شەماڵ بۆکان

^{له‌و كاته‌وه‌ی گرووپی به‌ناو ده‌وڵه‌تی ئیسلامی (داعش) له‌ سووریا و عێراق له‌ چه‌ند په‌لامارێكدا توانی به‌شێكی به‌رچاوی خاكی ئه‌م دوو وڵاته‌ داگیر بكات و خه‌لافه‌تی ئیسلامی ڕابگه‌یه‌نێت، ئه‌م پرسیاره‌ هاتبووه‌ ئاراوه‌، ئاخۆ داڕشتن و پێكهاتن و گه‌ڵاڵه‌ی هێرشه‌كانیان چۆن بووه‌؟.  هه‌فته‌نامه‌ی ئه‌ڵمانی “ئێشپیگڵ” به‌ هه‌ڵسه‌نگاندن و لێكدانه‌وه‌ی زۆر بابه‌ت و نووسراوی ئه‌و ئه‌فسه‌ره‌ عێراقییه‌ی كه‌ خاوه‌نی بیرۆكه‌ی ده‌ست به‌سه‌رداگرتنی سووریا بوو، توانی هه‌ندێ وه‌ڵام بۆ ئه‌م بابه‌ته‌ بدۆزێته‌وه‌.  ئه‌و ئه‌فسه‌ره‌ (سه‌میر عه‌بد محه‌مه‌د ئه‌لخه‌لیفاوی) بوو كه‌ له‌ جه‌نگێكی كورتماوه‌دا له‌ به‌ره‌به‌یانییه‌ك له‌ ژانویه‌ی 2014 له‌ باشووری شاری (ته‌ل ره‌فعه‌ت) كوژرا، ئه‌و كه‌سانه‌ی كوشتیان، نه‌یانزانی ئه‌و كێیه‌، نه‌یانزانی ئه‌وان سه‌ركرده‌یه‌كی ستراتیژیی گرووپێكی به‌ناو ده‌وڵه‌تی ئیسلامییان كوشتووه‌.  ئه‌فسه‌ره‌ عێراقییه‌كه‌ نزیكه‌ی}

عەزیز رەسول 

^{بةدريَژاىی ميَژوى نةتةوةكةمان قةت نةدةبيست تةنانةت راگةياندنةكانى جيهانيش بةيةك وشة باسى دۆزى كورد بكةن كة لة كاتيَكدا هةردةم گةلةكةمان لة شؤرِش بووة بؤ بةدةستهيَنانى ئازادى و سةربةستى بؤ خؤى، بةلام لة لايەن وەلاتانى جيهانى و ئيقليمی شتيَك بةناویی بووبيَت قةت بيريان ليَنەكردوةتةوە تةنانةت ئەۆ رۆژەش کە ئاوا بوو بە هؤي دابةشكردنى خاكى كوردستان بةسةر جوار دةولةتى ديكتاتؤرى زالَم كة حیسابى پلة دوو سى بۆ گةلى كورد دةكرا لةو ولاتانةى كةدابةش كراوين بةسةرياندا، ئيدى بةهةموشيَوةيەك زولَميان ليَكردووين وةك كؤيلة هةردةم معامةلَەيان لةگةلَكردووين.} لة كوردستانى رۆژئاوا تةنانةت هاونيشتيمانيانى كوردى تاوةكوئيَستةش كة رژيَمى بةشيَ بةعسى سورى حكومى دةكات مافى هاوەلاتى بوونى پيَنەداون و بةدريَژاىی ميَژوو حوكمي زؤر نابةرامبةرى گةلى كوردی كردوة بة هةموو

محەمەد هەریری

^{لەوەتی هەواڵی قەدەغەکردنی دانراوی چەند زانایەکی سەلەفی بڵاوبۆتەوە، خەڵکێکی زۆر وروژاوە، هەتا کەسانێك کە هیچ پەیوەندیەکیانیش بە فیکری سەلەفی نییە، بونەتە مامەخەمەی فیکر. من لەوەتی هەم دژی قەدەغەکردنی فیکر و کتێبم، لەبەر باوەڕم بە ئازادی دەربڕینی بیروڕا، نەك لەبەرئەوەی باوەڕم بەوەیە کە شەڕی فیکر تەنها بە فیکر دەکرێت! من لەو باوەڕەدا نیم هەموو شەڕێکی فیکری بە تەنها بە فیکر بکرێت، لەبەر چەندین هۆ:}

^{- زۆرجار ئەوەی بەرامبەرت تەنها بیرێکی سەتحی و شەعبیە ختووکەی عەقڵی ساویلکە و نەزانان دەدات، ئەو خەڵکە ئامادەگی بۆ وەرگرتنی فیکری توندڕەو و ناعەقڵانی زیاترە لەوەرگرتنی فیکری میانڕەو و شارستانی، بە تایبەتی ئەگەر فیکرە تووندرەوەکە تێکەڵ بە موقەدەسات کرابیت.}

