فه‌رهه‌نگ‌ و هونه‌ر

2024-11-15-02-43-47 ڕابردوو بەردەوام گرووپگەلێک هەبوون لە کوردستان کە بەشێوەیەک لە شێوەکان پەیڕەویان لە خەباتی چەکداریی کردووە وەک ڕێبازێک بۆ گەیشتن بە مافەکانی کوردستانییان. بەڵام هەر...
2024-11-15-02-37-43ناودەبرێت، بۆ کوردەکانیش هێشتا بابەتێکە کە جێی گومان و پرسیارە؟، بەوپێیەی هەموان سیناریۆکانی پرۆسەی ئاشتی و چارەسەریان لەساڵی ٢٠١٢ بۆ ٢٠١٥ لەپێش چاوە، کەچۆن ئەو...

په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ

گه‌ڕان

 

پشتیوان سادق وه‌زیری په‌روه‌رده‌ له‌ كۆنفرانسی قه‌یرانی ئاواره‌ و په‌نابه‌ران له‌ دهۆك رایگه‌یاند 179 هه‌زار قوتابی ئاواره‌ له‌ هه‌رێمی كوردستان هه‌ن و هه‌ندێكیان به‌هۆی فاكته‌ری ئابووری، كۆمه‌ڵایه‌تی و ته‌مه‌ن له‌ خوێندن دابڕاون و هه‌وڵی گه‌ڕانه‌وه‌یان ‌ بۆ پرۆسه‌ی خوێندن ده‌ده‌ین.

گوتیشی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ هه‌وڵی داوه‌‌ كه‌ره‌سته‌ی خوێندن بۆ منداڵانی ئاواره‌ دابین بكه‌ن له‌وانه‌ كتێب و ته‌خته‌ و بینای قوتابخانه‌ و له‌گه‌ڵ رێكخراوه‌كان هه‌لی خوێندن بۆ ئاواره‌كان ده‌ره‌خسێنن.

كوردستان24 سپۆنسه‌ری میدیایی ئه‌م كۆنفرانسه‌ ده‌كات و دیبه‌یته‌كانی راسته‌خۆ بۆ بینه‌رانی ده‌گوازێته‌وه، كه‌ بۆ ماوه‌ی دوو رۆژ به‌رده‌وام ده‌بێت.

پشتیوان سادق ئاماژه‌ به‌ نۆژه‌نكردنه‌وه‌ قوتابخانه‌كان كرد، به‌تایبه‌تی ئه‌وانه‌ی له‌ پارێزگای دهۆك ‌ ئاواره‌كان تێیدا نیشته‌جێ كرابوون.

وه‌زیری په‌روه‌رده‌ له‌ میانه‌ی قسه‌كانیدا گوتی100 بینای قوتابخانه له‌ هه‌رێمی كوردستان‌ بۆ منداڵی ئاواره‌كان ته‌رخانكراوه‌، سه‌رباری ئه‌وه‌ی له‌ ماوه‌ی سێ ساڵی رابردوو نه‌توانراوه‌ بینای نوێ بۆ قوتابخانه‌ دروست بكرێت.

 گوتیشی كوه‌یت به‌ڵێنی داوه‌ چه‌ندین قوتابخانه‌ له‌ هه‌رێمی كوردستان دروست بكات.

17/11/2016

 

هاوسەرۆکی شارەوانی وان دەستبەسەرکرا و قەیوم لە شوێنی هەردوو شارەوانی مێردین و دێرسیم دانران.

مەهدی موتڵو، پەیامنێری تۆڕی میدیایی رووداو لە ئامەد رایگەیاند، بەرەبەیانی ئەمڕۆ (پێنجشەممە 17-11-2016) لە شوێنی ئەحمەد تورک، سەرۆک شارەوانی مێردین، کەسێک لە شارەوانی دێرسیم دانرا.

والی مێردین مستەفا یامان، لە شوێنی تونجەر باقرهان، کە دوێنێ (چوارشەممە 16-11-2016) لە کاتی پرۆسەیەکی پشکنین لەناو شارەوانی دەستبەسەرکرابوو، دڵشاد تورکمان لە شوێنەکەی دانرا، کە جێگری والی سێرت بوو.

لەلایەکی دیکەوە بەرەبەیانی ئەمڕۆ ئۆپەراسیۆنێک بۆسەر شارەوانی وان ئەنجامدرا و بەکر کایا، هاوسەرۆکی شارەوانی وان دەستبەسەرکرا.

