش دەیان کەسی زیندانیکراوی خەڵکی مووسڵ لە زیندانەکان دەردەهێنێت و دەیانکوژێت.

بەپێی زانیارییەکان، ئەو زیندانییە کوژراوانە خەڵکی شار و شارۆچکەکانی پارێزگای نەینەوان و پێشتر سەرباز و پۆلیسی عێراقی بوون، دوای داگیرکاریی داعش، لەلایەن چەکدارانی ئەو رێکخراوەوە زیندانی کرابوون.

داعش ئەو هاوولاتییانەی مووسڵی گواستووەتەوە شارەدێی (حەمام عەلیل) لە باشووری مووسڵ و لەوێ هەموویانی بە دەستڕێژی کوشتووە.

بەهۆی دڵنیابوونی داعش لە کۆتایی هاتنی دەسەڵاتی لە شاری مووسڵ، دەستیان بەکوشتنی هاووڵاتییان و تەقاندنەوەی باڵەخانە و فەرمانگەکان کردووە و بەشار کیکی، سەرۆکی ئەنجومەنی پارێزگای نەینەواش پێیوایە نیشانەکانی کۆتایی هاتنی داعش بە تەواوی دەرکەوتوون.

نزیکەی دوو هەفتەیە ئۆپەراسیۆنی رزگارکردنەوەی مووسڵ بە بەشداریی هێزەکانی پێشمەرگەی کوردستان لە باکوور و رۆژهەڵاتی شارەکە و سوپا و هێزە عێراقییەکان لە باشووری شارەکە، دەستی پێکردووە.

لە مانگی حوزەیرانی 2014 و لە سەردەمی سەرۆک وەزیرانێتیی نوری مالیکی، دوای هەرەس هێنان و شکستی سوپای عێراق، شاری مووسڵ و زۆربەی ناوچەکانی پارێزگاکانی نەینەوا، سەڵاحەدین، دیالە و ئەنبار و چەند ناوچەیەکی باشووری کەرکووک لەلایەن چەکدارانی داعش داگیر کرا.

27/10/2016

 

گوتەبێژی مەکتەبی سیاسیی پارتی دیموکراتی کوردستان وەڵامی سەرۆکی حزبی دەعوەی ئیسلامیی عێراقی و سەرۆکی ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا لە پەرلەمانی عێراق دەداتەوە.

لە وەڵامێکدا، گوتەبێژی مەکتەبی سیاسیی پارتی رایگەیاندووە، کە نوری مالیکی لەسەردەمی دەسەڵاتدارییەتی خۆیدا ”سوپایەکی کارتۆنی“ دروست کرد، کە دوو کاتژمێر بەرامبەر رێکخراوی توندڕەوی داعش نەگرت.

گوتەبێژی مەکتەبی سیاسیی پارتی مالیکی لەوە ”دڵنیا“ دەکاتەوە، کە سنووری کوردستانی باشوور ئەو هێڵانە نین، کە سەدام حوسێنی سەرۆکی رژێمی بەعس و مالیکی دایدەڕێژن، بەڵکو ”ئەو سنوورەیە كە پێشمەرگە بە خوێنی خۆی لەدەستی داعش ڕزگاری كردووە و جێگیریش دەبێت“.

هەروەک لە وەڵامەکەدا ئاماژەی پێکراوە، سەرۆکی حزبی دەعوە بوودجە و مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستانی بڕیوە و ”ئەو تاوان و ناپاكییەی مالیكی لە بەرانبەر گەلی كوردستان ئەنجامی داوە لە تاوانەكانی عەلی حەسەن مەجید كەمتر نییە“، کە شاری هەڵەبجەی کیمیاباران کرد و بووە هۆی شەهیدبوونی پێنج هەزار ژن و منداڵ.

گوتەبێژی مەکتەبی سیاسیی پارتی پێیوایە نوری مالیکی کەسێکی بێ ئابڕووە، چونکە ”ئەگەر مالیكی تۆزێ ئابڕوی هەبا لە شاشەكان دەرنەدەكەوت كە قسە لەبارەی موسڵ و ئازادكردنی بكات“.

دەقی وەڵامەکەی گوتەبێژی مەکتەبی سیاسیی پارتی:

گوتەبێژی مەكتەبی سیاسیی پارتی دیموكراتی كوردستان وەڵامی قسەكانی مالیكی دەداتەوە.

نوری مالیكی سەرۆكی ئیئتیلافی دەوڵەتی قانون لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ ئاژانسی هەواڵی یوونیوز هەندێ بۆچوون و قسەی نابەجێی لەبارەی هەرێمی كوردستان و سەرۆك بارزانی و پارتی دیموكراتی كوردستان خستووەتەڕوو.

