<sup>بەڕێوەبەرایەتی ئاماری هاوبەشی سەربازی و یەکەکانی پزیشکی لە سووریا رایگەیاندووە، لەسەرەتای سەرهەڵدانی شەڕ لەو وڵاتە لە ئاداری 2011 تاکو نیسانی 2015، زیاتر لە 220 هەزار کەس کوژراون.

رامی عەبدولڕەحمان، بەڕێوەبەری دەستەی ئاماری هاوبەش رایگەیاند:" ژمارەی کوژراوان  لە سووریا پێوانەییە و بەوهۆیەی کارەساتی گەورە روویانداوە و ئەمەش ماڵوێرانی لەم وڵاتەدا درووستکردووە".

بەڕێوەبەری دەستەی ئاماری هاوبەش، ئاماژەی بەوەشکرد،  لەناو ئەو 220 هەزار کوژراوەدا ئامارەکان دەریدەخەن کە شەست و حەوت هەزار 293  هاووڵاتی مەدەنی، سی و نۆ هەزار و 848 شەڕکەری ئۆپۆزسیۆن، بیست و هەشت هەزار و 253  جیهادی، چل و شەش هەزار و 843  کەس لە هێزەکانی سووپای سووری، هەروەها هەزار و 102 منداڵ هەن.</sup>

^17/4/2015

<sup>بڕیارەکەی یەکێتی ئەوروپا کە بانگهێشتی تورکیا دەکات بۆ داننان بە کۆمەڵكوژی ئەرمەنەکان، کارداناوەی تووندی ئەنقەرەی لێکەوتەوە. ئێوارەی 15-4-2015 یەک کاژێر دوای پەسەندکردنی پرۆژە بڕیارەکەی پەرلەمانی ئەوروپا، ئەنقەرە لە راگەیێندراوێکی وەزارەتی دەرەوەدا هەڵوێستی تووندی خۆی خستەڕوو.

لە راگەیێندراوەکەدا پرۆژە بڕیارەکەی پەرلەمانی ئەوروپا بە بەرهەمی دەمارگیری کولتووری و ئایینی ناوبراوە و گوتراوە، کە ئەو پەرلەمانە هەوڵی دووبارە نووسینەوەی مێژووی داوە.

بەپێی راگەیێندراوەکەی وەزارەتی دەرەوەی تورکیا، بڕیاردان لەسەر ئەم بابەتە بەشێک نییە لە ئەرکەکانی پەرلەمانی ئەوروپا. هاوکات باس لەوە کراوە کە لە هەڵبژاردنی ساڵی 2014 ی پەرلەمانی ئەوروپا رێژەی بەشداری دەنگدەران لەسەدا 42 بووە. راگەیێندراوەکە ئەم رێژەیە وەک ئارگومێنتێک بەکاردەهێنێت بۆ نزمکردنەوەی پێگە و کاریگەری ئەو پەرلەمانە لە سیاسەتی ئەوروپا و جیهاندا.

وەزارەتی دەرەوەی تورکیا جەختی لەسەر ئەوەش کردووەتەوە کە هیچ گۆڕانکارییەک لە هەڵوێستی تورکیادا نییە و پرۆژە بڕیارەکەشی بە هەنگاوێکی زیانبەخش داناوە بۆ پەیوەندییەکانی ئەنقەرە و یەکێتی ئەوروپا لەلایەک و ئەنقەرە و ئەریمینیا لە لایەکی دیکە.</sup>

^16/4/2015

<sup>پرۆسەی هەڵبژاردنی پێشوەختە لە فینلاند لە 8ی مانگەوە دەستیپێكردووە و هەڵبژاردنی گشتیش بۆ پەرلەمانی ئەم وڵاتە رۆژی 19ی مانگ دەستپێدەكات، بەڵام بەربژێرانی كورد جۆرێك لە بێ‌ هیواییان پێوە دیارە و دەڵێن كوردی ئەم وڵاتە گرنگی بەم هەڵبژاردنە نادەن و وادەزانن ئێرەش كوردستانە.