هەر لە کاتی ئەنجامدانی پرۆسەی پشکنین و بەدواداگەڕاندا لە نێو شارەوانییەکانی مێردین و دێرسیم، 12 کەس لەلایەن پۆلیسەوە دەستبەسەرکران، لەنێویاندا ئەندامانی هەدەپە، دەبەپە و پارتە چەپەکانی تێدایە.

17/11/2016

 

حەسەن ڕۆحانی، سەرکۆماری ئێران، لە لێدوانێکدا ئاشکرای کردووە "ڕێککەوتنی ئەتۆمی لەگەڵ شەش زلهێزی جیهانی، دەسکەوتی مەزنن بۆ ئێران و کەس بۆی نییە لەباریان ببات."

بەپێی ڕاپۆرتی تەلەفزیۆنی فەرمیی ئێران ڕۆحانی لە لێدوانێکدا لە پارێزگی (ئەلبورز)ی ئێران گوتی "ئێمە لە ڕێککەوتنی ئەتۆمی (بەرجام)دا دەسکەوتی هەمیشەییمان بەدەستهێناوە کە نە ئەمریکا و نە ئەورووپا ناتوانن هەڵی بوەشێننەوە."

ئەم گوتانەی حەسەن ڕۆحانی لە کاتێک دان کە دۆناڵد ترەمپ، سەرکۆماری هەڵبژیردراوی ئەمریکا لە کاتی بانگەشەی هەڵبژاردنەکاندا ڕایگەیاندبوو "ئەگەر وەک سەرکۆمار هەڵبژێردرێم، ڕێککەوتننامەی ئەتۆمی لەگەڵ ئێران دەدرێنم، چونکە بەو ڕێککەوتنە ئەمریکا و ئەورووپا لە بەرانبەر ئێراندا کۆڵیان داوە و پاش هەڵبژێرانی ترەمپ، ئەم نیگەرانییانە لەلای بەرپرسانی ئێران زیادی کردووە."

هاوکات عەلی خامنەیی، ڕێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران، دوێنێ چوارشەممە 2016 -11 -17 لە یەکەم کاردانەوەی خۆی پاش هەڵبژاردنەکانی ئەمریکا گوتی "ئەمریکا، هەمان ئەمریکایە و ئەنجامی هەڵبژاردنەکانیش بۆ ئێمە هیچ جیاوازییەکیان نییە و ئەمنیش هیچ قەزاوەتێکم لەم بارەوە نییە."

17/11/2016

 

رێژەی ئەو تاوانانەی ساڵانە بەهۆی ئایینەوە دژی موسڵمانانی ئەمریکا ئەنجامدەدرێت بەرزبووەتەوە، هەڵبژاردنی دۆناڵد ترەمپ بە سەرۆکی ئەمریکاش وەکو چالاکوانان باسی دەکەن بەشێکی هۆکارەکەیە.

بەگوێرەی راپۆرتی نووسینگەی لێکۆڵینەوەی فیدراڵی ئەمریکا (FBI) ژمارەی ئەو تاوانانەی بەرامبەر بە موسڵمانان لە ئەمریکا لە ساڵی 2015 ئەنجامدراون زیادیکردووە. FBI بە پشتبەستن بە ئامارەکانی رایگەیاند "لە دوای هێرشەکانی 11ـی سێپتەمبەری 2001ـدا، لەساڵی 2015 زۆرترین رێژەی تووندوتیژیی بەرامبەر بە موسڵمانانی ئەنجامدرا".

لە ساڵی 2014، پێنج هەزار و 479 تاوان و تووندوتیژی دژی موسوڵمانان لە ئەمریکا تۆمارکراوە، بەڵام ئەم ژمارەیە لە ساڵی 2015 بۆ 5 هەزار و 850 حاڵەت بەرزبووەتەوە.

لە ماوەی ساڵی رابردوودا لە وڵاتانی ئەوروپا چەند هێرشێک ئەنجامدران، رێکخراوی داعش بەرپرسیارییەتی خۆی لە ئەنجامدانی زۆربەی ئەو هێرشانە راگەیاند، لەبەرئەوە رێکخراوی دەوڵەتی ئیسلامی (داعش) وەکو بەشێکی چاودێران باسی دەکەن، بووەتە هۆی زیادبوونی رێژەی رقلێبوونەوەی لە مسوڵمانان لەلایەن ناموسڵمانەکانەوە.