لای هەموو هاووڵاتیانی عێراق و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی ڕۆڵی مالیكی لە تاییفەگەری و گەندەڵی و تێكدانی شیرازەی ژیانی سیاسی و ئابووری و ئەمنیی عێراق ڕوون و ئاشكرایە. لەگەڵئەوەیشدا لە وەڵامی زێدەڕۆییەكانیدا دەڵێین كە:

ئەو پیاوێكی بێ وەفایە، ئەو چاكەیەی گەلی كورد و هێزە سیاسییەكانی كوردستان بە تایبەتی پارتی لە پێش و دوای 2003 بۆ مالیكی كردوویانە هیچ كەسێك و لایەنێك نەیكردووە. لەبەرانبەردا ئەو تاوان و ناپاكییەی مالیكی لە بەرانبەر گەلی كوردستان ئەنجامی داوە لە تاوانەكانی عەلی حەسەن مەجید كەمتر نییە. لە قسەكانیدا بەرانبەر ئەمەریكییەكانیش بێ وەفایە ئەگەرچی سەروەختێك كوڕە بەنازەكەی ئەوان بوو.

هەروەها لە چاوپێكەوتنەكەدا باسی ئیسرائیلیش دەكات ئەوە لە كاتێكدایە هەمیشە مەمنوونی ئەوە بووە ئیسرائیل مەرحەبای بكات، نەشمانزانیوە ئیسرائیل نانی خەڵكی بڕیبێت.

لە سەردەمی دەستەڵاتداریی مایەپووچی خۆی سوپایەكی كارتۆنی دروست كرد كە لەبەرانبەر داعشدا دوو كاتژمێر خۆی نەگرت و نیوەی عێراقی بەخشییە داعش بە چەك و كەلوپەلی 6 فیرقەی سەربازی. سوپایەكی دروست كرد كە وەلائی بۆ نیشتیمان نەبوو و بە دوژمنایەتیی پێشمەرگە گۆشی كردبوو. ئێستا چاوی بەوە هەڵنایەت كە سوپای عێراقی و پێشمەرگە بە هەماهەنگییەكی بێ وێنە سەركەوتووانە شەڕی تیرۆر دەكەن و ئەو ناوچانە ئازاد دەكەن كە سوپا و جەنەڕاڵە ترسنۆكەكانی مالیكی پێشكەشی داعشیان كردبوو. داخی مالیكی ئەوەیە كە پێشمەرگە و سوپای عێراق هاوسەنگەرن و سەركەتوون لەشەڕی تیرۆردا. لە ئێرەیی و بێچارەییدا وەك ئەو ورچە بریندارەی لێهاتووە گاز لە برینی خۆی دەگرێ.

مالیكی لە قسەكانیدا باسی سنووری كوردستان و پارتی و پێشمەرگەی كردووە، با لەوە دڵنیایی بكەین كە سنووری كوردستان ئەو سنوورە نییە كە سەدام و مالیكی دیاریی دەكەن. سنووری كوردستان ئەو سنوورەیە كە پێشمەرگە بە خوێنی خۆی لەدەستی داعش ڕزگاری كردووە و جێگیریش دەبێت. هەروەها با باشیش بزانێت لەبەرانبەر ئیرادەی كوردستان و پێشمەرگە و پارتی هیچی لەدەست ناهێت جگە لەسەرشۆڕی. مالیكی خەونی دووبارە حوكمكردنی عێراقی هەیە، مەحاڵە بتوانی جارێكی تر حوكمی عێراق بكات و ئەگەر بۆی ڕەخسا و دووبارە دەستەڵاتی لە عێراق گرتە دەست ئەوە بە هیچ شێوەیەك ناتوانێ و بۆی نییە حوكمی كوردستان بكات.

لە كۆتاییدا دەڵێین ئەگەر مالیكی تۆزێ ئابڕوی هەبا لە شاشەكان دەرنەدەكەوت كە قسە لەبارەی موسڵ و ئازادكردنی بكات.

گوتەبێژی مەكتەبی سیاسیی پارتی دیموكراتی كوردستان

27/10/2016

 

سیاسەتمەدارێکی کوردستان ئاماژە بەوە دەکات کە هەڵوێستی نووری مالیکی، سەرۆکی حزبی دەعوەی ئیسلامی و سەرۆک وەزیرانی پێشووی عێراق بەرانبەر بە کوردستان زۆر خراپ بووە و نیازی باشی بەرانبەر بە کوردستان نییە.

دەربارەی قسەکانی نووری مالیکی لە بەرانبەر هەرێمی کوردستان و سەرۆکی هەرێمی کوردستان. د. مەحموود عوسمان، سیاسەتمەداری کورد و ئەندامی پێشووی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، بە (باسنیوز)ی ڕاگەیاند: “مالیکی هەڵوێستەکانی زۆر خراپ و نێگەتیڤە بەرانبەر بە کورد و هەڵوێستی زۆر باش نەبووە، بەتایبەت لە دوا ساڵەکانی حوکمڕانیی خۆیدا لە عێراق، ئێستاش پێی ناخۆشە سوپای عێراق و هێزی پێشمەرگەی کوردستان بەیەکەوە شەڕ دەکەن، ئەو حەزی دەکرد سوپای عێراق بهاتایە پەلاماری کوردستانی بدایە، پەلاماری پێشمەرگە بدات”.

