<sup>بەپێی نامەیەكی مێژوویی بزماری كە لە سنووری قەزای پشدەری ئیدارەی راپەڕین دۆزراوەتەوە ژنێكی كۆیلە 2740 ساڵ بەرلە ئێستا بە 14 كیلۆ مس فرۆشراوە.

ئیسماعیل نوورەدەینی، شارەزای شوێنەوار لە سنووری ئیدارەی راپەڕین بە (باسنیوز)ی راگەیاند: "ناوەرۆكی بەڵگەنامە بزمارییەكە كەلە قەڵاتی دینكەی گوندی نوورەدینی ناوچەی پشدەر لەلایەن هاووڵاتییەكەوە دۆزراوەتەوە مێژووەكەی دەگەڕێتەوە بۆ (2740) ساڵ بەرلە ئێستا."

گوتیشی: "ئەو هاووڵاتییە نامەكەی پێشكەشی من كرد و منیش نیشانی پرۆفیسیۆری شوێنەوارناس (Karen Radner)ی نەمسایی و مامۆستا لە زانكۆی (میونخ)ی ئەڵمانیانیم دا و ئەویش وەریگێڕاوەتە سەر زمانی ئینگلیزی".

هێمای بۆ ئەوەش كرد كە هەرچەندە نیوەی بەڵگەكە فەوتاوە، بەڵام ئەوەی كە ماوە باس لە ڕێككەوتنێكی كڕین و فرۆشتن دەكات، كە فرۆشتنی كۆیلەیەكی ژنە بەناوی (كابلا) لەلایەن كەسێكەوە بەناوی (هازە) بە (١٤) كیلۆ مس بە كەسێكی تر بە ناوی (ئوردی) كە ئەویش خزمەتكار و پیاوی كەسێكی تر بووە بەناوی (ئیزاردوری).</sup>

<sup>نووردەینی زیاتر ڕوونی كردەوە كە "لە بەڵگەنامەكەدا هاتووە كە مامەڵەكە تەواو بووە بە شێوەیەك كە ژنەكە تەسلیم كراوە و پارەكەش دراوە، و ئاماژە بە دوو شاهید كراوە یەكێكیان بە ناوی (نینوایو) و ئەوەی تریان بەناوی (هاروازو) كە ناونیشانەكەی بە خزمەتكاری كۆشك نووسراوە.

بەپێی قسەكانی ئەو شوێنەوار ناسە پرۆفیسۆرەكە لە توێژینەوەكەیدا باس لەوە دەكات كە "گشت ناوەكان ناوی ئاشووری بوون كە بەگوێرەی بەڵگەنامەكان زۆر باو بوون لەو سەردەمەدا. هەروەها ئاماژە بەوە دەدا كە (مس) پارەیەكی بەنرخ بووە لەو سەردەمەدا كە سەردەمی ئیمپڕاتۆریەتی ئاشووری بووە".</sup>

^9/9/2016

<sup>بەپێی هەواڵی کۆمەڵەی مافی مرۆڤی کوردستان، شاکر باقی، بەندکراوی سیاسی کورد بۆ نەشتەرگەری فتق لە بەندیخانەی ناوەندیی شاری "کاشمەر"ەوە گوازرایەوە بۆ نەخۆشخانەی دەرەوەی زیندان و نەشتەرگەری بۆ کرا.

پاش کۆتایی هاتنی نەشتەرگەرییەکەی، بەبێ پشوودان دەستەبجێ گەڕێندراوەتەوە بۆ بەندیخانە.

شاکر باقی هاوڵاتی کوردی خەڵکی شاری"وان" لە باکووری کوردستان، نۆ ساڵ لەمەوبەر لەڕێگەی سنە ـ مەریوان لەلایەن هێزەکانی سەر بە ئیدارەی ئیتلاعاتی شاری سنەوە دەستبەسەر کراوە.

هێزە ئیتلاعاتییەکانی لە کاتی دەستبەسەرکردنیدا بە زەبری چەکی دایان لەسەری ناوبراو لە هۆش دەچێ، پاشان گواستیانەوە بۆ گرتووخانەی ناوەندی و ئیدارەی ئیتلاعاتی شاری سنە.

ئەم بەندکراوە سیاسییە پاش چەند مانگ لێپرسینەوە لە گرتووخانەکانی ئەمنیی وەزارەتی ئیتلاعات و سوپای پاسداران لە شارەکانی سنە و کرماشان و لە لقی یەکی دادگای شۆڕشی شاری سنە بە بەرپرسایەتی دادوەر بابایی بە تۆمەتی ئەندامەتی لە پەژاک (پارتی ژیانی ئازادی کوردستان) سی ساڵ زیندانی و دوورخرانەوەی بۆ زیندانی کاشمەر لە (پارێزگای خوراسانی ڕەزەوی) بۆ بڕایەوە.