حەمەسەعید حەسەن

^{با لە گەلێک ڕووەوە جیاوازی لەنێوان بیرمەندانیشدا هەبێت، بەڵام نزیکەی هەموویان لەسەر ئەوە کۆکن، کە ئەرکی سەرەکیی ڕۆشنبیر، ڕەخنەگرتنە و ڕۆشنبیری ڕاستەقینە، ڕۆشنبیری ڕەخنەگرە، ڕەخنەگرێکی بوێر و هەقبێژ کە سڵ لەوە ناکاتەوە، هەم ڕەخنە لە خودی خۆی بگرێت و هەم لە نزیکترین لایەنیش لە خۆیەوە. ئەوە هیچ گرنگ نییە، ڕەخنە لەم و لەو، یان لە دوژمنانی فیکریی خۆمان بگرین، ئەوە گرنگە، ڕەخنە لە خۆمان بگرین و چاوپۆشی لە کەسانی نزیکی خۆیشمان نەکەین. لای ئیدوارد سەعید، ناپاکیی ڕۆشنبیر کاتێکە، واز لە ئەرکە سەرەکییەکەی کە ڕەخنەگرتنە، بهێنێت.} کە باهۆزی پۆپۆلیزم هەڵدەکات، ئیدی سیاسی بێت، یان کولتووری، ئەوە ئەرکی ڕۆشنبیرە، ڕاشکاوانە لە دژی ئەو شەپۆلە هەڵوێست بنوێنێت. کە عەوام لە نەزانییەوە، ڕەدووی بتێکی سیاسی، یان کولتووری دەکەوێت، ئەوە ئەرکی ڕۆشنبیرە، ئازایانە دژی لێکدانەوەی باو بوەستێتەوە، بێ ئەوەی سڵ لە ئەنجامی ئەو هەڵوێستە دروست و پێویستەی بکاتەوە. ڕۆشنبیر نە سواری شەپۆلی هەڵچوونی مێگەل دەبێت، نە لە خۆشکردنی ئاگری پۆپۆلیزمدا بەشداری دەکات، بەڵکوو

^{سه‌رچاوه‌گه‌لی وڵاتانی رۆژئاوا: بارزانی به‌ قه‌باره‌ی ناوخۆی كوردستان گرنگیی بۆ رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست هه‌یه‌} پرسی سه‌ربه‌خۆیی كوردستان، له‌ دوای سه‌ردانه‌كه‌ی مه‌سعود بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان بۆ ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا، بووه‌ته‌ بابه‌تی رۆژه‌ڤی جیهانی و ده‌زگا و دامه‌زراوه‌ میدیایی و توێژینه‌وه‌كانی به‌ خۆیه‌وه‌ سه‌رقاڵ كردووه‌. سه‌رچاوه‌یه‌كی باڵا و ئاگه‌داریش له‌ دۆخی سیاسیی هه‌رێمی كوردستان بۆ (باس) ئاشكرای كرد، وڵاتانی رۆژئاوا به‌تایبه‌تیش فه‌ره‌نسا و به‌ریتانیا و ئه‌ڵمانیا و هه‌نگاریا و ئه‌و وڵاتانه‌ی له‌ هاوپه‌یمانیی شه‌ڕی داعشدان و به‌ئاشكرا پشتیوانی له‌ دۆزی گه‌لی كورد له‌ باشووری كوردستان ده‌كه‌ن، ئێستا له‌سه‌ر ئاستی نهێنی و ئاشكرا هاتوونه‌ته‌ سه‌ر خه‌ت و ده‌یانه‌ویچ به‌ سیاسه‌تكردن فشار بخه‌نه‌ سه‌ر وڵاتانی ئیقلیمی و له‌ڕێگه‌ی ئه‌وانیشه‌وه‌ كاریگه‌ری بخه‌نه‌ سه‌ر هه‌ڵوێسته‌كانی ئه‌مریكا له‌ به‌رانبه‌ر به‌ پرسی ده‌وڵه‌تی سه‌ربه‌خۆی كوردستان، بۆ ئه‌وه‌ش چه‌ند په‌یامێكیان بۆ لایه‌نه‌ سیاسییه‌كانی هه‌رێمی كوردستانیش له‌ناوخۆدا ناردووه‌، كه‌