جەختیشی لەوە کردەوە کە لێدوانەکانی مالیکی زۆر خراپە و نموونەی بەوە هێنایەوە، کاتێک مالیکی باسی کشانەوەی پێشمەرگە دەکات، قسەکانی هێندەی لە دژی هەرێمی کوردستانە، هێندەش لە دژی حەیدەر عەبادییە و مەبەستی دژایەتیی حکوومەتی عەبادییە. گوتیشی: “ئەوەی پەیوەندی بە ئیسرائیلەوە هەیە، کاتێک بەغدا و دەیان دەوڵەتی عەرەبی لە ڕابردوودا شەڕیان لەگەڵ کوردستان کردووە، ئیتر کوردستان پەنای بۆ کێ ببردایە؟ بۆیە تۆ کاتێک هەموو دراوسێکانت لەدژ بن و شەڕت لەگەڵ بکەن، ناچاری تۆش بەرگری لە خۆت بکەیت، بۆیە هەڵدانەوەی بابەتی پەیوەندیی کوردستان و ئیسرائیل، بابەتێکی سەیرە، مەگەر لە کەسێکی وەک مالیکی بوەشێتەوە، ئەگەر نا ئەمە زۆر دوورە لە مەنتقەوە".

ئەو ئەندامەی پێشووی پەرلەمانی عێراق لە لێدوانەکەیدا بۆ (باسنیوز) باسیشی لەوە کرد: “مالیکی زۆر نیگەرانە کە هەولێر و بەغدا هاوکارن و پێشمەرگە و سوپای عێراق هاوکارن، لە کاتێکدا ویستی ناکۆکی بخاتە ناو ماڵی کوردستان، هەوڵی دا کێشە لەنێوان پارتی و یەکێتی دروست بکات، بەڵام نەکرا، ئەمانە بۆ مالیکی خەمێکی گەورەن”.

27/10/2016

کاندیدی پارتی کۆمارییەکانی ئەمریکا رایدگەیەنێت، کە کاندیدی پارتی دیموکراتەکانی ئەمریکا دەبێتە هۆکاری هەڵگیرسانی جەنگی جیهانیی سێیەم.

دۆناڵد ترامپ، کاندیدی کۆمارییەکان بۆ سەرۆکایەتیی ئەمریکا رایگەیاندووە، کە پێویستە ئەمریکا رێکخراوی توندڕەوی داعش لە ناو ببات نەک باس لە لەسەر کار لاچوونی بەشار ئەسەد لە سەرۆکایەتیی سووریا بکات.

دۆناڵد ترامپ پێیوایە سیاسەتی دەرەکیی هیلاری کلینتۆن، کاندیدی دیموکراتەکان بۆ سەرۆکایەتیی ئەمریکا دەبێتە هۆی رووبەڕوو بوونەوەی ئەمریکا و رووسیا لە سووریا و ئەمەش دەبێتە هۆی سەرهەڵدانی جەنگی جیهانیی سێیەم.

بڕیارە رۆژی 8ـی تشرینی دووەمی 2016، هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا بەڕێوەبجێت و سەرۆکی هەڵبژێردراویش، لە مانگی کانوونی یەکەمی 2017 دەست بەکار دەبێت.

پێشتر لە ساڵانی (1914-1918) و(1939-1945) وڵاتانی زلهێزی جیهان دوو شەڕی جیهانیی گەورەیان ئەنجام داوە، کە بووەتە هۆی کوژرانی دەیان ملیۆن مرۆڤ.

26/10/2016

کاندیدی پارتی کۆمارییەکانی ئەمریکا رایدگەیەنێت، کە کاندیدی پارتی دیموکراتەکانی ئەمریکا دەبێتە هۆکاری هەڵگیرسانی جەنگی جیهانیی سێیەم.

 

دۆناڵد ترامپ، کاندیدی کۆمارییەکان بۆ سەرۆکایەتیی ئەمریکا رایگەیاندووە، کە پێویستە ئەمریکا رێکخراوی توندڕەوی داعش لە ناو ببات نەک باس لە لەسەر کار لاچوونی بەشار ئەسەد لە سەرۆکایەتیی سووریا بکات.

 

دۆناڵد ترامپ پێیوایە سیاسەتی دەرەکیی هیلاری کلینتۆن، کاندیدی دیموکراتەکان بۆ سەرۆکایەتیی ئەمریکا دەبێتە هۆی رووبەڕوو بوونەوەی ئەمریکا و رووسیا لە سووریا و ئەمەش دەبێتە هۆی سەرهەڵدانی جەنگی جیهانیی سێیەم.

