فه‌رهه‌نگ‌ و هونه‌ر

2024-11-15-02-43-47 ڕابردوو بەردەوام گرووپگەلێک هەبوون لە کوردستان کە بەشێوەیەک لە شێوەکان پەیڕەویان لە خەباتی چەکداریی کردووە وەک ڕێبازێک بۆ گەیشتن بە مافەکانی کوردستانییان. بەڵام هەر...
2024-11-15-02-37-43ناودەبرێت، بۆ کوردەکانیش هێشتا بابەتێکە کە جێی گومان و پرسیارە؟، بەوپێیەی هەموان سیناریۆکانی پرۆسەی ئاشتی و چارەسەریان لەساڵی ٢٠١٢ بۆ ٢٠١٥ لەپێش چاوە، کەچۆن ئەو...

په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ

گه‌ڕان

 

بەپێی ئەو هەواڵانەی لە کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکانی پارێزگای سنەوە راگەیێندراوە بەڵام تاوەکو ئێستا لەلایەن ئەنجوومەنی پاسەوانی دەستوورەوە پەسند نەکراوە، ئەنجامی هەڵبژاردنی پەرلەمانی ئێران لە 4 شاری پارێزگای سنە یەکلایی بووەتەوە و هەڵبژاردن لە مەریوان و سەوڵاوا دەچێتە قۆناخی دووەمەوە.

عەلی موحەممەد مورادی بە 40 هەزار و 191 دەنگ بە نوێنەری شارەکانی قوروە و دێگولان هەڵبژێردرا.

موحسێن بیگلەری بە 58 هەزار و 678 دەنگ بە نوێنەری شارەکانی سەقز و بانە لە پەرلەمانی ئێران هەڵبژێردرا.

حەمدوڵڵا کەریمی بە 15 هەزار و 919 دەنگ بە نوێنەری شاری بیجاڕ هەڵبژێردرا.

لە شارەکانی مەریوان و سەوڵاوا مەنسوور مورادی و ئومید کەریمیان دەنگی یەکەم و دووەمیان هێناوە و بەو شێوەیە هەڵبژاردن لەو شارانە دەچێتە قۆناخی دووەم.

ئەنجامی شارەکانی سنە، دیواندەرە و کامیاران تاوەکو ئێستا یەکلایی نەبووەتەوە بەڵام بەپێی ئەنجامە بەراییەکان سەید مەهدی فەرشادان براوەی یەکەمە و سەید ئەحسەن عەلەوی کەسی دووەمە کە دەگوترێت ئەگەری هەیە هەڵبژاردن لەو شارانە بچێتە قۆناخی دووەمەوە.

بەپێی ئامارەکانی کۆمیسۆنی هەڵبژاردنەکانی پارێزگای سنە، 604 هەزار کەس لەو پارێزگایە بەشدارییان لە هەڵبژاردن کردووە.

بۆ هەردوو هەڵبژاردنی پەرلەمان و ئەنجوومەنی شارەزایانی رێبەری لە پارێزگای سنە 1 ملیۆن و 161 هەزار و 537 کەس مافی دەنگدانیان هەبووە، لەو پارێزگایەدا هەزار و 197 بنکەی دەنگدان كرابوونەوە.

27/2/2016

 

بەپێی ئەو هەواڵانەی لە کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکانی پارێزگای ورمێ راگەیێندراوە بەڵام تاوەکو ئێستا لەلایەن ئەنجوومەنی پاسەوانی دەستوورەوە پەسند نەکراوە، ئەنجامی هەڵبژاردنی پەرلەمانی ئێران لە چەند شارێکی ئەو پارێزگایە یەکلایی بووەتەوە و زیاتر لە 60%-ی ئەو کەسانەی مافی دەنگدانیان هەبووە لە هەڵبژاردنەکان بەشدار بوون.

نادر قازی پوور کە بەرەچەڵەک تورکە تاوەکو ئێستا لە شاری ورمێ کەسی یەکەمە و زۆرینەی دەنگەکانی بەدەستهێناوە.

قەسیم عوسمانی بە 47 هەزار و 163 دەنگ بەنوێنەری شاری بۆکان هەڵبژێردرا.

رەسوڵ خدری لە پیرانشار و سەردەشت زۆرینەی دەنگەکانی بەدەستهێناوە.

جەلال مەحموودزادە لە مهاباد زۆرینەی دەنگەکانی بەدەستهێناوە.

عەبدولکەریم حوسێنزادە لە نەغەدە و شنۆ زۆرینەی دەنگەکانی بەدەستهێناوە.

بەپێی دوایین ئامارەکان دانیشتووانی ورمێ 3 ملیۆن و 233 هەزار کەسە، لەو ژمارەیەشدا 2 ملیۆن و 299 هەزار کەس مافی دەنگدانیان هەبووە

27/2/2016

 

بەپێی ئامارە فەرمییەکان، 7%ی خەڵکی ئێران و رۆژهەڵاتی کوردستان لەدەرەوە دەژین. ئەنجوومەنی باڵای کاروباری ئێرانییەکانی دەرەوەی ئێران، ژمارەی ئێرانییەکانی دەرەوەی بە نزیکەی 6 ملیۆن کەس مەزەندەکردووە. زۆربەیان لە دژبەرانی کۆماری ئیسلامین و دوای رووخانی سیستمی پاشایەتی و لەماوەی 37 ساڵەی حوکمڕانی کۆماری ئیسلامی لە 26 وڵاتی جیهان بڵاوبوونەتەوە. نزیکەی یەک ملیۆن و نیویان لە ئەمریکا دەژین. هەڵبژاردنەکانی پەرلەمان و ئەنجوومەنی شارەزایان لە دەرەوەی ئێران بەڕێوەناچێت و تاران لە هیچ وڵاتێک بنکەی دەنگدانی نەکردووەتەوە.

زیاتر لە 30 حیزب و لایەنی سیاسی ئێرانی و کوردی لە دەرەوەی ئێرانن کە زۆربەیان هەڵبژاردنەکانیان بایکۆت کردووە. ئەنجوومەنی نیشتمانی بەرگری ئێران کە رێکخراوی موجاهیدنی خەڵقیشی لەخۆ گرتووە و ناوەندی سەرەکی لە فەرەنسایە، هەڵبژاردنەکانی ئێرانی بایکۆت کردووە. مریەم رەجەوی بەناوی سەرۆککۆماری هەڵبژێردراوی بەرگری ئێران رایگەیاندووە: "ئەنجامی سیناریۆی هەڵبژاردنەکان هەرشتێک بێت، رژێمی ئێران لاواز دەکات و پەرەبە کێشە نێوخۆییەکانی مەلاکان و ناڕەزایەتییە گشتییەکان دەدات".

ئەنجوومەنی نیشتمانی ئێران کە لەلایان رەزا پەهلەوی، کوڕی دوایین شای ئێران سەرۆکایەتی دەکرێت، داوای لە خەڵک کردووە بەشداری لە هەڵبژاردنێکدا نەکەن کە مەشروعیەت بە رژێمێک دەدات کە بەرەو رووخان هەنگاوی دەنێت.

حیزبە چەپەکانی ئێران بە کۆمۆنیست، مارکسیست، لێنینست و مائۆئیستی و حیزبی توودەوە، هەڵبژاردنەکانی ئێرانیان بایکۆتکردووە.

بایکۆتکردنی ئەو حیزبانە لەکاتێکدایەتاران هەموو حیزبە ئۆپۆزیسیۆنەکانی بە نایاسایی و هەڵوەشاوە ناوبردووە و رێژەی راستەقینەی ئەندام و لایەنگرانیان لەناوخۆی ئێران ناڕوونە.

سەرەڕای هەڵوێستی بایکۆت، هەندێک لە کەسایەتیە سیاسییە ئێرانییەکانی دەرەوە پشتیوانی لە رەوتی ریفۆرم دەکەن و پێیانوایە خەڵک دەتوانێ بە هەڵبژاردنی ریفۆرمخوازان، بەرە بەرە رێگا بۆ هەڵبژاردنێکی ئازاد و حکومەتێکی کراوە خۆش بکات. لەو نێوەدا یەکێتی کۆماریخوازانی ئێران بەپێچەوانەی رای گشتی ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانی داوای لە خەڵک کردووە بەشداری لە هەڵبژاردنەکاندا بکەن.

فەروخ نیگەهدار، سەرکردەی یەکێتی کۆماریخوازان کە بۆ هەڵبژاردنی پێشوو گەڕابووەوە ئێران، دەڵێ "بایکۆت هیچ کاریگەرییەکی لەسەر رای خەڵک نابێت. زۆربەی دەنگدەران دەنگ بە گۆڕان و ریفۆڕم دەدەن. ئەگەر هێزە ریفۆڕمخوازەکان یەکگرتوو و یەکهەڵوێست بن، دەتوانن پیلانی توندڕەوەکان تێک بدەن".