ئیدۆسكۆنتا كە بە زمانی فینلاندی واتە پەرلەمان، ساڵی 1907 دامەزراوە، یەكەم پەرلەمانی ئەوروپایە مافی خۆكاندیدكردنی بە ژنان داوە، لە یەكەم هەڵبژاردنیشدا 19 ژن بوونەتە ئەندامی پەرلەمان. ژمارەی ئەندامانی پەرلەمان 200 كەسن، ئێستا لە 14 حیزبی ئەم وڵاتە، هەشتیان نوێنەریان لە پەرلەمان هەیە. پارتی كۆكۆمۆس كە پارتێكی موحافیزكارە لەگەڵ سۆسیال دیموكرات حكومەتیان پێكهێنا، هەریەك لە ژینگە و چەپیش بەشدارییان تێدا كرد، بەڵام دواتر ژینگە و چەپ كشانەوە.

ئەگەرچی خەڵكی فینلاند بە نەرم و نیان ناسراون و تێكەڵیشیان لەگەڵ بیانییەكان لەچاو وڵاتانی دیكە زیاترە، بەڵام رۆژ بەڕۆژ هەڵمەتی پارتە دژە بێگانەكان و فراوانتر دەبێت. 

بەربژێرە بیانییەكان كار لەسەر هەژاران و كولتووری پێكەوەژیان دەكەن، رەسەنەكانیش باس لە تەمبەڵی و بێ سیستمی بیانییەكان دەكەن و دەڵێن خۆدزینەوەی ئەوان لە باج و كاركردن و منداڵی زۆر، مەترسین بۆ سەر فینلاند.

ناوەڕۆكی هەڵمەتی پارتی (فینلاندە رەسەنەكان) كە وەك پارتێكی رەگەزپەرستی فینلاندی ناسراوە، بریتییە لە دژایەتی بیانی لە وڵاتەكەیان. 

پاوروس هنری، بەربژێرێكی ئەو پارتە بە (رووداو)ی گوت "ئێمە دژی هیچ مرۆڤێك نین، بەڵام  زۆربەی بیانییەكانی فینلاند لە سیستم دەرچوون، ئەمەش مەترسییە بۆ سەر فینلاند، بۆیە دەبێت بڕۆن، یان خۆیان لەگەڵ سیستمی ئەم وڵاتە بگونجێنن". هنری كە لەبەردەم یەكێك لە كەمپەینی پارتەكەیان وەستابوو، گوتیشی "ئەوان منداڵێكی زۆر دروست دەكەن و كار ناكەن، بەهۆی وەرگرتنی هاوكاری كاری رەش دەكەن و بیتزا بەهەرزان دەفرۆشن، ئیدی كەس لە فینلاندییەكانی ناكڕێت".

بەڵام نزار كوێستانی، كە بەربژێرێكی كوردە لەسەر لیستی پارتی چەپ لە شاری تۆركۆ، دەڵێت "ئەگەر بیانییەكان نەبن و هەموو خەڵك وەك فینلاندە رەسەنەكان بیر بكەنەوە، فینلاند تەمەنێكی زۆر كورتی دەبێ‌. باشە ئەگەر ئێمە منداڵ زۆر دروست نەكەین، ئەی فینلاند چۆن زیاد بكات".

كورد بە گرنگی نازانن

بەپێی داتاكان 11 هەزار كورد لە فینلاند نیشتەجێن، بەڵام تەنیا 4500 كەس لەوانە مافی دەنگدانیان هەیە و حەوت كوردیش خۆیان بۆ پەرلەمان پاڵاوتووە.