 

بڕیارە رۆژی 8ـی تشرینی دووەمی 2016، هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا بەڕێوەبجێت و سەرۆکی هەڵبژێردراویش، لە مانگی کانوونی یەکەمی 2017 دەست بەکار دەبێت.

 

پێشتر لە ساڵانی (1914-1918) و(1939-1945) وڵاتانی زلهێزی جیهان دوو شەڕی جیهانیی گەورەیان ئەنجام داوە، کە بووەتە هۆی کوژرانی دەیان ملیۆن مرۆڤ.

 

هەردوو هاوسەرۆکی شارەوانیی گەورەی ئامەد لە کوردستانی باکوور بە سێ تۆمەت دەستگیر کران.

ئێوارەی رۆژی سێشەممە 25ـی تشرینی یەکەمی 2016، هێزە ئەمنییەکانی تورکیا گوڵتان کشاناک و فڕات ئانڵی، هەردوو هاوسەرۆکی شارەوانیی گەورەی ئامەدیان دەستگیر کرد.

هێزە ئەمنییەکانی تورکیا بە سێ تۆمەت گوڵتان کشاناک و فڕات ئانڵی‌یان دەستگیر کرد، کە بریتین لە لایەنگریی بۆ پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە)، بەکارهێنانی کەلوپەل و ئۆتۆمبێلی شارەوانی بۆ گواستنەوەی شەهیدانی پەکەکە و هەوڵدان بۆ پارچە پارچەکردنی تورکیا.

هەردوو پارتی دیموکراسیی گەلان (هەدەپە) و پارتی هەرێمە دیموکراتییەکان (دەبەپە) داوایان لە هاووڵاتییانی ئامەد و ئەندامانی خۆیان کردووە، کاتژمێر 11ـی رۆژی چوارشەممە 26ـی تشرینی یەکەم لەبەردەم شارەوانیی گەورەی ئامەد خۆپیشاندانێکی فراوان ئەنجام بدەن.

26/10/2016

 

لە درێژەی گوشاری ناوەندە ئەمنییەکانی حکوومەرت ئێران بۆ سەر هاووڵاتیانی شاری سەقز، سێ لاوی دیکەی خەڵکی ئەو شارە دەستبەسەر کران.

بەپێی راپۆرتی گەیشتوو بە ماڵپەڕی مافی مرۆڤیی (هەنگاو لە ڕۆژانی ڕابردوودا سێ هاووڵاتیی خەڵکی شاری سەقز لەلایەن هێزە ئیتڵاعاتییەکانی ئەو شارەوە دەستبەسەر کران.

بەپێی هەمان سەرچاوە ناوی ئەو سێ هاووڵاتییە کوردەی "کامڵ شەریفزادە، کوڕەمامێکی بە ناوی غەریب شەریفزادە، و هەروەها کەسێکی دیکە بەناوی ناسر، راگەیاندراوە.

ئەو سێ هاووڵاتییە لە ماڵی خۆیان و بەبێ مۆڵەتی یاسایی دەستگیر کراون.

هەتا ئێستا هۆ، یان هۆکاری دەستبەسەرکرانی ئەو سی هاووڵاتییە، هەروەها شوێنی ڕاگیرانیان ڕوون نەبووەتەوە.

بەپێی ئاماری تۆمارکراو لەناوەندی ئاماری ماڵپەڕی (هەنگاو) لە سەرەتای پاییزەوە 8 هاووڵاتیی کورد لە شاری سەقز لەلایەن هێزە ئەمنییەکانەوە دەستبەسەر و ڕاپێچی بەندیخانە کراون.

لە ماوەی دوو هەفتەی ڕابردوودا لەلایەن هێزە ئەمنی و سەربازییەکانی حکوومەتی ئێران لە شاری سەقز دەوروبەری کەش و بارودۆخێکی ئەمنی جێگیر کراوە.

26/10/2016

 

بەرپرسێکی باڵای سەربازیی رووسیا رایدەگەیەنێت، کە هەر چەکدارێکی رێکخراوی توندڕەوی داعش لە شاری مووسڵەوە بچێتە سووریا، لێی دەدەن.

سێرگی رۆدسکۆی، سەرۆکی فەرمانگەی ئۆپەراسۆنەکان لە دەستەی ئەرکانی سوپای رووسیا رایگەیاندووە، کە فڕۆکە جەنگییەکانی رووسیا بە بەردەوامی چاودێریی سنووری نێوان عێراق و سووریا دەکەن.

سێرگی رۆدسکۆی ئاماژەی بەوە کردووە، کە فڕۆکە رووسییەکان بە مووشەک ئەو چەکدارانەی داعش دەکەنە ئامانج، کە بیانەوێ لە مووسڵەوە بچنە نێو خاکی سووریا.