بەپێچەوانەی هەڵوێستی چەندساڵەی ئۆپۆزیسیۆن، لە هەڵبژاردنەکانی رابردوودا، زۆرینەی شەقامی ئێران بەشداریان لە هەڵبژاردنەکاندا کردووە و ئێستاش لایەنگرانی هەڵبژاردن، مزگێنی ئەوەدەدەن کە بە سەرکەوتنی ریفۆڕمخوازان، قۆناخێکی نوێی چاکسازی و گۆڕانکاری لە کۆماری ئیسلامی ئێراندا دەستپێدەکات.
27/2/2016

 

لە خولەکە سەرەتاییەکانی دەستپێکردنی هەڵبژاردنەکانی ئێران، عەلی خامەنەیی دەنگی خۆی خستە نێو سندووقی ژمارە 110 لە مزگەوتی حوسەینییەی ئیمام خومەینی لە تاران، پاشان ئاشکرایکرد هەر کەسێک ئێرانی خۆشدەوێت و کۆماری ئیسلامی ئێرانیشی خۆشدەوێت، ئەوا با لە هەڵبژاردنەکان بەشداری بکات.

محەممەد جەواد زەریف، وەزیری دەرەوە، لە مزگەوتی حوسێنییەی جەماران لە تاران دەنگی خۆی دا و گوتی "بەشداریکردنی بێسنووری خەڵکی ئێران لە هەڵبژاردنەکان، ئاماژەیەکە بۆ توانای بێسنووری ئێرانییەکان لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتیدا".

هاشمی رەفسنجانی، سەرۆکی کۆمەڵەی دیاریکردنی بەرژەوەندییەکانی دەوڵەت، لەگەڵ هاوسەر و کچەکەی هەر لە مزگەوتی حوسێنییەی جەماران لە تاران دەنگی خۆی خستە سندووقەکانەوە و، ئاشکرایکرد "گەل خۆی دەزانێت چ کەسێک هەڵبژێرێت".

دوای رەفسنجانی، محەممەد رەزا عارف، ئەندام لە کۆمەڵەی دیاریکردنی بەرژەوەندییەکانی دەوڵەت، لە مزگەوتی حوسێنییەی ئیرشاد لە تاران دەنگی داو گوتی"هیوادارم بەشداری خەڵک بگاتە 75%".

عەلی لاریجانی، سەرۆکی پەرلەمانی ئێران، لە سندووقی ژمارە 24 لە مزگەوتی حەسەن عەسکەری لە تاران دەنگی دا و گوتی "ئەمەی کە ئێستا خەڵکی ئێران گرنگی بە ئایەندەی خۆی دەدات و بەشداری هەڵبژاردنەکان دەکات، جێی خۆشحاڵییەو، هاندەرێکە بۆ زیاتر کارکردن".

حەسەن خومەینی و یاسر خومەینی، لە مزگەوتی حسێنییەی جەماران لە تاران بەشداری هەڵبژاردنەکانیان کرد.

حوسێن عەلی ئەمیری، وەزیری دەوڵەت سەبارەت بە بەشداریکردنی ئیێرانییەکانی دەرەوەی ئەو وڵاتە لە هەڵبژاردنەکان رایگەیاند "ئێمە بۆ هەڵبژاردنەکانی پەرلەمان، هیچ سندووقێکمان لەدەرەوەی وڵاتدا نییە".

کازم سدیقی، گوتاربێژی کاتی تاران، بەشداری هەڵبژاردنەکانی کرد و گوتی "بەشداریکردنی خەڵک سەرکەوتنی شۆڕشی ئێرانە، خەڵکی ئێرانیش بەمەبەستی ئەنجامدانی داستان و پاراستنی شۆڕشی ئیسلامی بەجۆشوخرۆشەوە بەشداری هەڵبژاردنەکان دەکەن".
27/2/2016

 

ئەنجوومەنی پاسەوانی دەستووری ئێران دەنگۆی راگرتنی هەڵبژاردنەکان رەتدەکاتەوە و رایدەگەیێنێت: "هەر هەنگاوێک بۆ راگرتنی هەڵبژاردنەکان دەبێت پێشتووتر رەزامەندی ئەنجوومەنی پاسەوانی دەستووری بۆ وەرگیرابێت".

دەستەی ناوەندی چاودێری ئەنجوومەنی پاسەوانی دەستوور لە چوارەمین راگەیێندراوی خۆیدا رایگەیاند: "هیچ دەزگایەک بێجگە لە دەستەی پاسەوانی مافی بەتاڵکردنەوە یان راگرتنی هەڵبژاردنی نییە".

لە راگەیێندراوەکەدا هاتووە: "هەر هەنگاوێک کە دەنگۆی ئەوەی لێبکەوێتەوە کە هەڵبژاردن رابگرێت، بەبێ وەرگرتنی رەزامەندی پێشووتر لە ئەنجوومەنی پاسەوانی دەستوور، بەپێچەوانەی یاسایە".
26/2/2016

 

جه‌نه‌راڵ فیلیپ بریدلۆڤ فه‌رمانده‌ی سوپای ئه‌مریكا له‌ ئه‌ورووپا رایگەیاند "رووسیا، هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی درێژخایه‌نی له‌سه‌ر ئه‌مریكا دروست كردووه‌. ئەگه‌ر پێویست بكات له‌گه‌ڵی ده‌جه‌نگین و سه‌رده‌كه‌وین".

جەنەراڵ بریدلۆڤ كە لە كۆمسیۆنی خزمەتە چەكدارییەكانی ئەنجوومەنی نوێنەرانی ئەمریكا وەڵامی پرسیاری پەرلەمانتارانی دەدایەوە، ئاماژەی بەوە كرد كە رووسیا لەم ساڵانەی دواییدا دووبارە هەڵوێستی شەڕانگێزی گرتووەتەبەر. لەبەرئەوە پێویستە سوپای ئەمریكا سەرلەنوێ لە ئەورووپا پێكبهێنرێتەوە. چونكە رووسیا بەتایبەتی بەهۆی سوودی جوگرافیای ئەورووپاوە، ژێر دەریاییەكانی و سیستمەكانی چەكی وای كردووە ئەمریكا لە ئەورووپادا "ناوچەی بەرگری" دروست بكات.

هەروەها گوتی "لەگەڵ هاوپەیمانانمان و هاوبەشەكانماندا كار دەكەین، ئێستە هەوڵ دەدەین رووسیا پەشیمان بكەینەوە. ئەگەر پێویستیش بكات دەجەنگین و ئامادەكاری بۆ سەركەوتن دەكەین. ئەو ئامادەكاریەشمان بنەمای پەیامی پەشیمانكەرەوەیە".

بریدلۆڤ، ئەوەشی خستەڕوو كە وەك سەردەمی جەنگی سارد پێشبینی هەڵوێستێكی سەربازی ناكرێت، هەروەها ئیدی پێویست ناكات هەوڵ بدرێت رووسیا وەك هاوبەش نیشان بدرێت. چونكە رووسیا نەیاری هەڵبژاردووە، كە ئەمەش هەڕەشەیەكی درێژخاینی لەسەر بوونی ئەمریكا دروست كردووە.
26/2/2016

 

دوو لایەنی سەرەكی ھەڵبژاردنەكانی ئێران دوا بانگەشەكانی خۆیان كردووە، ریفۆرمخوازەكان ئەگەرچی كاندیدی كەمیان بۆ ماوەتەوە، بەڵام دەڵێن پەرلەمانێكی جیاواز دروستدەكەین، ھاوكات پارێزگارانيش دەڵێن زۆرینەی پەرلەمان ھەر بۆ ئەوانە و رەخنەش لەحكه‌ومەتی حەسەن رۆحانی دەگرن.

لایەنە سیاسییەکانی ئێران دوا بەڵێنەکانیان بە خەڵکی ئێران دا ، بۆ ئەوەی ئاراستەی دەنگی دەنگدەران بەرەو خۆیان بگۆڕن، لەدوو کەمپەینی سەرەکی هەڵبژاردنەکان هەردوولا هەموو هەوڵێکیان دا، بۆ ئەوەی یەکیان بەوتەی خۆیان بۆ سەردەمی زێرین بگەرێنەوە،و لەولاش مەترسی لادان و دەرچوون لە سیستەمی سیاسی کەم بکەنەوە. بەڵام هەردوولا ئاراستەی بەڵێنەکەنیان هەر بەرەو باشکردنی گوزەرانی خەڵک بووە.

