رۆژی هەینی ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی پرۆژەبڕیارێکی دەربارەی بڵابوونەوەی چەکی مامناوەند و سووک دەرکرد. بەگوێرەی بڕیارەکە هەر لایەنێک یان وڵاتێک چەکی مامناوەند و سوک بۆ گرووپە نایاسایی و توندڕەوەکانی وەکو داعش بنێرێت، ئەوە دەبێت ئەو لایەنە لەلایەن کۆمەڵگای نێودەوڵەتییەوە سزای ئابووری و گەمارۆی نێودەوڵەتی بخرێتە سەر، هەروەها ناردنی چەکی بۆ لایەنە نادەوڵەتییەکان قەدەخە نەکرد، ئەمەش لەبەرژەوەندی هێزی پێشمەرگەیە.
رەیمۆندە مارمۆکەیدی، سەرۆکی ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی دەڵێت "دەبێت ئێمە رێگەبگرین لە گەیشتنی چەکی سووک بە دەست لایەنی هەڵەی وەکو تیرۆرستان، قاچاغچیەکان، گرووپە چەکدارەکان و بە کرێگیراوان. ئەوان شەڕ دەکەن بێ هیچ گرنگیدانێک بە سنوورە نێودەوڵەتییەکان".
بڕیارەکە تەنها دەربارەی داعش و شەڕەکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست نییە و هەوڵێکی نەتەوەیەکگرتووەکانە بۆ رێگەگرتن لە زیاتر بڵاوبوونەوەی چەکی مامناوەند و سووک لە جیهاندا.
بەگوێرەی توێژینەوەیەکی ئینستوتی لێکۆڵینەوە نێودەوڵەتییەکانی سویسری، ئێستا لە جیهاندا ٨٧٥ ملیۆن پارچە چەکی سووک هەیە و ساڵانە نزیکەی ١٢ ملیار فیشەک لەسەرانسەری جیهاندا بەرهەمدەهێنرێت. وڵاتانی ئەندام لە ئەنجوومەنی ئاسایش لەسەر ئەوە کۆکن، کە ئەو چەکە زۆرە نابێت بکەوێتە دەستی هەڵەوە، بەڵام هەر وڵاتێک بەگوێرەی بەرژەوەندی خۆی پێناسەی ئەوە دەکات کە لایەنی هەڵە کێیە.
هەرچەندە رووسیا و چین ڤیتۆی بڕیارەکەیان نەکرد، بەڵام لە هەمانکاتدا پشتگیریشیان نەکرد. ئەوان لەگەڵ وڵاتانی ئەفریقی ئەنگۆلا و چاد و نایجیریا پێشنیاری ئەوەیان کرد، کە پرۆژە بڕیارەکە، ناردنی چەک بۆ هەر لایەنێک کە دەوڵەت نەبێت قەدەغە بکات، بەڵام پێشنیارەکەیان پشتگوێ خرا.
ئسماعیل گاسپەر، باڵوێزی ئەنگۆلا لە نەتەوەیەکگرتووەکان لەو بارەوە دەڵێت "هەرسێ وڵاتی ئەفریقی ئەندام لە ئەنجوومەنی ئاسایش رەتمانکردەوە دەنگ بدەین لەسەر ئەم پرۆژە-بڕیارە . ئەمەش لەبەر ئەوەی لە پرۆژە-بڕیارەکە باسی قەدەغەکردنی پڕچەککردنی بەردەوامی لایەنە نادەوڵەتییەکانی نەکرد".
ئەگەر پێشنیاری وڵاتە ئەفریقییەکان پەسەند بکرایە، ئەوە بە پراکتیکی ناردنی چەک بۆ هێزەکانی پێشمەرگە و سوپای سووریای ئازاد قەدەغە دەکرا. بەڵام پرۆژە بڕیارەکە بە وشەیەکیش دژایەتی ناردنی چەکی نەکرد بۆ لایەنە نادەوڵەتییەکان و تا رادەیەک شەرعیەتی نێودەوڵەتی دا بە ناردنی چەک بۆ هێزە نادەوڵەتییەکانی وەکو پێشمەرگە.
ئەمەش هەڵوێستی نەتەوەیەکگرتووەکانی گۆڕی. پێش دوو هەفتە لە وەڵامی پرسیارێکی رووداو، گوتەبێژی فەرمی نەتەوەیەکگرتووەکان رایگەیاند کە ئەوان لە دژی ناردنی چەکن بەشێوەیەکی راستەخۆ بۆ هێزەکانی پێشمەرگە و میلیشیا سوننی و شیعیەکانی عێراق، بەڵام رۆژی هەینی دوای یەک کاژێر لە دەرچوونی بڕیارەکەی ئەنجوومەنی ئاسایش ئەو هەڵوێستەی نەتەوەیەکگرتووەکان گۆڕا.
23/5/2015