FBI هەر سەبارەت بە بەرزبوونەوەی رێژەی ئەمجۆرە تاوانانە رایگەیاندووە: دوای سەرکەوتنی دۆناڵد ترەمپی بەربژێری کۆمارییەکان، جارێکی دیکە رێژەی تاوانەکانی رقلێبوونەوە و هێرشکردنی پەیوەست بە رەگەز و ئایین لە ئەمریکا زیادیان کردووە، ئەم زیادبوونە لە ئەنجامی بانگەشەکانی دۆناڵد ترەمپە بۆ رێگەنەدان بە چوونی موسوڵمانان بۆ ئەمریکا.

17/11/2016

 

لە كەركووك، پیاوێكی تەمەن 60 ساڵان كچێكی 12 ساڵان دەخوازێ و لە بەرامبەردا پارەیەكی زۆر دەداتە باوكی كچەكە. ئەوە لە كاتێكدایە كە رێكخراوێكی ژنان بە هاوكاریی رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان دەستی بە هەڵمەتێك بۆ نەهێشتنی بە شوودانی كچانی خوار تەمەن 18 ساڵی لە كەركووك كردووە.

ئۆفیسی كەركووكی كۆمەڵەی ئەمەلی عێراقی، بە هاوكاریی رێكخراوی یونیسێف و چەند فەرمانگەیەكی شاری كەركووك، دەستیان بە هەڵمەتێكی هۆشیاركردنەوە كردووە سەبارەت بە لایەنە خراپەكانی بەشوودانی پێشوەخت و هەڵمەتەكەش دوو مانگ دەخایەنێت.

سروود محەممەد، بەڕێوەبەری ئۆفیسی كەركووكی كۆمەڵەی ئەمەل بە (رووداو)ی راگەیاند، 25 گەنج كار لە پرۆژەكەدا دەكەن و بەشێكی كارەكەشیان ئەوەیە كە بە شار و گوند و كەمپی ئاوارەكاندا دەگەڕێن و باسی لایەنە خراپەكانی بەشوودانی كچانی خوار تەمەنی 18 ساڵی و بەشوودانی پێشوەخت دەكەن.

سروود گوتی "لەكاتی جێبەجێكردنی پرۆژەكەدا بە سەدان چیرۆكی هاوسەرگیریی پێشوەختەمان بیستووە كە هەندێكیان كوشتن و جیابوونەوە و ناپاكی و خیانەتی بەدوادا هاتووە". بەپێی یاسا كارپێكراوەكانی عێراق، دەبێت كچ لە تەمەنی 18 ساڵیدا بەشوو بدرێ‌، بەڵام كچ لە تەمەنی 15 ساڵیشدا، دەتوانێ‌ بە رەزامەندیی خۆی و وەلی ئەمرەكەی، شوو بكات.

هەرچەندە ئەو رێكخراوە هێشتا لە سەرەتای هەڵمەتەكەیاندان، بەڵام چیرۆكی زۆر كاریگەریان لەسەر هاوسەرگیریی پێشوەختە بیستووە كە شۆكی كردوون. سروود گوتی "لە شوێنێك بووین باسی خراپیی ئەو هاوسەرگیرییەمان دەكرد، پیاوێك گوتی ئەمساڵ هاوڕێیەكی خۆی كە تەمەنی 60 ساڵە، كچێكی 12 ساڵانی هێناوە و لە بەرامبەردا 60 هەزار دۆلاری بە باوكی كچەكە داوە".

سروود باسی بەشوودانی كچێكی هەرزەكاری كرد و گوتی "ژنێكی ئاوارە كە تەمەنی 30 ساڵە و دایكی پێنج منداڵە، بەهۆی گوشاری مێردەكەیەوە ناچار بووە، خۆی خوازبێنی كچێكی هەرزەكار بۆ مێردەكەی بكات. ئەو كچەش زۆر بچووك بووە و تەنانەت دەڵێت ئەوەندە منداڵە ئەگەر هاوژینەكەم لە ماڵ نەبێت لە ترسان لە باوەشی من دەخەوێ‌".

ئەو چالاكڤانە، باسی ژنێكی دیكەی ئاوارەی كرد كە خەڵكی شارۆچكەی تەلەعفەری سەر بە شاری مووسڵن و گوتی "ئەو ژنە ئێستا تەمەنی 18 ساڵە، بەڵام تائێستا سێ جار بەشوو دراوە، لە مێردی سێیەمیشی جیابووەتەوە، هەموو جارێكیش بە زۆر بەشوو دراوەتەوە".