ئاماره‌كان

ژمارەی دانیشتووانی ئێران 77,450,000

ژمارەی دەنگدەران 56.915.026

ژمارەی كاندیدەكان 5.550

ژمارەی سندووقەكان 120.000

بەرگەی دەنگدان 120.000.000

لەھەڵبژاردنەكانی ئێستادا وەكوو دوو خوولی پێشووتری ھەڵبژاردنەكان دوو لایەنی سیاسیی ئوسوڵگەراو ریفۆرمخواز جارێكیتر بەرامبەر یەكتر وەستاونەتەوە، ئەگەرچی زۆرینەی بەربژێرەكانی ریفۆرمخوازان شیاویان قبووڵ نەكراوە، بەڵام بانگەشەكانیان گەرمن. لەولاش ئوسوڵگەراكان ژمارەیەكی زۆری بەربژێرەكانیان قبووڵ كراون، و بە ھەگبەیەكی پڕەوە خەریكی بانگەشەن، دەگوترێت دەسەڵاتی سیاسیی و راگەیاندنەكانیش لەگەڵ ئەوان (ئوسولگەراكان ئەوانەن كە دەگوترێ لە ربێبەری ئێران عەلی خامنەیی نزیكن).

به‌ره‌ی یه‌كگرتووی كورد

ھاوكات ئەمجارە لایەنە سەربەخۆكانی دیكەو لەسەرووی ھەموویان كوردەكان ھەن، كە دوای رەتكرانەوەی سەرجەم كاندیدەكانی بەرەی یەكگرتووی كورد لەدووڕیان دان، كە دەنگ بدەن، یان نا. و دەوترێ ئێستا كوردەكان خەریكە گرەو لەسەر ھەندێك كاندیدی جێی متمانەی سەربەخۆ دەكەن.

هه‌ڵوێستی سه‌ركرده‌كانی ئۆپۆزیسیۆن

یەکێک لە رێبەرانی بەندکراوی ریفۆرمخوازانی ئێران دەڵێ: بە مەبەستی پاراستنی کۆمارییەتی سیستەم دەنگ دەدەم.

مەهدی کەڕووبی، پاڵێوراوی دەیەمین خولی سەرۆک کۆماریی ئێران، ساڵی ٢٠١٠لەلایەن کۆماری ئیسلامییەوە لە ماڵی خۆیدا دەستبەسەرکرا.

لە دەیەمین خولی هەڵبژاردنی سەرۆک کۆماریدا، میرحسێن مووسەوی و مەهدی کەڕووبی، دوو پاڵێوراوی هەڵبژاردنەکە رایانگەیاند: دەنگەکانیان بە سوودی مەحموود ئەحمەدی‌نەژاد دزراوە. ئەمەش سەرهەڵدانی دەنگدەرانی لێکەوتەوە و دوای کوشتن و دەستگیرکردنی بەشداربووان، سەرهەڵدانە کۆتایی پێهات و تا ئێستا موسەوی و کەڕووبی وەک دوو رێبەری ریفۆرمخوازان لە ماڵی خۆیاندا دەستبەسەرن.

محەمەد تەقی کەڕووبی، کوڕی مەهدیی کەڕووبی لە زمان دایکییەوە ئەم هەواڵەی لە سەر دیواری فەیسبووکی خۆی بڵاو کردووەتەوە.

گرفتی ده‌نگدان

وەزیری ناوخۆی ئێران دەڵێت، رێگا نادەین دەنگدەران لە شار و گوندەکانەوە بۆ تاران بگوازرێنەوە.

عەبدوڕەزا رەحمانی فەزڵی، لە وەڵامی ئەو دەنگۆیەدا کە پارێزگاره‌كان بەتەمان رۆژی دەنگدان یەک ملیۆن هاووڵاتی لە شاروگوندەکانەوە بۆ تاران بگوازنەوە، ئەم لێدوانەی دا.

رەحمانی فەزڵی گوتی: وەک بیستوومانە بەتەمان ئەم هەموو دەنگدەرە بە پاس بۆ تاران بگوازنەوە کە ئەمەش کارێکی ئەستەمە، بەڵام ئەگەر هەموو دەنگدەران لەتاران کۆ بکەنەوە، هیچ کێشەیەکمان نابێت.

رۆژێک بەرلە قسەکانی رەحمانی فەزڵی، رەسوڵ مونتەجەب‌نیا، جێگری حزبی ئیعتمادی میللی، گوتبووی بناژۆخوازان بە مەبەستی زیادکردنی دەنگی کاندیدەکانیان لە تاران، یەک ملیۆن کەس بۆ ئەم شارە دەگوازنەوە.

حزبی ئیعتمادی میللی، سەربە مەهدی کەڕووبی، یەکێک لە بەربژێرە بەندکراوەکانی سەرۆک کۆماریی سەر بە ریفۆرم خوازانە.
26/2/2016

 

وەزیری دەرەوەی تورکیا رایدەگەیەنێت، پارتی یەکێتی دیموکراتی (پەیەدە) و یەکینەکانی پاراستنی گەل (یەپەگە) بەهەمان شێوەی داعش دەیانەوێت سووریا دابەش بکەن.

مەولوود چاوشۆغڵو، وەزیری دەرەوەی تورکیا رۆژی پێنجشەممە 25/2/2016 رایگەیاند " پەیەدە و یەپەگە وەکو چەکدارانی رێکخراوی دەوڵەتی ئیسلامی (داعش) دەیانەوێت سووریا دابەشبکەن، بەڵام یەکگرتوویی ئەو وڵاتە دەبێت پارێزراو بێت و، تورکیا بە هیچ شێوەیەک لەگەڵ دابەشبوونی خاکی سووریادا نییە".

وەزیری دەرەوەی تورکیا هەروەها رایگەیاند " ئامانجی یەپەگە دیارە و، دەیەوێت سووریا بەسەر دوو بەشدا دابەش بکات... پەیەدە و یەپەگە دەیانەوێت بە هەمانشێوەی چەکدارانی داعش سووریا دابەشبکەن بۆ ئەوەی حکومەتێکی تایبەت بە خۆیان پێکبهێنن."

چاوشۆغڵو جەختی کردەوە لەوەی، ئەوان وەک تورکیا بەهیچ شێویەک لەگەڵ دابەشبوونی خاکی سووریادا نین و، دەیانەوێت سووریا بە یەکگرتوویی بمێنێتەوە.
25/2/2016

 

"ئه‌سكه‌نده‌ر وه‌توت" په‌رله‌مانتاری عێراقی، ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كه‌ جموجوڵه‌كانی توركیا له‌باكوری وڵات، به‌شێكن له‌پلانێكی هه‌رێمایه‌تی بۆ دابه‌شكردنی عێراق و ناوچه‌كه‌ به‌گشتی. ئه‌وه‌ش به‌هاوكاری ئه‌مریكا و زایۆنیزمه‌. هاوكات داوای كرد ڕێككه‌وتنی ستراتیژی نێوان ئه‌مریكا و عێراق هه‌ڵبوه‌شێنرێته‌وه‌، وه‌ك كاردانه‌وه‌یه‌ك به‌رانبه‌ر به‌و ته‌شقه‌ڵانه‌ی كه‌ هاوپه‌یمانه‌كانی ئه‌مریكا به‌رانبه‌ر به‌عێراق ئه‌نجامی ده‌ده‌ن، له‌وانه‌ توركیا و سعودیه‌.

ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی عێراق كه‌ئه‌ندامی لیژنه‌ی ئاسایش و به‌رگری په‌رله‌مانه‌، به‌ئاژانسی"فارس"ی ئێرانی ڕاگه‌یاندووه‌: " عێراق پێویستی به‌لایه‌نه‌ ده‌ره‌كییه‌كان نیه‌، ئه‌وه‌ی توركه‌كانیش ده‌كه‌ن، به‌شێكه‌ له‌پلانێكی هه‌ریمایه‌تی بۆ دابه‌شكردنی عێراق، ئه‌وه‌ش به‌ڕوونی دیاره‌".

هه‌روه‌ها ده‌ڵێت: " به‌داخه‌وه‌ توركه‌كان له‌سه‌رده‌می ڕژێمی پێشوودا نه‌یانده‌توانی به‌رانبه‌ر به‌عێراق بجوڵێن، چونكه‌ عێراق سوپایه‌كی به‌هێز و موشه‌كی زه‌وی –زه‌وی هه‌بوو، بۆیه‌ پێویسته‌ ئێستاش هێزی خۆمان ئاماده‌ بكه‌ین و، ئه‌وانی پێ ئاگادار بكه‌ینه‌وه‌، به‌تایبه‌تی هێزی ئاسمانی".