لەكاتی گەڕانی تیمی (رووداو) لە شوێنی كار و بازاڕەكان، ژمارەیەكی بەرچاوی كورد هەبوون، بەڵام هەندێكیان نەیاندەزانی بەربژێری كورد هەیە و بەشێكیشیان تازە لە رێی (تۆڕی میدیایی رووداو) زانیبوویان. ئازاد گەنجێكی باشووری كوردستان بوو، لە كاتی كار لە پیتزەرییەك بە (رووداو)ی گوت "نەدەزانم هەڵبژاردن هەیە، نە كێشەی منیشە".

خالید زادە خاوەنی چێشتخانەیەكە لە هلسنكی، گوتی "كە كورد دێن بۆ ئێرە، پێیاندەڵێین هەڵبژاردن هەیە". تەنیا وێنەی كاندیدێكی كورد لە چێشتخانەكەی خالید هەڵواسرابوو، بەڵام ئەو گوتی "بەبێ جیاوازی ریكلام بۆ هەموویان دەكەین".

ماجد كە مامۆستای زانكۆیە و قوتابی دكتۆرایە، سەبارەت بە بەشداریی كورد لە هەڵبژاردن گوتی "زمان یەكێكە لە كێشەكان و بەهۆی قورسیی زمان و كەمیی بایەخی كوردی ئەم وڵاتە بۆ زمان، كەمتر هاتوونەتە نێو سیستمی ئەم وڵاتە". گوتیشی "جگە لەمەش بەهۆی ئەوەی زۆربەی هاووڵاتیانی كورد خەریكی كارن، بایەخ بەم پرۆسەیە نادەن".

بەڵام ئازاد كە چالاكڤانێكی كوردە لە فینلاند، گوتی "كورد بایەخیان بۆ پرسی سیاسیی ئەم وڵاتە نییە و بێ باكن، تا ئێستا متمانەیان بە پرۆسەكە نییە و وا دەزانن وەك كوردستانە، بۆیە دەنگ نادەن".</sup>

^16/4/2015

<sup>سەرۆککۆماری تورکیا بەشداری لە گەنگەشەکان سەبارەت بە رووداوەکانی ئاگری كرد. رۆژی 14-4-2014 رەجەب تەییب ئەردۆغان لە وتارێکیدا کە لە کۆشکی کۆماریی ئاکسەرای لەبەردەم هەناردەکارانی وڵاتەکەیدا پێشکەشیکرد، لەسەر رووداوەکانی ئاگری رەخنەی تووندی لە پارتی دیموکراتی گەلان گرت.

3 رۆژ پێش ئێستا لە شاری ئاگری لە باکووری کوردستان، پێکدادان لە نێوان گەریلاکانی پارتی کرێکارانی کوردستان PKK و سەربازانی سوپای تورکیا روویدا، کە لە ئەنجامدا برینداربوونی چەند سەربازێکی تورکیا و شەهیدبوونی یەک گەریلای PKK ی لێکەوتەوە، لەگەڵ هاونیشتمانییەک کە وەک قەڵغانی زیندوو چووبووە شوێنی پێکدادانەکان بۆ رێگەگرتن لە شەڕ.

ئەم رووداوە، گەنگەشەیەکی گەرمی سیاسی لێکەوتەوە. بەرپرسانی حکومەتی تورکیا و سەرکردەکانی پارتی دیموکراتی گەلان HDP رووبەڕووی یەک بوونەوە و یەکدییان بە ئاژاوەگێڕی تۆمەتبارکرد.

ئەردۆغانیش لەسەر ئەو بابەتە دەنگی خستەپاڵ دەنگی حکومەتی تورکیا و گوتی: "ئێوە خۆتان بە چی دەزانن؟ ئەم گەلە و ئەم دەوڵەتە بە چی دەزانن؟ ئێمە بە بڕیارێکی سیاسی دەستمان کردووە بە پرۆسەی چارەسەری نەک لەبەر پێوسیتییەکی سەربازی. ئێستاش سوپا ئامادەیە بە ئەرکی خۆی هەستێت".