دوای داگیرکردنی ژمارەیەک پارێزگای رۆژهەڵاتی سووریا و رۆژئاوای سووریا، ئەبوبەکر بەغدادی، خەلیفەی داعش دروستکردنی ”دەوڵەتی ئیسلامی“ لەو پارێزگایانەی عێراق و سووریا راگەیاند و شاری رەققەی سووریای وەک پایتەختی خەلافەتەکەی دەستنیشان کرد.

وەزارەتی بەرگریی رووسیا لە مانگی ئەیلولی 2015 رایگەیاند، کە بە مەبەستی بۆردومانکردنی بنکە و بارەگاکانی داعش، سوپای رووسیا بەشداریی شەڕ لە سووریا دەکات، بەڵام هێزە ئۆپۆزیسیۆنەکان پێیانوایە، فڕۆکە جەنگییە رووسییەکان تەنیا بنکە و بارەگاکانی نەیارانی رژێمی سووریا بۆردومان دەکەن.

بەهۆی ئۆپەراسیۆنی هێزەکانی پێشمەرگەی کوردستان و هێزە عێراقییەکان بۆ رزگارکردنەوەی مووسڵ، چەکدارانی داعش بە تەواوی ورەیان رووخاوە و ژمارەیەکی زۆریان بەرەکانی شەریان بەجێ هێشتووە و روویان لە ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی داعش لە سووریا کردووە.

شەڕی ناوخۆیی سووریا لە مانگی ئاداری 2011ـەوە، لە نێوان گرووپە چەکدارییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سووریا و رژێمی ئەو وڵاتە دروست بووە و بووەتە هۆی کوژرانی نزیکەی 400 هەزار کەس و ئاوارەبوونی زیاتر لە پێنج ملیۆن کەسی دیکە.

26/10/2016

 

لە حاڵێکدا بارودۆخی ڕێگەوبانەکان لە ئێران یەکێک لە کێشە ڕۆژانەکانی خەڵکی ئێرانە، بەرپرسانی پەیوەندیدار لەباتی چارەسەرکردنی، بیر لە وەرگرتنی باج لە خەڵک دەکەنەوە.

جێگری وەزیری ڕێگەوبانی ئێران لەم بارەوە بە ماڵپەڕی حکوومەتیی (تەسنیم)ی گوتووە؛ لە ساڵدا پێویستمان بە حەوت هەزار ملیار تمەن هەیە بۆ پاراستنی ڕێگەوبانەکان، کە پیویستە لەمەودوا ئەم پارەیە لە خەڵک وەربگرین.

گەڵاڵەی پێشنیارکراوی وەزارەتی ڕێگەوبان لەژێر ناوی "باجی سووتەمەنی"، یەکێکە لە فازەکانی پڕۆژەی خۆدزینەوە لە ئەرکەکان، کە ساڵانێکە لەلایەن لێپرسراوانی حکومەتییەوە لە بوارە جۆراوجۆرەکانی ژیانی خەڵکدا ڕەچاو دەکرێت، کە زەقترین نموونەشی ئەستاندنی زۆرەملێی پارە لە قوتابیانە.

چەسپاندنی ئەم گەڵاڵەیە بە واتای گرانترکردنی تێچووی ژیانی خەڵک لە ئێران دێت کە وەک لە نوێترین ڕاپۆرتی بانکی ناوەندیی ئێران بۆ ساڵی 2015 درکراوە، بە بەراورد لەگەڵ ساڵی پێشتری خۆی، ئاستی داهات و تێچووەکانی بنەماڵەکان، گۆڕانی بەسەردا هاتووە و نێونجی تێچووی مانگانەی بنەماڵە شارنشینەکان لە ئێران بریتییە لە دوو ملیۆن و 938 هەزار تمەن کە لە ساڵدا دەکاتە 35 میلیۆن و 259 هەزار تمەن.

خستنە ئەستۆی تێچووەکانی وەک خوێندن، پێداویستییە پزیشکییەکان، چاککردنەوەی ڕێگەوبانەکان و... هتد، بەشێکن لە ئەرکە سەرەتاییەکانی دەوڵەت، کە لە ئێراندا بەناوی جۆراوجۆر هەوڵ دەدرێت خۆیانی لێ بدزنەوە و بەرپرسایەتییەکەی بخەنە ئەستۆی خەڵکی ئاسایی کە بەشی زۆریان بۆ نانی شەو داماون.

خراپێی ڕیگەوبانەکانی ئێران و بەتایبەت کوردستانی ڕۆژهەڵات بە چەشنێکە کە بەپێی ئمارە فەرمییەکانی حکوومەت ساڵانە بە سەدان قوربانییان لێ دەکەوێتەوە و خراپیی ڕێگەی نێوان سنە – مەریوان لە دۆخێک دایە کە دوو هەفتە لەمەوبەر خۆپیشاندانی بەرینی هاووڵاتیانی مەریوانی لێ کەوتەوە.