هه‌روه‌ها باسی مانۆڕه‌كه‌ی سعودیه‌ش ده‌كات وده‌ڵێت: " ئه‌و مانۆڕه‌ی سعودیه‌ پێی هه‌ستاوه‌، هیچ نیه‌ جگه‌له‌ ته‌شقه‌ڵه‌ پێكردن، شانبه‌شانی ئه‌و پلانه‌ ئه‌مریكی-زایۆنیه‌ی كه‌ له‌ناوچه‌كه‌دا پیاده‌ ده‌كرێت".
25/2/2016

 

"باراك ئۆباما" سه‌رۆككۆماری ئه‌مریكا ئه‌مڕۆ جه‌ختی له‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ هۆشداریداوه‌ له‌وه‌ی زیاده‌ڕه‌وی بكرێت له‌ هه‌ڵچنینی ئومێد له‌سه‌ر ڕێككه‌وتنی ئاگربه‌ست له‌سوریادا.

سه‌رباری ئه‌وه‌ش ئۆباما له‌دوای كۆبوونه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ "شاعه‌بدوڵا"ی ئه‌رده‌، له‌كۆشكی سپیدا به‌ڕۆژنامه‌نووسانی ڕاگه‌یاند: " ئه‌گه‌ر هه‌ندێ به‌ره‌و پێشه‌وه‌ چوون له‌سوریادا بێته‌ كایه‌وه‌، ئه‌وه‌ ده‌بێته‌ هۆی هاتنه‌ پێشه‌وه‌ی پرۆسه‌یه‌كی سیاسی بۆ كۆتایی هاتنی ئه‌و شه‌ڕه‌ ناوخۆییه‌ی كه‌ پێنج ساڵه‌ له‌و وڵاته‌دا به‌رده‌وامه‌".

هه‌روه‌ها ئۆباما دووپاتی كرده‌وه‌ كه‌ئه‌مریكا ئاماده‌یه‌ هاوكاری ئه‌رده‌ن بكات له‌مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ ئه‌و په‌نابه‌رانه‌دا كه‌ په‌نایان بۆ سنوره‌كانی هێناوه‌، به‌هۆی كێشه‌كانی عێراق و سوریاوه‌.
25/2/2016

 

عەبدوڕەحمان سدیق ئەندامی بۆردی مافی چارەنووس لە یەكێتی پەرلەمانتارانی كوردستان رایگەیاند "ئاسایشی ئەورووپا و ئاسایشی بەشێكی جیهانیش لەسەر هەرێمی كوردستانە، خۆ دەبێت دواتر شتێكی زیاتری دەست بكەوێت چی دەوڵەت بێت یان كۆنفدراڵی".

ئەمڕۆ چوارشەممە یەكێتی لاوانی دیموكراتی كوردستان لە شاری هەولێر كۆنفڕانسی "ریفراندۆم وەك هەنگاوی بەرایی سەربەخۆیی" لە هۆڵی سەنتەری رۆشنبیری و كۆمەڵایەتی زانكۆی سەڵاحەدین رێكخست كە تێیدا چەندین بابەت پێشكەش كران و هەموویان تایبەت بوون بەو پرسەوە.

عەبدوڕەحمان سدیق لە وتارێکدا لەبارەی ریفراندۆمەوە گوتی "دەبێت پێنج پرسیار لەخۆمان بكەین كە ئەوانیش بۆچی ریفراندۆم؟ كەی؟ لە كوێ؟ چۆن؟ كێ؟".

زیاتر گوتی "پێویستە سیاسەتمەدارەكانی كوردستان ئەوە بە جیهان بڵێن كە كورد ریفراندۆم دەكات بۆ دەوڵەت لە باشووری كوردستان نەك لە هەر چوار پارچەی كوردستان، چونكە زۆرێك پێیان وایە كورد بۆ كوردستانی چوار پارچە و دەوڵەت دامەزراندن لەسەر ئەو پارچانە دەكەن".

هەروەها گوتیشی "پێشتر دەرفەتی ئەوە هەبوو ریفراندۆم بكرابایە، بەڵام نەكرا، ئێمەش پێمانخۆش بوو زووتر كرابایە، بەڵام ئێستە كە بەرەو ئەوە دەچین بیكەین، نابێت رەشبین بین".

باسی لەوەش كرد كە پێویستە لایەنە سیاسییەكان لەنێو خۆیاندا یەكڕیزی بپارێزن، چونكە یەكڕیزی قازانجی زۆر لەسەر ئاستی نێوخۆ و لەسەر ئاستی نێودەوڵەتیش بە دۆخی هەرێمی كوردستان دەگەیەنێت.

عەبدورەحمان سدیق دووپاتی کردەوە "هەر لایەنێك دژی ریفراندۆم و سەربەخۆیی كوردستان بوەستێتەوە لە پێناو بەرژەوەندی وڵاتێكی دەوروبەر یان جیهان، ئەوا خۆی دەسووتێنێت".
25/2/2016

 

"ئەحمەد جەنەتی" سەرۆكی ئەنجومەنی چاودێری (شوورای نیگابان)ی ئێران لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەنووسیدا بەشداریی 12 هەزار كەس لە هەڵبژاردنەكانی ئێران بە پرسێكی "سیاسی"وەسف كرد و گوتی هەكوو ئەو كاندیایانەی لە رەوتی فیتنەدا رۆڵیان هەبووە، رەتمان كردوونەتەوە.

ئاژانسی فارس لەم بارەوە لەزاری جەنەتییەوە بڵاوی كردووەتەوە، ئێمە لە پەسەندكردنی كاندیداكاندا زۆر بە وردی كارمان كردووەتەوە و هەموو ئەو كەسانەی پێشینەی فیتنەگەرییان هەبووە، یان پەیوەندییان بە رووداوەكانی ساڵی 2009وە هەبووە، راستەوخۆ رەتكان كردوونەتەوە."

لە درێژەدا ئاماژەی بەوەش كردووە ئەو زیان و خەسارانەی كە رەوتی فیتنەی ساڵی 2009 لە ئێرانی داوە لە زیانی هەشت ساڵی ئێران و عێراق زیاتر بووە و ئێستاش سەرانی فیتنە هەر رووهەڵماڵراوانە پۆست و پلە وەردەگرن، بۆیە ئەوان لە بەڕێوەبەریی وڵاتدا نابێ‌ هیچ مافێكیان هەبێت.

عەلی خامنەیی رێبەری كۆماری ئیسلامی و باڵی بناژۆخوازی ناو دەسەڵای سیاسیی ئێران ئەو كەسانەی كە دوای هەڵبژاردنی سەركۆماری لە ساڵی 2009 خۆپیشاندانیان كرد بە "فیتنە" ناودێر دەكەن و بەم تۆمەتەش دەیان كەسیان خستووەتە زیندان.

لە خولی دەیەمی هەڵبژاردنەكانی ئێراندا 12 هەزار كەس خۆیان كاندید كرد و زیاتر لە 7 هەزار كەسیان رەت كرانەوە و بۆ پێنجەمین خولی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی شارەزایانی رێبەریش 800 كەس خۆیان كاندید كرد كە زیاتر لە 400 كەسیان رەت كراونەتەوە و بەپێی ئامارەكان زیاتر 50%ی كاندیداكان رەت كراونەتەوە و لەم خولەدا رێژەی رەتكراوەكان لە هەموو خولەكانی دیكەش زیاتر بووە.
24/2/2016

 

بۆ یەکەمجار کوردانی دانیشتووی تاران بۆ بەشداریکردن لە هەڵبژاردنەکان، لیستێکیان بەناوی لیستی هاوپەیمانێتی کوردی تاران پێکهێناوە کە لە 23 بەربژێری کورد پێکهاتوون و بە پێچەوانەی هەموو لیستەکانی دیکەی هەڵبژاردنی ئێران، سەر لیستەکانی سێ بەربژێری ژنن.

بەشێوەیەکی مامناوەندی رێژەی دەنگدەرانی کورد لە بازنەی هەڵبژاردنی تاران نزیکەی 1ملیۆن و 200 هەزار کەس دەبێت و تەنیا مەرجی سەرکەوتنی بەربژێرە کوردەکانیش لەوەدایە کە هەموو دانیشتووانی کوردی تاران دەنگیان پێبدەن.