سەرۆککۆماری تورکیا ئەو تۆمەتەشی خستەپاڵ HDP کە پەیمانەکانیان جێبەجێنەکردووە کە دابوویان بۆ پرۆسەی چارەسەری. بەڵام دووپاتیکردەوە کە ئەنقەرە بەردەوام دەبێت لە بەرەوپێشبردنی پرۆسەکە هەتا گەیاندنی بە ئەنجام.</sup>

^15/4/2015

<sup>بارزانی پێیوایە چەکدارانی داعش لە پاشەکشەی بەردەوامدان، دەشڵێت" پێشمەرگە لە کۆنترۆڵکردنەوەی ئەو ناوچە کوردستانییانەی ژێر دەستی داعش سەرکەوتوو بووە".

مەسعود بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان، لە هەڤپەیڤینێكدا لەگەڵ کەناڵی ئاسمانی جەزیرە رایگەیاند:" هێزەکانی پێشمەرگەی کوردستان لە کۆنترۆڵکردنەوەی زۆرینەی ئەو ناوچە کوردستانییانەی کە بەم دواییە کەوتنە  ژێر دەستی داعش سەرکەوتوو بوونە، هەروەها چەکدارانی داعش لە پاشەکشەی بەردەوامدان".

بارزانی هەروەها دەڵێت:" لە سەرەتادا چەکدارانی داعش سوودیان لە هەندێک هەڵەوە بینی، دواتر بە شێوەیەکی خێرا رێگریمان لێکردن، ئێستا پێشمەرگە توانیویەتی زۆرینەی ناوچە کوردستانییەکانی ژێر دەستی داعش کۆنترۆڵبکاتەوە".

بارزانی پێیوایە، هەڕەشەکانی داعش تاوەکو ئێستاش بەردەوامیان هەیە، سەبارەت بە ناوچە کوردستانییەکانی ژێر دەستی داعشیش دەڵێت:" بەشێک لە شنگال و هەندێک ناوچەی دیکە لە دەشتی موسڵ بە دەستی چەکدارانی داعشەوەن، کۆنترۆڵکردنەوەشیان پەیوەستە بە کۆنترۆڵکردنەوەی موسڵ".

سەبارەت بە مەرجەکانی کورد بۆ بەشداریکردنی پێشمەرگە لە شەڕی کۆنترۆڵکردنەوەی موسڵ، بارزانی دەڵێت:" بوونی داعش لە شاری موسڵ هەڕەشەیەکی راستەوخۆیە بۆ سەر هەرێمی کوردستان، هیچ مەرجێکیشمان بۆ بەشداریکردن نییە". بارزانی جەختیکردەوە،" کە ئەوەندەی لەتوانامان دابێت، بەردەوامدەبین لەلێدانی داعش".</sup>

^15/4/2015

<sup>حەیدەر عەبادی، سەرۆكوەزیرانی عێراق ئێستا لە ئەمریكایە. لە كۆشكی سپی لەگەڵ باراك ئوباما زۆر مەلەف باس دەكەن و باسی كوردیش تەوەرێكی گفتوگۆكانە.

عەبادی پێش ئەوەی رووبكاتەوە ئەمریكا، هەفتەی رابردوو لە هەولێر لەگەڵ مەسعود بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان كۆبووەوە. 

مەحمود عوسمان پیاوێك كە 50 ساڵە بەشداری كۆبوونەوەكانی كورد دەكات لە گەڵ ئەمریكا، ئەو دەڵی عەبادی بە لێزانین سەردانی هەولێری كرد تاوەكو گوشاری ئەمریكا لە سەر عەبادی دەربارەی كورد كەمبكاتەوە.

مەحموود عوسمان روو لە بارزانی دەكات، كە هەرچی زووە سەرێك لە واشنتن بدات. بە قسەی ئەم سیاسەتمەدارەی كورد بێ، بەغدا، ئەنقەرەو بگەرە تارانیش بۆ ئەمریكا نزیكترن لە كورد و كوردیش قەت بە ئەمریكای نەگوتووە نا.