بە ناڕەزایی دربڕینی پارێزەرەکەی دادوەری گشتیی سنەیش بەرانبەر بەو حوکمە ناڕەزایی دەربڕی و داوای ئەوپەڕی سزای بۆ کرد کەلە دواییدا لە لقی ٤ی دادگای پێداچوونەوەی پارێزگای سنە وەکوو خۆی پەسەند کرا و ئەم بەندکراوە سیاسییە لە کۆتاییەکانی پووشپەڕی 2010 لە زیندانی ناوەندی سنەوە دوور خرایەوە بۆ زیندانی ناوەندی کاشمەر بۆ کێشانی حوکمەکەی و ئیستا بۆ ماوەی 9 ساڵە لە زیندان دایە.</sup>

باسنیوز: شەریف فەلاح

^9/9/2016

<sup>بەپێی ڕاپۆرتی ماڵپەڕی کوردستان و کورد پاش دوو ساڵ لە کوژرانی هاشم زەینالی، یەکێک لە ئەندامانی سوپای پاسداران و ئیدارەی ئیتلاعات لە گوندی گامێشگۆلیی ناوچەی ئاڵەشینی سەر بە شاری بۆکان، بەرپرسانی دادوەری لە شاری میاندواو شەش لاوی خەڵکی گوندی "گامیشگۆلی"یان بە تۆمەتی کوشتن و دەست تێدا بوون لەو کوژرانە، بە توندی سزا داوە.

بەپێی هەمان سەرچاوە یەک لەوان بە ناوی کەمال ئەحمەدنژاد، بە سزای سێدارە مەحکووم کراوە و هەرکام لە "هەڵمەت عەبدوڵڵاهی، سولەیمان کوردی، میلاد عەبدی، سەعید سیاهی و مستەفا تەهازادە"یان بە 15ساڵ زیندانی مەحکووم کردووە.

سەپاندنی ئەو سزا قورسە بەسەر ئەو شەش لاوە لە کاتێک دایە کە چەند کەس لەو لاوانە کاتی کوژرانی هاشم زەینالی ئەندامی سوپای پاسداران و ئیتلاعات تەمەنیان لەژێر هەژدە ساڵ بووە و پاش دوو ساڵ بێسەروشوێن بوون و ئەشکەنجە و ئازار لە زیندانەکان بەبێ مافی هەبوونی پارێزەر و دادگایی دادپەروەرانە بەم چەشنە حوکمی قورس دراون.

سێ کەسی دیکەی خەڵکی گوندی گامیشگۆلی بە ناوەکانی تاغی ڕەحیمی، سیروان فەرزین و حەمەشەریف پوورهەمزە بە تۆمەتی هەڵبەستراو لە زیندانەکانی ئیتلاعات دان.</sup>

^{باسنیوز: شەریف فەلاح}

^8/9/2016

^{پڕۆگرامی تۆڕی پەیوەندیی (ڤایبەر)، تایبەتمەندییەکی گرنک و کاتی بۆ 52 وڵات بەردەست کردووە.}

^{دوێنێ چوارشەممە 7/9/2016، ماڵپەڕە تەکنۆلۆژییە جیھانییەکان بڵاویان کردەوە، کە کۆمپانیای ڤایبەر تایبەتمەندییەکی تا 18ی مانگی ئەیلوول لە 52 وڵات زیاد کردووە، کە دەتوانی بە ڤایبەر و بەخۆڕایی پەیوەندیی بەو کەسانەوە بکەیت، کە ڤایبەریان نییە و تەنیا سیمکارت و مۆبایلێکی ئاساییان ھەیە.}

^{ئەم تایبەتمەندییە تا 18ی مانگی ئەیلوول بەردەست دەبێت، ھەروەھا لەنێوان کاتەکانی ھەشتی شەو تا 10 شەو بەکار دێت، بۆ ھەر ڕۆژێکیش تەنیا 10 خولەک دەتوانی بەخۆڕایی پەیوەندیی تەلەفۆنی بۆ ئەو کەسانە بکەیت، کە ئینتەرنێت و ڤایبەریان نییە.}

^{تایبەتمەندییە نوێ و کاتییەکەی ڤایبەر، لە زۆربەی وڵاتانی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست بەردەستە، بەڵام لیستی 52 وڵاتەکە، ناوی عێراقی تێدا نییە و لە عێراق تایبەتمەندییەکە بەردەست نابێت.}

^8/9/2016

ئارامگەی ناحوم پێغەمبەر

^{نوێنەرایەتی كاروباری جووەكان لە وەزارەتی ئەوقاف و كاروباری ئاینی لە هەرێمی كوردستان داوای هاوكاری لە رێكخراوی كولتووری، زانستی و پەروەردەی سەر بە نەتەوە یەكگرتووەكان (یونسكۆ) كردووە بۆ ئەوەی بە هانای ئارامگەی ناحوم پێغەمبەری جووەكانەوە بێت و لە رووخان بیپارێزن.}

^{ناحوم پێغەمبەری جوو، لە سەدەی شەشی پێش زاییندا ژیاوە و ناوی لە تەوراتدا هاتووە، لە یەكێك لە نووسینەكانیدا پێشبینی رووخانی ئیمپراتۆریەتی ئاشووری كردبوو چونكە گوایە سیاسەتەكانی ناكۆك بووە لەگەڵ ئیرادەی خوا.}

^{ئارامگەی ناحوم پێغەمبەر لە ماوەی چەند ساڵی رابردوودا سەرنجی جووەكانی جیهانی بۆ لای خۆی راكێشابوو، زۆربەی گەشتیارە جووەكان نیگەرانیی خۆیان دەربڕیبوو كە ئەم ئارامگەیە لە ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی داعش لە مووسڵ نزیكە.}