هەڵبژاردنی خولی دەیەمی پەرلەمانی ئێران، کوردانی نیشتەجێی تارانیشی هەنگاوێک بەرەو پێش بردووە. بۆ یەکەمجار رێژەیەکی زۆر کاندیدی کورد لە بازنە 30 کورسییەکەی هەڵبژاردنی تاران، ناوی خۆیان نووسی و 23 کەسیشیان رێگەی خۆکاندیدکردنیان پێدرا. ئەوەش بووەتە خاڵێکی گرینگ لە مێژووی کاری سیاسی کورد لە تاران.

کاندیدی کورد لە تاران چیدیکە خۆیان بە لیستی لایەنە سیاسییە سەراسەرییەکان هەڵناوەسیوە، ئەوان لیستێکی تایبەت بە خۆیان هەیە. لیستی هاوپەیمانێتی کوردی تاران کە لە 23 کاندیدی کورد پێکهاتووە 7 یان خەڵکی ئیلامە،5 یان کرماشان، 3 کاندید خەڵکی پارێزگای سنە، 3 خەڵکی پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری، 2 لۆڕستانی، 1 کاندیدی خەڵکی ئەسەدئاوای هەمەدان و 1یش خەڵکی قوچانی پارێزگای خۆراسانە، یەکدانەشیان کوردی قەزوینە.

لیستی هاوپەیمانێتی کوردی تاران، پێچەوانەی هەموو لیستەکانی دیکەی هەڵبژاردنی ئێران، سەر لیستەکانی سێ کاندیدی ژنن. 7 کاندیدیش کەسایەتی سیاسی ریفۆرمخوازن کە دەگوترێ لە بەرنامە سیاسییەکانی کاندیدە کوردەکان نزیکترن.

تاوەکو ئێستا هیچ کوردێک کورسی پەرلەمانی تارانی بەدەستنەهێناوە. لە بازنەی هەڵبژاردنی تاران کە شارەکانی رەی، شەمیرانات و ئیسلام ئابادیشی لەگەڵدایە، نزیکەی 6 ملیۆن کەس دەتوانن دەنگ بدەن.

لە خولی رابردووی هەڵبژاردنەکانی پەرلەمان لە بازنەی هەڵبژاردنی تاران، 2 ملیۆن و 335 هەزار و 124 کەس دەنگیان دابوو و کەسی یەکەم نزیکەی 1 ملیۆن و 120 هەزار دەنگی بەدەستهێنابوو، بەڵام پێدەچێت لە هەڵبژاردنی خولی دەیەمدا، رێژەی بەشداری خەڵک بە تایبەت لە تاران، بە رێژەیەکی بەرچاو زیاد بکات، هەرچەندەش رێژەی بەشداری خەڵک زیاتر بێت، شانسی سەرکەوتنی کاندیدە کوردکان کەمتر دەبێ. چوونکە بەپێی ئامارە نافەرمییەکان، لەنێوان 1 ملیۆن و نیو تا 2 ملیۆن کورد لە تاران نیشتەجێن.

ئەگەر بەشێوەیەکی مامناوەندی رێژەی دانیشتووانی کوردی تاران بە 1 ملیۆن و 700 هەزار کەس بخەمڵێندرێن و ئەوە لەبەرچاو بێ کە نزیکەی 65%-ی دانیشتووانی ئێران، مەرجی دەنگدان دەیانگرێتەوە، بەشێوەیەکی تەخمینی رێژەی دەنگدەرانی کورد لە بازنەی هەڵبژاردنی تاران نزیکەی 1ملیۆن و 200 هەزار دەبێت، تەنیا مەرجی سەرکەوتنی کاندیدە کوردەکانیش لەوەدایە کە هەموو دانیشتووانی کوردی تاران دەنگیان پێبدەن.
24/2/2016

 

سایتی فه‌رمی كۆشكی "كرملین" ده‌قی ته‌واوی ئه‌و ڕێككه‌وتنه‌ی بڵاوكرده‌وه‌، كه‌ئه‌مریكا و ڕووسیا له‌باره‌ی ئاگربه‌ست له‌سوریادا له‌سه‌ری ڕێككه‌وتوون.

له‌به‌ر گرنگی ئه‌و ڕێككه‌وتننامه‌یه‌ له‌ڕووی سیاسی و مێژوییه‌وه‌" باسنیوز" به پێوستی زانی ده‌قی ته‌واوی به‌كوردی بڵاوبكاته‌وه‌.

22/2/2016

ده‌ستپێك

ڕووسیای فیدراڵ و وڵاته‌یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا، به‌و پێیه‌ی كه‌ دوو هاوبه‌شی سه‌ره‌كین له‌ناو گرووپی نێوده‌وڵه‌تی هاریكاری سوریادا، له‌هه‌وڵێكدا بۆ دۆزینه‌وه‌ی چاره‌سه‌رێكی سیاسی بۆ قه‌یرانی سوریا، له‌گه‌ڵ ڕێزی ته‌واو بۆ ڕۆڵی سه‌رۆكی ڕێكخراوی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان. ده‌یانه‌وێت هاوكارییه‌كی زۆر به‌هێز پێشكه‌ش بكه‌ن بۆ ڕاوه‌ستاندنی قه‌یرانه‌كه‌ی سوریا و، دروستكردنی بارودۆخ بۆ پرۆسه‌ی ڕاگوزه‌ری سیاسی سه‌ركه‌وتوو، به‌سه‌رۆكایه‌تی سورییه‌اكن و به‌هاوكاری نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان، تاكو ڕاگه‌یه‌نراوی میونیخ به‌ته‌واوی جێبه‌جێ بكرێت، كه‌له‌لایه‌ن گروپی هاوكاری سوریاوه‌ له‌ 11/2/2016دا ده‌رچووه‌. هاوكات بڕیاری 2254ی ئه‌نجومه‌نی ئاسایش و ڕاگه‌یه‌نراوی ڤییه‌ننا له‌2015 و ڕاگه‌یه‌نراوی جنێف 2012.

له‌و باره‌یه‌وه‌، بۆ جێبه‌جێ كردنی ئه‌و بڕیارانه‌ی كه‌ گروپی نێوده‌وڵه‌تی بۆ هاوكاری سوریا له‌11/2دا ده‌ری كردووه‌. ئه‌مریكا و ڕووسیا به‌و پێیه‌ی كه‌ دوو هاوبه‌شی سه‌ره‌كین له‌ناو گرووپی قه‌یرانی سوریادا، هه‌روه‌ها له‌ناو گروپی كاركردن بۆ ئاگربڕدان. ڕۆژی 22/2/2016 ئه‌و مه‌رجانه‌ ڕاده‌گه‌یه‌نن كه‌بۆ ئاگربه‌ست له‌سه‌ر ڕێككه‌وتوون. ئاگربڕه‌كه‌ كاتژمێر 00:00 به‌كاتی دیمه‌شق، ڕۆژی 27/2/2016 ده‌چێته‌ بواری جێبه‌جێ كردنه‌وه‌.
وه‌ك بڕیاری 2254ی ئه‌نجومه‌نی ئاسایش و ڕاگه‌یه‌نراوی گروپی هاواكری كردنی سوریاش جه‌ختیان لێكردۆته‌وه‌، ئاگربڕه‌كه‌ داعش وبه‌ره‌ی نوسره‌ و گرووپه‌ تیرۆریستییه‌كانی تر ناگرێته‌وه‌، ئه‌وانه‌ی له‌لایه‌ن ئه‌نجومه‌نی ئاسایشه‌وه‌ به‌تیرۆریست پۆلێن كراون.

له‌سه‌ر هه‌موو ئه‌و لایه‌نانه‌ پێویسته‌ كه‌به‌شدارن له‌كرده‌وه‌ سه‌ربازییه‌كاندا له‌سوریا، چ له‌ناو هێزه‌ چه‌كداره‌كاندا یان له‌ناو گروپه‌ چه‌كداره‌كاندا، جگه‌له‌ داعش و به‌ره‌ی نوسره‌ و ئه‌و گروپه‌ تیرۆریستییانه‌ی تر كه‌ ئه‌نجومه‌نی ئاسایش دیاری كردوون. پێویست له‌سه‌ریان ڕووسیای فیدراڵی یان وڵاته‌ یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا ئاگاداربكه‌نه‌وه‌، به‌حوكمی ئه‌وه‌ی دوو ئه‌ندامی سه‌ره‌كی گروپی هاوكاری سوریان، ئاگاداریان بكه‌نه‌وه‌ له‌پابه‌ندبوون به‌ جێبه‌جێكردنی مه‌رجه‌كانی ئاگربڕه‌وه‌، تاكو واده‌یه‌ك كه‌له‌ كاتژمێر 12:00ی شه‌وی 26/2/2016 تێپه‌ڕ نه‌كات.