كورد دەڵێن عەبادی هێشتا تەنیا هەشت مانگە بووە بە سەرۆكوەزیرانی عێراق، دەبێ جارێ لەگەڵی بڕۆین تاوەكو باشتر لە نییەتەكانی تێبگەین. كەسە نزیكەكانی عەبادیش دەڵێن عەبادی لە واشنتن تەنیا باسی بەرژەوەندی عێراق دەكات.

عەبادی دەیەوێ مەسەلەی پڕچەككردنی سوپای عێراق و شەڕی موسڵ لەگەڵ ئەمریكا یەكلایی بكاتەوە و ئەگەر ئەمریكا نەهێتە پێش، ئەوا دەرگای ئێران كراوەیە، ئەمریكاش بۆ رازیكردنی شەقامی عەرەبەكانی عێراق ئێستا لە هەموو كات زیاتر باسی یەكپارچەیی عێراق دەكات و ئەم قسەیەش پێچەوانەی خواستەكانی كوردە.</sup> 

^15/4/2015

http://rudaw.net/sorani/kurdistan/1404201521

<sup>ژنانی پارتە سیاسییەكان لە باشووری كوردستان ئەگەرچی گلەیی لە بەشداریكردنیان دەكەن لە پرۆسەی سیاسیدا، بەڵام ماوەیەكە داوای هاوسەرۆكی لە حیزبەكانیان دەكەن، ژنانی بزووتنەوەی گۆڕان ئەم داوایەیان گەیاندووەتە نەوشیروان مستەفا، رێكخەری گشتيی بزووتنەوەكە، بەڵام تاوەكو ئێستا وەڵامی داواكارییەكەیان نەدراوەتەوە.

 یەكگرتووی ئیسلامی كوردستانیش چەند ژنێك لە ریزی سەركردایەتی و ئۆرگانە باڵاكانیاندا هەیە و لەكاتی دانوستانەكاندا ژنانی ئەم حیزبە شانبەشانی پیاوەكان دەبینرێن، وەك خۆیان دەڵێن ئەوان پێش كۆنگرەی حیزبەكەیان دەیانەوێت سیستەمی هاوسەرۆكی بخەنە بەردەم پیاوانی حیزبەكەیان، بەڵام  لەگەڵ ئەوەشدا مەرجییان هەیە.

پێش هەڵبژاردنەكانی 21ی ئەیلولى ساڵی 2013 ، رێكخراوەكانی ژنان سەردانی حیزب و لایەنە سیاسییەكانیان كرد، تاوەكو  لە كابینەی هەشتەم، ژنان بەشداری زیاتریان پێبكرێت لە حكومەت و پرۆسەی سیاسییدا، بەڵام وەك خۆیان دەڵێن هەوڵەكانیان بێ ئەنجامبوون، بۆ هاوسەرۆكایەتیش لە حیزبەكاندا تەنیا چاوەڕێی وەڵامن.

ئەگەرچی لە رابردوودا، لە شۆڕشەكانی باشووری كورستان ژنان لەگەڵ پیاوان لە خەباتكردندا بەشداربوون، بەڵام چ لە شاخ و چ  لەشار، ژنان نەیانتوانیووە پۆستی سەرۆكایەتی حیزبەكانیان وەربگرن.</sup> 

^15/4/2015

<sup>دوای ئەوەی لە ساڵی 1951 تاوەکو ساڵی 1961 ، لە لایەن پرۆفیسۆر رایخ سۆلیکی پشکنین بۆ ئەشکەوتی شانەدەر ئەنجامدرا، گۆڕانکاری لە مێژووی مرۆڤناسی لە جیهاندا روویدا، ئەمڕۆش بە دۆزینەوەی ئێسکە پەیکەری سێییەمی مرۆڤی نیاندەرتاڵ، لە هەمان ئەشکەوت جارێکی دیکە گۆڕانکاری لە مێژووی مرۆڤایەتی روودەدات.