25/10/2016

 

کونسووڵخانەی گەشتیی ئەمەریكا لە هەولێر داواكاری بۆ پرۆگرامی گەنجانی سەركردەی عێراق بۆ ساڵی 2017 وەردەگرێت و لە ئاگادارییەکدا داوا لە گەنجانی عێراق و هەرێمی کوردستان دەکات، فۆمری داواکاری پڕ بکەنەوە.

لەو ئاگادارییەدا کە وێنەیەکی بۆ ئاژانسی (باسنیوز) نێردراوە هاتووە " بەشداربووانی پرۆگرامەكە بناغەی تێگەیشتن و دۆستایەتی نێوان گەنجانی ئەمەریكا وعێراق پتەوتردەكەن لەڕێی پرۆگرامێكی یەك مانگی لەسەر ڕابەرایەتی و خزمەتگوزاری كۆمەڵگایی و پرۆگرامی كەلتوریەوە. هەڵبژاردنی بەشداربووەكان لەسەر بنەمای لێهاتوویی دەبێت لەڕێگەی پرۆسەیەكی كراوە و چاوپێداخشاندنەوەی وردەوە. "

دەقی ئاگاداییەکە:

كونسوڵخانەی گشتی ئەمەریكا لەهەولێر بەخۆشحاڵیەوە ڕایدەگەیەنێت كەوا ئێستا دەرگای داواكاری پێشكەش كردن بۆ پرۆگرامی ئاڵوگۆڕی گەنجانی سەركردەی عێراق بۆ ساڵی 2017 كراوەیە.

پرۆگرامەكە سەرەكیترین پرۆگرامی ئاڵوگۆڕی ئەمەریكایە بۆ ئەو عێراقیانەی تەمەنیان لە نێوان 18 بۆ 24 ساڵدایە. بەشداربووانی پرۆگرامەكە بناغەی تێگەیشتن و دۆستایەتی نێوان گەنجانی ئەمەریكا وعێراق پتەوتردەكەن لەڕێی پرۆگرامێكی یەك مانگی لەسەر ڕابەرایەتی و خزمەتگوزاری كۆمەڵگایی و پرۆگرامی كەلتوریەوە. هەڵبژاردنی بەشداربووەكان لەسەر بنەمای لێهاتوویی دەبێت لەڕێگەی پرۆسەیەكی كراوە و چاوپێداخشاندنەوەی وردەوە.

هیچ تێچوونێك نییە لە بەرامبەر پێشكەشكردن بۆ پرۆگرامەكە و بەشداربوون لە دانیشتنێكی زانیاری وەرگرتن و بەرچاوڕوونی كە لەلایەن ئەمەریكاوە سپۆنسەر كرابێت، یان بۆ بەشداریكردن لە پرۆگرامەكە لە كاتێكدا ئەگەر هەڵبژێردرایت.

بۆ زانیاریی زیاتر لەسەر پرۆگرامەكە و چۆنیەتیی پێشكەشكردن تكایە سەردانی ماڵپەرەكەمان بكەن بەم ناونیشانەی خوارەوە.

https://iraq.usembassy.gov/iylep.html
دوا كات بۆ داواكاری پێشكەشكردن 1 ی كانوونی یەكەمی 2016 ەیە.

25/10/2016

 

وەزارەتی رێگاوبانی ئێران رایگەیاند، لە شەش مانگی یەکەمی ئەمساڵدا ترانزێتی کەلوپەل بە بەراورد بە ساڵی رابردوو لەو وڵاتە 33% کەمیکردووە، بەرپرسێکی وەزارەتی رێگاوبانی ئێران بە میدیاکانی ئەو وڵاتەی راگەیاندووە، هۆکاری سەرەکی کەمبوونەوەی رێژەی ترانزێتی ئێران، کەمبوونەوەی هەناردەکردنی نەوتی باشووری کوردستانە بە تانکەر بۆ بەندەرەکانی باشوور و باکووری ئێران.

سەرەڕای تێپەڕینی 9 مانگ لەسەر رێککەوتنی نێوان ئێران و وڵاتانی رۆژئاوا، کەمبوونەوەی ئاستی هەنارەدەکردنی نەوتی باشووری کوردستان بوو بە هۆکاری کەمبوونەوەی رێژەی ترانزێت ئێران و رۆژهەڵاتی کوردستان.

وەزارەتی رێگاوبانی ئێران لە بەیاننامەیەکدا ئاماری شەش مانگی یەکەمی ساڵی 1395ی کۆچی هەتاوی ترانزێتی کاڵای ئەو وڵاتەی رایگەیاند، بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی رێگەوبانی ئێران ترانزێتی کاڵای ئەو وڵاتە لەم شەش مانگەدا 33% لەسەد دابەزینی بەخۆیەوە بینیوە.