له‌پێناوی به‌ده‌ستهاتنی ڕاوه‌ستاندنی كرده‌وه‌ جه‌نگییه‌كان به‌شێوه‌یه‌ك كه‌ یارمه‌تی ده‌ر بێت له‌ هێنانه‌دی ئۆقره‌یی و پاراستن بۆ ئه‌و لایه‌نانه‌ی له‌پرۆسه‌كه‌دا به‌شدارده‌بن، ڕووسیا و ئه‌مریكا ئاماده‌ییان هه‌یه‌ ده‌ست بكه‌ن به‌ كارێكی هاوبه‌ش بۆ گۆڕینه‌وه‌ی زانیاری(وه‌كو: زانیاری گشتگیر له‌سه‌ر سنوره‌كانی ئه‌و ناوچانه‌ی كه‌ ئه‌و گروپانه‌ كاری تێداده‌كه‌ن كه‌ پابه‌ند بوونی خۆیان به‌ڕێككه‌وتنی ئاگربڕه‌وه‌ ڕاگه‌یاندووه‌، دیاریكردنی كه‌سانێك كه‌ هه‌ماهه‌نگی بكه‌ن له‌هه‌موو لایه‌كه‌وه‌ بۆ مسۆگه‌ركردنی په‌یوه‌ندییه‌كی كارا)دانانی میكانیزمی پێویست بۆ دوورخستنه‌وه‌ی ئه‌گه‌ری ئه‌وه‌ی ئه‌و لایه‌نانه‌ی به‌شداری ئاگربه‌سته‌كه‌ ده‌كه‌ن، بكه‌ونه‌ به‌ر هێرش و بۆردوومانی ئه‌مریكا و ڕووسیا كه‌ له‌دژی داعش.

هه‌موو ئه‌و بۆردوومانانه‌ی كه‌ سوپای عه‌ره‌بی سوریا و هێزه‌ چه‌كداره‌كانی ڕووسیا و هاوپه‌یمانی دژی داعش به‌سه‌رۆكایه‌تی ئه‌مریكا له‌دژی داعش و به‌ره‌ی نوسره‌ و گروپه‌ تیرۆریستییه‌كانی تر، ئه‌وانه‌ی ئه‌نجومه‌نی ئاسایش پۆلێنی كردوون، ئه‌نجامی ده‌ده‌ن، به‌رده‌وام ده‌بن.

سه‌رباری ئه‌وه‌ش، ڕووسیای فیدراڵ و وڵاته‌ یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا پێكه‌وه‌ له‌گه‌ڵ یه‌كدا و، له‌گه‌ڵ ئه‌ندامه‌كانی تری گروپی كاركردن بۆ ئاگر به‌ست، كارده‌كه‌ن بۆ دیاریكردنی سنوری ئه‌و ناوچانه‌ی كه‌ ڕێكخراوی داعش و به‌ره‌ی نوسره‌ و گروپه‌ تیرۆریستییه‌كانی تر كه‌له‌لایه‌ن ئه‌نجومه‌نی ئاسایشه‌وه‌ پۆلێن كراون و هه‌ڵاوێردراون له‌و ئاگربه‌سته‌، تیایاندا ده‌جوڵێن.

له‌پێناوی ئه‌وه‌ی به‌شێوه‌یه‌كی كارا ئاگربڕه‌كه‌ جێبه‌جێ بكرێت، له‌ژێر چاودێری نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كاندا گروپێكی بۆ ڕاوه‌ستاندنی كرده‌وه‌ جه‌نگییه‌كان له‌سوریادا دروستكرا كه‌سه‌ربه‌ گروپی نێوده‌وڵه‌تی هاوكاریكردنی سوریایه‌. به‌سه‌رۆكایه‌تی هاوبه‌شی ئه‌مریكا و ڕووسیا، پێكهاتووه‌ له‌چه‌ندین به‌رپرسی سیاسی و سه‌ربازی سه‌ربه‌ ئه‌مریكا و ڕووسیا و ئه‌ندامانی تری گروپه‌كه‌. ئه‌میندارێتی ئه‌و گروپه‌ش له‌لایه‌ن نوسینگه‌ی نێرده‌ی تایبه‌تی ئه‌مینداری گشتی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كانه‌وه‌ بۆ سوریا، سه‌رپه‌رشتی ده‌كرێت.

ئه‌ركه‌ سه‌ره‌كییه‌كانی ئه‌و گروپی كاره‌، كه‌له‌ ڕاگه‌یه‌نراوی گروپی نێوده‌وڵه‌تی هاوكاری كردنی سوریادا چه‌سپیوه‌ كه‌له‌ 11/2 دا ده‌رچووه‌، بریتین له‌م خاڵانه‌:

ئه‌لیف: دیاری كردنی سنوری ئه‌و خاكه‌ی كه‌ داعش و به‌ره‌ی نوسره‌ و ئه‌و ڕێكخراوانه‌ی تر كۆنترۆڵیان كردووه‌ كه‌ له‌لایه‌ن ئه‌نجومه‌نی ئاسایشه‌وه‌ به‌ تیرۆریست پۆلێن كراون.

با: مسۆگه‌ری كردنی په‌یوه‌ندی له‌نێوان هه‌موو لایه‌نه‌كاندا، به‌ئامانجی كۆمه‌كی كردن به‌ پابه‌ندبوونیان به‌سیسته‌می ئاگربڕ و، به‌په‌له‌ كاركردن بۆ پوچه‌ڵكردنه‌وه‌ی هۆكاره‌كانی گرژی.

جیم: چاره‌سه‌ركردنی ئه‌و ناكۆكییانه‌ی كه‌به‌هۆی تۆمه‌تباركردنی یه‌كتره‌وه‌ به‌پابه‌ند نه‌بوون به‌ئاگربه‌سته‌وه‌ لایه‌نه‌كان ئاراسته‌ی یه‌كتری ده‌كه‌ن.

دال: ئاگاداركردنه‌وه‌ی وه‌زیره‌كان، یان لایه‌نی په‌یوه‌ندیدار، سه‌باره‌ت به‌ پێشیڵكردنی به‌رده‌وامی ئاگر بڕه‌كه‌ له‌هه‌ر لایه‌كه‌وه‌ بێت. تاكو بڕیاری پێویستی له‌باره‌وه‌ بدرێت. كه‌ هه‌ندێ ڕێوشوێنی ده‌گرێته‌وه‌ له‌وانه‌ ئه‌گه‌ری ده‌ركردنیان له‌بازنه‌ی به‌شداربووانی ئاگر بڕ، یان هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی پارێزگاركردن لێیان.

ئه‌مریكا و ڕووسیا، به‌گوێره‌ی ئه‌وه‌ی دوو به‌شداری سه‌ره‌كین له‌گروپی كاركردن بۆ ئاگربڕ، به‌هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ ئه‌ندامانی تری گروپه‌كه‌دا، ئاماده‌ن بۆ دانانی میكانیزمی كارا بۆ پابه‌ندبوون و چاودیری كردنی سیسته‌می ئاگربڕه‌كه‌. ئیتر چ له‌لایه‌ن هێزه‌ حكوومییه‌كانی كۆماری عه‌ره‌بی سوریاوه‌ بێت، یان هێزه‌ پاڵپشته‌كانی، یان له‌لایه‌ن گرووپه‌كانی ئۆپۆزسیۆنی چه‌كداره‌وه‌ بێت.

له‌پێناوی به‌ده‌ستهێنانی ئه‌و ئامانجه‌داو، بۆ هاوكاریكردنی ڕاوه‌ستاندنی كارا و سه‌قامگیری كرده‌وه‌ جه‌نگییه‌كان، ئه‌مریكا و ڕووسیا هێڵێكی په‌یوه‌ندی داغ دروست ده‌كه‌ن. ئه‌گه‌ر پێویستیشی كرد، گروپێك دروست ئه‌كه‌ن بۆ گۆڕینه‌وه‌ی زانیاری پێویست. له‌پاش ئه‌وه‌ی ئاگربڕ ده‌كه‌وێته‌ بواری جێبه‌جێكردنه‌وه‌.

بۆچاره‌سه‌ركردنی گرفت وناكۆكییه‌كانی پابه‌ندنه‌بوون به‌ ڕێككه‌وتنه‌كه‌وه‌، پێویسته‌ هه‌موو كارێك بكرێت بۆ مسۆگه‌ركردنی په‌یوه‌ندیكردنی هه‌موو لایه‌نه‌كان به‌یه‌كه‌وه‌، بۆ گه‌ڕاندنه‌وه‌ی كاركردن به‌ ئاگربه‌ست و به‌خێرایی كۆتایی هێنان به‌ گرژییه‌كان. ده‌بێ سود وه‌ربگیرێت له‌هه‌موو هۆكاره‌ ئاشتییانه‌كان به‌رله‌وه‌ی په‌ناببرێته‌ به‌ر به‌كارهێنانی هێز.