^{ساڵی پار وەزارەتی ئەوقاف و كاروباری ئاینیی هەرێمی كوردستان نوێنەرایەتییەكی بۆ جووەكان كردەوە كە شێرزاد مامسانی سەرۆكایەتی دەكات. ئامانجی سەرەكیی ئەم نووسینگەیە بووژاندنەوەی كولتووری جووەكانە لە ناوچەكە، هەروەها پاراستنی مافی جووەكان و بەدەمەوە چوونی ئەو جووانەی بەهۆی سیاسەتی تەعریبەوە تووشی مەینەتی بوونە.}

^{ئارامگەكە لەنێو دێرێكی مەسیحییەكاندایە لە شارۆچكەی ئەلقوش كە زۆرینەی دانیشتووانەكەی مەسیحین و تەنیا 50 كیلۆمەتر لە مووسڵەوە دوورە. خێزانێكی مەسیحیش ئەركی پاسەوانی و پاراستنی دێرەكە و ئارامگەكەیان لەئەستۆ گرتووە.}

^{بەڵام مامسانی هۆشداری دا كە ئارامگەكە لە داهاتوویەكی نزیكدا دەڕووخێت، ئەگەر خەمێكی لێ نەخۆن، بۆ ئەم مەبەستەش پەیوەندییان بە دەزگا حكومییە پەیوەندیدارەكانەوە كردووە، بۆ ئەوەی هەوڵەكانیان بۆ پاراستنی دێرەكە لە رووخان بخەنە گەڕ.}

^{هەرچەندە مامسانی دەڵێت تاوەكو ئێستا یونسكۆ وەڵامی داواكارییەكەی ئەوانی نەداوەتەوە، بەڵام رێكخراوی یونسكۆ بە رۆژنامەی جەروسەلیم پۆستی ئیسرائیلی رایگەیاندووە كە چاودێریی كێشەكەیان كردووە بەمەبەستی وەرگرتنی زانیاریی زیاتر و سەبارەت بە رەوشی ئارامگەكەش پەیوەندییان بە حكومەتی ناوەندیی عێراقەوە كردووە.}

^{مامسانی دەڵێت "داوای ئێمە بۆ پێدانی پارە نییە. تەنیا دەمانەوێت جیهان ئاگادار بكەینەوە كە حكومەتی عێراق زۆر شوێنەواری مێژوویی لەم وڵاتەدا تێكداوە. ئێمە وەكوو جوو و وەكوو كورد چیدی قەبووڵی ناكەین هیچ بەشێك لە مێژووەكەمان تێكبدرێت". مامسانی هەروەها دەڵێت "داواكاریی ئێمە تەنیا بۆ مەبەستی گوشارخستنە سەر یونسكۆیە كە ئەو ئارامگەیە نۆژەن بكاتەوە، نەك خەڵكانێك لەسەر خوانی ئەو شوێنەوارە خواردنی خۆیان پەیدا بكەن".}

^{جووەكانی ئەلقوش لەساڵی 1948ەوە ئەم ناوچەیەیان جێهێشتووە، ئەمەش لەو كاتەدا بووە كە جووەكان ناچار دەكران عێراق جێبهێڵن. هەر ئەوكات كلیلی ئارامگەی ناحوم رادەستی پیاوێكی ئاشووری بەناوی سامی جاجو حەننا كراوە كە بەڵێنی داوە چاوی بەسەر ئارامگە و دێرەكەوە بێت. دێرەكە لە 1976 كۆمەڵێك نۆژەنكردنەوەی بەرایی بۆ كراوە، بەڵام وەكوو لە رەوشی ئێستای دیارە، ئەم نۆژەنكردنەوەیە كاریگەرییەكی ئەوتۆی لەسەر پاراستنی هەیكەلی كۆنی دێر و ئارامگەكە نەبووە.}

^{بە گوتەی شێرزاد، بە مەزارگەكەی ناحومیشەوە 14 مەزار و شوێنەواری جووەكان لە عێراق و هەرێمی كوردستان هەن.
شتێكی ئەوتۆ لەبارەی ژیانی ناحومەوە نازانرێت، هەر ئەوەندە نەبێت كە بەشێكی زۆری نووسینەكانی پێشبینی بوون و لە شێوەی شیعر نووسرابوون، لەو نووسینانەدا كە لە تەوراتیشدا ئاماژەیان پێدراوە، پێشبینی رووخانی دەسەڵاتی ئاشوورییەكان و نەینەوای پایتەختی ئیمپراتۆریەتی ئاشووری كردووە.}

^{یەكێك لە كێشەكانی ئەم شوێنەوارە مێژووییە پەیوەندی بە شوێنی هەڵكەوتنی شارۆچكەی ئەلقوشەوە هەیە كە دەكەوێتە ناوچەیەكەوە هەم حكومەتی عێراق و هەمیش حكومەتی هەرێمی كوردستان بە هی خۆیانی دەزانن، ئەمەش ئاڵۆزییەكی زۆر بۆ هەوڵە نێودەوڵەتییەكان بۆ چاككردنەوەی شوێنەوارەكە دروست دەكات.}