وەزارەتی رێگەوبانی ئێران راشیگەیاند، "دابەزینی نرخی نەوت و کەمبوونی خواست لەسەر گۆگردی ئێرانی هۆکاری کەمبوونەوەی ترانزیتی کاڵان لە دەروازە سنوورییەکانی ئێران و رۆژهەڵاتی کوردستان".

سەرچاوەیەک لە وەزارەتی رێگەوبانی ئێران دەڵێت، "هۆکاری سەرەکی کەمبوونەوەی رێژەی ترانزێتی ئێران و رۆژهەڵاتی کوردستان دەگەڕێتەوە بۆ کەمبوونەوەی هەنارەدەکردنی نەوتی باشووری کوردستان بە تانکەر بۆ بەندەرەکانی باشوور و باکووری ئێران". دەشڵێت "دابەزینی نرخی نەوت و گرانبوونی نرخی گواستنەوەی نەوت وایکردووە کە هەناردەکردنی نەوتی باشووری کوردستان بە تانکەر کەمببێتەوە".

هەرچەند حکومەتی رۆحانی لە دوای رێککەوتنی ئەتۆمی و هەڵگرتنی بەشێک لە گەمارۆکان لەسەری، بەمەبەستی سوود وەرگرتن لەهەڵکەوتەی تایبەتی ئێران و رۆژهەڵاتی کوردستان و بردنە سەری رێژەی ترانزیتی کاڵا، چەند گرێبەستی نوێی واژۆکردووە و هەوڵی هەموارکردنەوەی یاسا گومرگییەکانی ئەو وڵاتەی داوە. بەڵام چاودێران بازرگانی دەڵێن "پێناچێت لە کورت خایەن دا حکومەتەکەی رۆحانی بتوانێ رێژەی ترانزێت لەو وڵاتە بەرزبکاتەوە".

25/10/2016

 

مەسعود بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان و ستێفان لۆڤین، سەرۆکوەزیرانی سوێد لە پیرمام لە كۆبوونەوەدان و شەڕی كۆنترۆڵكردنەوەی موسڵ یەكێك لە تەوەرە سەرەكییەكانی گفتوگۆكردنیانە.

شەوی رابردوو 24-10-2016 ستێڤان لۆڤێن، سەرۆکوەزیرانی سوێد لەڕێگەی فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی هەولێر گەیشتە باشووری کوردستان و لەلایەن نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکوەزیرانی هەرێـمی کوردستان و جێگرەکەی پێشوازی لێکرا.

وڵاتی سوێد بەشدارە لە شەڕی داعش و نزیکەی 80 بۆ 90 سەرباز و راوێژکاریان لە باشووری کوردستان هەیە و مەشق و راهێنان بە هێزەکانی پێشمەرگە دەکەن.

سەنگەر عەبدولڕەحمان، پەیامنێری رووداو لەبارەی هۆکاری سەردانەکەی ستێڤان لۆڤێن بۆ كوردستان گوتی "سەردانی سەرۆکوەیرانی سوێد بۆ باشووری کوردستان لەبەر دوو هۆکارە، یەکێکیان ئەوەیە کە لەگەڵ سەربازانی وڵاتەکەی کۆدەبێتەوە و لە نزیکەوە گفتوگۆیان لەگەڵ بکات، هۆکاری دووەمیش بۆ باشترکردنی پەیوەندی نێوان باشووری کوردستان و سوێدە".

لەبارەی هاوکاریکردنی ئاوارەکان سوێد بۆ باشووری کوردستان پەیامنێری رووداو گوتی "وڵاتی سوێد 20 ملیۆن دۆلاریان لەڕێگەی ریکخراوی نەتەوەیەکگرتووەکان UN ناردووەتە عێراق بۆئەوەی هاوکاری ئاوارەکانی پێبکرێت".

ستێفان لۆڤێن، سەرۆکوەزیرانی سوێد:

لە21ـی تەمووزی 1957 لەدایکبووە.

بووەتە ئەندامی سەندیکاکانی پیشەوەران و کانزاکاران.

ساڵی 2006 بووەتە سەرۆکی سەندیکای پیشەوەران و کانزاکاران.

لە ساڵی 2012ـەوە سەرۆکی پارتی سۆسیال دیموکراتی سوێدە.

لە ساڵی 2014ـەوە بووەتە سەرۆکوەزیرانی سوێد.

بەوە ناسراوە، کە سیاسەتێکی نەرمی بەرامبەر بە کۆچبەران هەیە.

لە ساڵی 2015دا رێگەی بە زیاتر لە 150 هەزار کۆچبەر داوە بچنە نێو سوێد.

25/10/2016

 

سەرۆکی ئەنجومەنی پارێزگای نەینەوا ژمارەیەک خاڵ وەک نیشانەی شکست و کۆتایی رێکخراوی توندڕەوی داعش لە مووسڵ، باس دەکات.