ڕووسیا و ئه‌مریكا، به‌سیفه‌تی ئه‌وه‌ی دوو ئه‌ندامی سه‌ره‌كی گروپی كاركرن له‌پێناوی ئاگربه‌ستن له‌سوریادا، مه‌رج و پێوه‌ره‌ پێویسته‌كان بۆ ئاگربه‌ست و هه‌ستان به‌و ئه‌ركه‌ داده‌ڕێژن.


ئه‌مریكا وڕووسیا داوا له‌هه‌موو لایه‌نه‌كانی قه‌یرانی سوریا و ده‌وڵه‌تانی ناوچه‌كه‌و، ئه‌وانه‌ی تریش كه‌ نوێنه‌رایه‌تی كۆمه‌ڵگه‌ی نێوده‌ڵه‌تی ده‌كه‌ن، پاڵپشتی ده‌ست به‌جێی هه‌وڵه‌كانی ئاگربڕ و كۆتایی هێنان به‌ خوێن ڕشتن بن سوریادا. به‌شداری بكه‌ن له‌ جێبه‌جێ كردنی خێرا و ڕاسته‌قینه‌ و سه‌ركه‌وتوانه‌ی پرۆسه‌ی ئاڵوگۆڕی سیاسی. له‌میانه‌ی ڕۆڵی هه‌ماهه‌نگی كارانه‌ی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كانه‌وه‌، به‌جۆرێك بگونجێت له‌گه‌ڵ بریاری 2254ی ئه‌نجومه‌نی ئاسایش و ڕاگه‌یه‌نراوی گروپی هاوكاری سوریا كه‌له‌ 11/2 ده‌رچووه‌. ڕاگه‌یه‌نراوی ڤییه‌ننا كه‌له‌لایه‌ن گرووپی نێوده‌وڵه‌تی هاوكاریكردنی سوریاوه‌ له‌2015دا ده‌رچوو، بڵاوكراوه‌ی جنێف 2012.

پاشگر

مه‌رجه‌كانی ڕاوه‌ستاندنی كرده‌وه‌ جه‌نگییه‌كان له‌سوریادا


پێویسته‌ ئاگربڕ هه‌موو خاكی ده‌وڵه‌ته‌كه‌ بگرێته‌وه‌، به‌سه‌ر هه‌موو لایه‌نه‌ به‌شداربووه‌كانی ئێستای كرده‌وه‌ جه‌نگییه‌كاندا جێبه‌جێ بكرێت، چ سه‌ربه‌ هێزه‌ چه‌كداره‌كان یان گرووپه‌ چه‌كداره‌كان بن. جگه‌له‌ ڕێكخراوی داعش و به‌ره‌ی نوسره‌و ئه‌و گروپ و ڕێكخراوانه‌ی تر كه‌ ئه‌نجومه‌نی ئاسایش به‌ تیرۆریست ناساندوونی.

به‌رپرسیارێتی گروپه‌كانی ئۆپۆزسیۆنی چه‌كداری سوریا و هه‌موو هێزه‌ یایده‌ده‌ره‌كانیان یان ئه‌وانه‌ی پێیانه‌وه‌ په‌یوه‌ستن، له‌ بڕگه‌ی 1ی خواره‌وه‌دا دیاری كراوه‌.

به‌رپرسیارێتی هێزه‌ چه‌كداره‌كانی كۆماری عه‌ره‌بی سوریا و هه‌موو هێزه‌ پشتیوانه‌كانیان و ئه‌وانه‌ی پێیانه‌وه‌ په‌یوه‌ستن، له‌ بڕگه‌ی 2دا دیاری كراوه‌.

1:: بۆ په‌یوه‌ست بوون به‌ڕێككه‌وتنی ئاگربه‌سته‌وه‌، پێویسته‌ له‌سه‌ر گروپه‌كانی ئۆپۆزسیۆنی سوریا، كه‌ پابه‌ندبوونی خۆیان ڕابگه‌یه‌نن له‌ واده‌یه‌كدا له‌ كاتژمێر 12:00 به‌كاتی دیمه‌شق، ڕۆژی 26/2/2016 تێپه‌ڕنه‌كات. ئه‌وه‌ش به‌فه‌رمی به‌ڕووسیای فیدراڵی یان به‌ ئه‌مریكا ڕابگه‌یه‌نن، ئه‌وانیش یه‌كتر ئاگادرا ده‌كه‌نه‌وه‌. به‌حوكمی ئه‌وه‌ی دوو ئه‌ندامی سه‌ره‌كی گروپی هاوكاری كردنی سوریان. ئه‌و گروپانه‌ ده‌بێ پابه‌ندبوونی خۆیان به‌م مه‌رجانه‌وه‌ ڕابگه‌یه‌نن:

-پابه‌ندبوونی ته‌واو به‌بڕیاری 2254ی ئه‌نجومه‌نی ئاسایشه‌وه‌، كه‌له‌ 18/12/2015دا به‌كۆی ده‌نگ ده‌رچووه‌، به‌ به‌شداری كردنیشیانه‌وه‌ له‌ پرۆسه‌یه‌كی دانوستانی سیاسیدا به‌چاودێری نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان.

-ڕاگرتنی هێرش به‌هه‌ر جۆره‌ چه‌كێك بێت، به‌موشه‌ك و تۆپ و هاوه‌ن و موشه‌كی ئاراسته‌كراو دژی تانك له‌دژی هێ.ه‌كانی كۆماری عه‌ره‌بی سوریا و هێزه‌ پاڵپشته‌كانی.
-دوور كه‌وتنه‌وه‌ له‌ده‌ستگرتن به‌سه‌ر خاكی زیاتردا، یان هه‌وڵدان بۆ ده‌ست به‌سه‌رداگرتنی ئه‌و خاكه‌ی كه‌ لایه‌نه‌ به‌شداربووه‌كانی ئاگربه‌سته‌كه‌ پێشتر ده‌ستیان به‌سه‌ردا گرتووه‌.

-ڕێگه‌دان به‌ ڕێكخراوه‌ مرۆییه‌كان تاكو به‌شێوه‌یه‌كی خێرا و ئارام و خاڵی له‌هه‌ر جۆره‌ ئاسته‌نگێك، به‌هه‌میشه‌یی بگه‌نه‌ ناوچه‌كانی ژێر ده‌ستیان، زه‌مینه‌ سازكردن بۆ گه‌یاندنی كۆمه‌كی مرۆیی به‌و كه‌سانه‌ی پێویستییانه‌ له‌و ناوچانه‌دا به‌شێوه‌یه‌كی ده‌ست به‌جێ.

-به‌كارهاوردنی گونجاوی هێز(واته‌ به‌كارهاوردنی قه‌باره‌یه‌كی گونجاوی هێز بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی هه‌ڕه‌شه‌ی ڕاسته‌وخۆ)ئه‌وه‌ش بۆ باری به‌رگری له‌خۆكردن.

2- ئه‌و مه‌رجانه‌ی باسكران پێویسته‌ له‌لایه‌ن گرووپه‌ چه‌كداره‌كانه‌وه‌ جێبه‌جێ بكرێن. له‌چوارچێوه‌ی مه‌رجێكدا كه‌پێویسته‌ هێزه‌كانی كۆماری عه‌ره‌بی سوریا و هێزه‌ پشتیوانه‌كانی و یاریده‌ده‌ره‌كانی، ئه‌مانیش ئه‌وه‌ ڕابگه‌یه‌نن كه‌پابه‌ندی ئاگربڕن له‌واده‌یه‌كدا كه‌ له‌ كاتژمێر 12:00 به‌كاتی دیمه‌شق ڕۆژی 26/2/2016 تێپه‌ڕ نه‌كات.ده‌بێ ئه‌و پابه‌ندبوونه‌ به‌ڕووسیا بگه‌یه‌نن، به‌و سیفه‌ته‌ی كه‌ ئه‌ندامێكی سه‌ره‌كییه‌ له‌گرووپی نێوده‌وڵه‌تی هاوكاری كردنی سوریادا. مه‌رجه‌كانیش ئه‌مانه‌ن:

- پابه‌ندبوونی ته‌واو به‌بڕیاری 2254ی ئه‌نجومه‌نی ئاسایشه‌وه‌، كه‌له‌ 18/12/2015دا به‌كۆی ده‌نگ ده‌رچووه‌، به‌ به‌شداری كردنیشیانه‌وه‌ له‌ پرۆسه‌یه‌كی دانوستانی سیاسیدا به‌چاودێری نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان.