^{شێرزاد مامسانی لە لێدوانێكدا بە (رووداو)ی گوت "حكومەتی عێراق هیچ بایەخێكی بە هیچ شوێنەوارێك نەداوە، حكومەتێك نەتوانێ گیانی هاووڵاتییە زیندووەكانی بپارێزێت چۆن دەتوانێ‌ ئێسك و پروسكی مردووەكان و مەزارەكان و شوێنەوارەكان بپارێزێت".}

^{بەگوێرەی راپۆرتێكی ناشناڵ جیۆگرافیك، ساڵی 2007 هوو تۆماس، راوێژكار و شارەزای ئەمنی و لۆجیستیك، بەڕێكەوت لە كاتی گەڕان بەناو مەیدانەكانی جەنگدا رێی لە دێرەكە كەوتووە، دواتریش هەوڵی داوە تیمێك بۆ چاككردنەوەی شوێنەوارەكە بدۆزێتەوە. بۆ ئەم مەبەستە ژمارەیەك لە زێڕینگەرە جووەكانی نیویۆرك بەڵێنی نیو ملیۆن دۆلاریان پێداوە، بۆ ئەوەی بەم پارەیە كۆمپانیایەكی نۆژەنكردنەوە بە كرێ بگرن.}

^{تۆماس دەڵێت "بەڕێوەبەری شوێنەوارەكانی كوردستان پێی گوتین كە كاری نۆژەنكردنەوەكە دەگرێتە ئەستۆ، بەڵام بەو مەرجەی خۆمان چاودێریی نۆژەنكردنەوەكە بكەین و هەموو یارمەتییە داراییە دەرەكییەكان راستەوخۆ بۆ ئەو بنێرین، ئێمە پلانەكەمان وەستاند، چونكە ئەوانەی پشتگیریی پرۆژەكەیان دەكرد، بەو پێشنیازەی عەبباس حوسێن، بەڕێوەبەری شوێنەوارەكانی كوردستان رازی نەبوون".}

^{سەرەڕای كۆكردنەوەی نیو ملیۆن دۆلار بۆ نۆژەنكردنەوەی ئارامگەكە، بەڵام تا ئێستا هیچی بۆ نەكراوە. مامسانی دەڵێت "ئەو پارانە دیار نەماون و شوێنەكەش دەستكاری نەكراوە، هیوادارم حكومەتی هەرێمی كوردستان لەلایەن خۆیەوە بە دواچوون بۆ ئەو كەیسە بكەن".}

^{شێرزاد مامسانی دژی ئەو هەوڵەی تۆماسە و دەڵێت "ئێمە وەك نوێنەرایەتی كوردانی جوو رازی نابین بەوەی هیچ كەس و رێكخراوێك پارە بۆ ئەو مەبەستە كۆبكاتەوە، بەڵكو دەمانەوێت لیژنەیەك لە یونسكۆ و حكومەتی كوردستان و نوێنەرایەتی جوو پێكبهێنرێت و ئەو شوێنەوارە رزگار بكرێت لە لەناوچوون".}

^8/9/2016

^{رەنگە ترۆپكی گۆڕانكارییەكان هێرشەكەی سەر جەرابلوس، دەركردنی داعش لەم شارە و دامەزراندنی بنكەیەك بۆ چەكدارانی سوپای سووریای ئازاد بێت}

^{لە مانگی ئایار و پاش لەسەركار لادانی ئەحمەد داودئوغڵو، سەرۆكوەزیرانی پێشووی توركیا، كۆمەڵێك گۆڕانكاریی گەورە و خێرا لە توركیا روویاندا. لەوانەش ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكان لەگەڵ ئیسرائیل و رووسیا، كودەتا شكستخواردووەكەی 15ی تەممووز، دیداری نێوان ئەردۆغان و سەرۆكی رووسیا و هێرشی توركیا بۆ سەر جەرابلوس لە سووریا.}

^{رەنگە ترۆپكی گۆڕانكارییەكان هێرشەكەی سەر جەرابلوس، دەركردنی داعش لەم شارە و دامەزراندنی بنكەیەك بۆ چەكدارانی سوپای سووریای ئازاد بێت. لەم ئۆپەراسیۆنەدا توركیا سێ ئامانجی پێكا: یەكەم داعشی لە سنوورەكانی خۆی دوورخستەوە، دووەم رێگری كرد لەوەی هێزەكانی سووریای دیموكرات كە یەپەگە پێكهاتەی سەرەكییە لەو هێزەدا، ئەو ناوچایە كۆنتڕۆڵ بكات. سێیەم ناوچەیەكی ئارامی بۆ سوپای سووریای ئازاد دروستكرد. پرسیارەكە ئەوەیە ئەم دەستكەوتانەی توركیا هەتا چەندە و بە چ ئاراستەیەك گۆڕانكاری لە سیاسەتی توركیا لە سووریا دروست دەكەن؟ وەڵامی ئەم پرسیارە بە سێ خاڵەوە بەستراوەتەوە كە دەشێت لە داهاتوودا بیانبینین:}

^{یەكەم: توركیا و رووسیا لەسەر ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانیان بەردەوام بن و ناكۆكییەكانی خۆیان لە سووریا چارەسەر بكەن.}

^{دووەم: مۆسكۆ و واشنتن ـ بە ئاگاداریی دەوحە و ریاز ـ لەسەر چارەسەری قەیرانی سووریا رێكبكەون.}