هۆكارەكان چین؟

سروود، بە پلەی یەكەم دایكان و باوكان بە بەرپرس دەزانێت لە بەشوودانی كچان، پاشان كاریگەریی دراما دۆبلاژەكان و تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان. سروود گوتی "دەبێت دایكان و باوكان كات بۆ كچەكانیان تەرخان بكەن و گوێیان لێبگرن و هاوڕێكانیان بناسن، بەڵام لەبەرئەوەی ئەوان بەو شێوەیە نین، كچەكانیش بەهۆی بوونی بۆشایی لە ژیانیان، فەیسبووك بەكاردێنن، یان دەكەونە ژێر كاریگەریی دراما دۆبلاژكراوەكان. تەنانەت ئەگەر ئەو كچانە خۆیشیان حەزیان لە شووكردن بێت، نابێت لەو تەمەنە كەمە بەشوو بدرێن".

شكۆفە محەممەد، توێژەری كۆمەڵایەتی چەند هۆكارێكی بۆ زوو شووكردن یان زوو بەشوودانی كچان باسكرد و گوتی "قەیرانی دارایی كاریگەریی زۆری هەبووە، هەندێك خێزان منداڵیان زۆرە، ناچارن كچەكانیان زوو بەشوو بدەن. باوك هەبووە بەهۆی قەرزدارییەوە كچەكەی بە خاوەن قەرز داوە كە ئەویش جۆرێكە لە فرۆشتنی كچان".

شكۆفە بە ئاماژەدان بەزۆریی ئەو هاوسەرگیرییانە لەنێو كەمپەكاندا، گوتی "ئاوارەكان بە گشتی كچیان زوو بەشوو دەدەن. یان بیانوویان ئەوەیە باری داراییان خراپە و ناتوانن بەخێویان بكەن، بەڵام ئەو جۆرە بەشوودانە زۆرجار كارەساتی لێدەكەوێتەوە كە دەگاتە ئاستی خۆكوشتنی كچەكە".

چاولێكەرییە

كۆمەڵەی ئەمەلی عێراقی لە كاتی هەڵمەتی هۆشیاركردنەوەی كچان لە هاوسەرگیریی پێشوەخت، سەردانی دواناوەندییەكی شاری كەركووكیان كردووە، بەڵام لەوێ تووشی شۆك بوون. سروود محەممەد، بەرپرسی كۆمەڵەكە گوتی "لەو دواناوەندییە كە هەموویان تەمەنیان لە خوار 18 ساڵی بوو، زۆربەیان شوویان كردبوو، هەندێكیان دەیانگوت بە زۆر بەشوودراون".  هەروەها گوتی "هاوڕێیەكم كچەكەی لە پۆلی دووی ناوەندییە و بەنیازە بە شووی بدات، چونكە لەو پۆلەدا تەنیا كچەكەی ئەو شووی نەكردووە".

16/11/2016

 

حەوت كوردی دانیشتووی وڵاتانی ئەوروپا بەتۆمەتی هاوكاریكردنی داعش و هاوسۆزییان بۆ ئەو گرووپە دەستگیركران، بەڕێوەبەرێكی وەزارەتی ئەوقافیش دەڵێت ئەوان پێشر ناوەكانیان دابوونە شەش وڵاتی ئەوروپی.

مەریوان نەقشبەندی، ئەندامی لیژنەی بەدۆكیۆمێنتكردنی تاوانەكانی داعش ‌و رووبەڕووبوونەوەی فیكری تووندڕەوی، كە هاوكات بەڕێوەبەری پەیوەندییەكانی وەزارەتی ئەوقافی هەرێمی كوردستانە، بە (تۆڕی میدیایی رووداو)ی راگەیاند، لە رابردوودا ناو ‌و ناونیشانی 10 كوردی دانیشتووی شەش وڵاتی ئەوروپییان داوەتە وڵاتەكانیان، كە ئەوانە بە ئاشكرا هاوكاری بۆ داعش كۆدەكەنەوە ‌و هاوسۆزن لەگەڵ ئەو گرووپەدا.