پرۆفیسۆر گرایم بارکەر، مامۆستای زانکۆی کامبریجی بەریتانی کە ئێستا سەرۆکایەتی تیمێکی 8 کەسی بۆ پشکنینی ئەشکەوتی شانەدەر دەکات، بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند:" بەدوای وەڵامی لە ناوچوونی مرۆڤی نیاندەرتاڵ دەگەڕێین کە 35 هەزار ساڵ بەر لە زایین ژیاون، کە ئایا هۆکاری لەناوچوونیان چی بووە، تاکە شوێنیش وەڵامدەرەوەی ئەو پرسیارە بێت، ئەشکەوتی شانەدەرە".

بارکەر هەرەها گوتی" ئەمڕۆ لە ئەنجامی پشکنینی ئەشکەوتەکەدا، ئێسکەپەیکەری سێیەمی مرۆڤی نیاندەرتاڵمان دۆزیوەتەوە، بەمەش جارێکی دیکە گۆڕانکاری لە مێژووی مرۆڤناسی لە جیهاندا روودەدات".

بارکەر لەگەڵ تیمێکی 8 کەسیدا، ماوەی 5 رۆژە لە ئەشکەوتی شانەدەر پشکنین بۆ شوێنەواری مرۆڤی نیاندەرتاڵ ئەنجامدەدەن.</sup>

^15/4/2015

^{له‌بڵاوكراوه‌یه‌كی فه‌رمیدا كۆشكی “كرملین” ئه‌مڕۆ هه‌واڵی واژۆكردنی مه‌رسومی پێدانی سیسته‌می دژه‌ موشه‌كی ئێس 300ی به‌ئێران، له‌لایه‌ن “فلادیمێر پۆتین”ه‌وه‌ بڵاوكرده‌وه‌.}

^{به‌ڵام كرملین ئه‌وه‌ی ڕوون نه‌كردۆته‌وه‌ ئایا ڕاسته‌وخۆ و به‌شێوه‌یه‌كی ده‌ستبه‌جێ سیسته‌مه‌كه‌ ئه‌درێته‌ ئێران یاخودنا. ئه‌گه‌رچی مه‌رسومه‌كه‌ ڕێگه‌ خۆش ئه‌كات بۆ ئه‌وه‌ی له‌ئاسمان و ده‌ریا و وشكانیه‌وه‌، باری چه‌ك بۆ ئێران ڕه‌وانه‌ بكرێت.}

^{بڕیاری قه‌ده‌غه‌كردنی فرۆشتنی ئه‌و چه‌كه‌ به‌ئێران، له‌ساڵی 2010دا، سه‌رۆكی پێشوتری ڕووسیا” دیمتری میدڤیدڤ” واژۆی له‌سه‌ر كردبوو.}

^{سه‌رۆكی ئه‌وكاته‌ی ڕووسیا، به‌و بڕیاره‌ ڕێگری كرد له‌وه‌ی ئه‌و چه‌كه‌ بدرێته‌ ئێران كه‌به‌پێی گرێ به‌ستێك له‌گه‌ڵ ڕووسیادا كڕیبووی. گرێ به‌سته‌كه‌ له‌لایه‌ن ڕۆئاواییه‌كان و ئیسرائیله‌وه‌ ڕه‌خنه‌ی زۆری لێ گیرا. قه‌ده‌ه‌كردنه‌كه‌ش به‌پێی بڕیاری 1929ی ئه‌نجومه‌نی ئاسایشی سه‌ربه‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان بوو، كه‌ فرۆشتنی چه‌كی به‌ئێران قه‌ده‌غه‌كردووه‌.}