^{سێیەم: ئەردۆغان ئەجێندای نێوخۆیی حكومەتەكەی بگۆڕێت، واتە كۆتایی بە شەڕ و پێكدادانەكان لەگەڵ پەكەكە و لەوێشەوە پەیەدە بهێنێ.}

^{سیاسەتی فاشیلی دەرەوە}

^{ئاكپارتی لەگەڵ وەرگرتنی دەسەڵات لەساڵی 2002، گۆڕانكاری لە روانگەی توركیا بۆ سیاسەتی دەرەوە كرد. رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆككۆماری توركیا، پێیوابوو وڵاتەكەی لەبری هاوكاریی رۆژئاوا، دەبێت هەوڵ بدات ببێتە زلهێزی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست. داودئوغڵو پشتگیری لە بیرۆكەكەی ئەردۆغان كرد و وەكوو راوێژكاری ئەردۆغان و دواتریش وەكوو وەزیری دەرەوە و پاشانیش سەرۆكوەزیران هاتە نێو دونیای سیاسەتەوە.}

^{بەڵام تیمی ئەردۆغان- داودئوغڵو نەك هەر نەیانتوانی توركیا بكەنە زلهێزێكی ناوچەكە، بگرە كێشەی زیاتریشیان لە سیاسەتی دەرەوەی توركیادا دروستكرد. سەرەتای ئەمەش بە دووركەوتنەوە لە ئەمریكا لە كاتی پێویستدا و بەشداریكردن لە شەڕ و پێكدادانەكانی ناوچەكە دەستی پێكرد كە لە هەمووشیاندا توركیا شكستی هێنا.}

^{نموونەی هەرە بەرچاوی ئەم شكستانەش لە سووریا بوو. لەڕۆژی یەكەمی سەرهەڵدانەكەی سووریاوە، ئەنقەرە، بەبێ وەرگرتنی هیچ گەرەنتییەك لە ئەمریكا و ناتۆ، پشتگیری لە ئۆپۆزیسیۆن كرد بۆ ئەوەی كۆتایی بە دەسەڵاتی ئەسەد بهێنن، بەمەش ركابەرایەتی توركیا لە دژی رووسیا و ئێران دەستیپێكرد. ئەم سیاسەتە توركیای هەتا ئاستی پێكدادانی ناوچەیی لەگەڵ رووسیا برد. ئەم سیاسەتە هەروەها وایكرد كە توركیا نەتوانێ هەڕەشەكان پێشبینی بكات، لەوانەش هەڕەشەی ئەو چەكدارە توندڕەوانەی توركیا چاوی لێ پۆشیبوون كە زۆریان دەچوونە ناو داعش. هەر ئەم گرووپەش بوو دواتر توركیایان كردە ئامانجی زنجیرەیەك هێرش.}

^{ئەم سیاسەتەی توركیا تەنیا لە نێوخۆی سووریا كێشەی بۆ ئەنقەرە دروست نەكرد، بەڵكو بووە هۆی ئەوەی توركیا لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا جگە لە هەرێمی كوردستان، قەتەر و سعودیە هیچ دۆستێكی دیكەی نەمێنێ.}

^{ئاساییكردنەوەی پەیوەندی لەگەڵ رووسیا:}

^{رۆژی 27ی حوزەیران ئەردۆغان لە نامەیەكدا داوای لێبوردنی لە پوتین كرد، بەهۆی خستنەخوارەوەی فڕۆكەیەكی رووسی لە مانگی تشرینی دووەمی 2015. پاش داوای لێبوردنەكەی ئەردۆغان پڕۆسەی ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكان دەستیپێكرد و هەوڵی كودەتاكەی 15ی تەمووز پڕۆسەكەی خێراتر كرد. بەتایبەتیش لە كاتێكدا كاردانەوەی ئەمریكا و ناتۆ لەدژی كودەتاكە وەكوو ئەوە نەبوو كە ئەنقەرە چاوەڕێی دەكرد.}

^{ئەگەرچی پوتین ئەم هەلەی قۆستەوە و دوای دیداری لەگەڵ ئەردۆغان بڕیاری لادانی هەموو سزا ئابوورییەكانی لەسەر توركیا دەركرد، بەڵام جارێ زووە بۆ ئەوەی بگوترێت پەیوەندییەكانی ئەنقەرە و مۆسكۆ تەواو ئاسایی بوونەتەوە.}

^{پاڵنەرەكانی گۆڕانی سیاسەتی توركیا لە سووریا:}

^{ئەردۆغان خۆی بەشێكی زۆر لە بژارەكانی توركیا لە دژی ئەسەد و پەیەدە دیاری دەكات. هەڵبەت لای نوخبەی ئاكپارتیش پشتگیریكردن لە سوننەكان و بزووتنەوە سوننییەكان (لەوانەش ئیخوان موسلمین) تەنیا بژارێكی سیاسی نییە، بەڵكو بژارەیەكی ئەخلاقیشە.}

^{بەڵام ئەم سیاسەتە كە بیانوویەكی ئەخلاقیشی لەگەڵە، سیاسەتی توركیا لە سووریای شێواند، لەبەر ئەوەی توركیا نەیتوانی پردێك لە نێوان خۆی و هێزە ئاشتیخوازەكانی سووریا دروستبكات، لەبەر ئەوەی سەرهەڵدانەكەی سووریا هەر زوو لە سەرهەڵدانێكەوە بۆ دیموكراسی گۆڕا بۆ جەنگی نێوخۆیی كە تێیدا گرووپە توندڕەوە ئیسلامییە سوننەكان رۆڵێكی كارای تێدا دەگێڕن.}