وەك نەقشبەندی باسیكرد، لە چەند رۆژی رابردوودا 7 لەو كەسانە دەستگیركراون، گوتیشی "پێشتر ئێمە ناوی ئەو 10 كوردەمان دابووە هەریەك لە وڵاتانی (سوێد، فنلەندا، بەلجیكا، فەرنسا، ئەڵمانیا بەریتانیا)، بەڵگەی تەواویشمان خستە بەردەستیان، كە ئەوان هاوكاری داعشیان كردووە، خۆشبەختانە لە وڵاتەكانی فەرنسا، ئەڵمانیا بەریتانیا، 7 لەو كوردانە دەستیگركراون".

نەقشبەندی ئاماژەی بەوەدا هەموو ئەو كوردانەی بەڵگەیان لەسەر كۆكرابووەوە دەستگیركراون و، كەسانی ناسراوی باشووری كوردستانن، گوتیشی "ئێمە تەنیا داوای دەستگیركرنی ئەو كەسانەمان كردووە نەك رادەستكردنەوەیان بە هەرێمی كوردستان، بۆیە ئەو وڵاتانە خۆیان رووبەڕووی دادگایان دەكەنەوە". سێ كوردی دیكەش لە وڵاتەكانی (سوێد، فنلەندا و بەلجیكا) ماون و دەزگا ئەمنییەكانی ئەوروپا لە لێكۆڵینەوە و بەدواداچووندان بۆ دەستگیركردنیان.

بۆ رووبەڕووبوونەوەی فیكری تووندڕەوی لە هەرێمی كوردستان، لیژنەیەكی تایبەتمەند بە ناوی لیژنەی بەدیكۆمێنتكردنی تاوانەكانی داعش ‌و رووبەڕووبوونەوەی فیكری تووندڕەوەی لە هەرێمی كوردستاندا پێكهێنراوە، ئەو لیژنەیە هەماهەنگی لەگەڵ وڵاتانی دەرەوە هەیە بۆ رووبەڕوبوونەوەی فیكری تووندئاژۆیی.

16/11/2016

 

ان مەسیحیی کوردستان رایدەگەیەنێت، کە پێویستە پارێزگایەک لە دەشتی نەینەوا بۆ مەسیحی و کوردانی ئێزدی و شەبەک دروست بکرێت.

رۆمیۆ هەکاری، سکرتێری حزبی بەین نەهرێن لە چاوپێکەوتنێکی گۆڤاری گوڵان، کە رۆژی سێشەممە 15ـی تشرینی دووەمی 2016 بڵاو کراوەتەوە، رایگەیاندووە، پێکەوەژیانی ئاشتییانەی ئایین و ئایینزاکان یەکێکە لە سیما جوانەکانی هەرێمی کوردستان.

رۆمیۆ هەکاری باسی سەرەتای هێرشی رێکخراوی توندڕەوی داعش بۆ سەر شاری مووسڵ و دەرکردنی مەسیحییەکان دەکات و ئاماژە بە گوتەیەکی مەسعود بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەکات و رایدەگەیەنێت، قسەکەی بارزانی دڵخۆشکەر بوو بۆ هەموو مەسیحییەکانی پارێزگای نەینەوا و پارێزگاکانی دیکەی عێراق.

دوای ئاوارەبوونی زۆربەی مەسیحییەکانی عێراق و هەموو مەسیحییەکانی پارێزگای نەینەوا بۆ کوردستان، بەشێکیان هەوڵیان دا خۆیان بگەیەننە دەرەوەی کوردستان، مەسعود بارزانی دڵنیایی دا هەموو مەسیحییەکان لەوەی پێشمەرگە پارێزگارییان لێدەکات و رایگەیاند، ”ئێرە وڵاتی خۆتامە و بەجێی مەهێڵن، یان پێکەوە تێیدا دەژین یان پێکەوە دەمرین“.

ئەو سەرکردەیەی مەسیحییەکانی کوردستان پشتگیریی سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەکات و رایدەگەیەنێت، کە ئاوەدانکردنەوەی ناوچەکانی دەشتی نەینەوا ”پێویستیی بە هاوکاریی نێودەوڵەتی هەیە“.

رۆمیۆ هەکاری ئاماژەی بەوەش کردووە، کە مەسیحییەکان بە پێویستی دەزانن پارێزگایەکیان لە دەشتی نەینەوا بۆ دروست بکرێت و لە رێگای ریفراندۆمێکیشەوە، هاووڵاتییانی ئەو ناوچەیە بڕیاری گەڕانەوە بۆ سەر کوردستان یاخود مانەوە لە عێراق بدەن.