ئاریتما موحه‌ممه‌دی

^{جیاوازی نێوان نه‌ته‌وه‌ی بنده‌ست و سه‌رده‌ست له‌ ڕاپه‌ڕینه‌كانی سه‌د ساڵی ڕابردووی نه‌ته‌وه‌ی كورد له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی كوردستان خۆ ده‌نوێنێت كه‌ هه‌ڵگری په‌یامی ئاشتیی، ئازادیی و مافه‌كانی مرۆڤ بووه‌، دوایین ئاماژه‌ی ئازادیخوازیی و ویستی دادپه‌روه‌رانه‌ی نه‌ته‌وه‌كه‌مان‌، هه‌ڵوێستی بووێرانه‌ی سی و پێنج ساڵی ڕابردووی گه‌لی كورد له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی كوردستانه‌ كه‌ مكه‌چی ڕژیمی ئێران نه‌بووه‌ و به‌رده‌وام له‌ خه‌بات و تێكۆشاندا بووه‌ و وه‌ك نه‌ته‌وه‌یه‌كی خاوه‌ن هه‌ڵوێست به‌ربه‌ره‌كانه‌ی له‌گه‌ڵ ئه‌و ڕژیمه‌ ملهوڕه‌دا‌ كردووه‌. كۆماری كوردستان ئاماژه‌یه‌كی سه‌ره‌كیی به‌رخۆدانی ئازادیخوازیی كورد له‌ ماوه‌ی سه‌دساڵی ڕابردووه‌ كه‌ تاكوو هه‌نووكه‌ش سیسته‌م و حكوومه‌تێكی دیموكراتیكی له‌و چه‌شنه‌ نه‌هاتووه‌ته‌ كایه‌وه‌.}

^ئێران؛

^{كۆمه‌ڵگای ئه‌و وڵاته‌ له‌ ڕه‌وتی ڕووداوه‌كانی سی ساڵی ڕابردوودا ئه‌وه‌ی سه‌لماندووه‌ كه‌}

رەزا شوان 

^{ماوەیەکە چەند لایەنێک، کە دژی خواستەکانی کوردن، داوای ئەوە دەکەن کە کەرکوک بکرێت بە ( هەرێمی سەربەخـۆی کەرکـوک) و لە کوردسـتان دایببـڕن .. بە تایبەتیش ( بەرەی تورکمانی ) ئەوەبوو . كە پەڕلەمانتاری تورکمان ( حەسەن تۆران ) ئەم باسەی ورووژاند و چەند لایەنێکی عەرەبی شۆڤێنیش هاوپشتیانن .. مەبەستیشیان ئەوەیە کە نکووڵی لە کوردستانییەتی کەرکوک دەکەن و، دژی ئەوەن کە کەرکوک بگەڕێتەوە سەر کوردستان .. ئەم هەڵوێست و داوایەی بەرەی تورکمانی تازە و سەیر نییە بە لامانەوە .. چونکە بەرەی تورکمانی لە سەرەتایی دروست بوونییەوە تا ئەمڕۆ بەرەیەیەکی دەماگیرن .. چاویانبە ئازادی و بە پێشکەوتن و بەئاوەدانی کوردستاندا هەڵنایات .. ئەوان تا ئەمڕۆش بە فەرمی لە میدیا و لە لێدوان و لە راگەیاندنەکانیاندا، لە جیاتی ناوی ( هەرێمی کوردستان ) دەستەواژەی (شمال العراق ) بەکـاردەهێنن .. لە جیاتی ناوی (حکوومەتی هەرێمی کوردستان) دەستەواژەی ( حکومة أربیل المحلیة ) بەکاردەهێنن .. ئەوان نەک هەر کەرکوک بەڵکو}

شەماڵ بۆکانی

^{شارنشینی دەتوانێ بە هەموو بیروبۆچوونە جیاوازەکانەوە، فەرهەنگێکی یەکدەست پێڕەوکات بۆ چۆنیەتی پێکەوەژیان، بەگشتی ڕێزدانان لە بوارە جۆراوجۆرەکاندا، خۆشەویستی و نیشتینانپەروەری و دابینکردنی ئایندەیەکی گەش بۆ نه‌وه‌ی داهاتوو لە بواری فەرهەنگی کۆمەڵایەتیەوە تەنیا ئەرکی سیاسییەکان نییە و ئەوە کۆمەڵگای مەدەنی و هەموو تاکی کۆمەڵگایە دەبێ وەک ئەرکێک بەجێی بێنن. لە فەلسەفەی کۆمەڵناسی و دەروونناسیی سیاسیدا کە بەشێکە یان لقێکە لە چاوەڕوانی حکوومەت لە کۆمەڵگا، پەروەردەی منداڵان و تازەلاوانە لە کاتی قەیرانە جۆراوجۆرەکانی ژیانی سیاسی و ئابوری و جەنگ و…… هتد، بەبێ یاسایەکی داسەپێندراو کۆمەڵگا خۆی یاسایەک بۆ بەرز ڕاگرتنی باری دەروونیی منداڵان پەیڕەو دەکات، یان دەبێ بیکات کە ئەوە بەبێ گوێدان بە باشی و خراپی یان ڕەوابوون و ناڕەوابوونی شەڕەکەیە، کە یەخەی وڵاتی گرتووە و دەبێ ئەم ئەرکە ڕاپەڕێ، ئەویش لە منداڵەکەی خۆمەوە بۆ دراوسێکە و بۆ کۆڵان و بۆ گەڕەک و بۆ شارەکەم. ئەم شەڕ و جەنگە ماڵوێرانگەرەی کە ئەمڕۆ بەناوی “داعش” بەرۆکی}

ناسر باباخانی

Read more...