-ڕاگرتنی هه‌موو جۆره‌ هێرشێك به‌هه‌ر جۆره‌ چه‌كێك، به‌بۆردوومانیشه‌وه‌ له‌لایه‌ن هێزه‌كانی سوپای عه‌ره‌بی سوریا و، فڕۆكه‌كانی ڕووسیای فیدراڵه‌وه‌. له‌دژی گروپه‌كانی ئۆپۆزسیۆنی چه‌كدار(به‌شێوه‌یه‌ك گونجاوبێت له‌گه‌ڵ ئه‌و دڵنیاییه‌ی دراوه‌ته‌ ڕووسیا و ئه‌مریكا له‌لایه‌نه‌ به‌شداربووه‌كانی ئاگربه‌سته‌كه‌وه‌).

- دوور كه‌وتنه‌وه‌ له‌ده‌ستگرتن به‌سه‌ر خاكی زیاتردا، یان هه‌وڵدان بۆ ده‌ست به‌سه‌رداگرتنی ئه‌و خاكه‌ی كه‌ لایه‌نه‌ به‌شداربووه‌كانی ئاگربه‌سته‌كه‌ پێشتر ده‌ستیان به‌سه‌ردا گرتووه‌.

-ڕێگه‌دان به‌ ڕێكخراوه‌ مرۆییه‌كان تاكو به‌شێوه‌یه‌كی خێرا و ئارام و خاڵی له‌هه‌ر جۆره‌ ئاسته‌نگێك، به‌هه‌میشه‌یی بگه‌نه‌ ناوچه‌كانی ژێر ده‌ستیان، زه‌مینه‌ سازكردن بۆ گه‌یاندنی كۆمه‌كی مرۆیی به‌و كه‌سانه‌ی پێویستییانه‌ له‌و ناوچانه‌دا به‌شێوه‌یه‌كی ده‌ست به‌جێ.

-به‌كارهاوردنی گونجاوی هێز(واته‌ به‌كارهاوردنی قه‌باره‌یه‌كی گونجاوی هێز بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی هه‌ڕه‌شه‌ی ڕاسته‌وخۆ)ئه‌وه‌ش بۆ باری به‌رگری له‌خۆكردن.


ڕووسیای فیدراڵ و وڵاته‌ یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا، به‌سیفه‌تی ئه‌وه‌ی دوو ئه‌ندامی سه‌ره‌كین و به‌شدارن له‌ گروپی هاریكاری سوریادا، هاوكات ئه‌ندامن له‌ گروپی كاركردن بۆ ڕاگرتنی كرده‌وه‌ جه‌نگییه‌كانی سه‌ربه‌ گرووپی نێوده‌وڵه‌تی هاوكاریكردنی سوریا، ئاماده‌ن هاوكاری بكه‌ن به‌ ئامانجی مسۆگه‌ركردنی پێكگه‌یاندنێكی كارا و دانانی ڕێوشوێنی پێویست بۆ ڕێگری كردن له‌ بۆردوومان كردنی ئه‌و لایه‌نانه‌ی پابه‌ندن به‌ سیسته‌می ئاگربه‌سته‌كه‌وه‌. چ له‌لایه‌ن فڕۆكه‌كانی هێزی ئاسمانی ڕووسیاوه‌، یان له‌لایه‌ن هێزه‌كانی هاوپه‌یمانی نێوده‌وڵه‌تی دژی داعشه‌وه‌ به‌سه‌رۆكایه‌تی ئه‌مریكا. یان هێزه‌ حكوومییه‌كانی سوریاو هێزه‌ پشتیوانه‌كانی، هه‌روه‌ها چ له‌لایه‌نه‌كانی تری پابه‌ندی ئاگربه‌سته‌كه‌وه‌.


هه‌روه‌ها پێویسته‌ له‌سه‌ر لایه‌نه‌كان، پابه‌ندببن به‌ مه‌رجه‌كانی دواتری ئازادكردنی گیراوه‌كانه‌وه‌، به‌زووترین كات. به‌تایبه‌تی ژنان و منداڵه‌ ده‌ستگیركراوه‌كان.

هه‌ر لایه‌نێك ده‌توانێت گروپی كار ئاگاداربكاته‌وه‌ له‌هه‌ر پێشێل كارییه‌ك كه‌له‌ئاگر به‌سته‌كه‌دا ڕووبدات.له‌ڕێگه‌ی نوسینگه‌ی نێرده‌ی تایبه‌تی سكرتێری گشتی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كانه‌وه‌ بۆ سوریا. یان له‌ڕێی هه‌ردوو لایه‌نی سه‌ره‌كییه‌وه‌. نوسینگه‌ی نێرده‌ی تایبه‌تی سكرتێری گشتی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان و هه‌ردوو به‌شداره‌ سه‌ره‌كییه‌كه‌، په‌یوه‌ندی هه‌میشه‌یی له‌نێوان لایه‌نه‌كاندا مسۆگه‌رده‌كه‌ن. دواتر بۆ ڕای گشتی ڕوون ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌چۆن و به‌چ شێوازێك لایه‌نه‌كان ده‌توانن گروپی كار ئاگادار بكه‌نه‌وه‌ له‌ پێشێلكردنی ئاگربه‌سته‌كه‌.

هه‌ریه‌كه‌ له‌ڕووسیای فیدراڵ و وڵاته‌ یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا، به‌سیفه‌تی ئه‌وه‌ی دوو ئه‌ندامی سه‌ره‌كی و به‌شدارن، جه‌خت له‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ پرۆسه‌ی ئاگربه‌ست و ڕاگرتنی كرده‌وه‌ جه‌نگییه‌كان، به‌شێوه‌یه‌كی بێ لایه‌نانه‌و شه‌فاف و له‌ژێر سایه‌ی ڕووماڵێكی فراوانی میدیاییدا چاودێری ده‌كرێت.
24/2/2016

 

پەرلەمانتارێکی شیعە لە پەرلەمانی عێراق رایدەگەیەنێت، کە کونسوڵی گشتیی سعودیە لە هەرێمی کوردستان دەست لە کاروباری ناوخۆی عێراق وەردەدات و داوای لێکۆڵینەوە لە هەرێمی کوردستان دەکات.

”محەمەد سەیهود“، پەرلەمانتاری هاوپەیمانیی نیشتیمانیی شیعەکان لە لێدوانێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، سعودیە لە ناوچەکە، ”سیاسەتی ئاژاوەگێڕی و فیتنەبازی“ پەیڕەو دەکات بۆ ”پاراستنی ئاسایشی ئیسرائیل“.

محەمەد سەیهود پێیوایە لێدوانی ”عەبدولمونعیم محەمەد مەحمود“، کونسوڵی گشتیی سعودیە لە هەرێمی کوردستان سەبارەت بەوەی گوتبووی، ”سعودیە پشت لە هەرێمی کوردستان ناکات“، دەستوەردانە لە کاروباری ناوخۆی عێراق.

ئەو پەرلەمانتارە شیعە داوای لە حکوومەتی وڵاتەکەی کردووە، کە لێکۆڵینەوە لەگەڵ هەرێمی کوردستان بکات سەبارەت بە لێدوانەکانی کونسوڵی گشتیی سعودیە لە هەولێر.

سەیهود ئاماژەی بەوەشکردووە، کە دەسەڵاتدارانی سعودیە کار لەسەر نانەوەی ئاژاوە لە وڵاتانی ناوچەکە دەکەن و ”پشتگیریی رێکخراوە چەکدارییە توندڕەوەکان و پاراستنی ئاسایشی ئیسرائیل دەکەن.

رۆژی چوارشەممە 23ـی شوباتی 2016، عەبدولمونعیم محەمەد مەحمود بە فەرمیی وەک کونسوڵی گشتیی سعودیە لە هەرێمی کوردستان دەستبەکاربوو و جەختیشی لە پتەوکردنی پەیوەندییەکانی هەرێمی کوردستان و سعودیە کردەوە.

بەهۆی ناکۆکییە مەزهەبییەکان، ناکۆکییەکی زۆر لەنێوان وڵاتی سعودیە، کە نوێنەرایەتیی سوننەکانی جیهان دەکات، لەگەڵ وڵاتی ئێران هەیە، کە نوێنەرایەتیی شیعەکانی جیهان دەکات و شیعەکانی عێراقیش چوونەتە پاڵ ئێران.
24/2/2016

دواین هه‌واڵ

به‌رنامه‌ی کۆماریخوازان