بەشار کیکی، سەرۆکی ئەنجومەنی پارێزگای نەینەوا لە بەیاننامەیەکدا رایگەیاندووە، کە بە دڵنیاییەوە چەکدارانی داعش لە مووسڵ لەسەر دەستی ”هێزی پێشمەرگەی پاڵەوان“ و هێزە عێراقییەکان دەردەکرێن.

بەشار کیکی پێیوایە 10 نیشانەی کۆتایی هاتنی داعش لە مووسڵ و شکستی رێکخراوەکە لە عێراق دەرکەوتوون.

نیشانەکانی کۆتایی هاتنی داعش لە مووسڵ:

- تەقاندنەوەی باڵەخانە حکوومییەکان و پردەکانی مووسڵ.
- لەسێدارەدانی لایەنگر و چەکدارانی داعش لەلایەن رێکخراوەکەوە، بەهۆی هەڵاتنیان لە بەرەکانهی شەڕ.

- دەستگیرکردنی گەنجانی مووسڵ بە چەندین هۆکار و تۆمەتی جیاواز.
- کەمکردنەوەی جووڵەی هاووڵاتییان و ناچارکردنیان بە کردنەوەی بازاڕەکان لە چەند ناوچەیەک.

- پێنەدانی مووچەی مانگانە بە چەکدارەکانی لە چوار مانگی رابردوو.
- بانگکردنی گەنجانی مووسڵ لە بڵندگۆی مزگەوتەکانەوە بۆ چوونە ریزی رێکخراوەکە و بەرەکانی شەڕ.

- ناردنی خۆکوژەکان بۆ بەرەکانی شەڕ، بە ئامانجی راگرتنی پێشڕەویی بەردەوامی پێشمەرگە و هێزە عێراقییەکان.
- بەکارهێنانی هاووڵاتییانی سڤیل وەک قەڵغانی مرۆیی.

- دەرکردنی هاووڵاتییان لە گوندەکانی خۆیان.
- وەرگرتنەوەی چەک لە چەکدارانیان لەو کاتەی دەچنەوە ماڵەوە، لە ترسی راپەڕین لە دژی رێکخراوەکە.

رۆژی یەکشەممە 23ـی تشرینی یەکەمی 2016، فەرماندەیی گشتیی هێزە چەکدارەکانی کوردستاندەستپێکردنی ئۆپەراسیۆنێکی دیکەی لە باکووری نەینەوا لە چوارچێوەی ئۆۆپەراسیۆنی رزگارکردنەوەی مووسڵ، بە سەرپەرشتیی راستەوخۆی مەسعود بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان و فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکانی کوردستان، راگەیاند.

پێشتر کاتژمێر 6ـی سەرلەبەیانیی رۆژی پێنجشەممە 20ـی تشرینی یەکەمی 2016، فەرماندەیی گشتیی هێزەکانی پێشمەرگە دەستپێکردنی ئۆپەراسیۆنێکی پێشمەرگەی رایگەیاند، کە تێیدا پێشمەرگە بە سەرپەرشتیی راستەوخۆی مەسعود بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان و فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکانی کوردستان لە سێ قۆڵەوە لە باکوور و باکووری رۆژهەڵاتی مووسڵ، لە میانەی ئۆپەراسیۆنی رزگارکردنەوەی مووسڵ، ئۆپەراسیۆنێکیان بۆ رزگارکردنەوەی ناوچە کوردستانییەکان دەست پێکرد.

زووتریش لە رۆژی دووشەممە 17ـی تشرینی یەکەمی 2016، فەرماندەیی گشتیی هێزەکانی پێشمەرگەی کوردستان دەستپێکردنی ئۆپەراسیۆنێکی بەرفراوانی بۆ رزگارکردنەوەی مووسڵ لەژێر سەرپەرشتییراستەوخۆی مەسعود بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە سنووری میحوەری خازر راگەیاند و ناوچەیەکی فراوانی رۆژهەڵاتی پارێزگای نینەوا لەلایەن هێزەکانی پێشمەرگەوە رزگار کرایەوە.

هاوکات لەگەڵ ئۆپەراسیۆنی پێشمەرگە، هیزە عێراقییەکان لە نزیک باشیک و لە باشووری مووسڵ دەستین بە هێرش بۆ سەر بارەگاکانی داعش کردووە و چەند گوندێکیان رزگار کردووەتەوە.

لە مانگی حوزەیرانی 2014 و لە سەردەمی سەرۆک وەزیرانیی نوری مالیکی، دوای هەرەس هێنان و شکستی سوپای عێراق، شاری مووسڵ و زۆربەی ناوچەکانی پارێزگاکانی نەینەوا، سەڵاحەدین، دیالە و ئەنبار و چەند ناوچەیەکی باشووری کەرکووک لەلایەن چەکدارانی داعش داگیر کرا.

25/10/2016

دواین هه‌واڵ

به‌رنامه‌ی کۆماریخوازان