^{لە 2010ەوە توركیا لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باكووری ئەفریقا پشتگیری لەو گرووپانە كردووە كە نزیكن لە ئیخوان. بەڵام ئەو لایەنانە لە میسر لەسەر كار لادران، لە تونس لە هەڵبژاردندا دۆڕان و لە لیبیاش كرانە ئامانجی گرووپە چەكدارە توندڕەوەكان.}

^{سیاسەتی توركیا لەهەمبەر كوردیش هەر لەلایەن ئەردۆغان خۆیەوە دیاری دەكرێت. بەپێی دەستووری توركیا سەرۆككۆمار سەرۆكی دەوڵەتە نەك حكومەت، بۆیە دەبێت بێلایەن بێت، هەر بۆیە ناچار بووە واز لە سەرۆكایەتی ئاكپارتی بهێنێت. بۆ گۆڕینی دەستووری توركیا و لەوێشەوە گۆڕینی سیستەمی سیاسی توركیا لە پەرلەمانییەوە بۆ سەرۆكایەتی، ئەردۆغان پێویستی بە دەنگی پارتی گەلی توركیا (مەهەپە) دەبێت. بۆ راكێشانی دەنگی لایەنگرانی مەهەپە ئەردۆغان پێویستی بە لێدانی پەكەكە لە توركیا و پەیەدە لە سووریا هەیە، چونكە وەكوو لە دوایین هەڵبژاردنیشدا دەركەوت، ئاكپارتی بە تەنیا ناتوانێت لە گشتپرسیدا دەنگی پێویست بۆ گۆڕینی دەستوور بەدەستبهێنێ.}

^{كێشەی كورد و رەحمەتی رووسیا}

^{پەیوەندییەكانی رووسیا و پەیەدە، ئەردۆغانی نیگەران كردووە. بە تایبەتیش لە كاتێكدا ئەردۆغان دەزانێت بۆ ئەوەی دەستووری توركیا بگۆڕێت، پێویستە لە توركیا پەكەكە و لە سووریاش پەیەدە بكاتە ئامانج. هەر بۆیە لە سەردانی نۆی ئابدا ئەردۆغان داوای رەحمەتی رووسیای كرد، بۆ ئەوەی رێگە بە هێزەكانی توركیا بدات بێنە ناو خاكی سووریا، دەبووایە هەوڵی پچڕاندنی پەیوەندییەكانی نێوان رووسیا و پەیەدەش بدات، بەڵام بۆ ئەم مەبەستە توركیا دەبووایە پشتگیری خۆی لە گرووپە چەكدارە ئیسلامییە سوننەكانی سووریا كەم بكاتەوە، بە تایبەتیش ئەوانەی لە حەلەب و لە نزیك ئدلیب لە دژی هێزەكانی حكومەتی سووریا دەجەنگن.}

^{هەڵبەتە رووسیا لە دوای بڕانەوەی جەنگی ساردەوە بەردەوام هەوڵی داوە پەیوەندییەكانی لەگەڵ توركیا (كە ئەندامی ناتۆیە) بپارێزێت، ئەمە جگە لەوەی بەهۆی سزاكانی ئەمریكا و یەكێتی ئەوروپا، مۆسكۆ زیاتر لە هەموو كاتێك پێویستی بە بازاڕەكانی توركیایە. ئەگەرچی ئامانجەكان سیاسین، بەڵام كۆمەڵێك پاڵنەری بازرگانی (وەكوو زیندووكردنەوەی بیرۆكەی پڕۆژەی بۆڕیی غازی توركیش ستریم) دەكرێت پرۆسەكە خێرا بكەنەوە.}

^{ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكان لەگەڵ رووسیا و داوای یارمەتی لەم وڵاتە، توركیا دەخاتە بەردەم دووڕیانێك واتە دەبێت لە نێوان پاڵنەرە ئایدیۆلۆژییە (پشتگیری لە گرووپە سوننەكان بۆ رووخاندنی دەسەڵاتی ئەسەد) و پاڵنەرە سیاسییەكان (لاوازكردنی پەكەكە و پەیەدە و لەوێشەوە گۆڕینی دەستووری توركیا بۆ سەرۆكایەتی) دەبێت یەكێكیان هەڵبژێرێت، هەر ئەمەش داهاتووی سیاسەتی توركیا لە سووریا دیاری دەكات.}

^{سەرچاوە: پەیمانگەی واشنتن}

^8/9/2016

^{حکومەتی ئەمریکا رایگەیاند لە ساڵی 2016 بڕی یەک ملیار و 700 ملیۆن دۆلاری رەوانەی ئێران کردووە.}

^{بەگوێرەی راپۆرتێکی ئاژانسی فەرمی حکومەتی ئێران، بەشی یەکەمی ئەو پارەیە کە بڕەکەی 400 ملیۆن دۆلار بووە، هاوکات بوو لەگەڵ ئازادکردنی چوار زیندانی ئەمریکی، ئاماژە بەوەشکراوە کە بڕی یەک ملیار و 300ملیۆن دۆلاری دیکە بە دووجار و بەشێوەی قیست دراوەتە ئێران.}