^{ئێران و ڕووسیا له‌ساڵی 2007 به‌به‌های 800 ملیۆن دۆلار، گرێ به‌ستیان بۆ ڕاده‌ستكردنی ئه‌و جۆره‌ چه‌كه‌ واژۆكردووه‌. له‌توانای ئه‌و سیسته‌مه‌دا هه‌یه‌، هه‌موو ته‌نێكی فڕیو به‌ئاسماندا بخاته‌ خواره‌وه‌. وه‌ك فڕۆكه‌و موشه‌ك.}

^{له‌سه‌ره‌تای ئه‌مساڵدا، له‌پاش سه‌ردانی “سێرگی شۆیگۆ” وه‌زیری به‌رگری ڕووسیا بۆ ئێران، مۆسكۆ پێشنیاری ئه‌وه‌ی كردبوو سیسته‌می “ئانتی -2500″ بدرێته‌ ئێران كه‌ ڕوونوسێكی پێشكه‌وتووی ئێس 300ه‌.}

^14/4/2015

<sup>شانشینی عەرەبیی سعودیە لە ساڵی 2014دا وڵاتی ژمارە یەکە لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا لە کڕینی چەکدا. بەپێی راپۆرتی سەنتەری توێژینەوەی SIPRIی سویسری، کە لە ساڵی 1966ەوە چاودێریی خەرجیی وڵاتانی جیهان بۆ چەککڕین دەکات، لەسەر ئاستی جیهاندا رێژەی چەککڕین دابەزیوە، بەڵام لە سعودیە بە رێژەی 17% زیادیکردووە.

سەنتەرەکە ئامارێکی بڵاوکردووەتەوە و تێیدا روونیدەکاتەوە کە لە ساڵی 2014 سعودیە 80 ملیارد دۆلاری بۆ کڕینی چەک خەرجکردووە. بەپێی راپۆرتی سەنتەرەکە سعودیە ئەو چەکانەی بۆ ئامادەکاری لەترسی پەڕینەوەی ئاگری شەڕ لە سووریا و عێراقەوە بۆ نێو ئەو وڵاتە کڕیوە.

هەر بەپێی راپۆرتی سەنتەرەکە لە 10 ساڵی رابردوودا رێژەی کڕینی چەک لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا دوو قات زیادیکردووە. هەروەها ئۆکرانیاش، بەهۆی هەبوونی کێشەی کریمیا، لە ساڵی رابردوودا بە رێژەی 23% چەککڕینی زیادکردووە. یەکێک لەو وڵاتانەی دیکەی ناوی وەکو چەککڕترین وڵاتی جیهان دێت پۆڵۆنیایە. ئەو وڵاتەش لە ساڵی رابردوودا بە رێژەی 13% خەرجییەکانی کڕینی چەکی بە بەراورد لەگەڵ ساڵانی پێشووتردا زیادیکردووە.

 سەنتەری توێژینەوەی SIPRIی سویسری لەبارەی رێژەی کڕینی چەک لەسەر ئاستی جیهان رایدەگەیەنێت: "بەپێچەوانەی بەرزبوونەوەی رێژەکە لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست، ئەگەر لەسەر ئاستی جیهان سەیربکەین رێژەکە دابەزیوە و کەمتر چەک کڕدراوە. بەگشتیش لەسەر ئاستی جیهان 1 تریلیۆن و 776 ملیارد دۆلار بۆ کڕینی چەک لە ساڵی 2014دا خەرجکراوە".

ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لە کڕینی چەکدا وڵاتی ژمارە یەکە و ساڵانە 610 ملیارد دۆلار بۆ ئەو مەبەستە خەرجدەکات. چین بە پلەی دووەم دێت و 216 ملیارد دۆلار خەرجیی ساڵانەی چەککڕینی هەیە. وڵاتی سێیەم رووسیایە کە ساڵانە 85 ملیارد دۆلار خەرجدەکات بۆ چەککڕین و بەدوایدا سعودیە بە 80 ملیارد دۆلار لە پلەی چوارەمدا دێت.</sup>

^14/4/2015