^{رۆب رۆنیان، گوتەبێژی وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا رایگەیاند: گەمارۆی نێودەوڵەتی و ئەمریکا رێگربوون لەوەی سیستەمی بانکی ئێران بە سیستەمی بانکی جیهانی نەبەستێرێتەوە، بۆیە پێدانی ئەو بڕە پارەیە بەشێوەی نەخت بووە.}

^{وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا چۆنییەتی ناردنی ئەو بڕە پارەیەی خستەڕوو و رایگەیاند، ناردنی 1ملیار و 700ملیۆن دۆلار، لە ئەنجامی چارەسەرکردنی ناکۆکی 37 ساڵەی نێوان ئەمریکا و ئێران بووە. بڕی 1ملیار و 300 ملیۆن دۆلار لە بڕە پارەیە سوودی ئەو بڕە پارەیەی ئێران بووە کە لە ساڵی 1970ـەوە لەلایەن ئەمریکاوە دەستی بەسەردا گیرا.}

^7/9/2016

<sup>بەپێێ هەواڵی ماڵپەڕی ڕۆژی کورد، شەوی سێشەممە لەسەر چوارشەممە 2016 -9 -7 لە شاری بۆکان، لەلایەن گرووپی هەڵۆکانی زاگرۆسەوە هێرش کراوەتە سەر دوو بنکەی هێزە ئەمنییەکان.

هێرشی یەکەم کاتژمێر 10:30شەو لە ئاوایی ناچیت ئەنجام دراوە و هێرشی دووەمیش سەعات 12:10 خولەکی شەو بۆ سەر بنکەی بەسیج لە گوندی سەرچنار ئەنجام دراوە.

سەرچاوەکان لە شاری بۆکانەوە بە ڕۆژی کوردیان ڕاگەیاندووە، ئەو هێرشە لەلایەن هێزی پێشمەرگەی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێرانەوە ئەنجام دراوە و ئەژمارێک لە هێزە ئەمنییەکان کوژراون و بریندارن، بەڵام تا ئێستا زانیاریی تەواو لەبەردەستدا نیە و حدکا هەتا ئێستا لەم بارەوە هیچ ڕوونکردنەوەیەکی نەداوە.

هاو کات لەگەڵ هێرشی هێزی پێشمەرگە، دوو کوردی ئەندامی سوپای پاسداران لە بۆکان لەلایەن هەڵۆکانی زاگرۆسەوە دراونەتە بەر هێرش.

ناوی ئەو دوو کەسە عوسمان خەبات و عەبدوڵڵا کەربەلایی ڕاگەیەندراوە.

سەرچاوەیەک لە هەڵۆکانی زاگرۆس لە پەیوەندییەکدا بۆ ڕۆژی کوردی وێڕای پشتڕاستکردنەوەی ئەو هەواڵە رایگەیاندووە، هەڵۆکانی زاگرۆس هێرش بۆ سەر ئەو دوو کەسەیان ئەنجام داوە.

بەپێی زانیاریی ئەو سەرچاوەیە، هێرش بۆ سەر عوسمان خەبات هاوکات بووە لەگەڵ هێرشی هێزی پێشمەرگە بۆ سەر بنکەی بەسیجی ئاوایی ناچیت و هێرش بۆ سەر عەبدووڵا کەربەلایی هاوکات بووە لەگەڵ هێرشی هێزی پێشمەرگە بۆ سەر مۆڵگەی ڕژیم لە ئاوایی سەرچنار.

هەروەها هەواڵەکان لە شاری سەردەشت باس لە کۆنترۆڵی گوندی بنەوخەڵەف لە ناوچەی قاسمەڕەشی سەر بە باژێڕی سەردەشت لەلایەن و سوپای پاسدارانەوە دەکەن.

سەرچاوەیەک لەو بارەوە ڕاگەیاندووە: "لە ئێوارە درەنگانەوە هێزیکی زۆر هاتوونەتە دەوری گوندەکە و گوندیان بە تەواوی گەمارۆ داوە، دەنگی چەند تەقەیەکیش بیستراوە کە تا ئێستا ڕوون نییە شەڕ و پێکدادان هاتووەتە ئاراوە، یان هەر بۆ خۆیان تەقەیان کردووە.</sup>

^7/9/2016

<sup>هاوكات لەگەڵ دەستپێكردنی حەجی ئەمساڵ، ئەو ڕێوڕەسمە ئایینییەش دیسان بووەتە خاڵێكی ناكۆكیی دیكە لە نێوان دوو وڵاتی ئێران و سعوودیەدا.

بە گوێرەی ڕاپۆرتی هەواڵدەرییە نێوخۆییەكانی ئێران، عەلی خامنەیی، ڕێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران لە پەیامێكدا بە بۆنەی ڕێوەڕەسمی حەج ڕایگەیاند: "جیهانی ئیسلام، بە هەموو دەوڵەت و نەتەوەكانییەوە دەبێ دەسەڵاتدارانی سعوودی بناسن و بەرۆكیان بەر نەدەن و دەبێ بە هۆی هەڵسوكەوتی ستەمكارانەیان لەگەڵ میوانانی ماڵی خودا بیریكی بنەڕەتی لە شێوازی بەڕێوەبردنی بارەگا پیرۆزە ئایینییەكان و مەسەلەی حەج بكەنەوە."

پەیامی خامنەیی لە كاتێكدا بڵاو دەبێتەوە كە بە بڕیاری سعوودیە، پاش هێرشی ساڵی ڕابردوو لە مەکە و هێرشی هێزە بەسیجییەکان بۆ سەر بۆ سەر ناوەندە دیپلۆماتیكەكانی ئەو وڵاتە لە تاران و مەشهەد، هەروەها پشێوی و ئاژاوەنانەوەی حاجییە شیعەکان لە ناوەندە ئایینییەكانی حەجدا، ئەمساڵ هیچ حاجی، یان بەناوحاجییەكی ئێرانی رێگەی پێ نادرێت بەشداریی ڕێوڕەسمی حەج بكات."

لەلایەكی دیكەوە، محەممەد بن نایف بن عەبدولعەزیز، شازادەی جێنشین، جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران و وەزیری ناوخۆی سعوودیە جەختی كردەوە كە لە پەیوەندی لەگەڵ بەشداریی هاووڵاتیانی ئێرانی لە ڕێوڕەسمی حەجدا، ئەوە تاران بوو كە ئەمساڵ بوو بە ڕێگری لەبەردەم بەشداریكردنیان لەو ڕێوڕەسمەدا و حەجی كردە ڕێوڕەسمێكی سیاسی.

شازادە نایف ڕۆژی دووشەممە 5ی سێپتەمبەر لە كۆنفرانسی ڕۆژنامەوانیی تایبەت بە ئامادەكاریی هێزەكانی پاراستنی ڕێوڕەسمی حەج لە وەڵامی تۆمەتی هێندێك لە میدیا ئێرانییەكاندا كە سعوودیەیان بە پێشگرتن لە بەشداریی حاجییەكانی ئێران تۆمەتبار کردووە، ڕایگەیاندووە: "ئەوەی كە ڕاگەیەنەكان و هێندێك لە بەرپرسانی ئێران باسی دەكەن، هیچ بنەمایەكی نییە، ئەوان باشتر لە هەموو كەسێك دەزانن كە سعوودیە هەموو پێداویستییەك بۆ حاجییە ئێرانییەكانیش وەكوو حاجییەكانی هەموو وڵاتانی دیكە ئامادە دەكات، بەڵام ئەمساڵ نوێنەرایەتیی حەجی ئێران كۆمەڵێك داخوازیی بە پێچەوانەی ئامانجەكانی حەج پێشكەش كردبوو كە ئەو داخوازییانە تەناهی و ئاسایشی هەموو حاجییەكانی بە حاجییە ئێرانییەكانیشەوە لەگەڵ هەڕەشە بەرەوڕوو دەكرد".

ئەوەشی زیاد كردووە كە "حكوومەتی سعوودیە بە هیچ شێوەیەك ڕێگە نادات هەلومەرجێك بێتە ئاراوە كە لەگەڵ ئامانجەكانی حەج ناتەبا بێت و هەڕەشەیەك لەلایەن ئێران، یان هەر لایەتێكی دیكەوە بكرێتە سەر ژیان و تەندروستیی حاجییەكان."

شازادە نایف هەروەها جەختی كردەوە كە ئەوە بەرپرسانی ئێرانین كە لەبەر هەر هۆكارێك كە پەیوەندیی بە خۆیانەوە هەیە، نایانهەوێ حاجییە ئێرانییەكان لە ڕێوڕەسمی حەجدا بەشداری بكەن و لە چوارچێوەی هەوڵەكانیاندا بۆ بە سیاسیكردنی حەج دەیانهەوێ ئاسایشی حەج و حاجییەكان تێك بدەن. ئێمە ئەو كارە قەبووڵ ناكەین و بە هەموو توانای خۆمانەوە لە بەرانبەر هەر كەسێكدا ڕادەوەستین كە بیهەوێ ئاسایشی ڕێوەڕەسمی حەج تێك بدات".</sup>

^{باسنیوز: شەریف فەلاح}

^7/9/2016

<sup>فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا بنکە و بارەگاکانی پارتی کرێکارانی کوردستان(پەکەکە) لە ناوچە سنووریەکانی نێوان کوردستانی باشوور و باکوور بۆردومان دەکەن.

کاتژمێر 11ی شەوی دووشەممە 5ـی ئەیلوولی 2016، فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا بارەگاکانی پەکەکەیان لە ناوچەکانی لۆڵان، خواکورک، کارەش و بێرکمە لە سنووری شرەدێی سیدەکان بۆردومان کردووە.

بەھۆی بۆردومانەکەی سوپای تورکیا، ئاگر لەو ناوچانە کەوتووەتەوە و رووبەرێکی زۆری پوش و پاوان و ژینگەی دەڤەرەکە سووتاوە.

دەیان جار هاووڵاتییانی ناوچە سنوورییەکانی کوردستانی باشوور داوایان لە پەکەکە کردووە، کە بارەگاکانی لە گوند و ناوچەکانی ئەوان بکشێنێتەوە تاوەکو هاووڵاتییانی مەدەنی نەبنە قوربانیی شەڕی پەکەکە و تورکیا، بەڵام پەکەکە گوێ لەم داواکارییەی خەڵکی دەڤەرەکە ناگرێت.</sup>

^6/9/2016