هەکاری پێیوایە پاڵپشتیی مەسعود بارزانی لە ”مافە رەواکان“ی هاووڵاتییانی دەشتی نەینەوا بە مەسیحی و کوردانی شەبەک و ئێزدی گەرەنتیی و بەردەوامیدانە بە ئارامیی و بەردەوامیی پێکەوەژیان و برایەتییە.

15/11/2016

 

ئەمڕۆ سێشەممە 2016 -11- 15 لە سەلاحەددین مەسعود بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە ئیڤان یوریچ، باڵیۆزی كرواتیا لە عێراق كرد.

لە دیدارێكدا باڵیۆزی كرواتیا لە عێراق ستایشی خەبات و قوربانیدانی گەلی كوردستانی كرد لەپێناو ئازادیدا و ئەوەی خستەڕوو كە زۆر بە باشی هەست بە ویست و هیوای خەڵكی كوردستان و ئەو بەها و قوربانیدانە دەكات كە گەلی كوردستان بۆ گەییشتن بە ئازادی و ڕزگاری بەخشیویەتی.

لە بەشێكی تری وتەكانیدا باڵیۆزی كرواتیا هێمای بە قارەمانێتیی هێزی پێشمەرگە دا لە شەڕی دژی تیرۆریستان و ڕایگەیاند كە پێشمەرگە یەكەم هێز بوو كە ڕووبەڕووی تیرۆریستانی داعش وەستا و سەركەوتنی بەدەست هێنا. هەروەها پابەندبوونی وڵاتەكەیشی بۆ پشتیوانی هێزی پێشمەرگە و گەلی كوردستان دووپات كردەوە و ئامادەیی كرواتیایشی ڕاگەیاند بۆ پەرەپێدانی پەیوەندی لە بواری ئابووری و گەشتوگوزار و كەرتەكانی تر.

لە بەرانبەردا سەرۆك بارزانی ڕێز و پێزانینی خۆی بۆ خەبات و قوربانیدانی گەلی كرواتیا بۆ گەیشتن بە سەربەخۆیی نیشان دا و سوپاسی گەل و حكوومەتی كرواتیاشی كرد كە لە شەڕی تیرۆریستانی داعش هاوكاریی پێشمەرگە بوونە و پشتیوانیان لە گەلی كوردستان كردووە و ڕایگەیاند هەرێمی كوردستان ئامادەیە پەیوەندییەكانی لە بواری جۆراوجۆر لەگەڵ كرواتیا فراوان بكات.

هەر لەم كۆبوونەوەیەدا باس لە بارودۆخی مەیدانیی بەرەكانی شەڕی تیرۆریستان لە مووسڵ و سەركەوتنەكانی پێشمەرگە و سوپای عێراقی كرا.

پەیوەندیەكانی نێوان هەرێم و بەغدا و ئاییندەی كوردستان تەوەرێكی دیكەی ئەم كۆبوونەوەیە بوو.

15/11/2016

 

وادەی جێبەجێکردنی پرۆژەی هێڵی ئاسنی پارێزگای کرماشان بۆ ساڵێکی دیکە دواخرا. پارێزگاری کرماشان رایگەیاند، 56 لەسەدی ئەو پرۆژەیە جێبەجێکراوە و پرۆژەکە تاوەکو هاوینی ساڵی داهاتوو جێبەجێ دەکرێت.

لەساڵی 2001 ـەوە دەست بە جێبەجێکردنی ئەو پرۆژەیە کراوە، بەڵام تاوەکو ئێستا هێڵی ئاسنی کرماشان دواکەوتووە کە بە هێڵێکی ستراتیژی لە قەڵەم دەدرێت و ئێران بە باشووری کوردستان، عێراق و سووریا دەبەستێتەوە.

ئەم هێڵە لە نێوەڕاستی ئێرانەوە دەست پێدەکات و بە بەشیکی زۆری شارەکانی کرماشاندا تێدەپەڕێت و لە قەسری شیرینەوە بە خانەقینەوە دەبەسترێت، ئەم هێڵە زیاتر لە 600 کیلۆمیتر درێژە. تاوەکو شاری مەلایر لە پارێزگای هەمەدان روو لە کۆتاییە، بەڵام لە مەلایرەوە بەرەو کرماشان گرێ پووچکەی تێکەوتووە.

هێڵی ئاسنی کرماشان دەتوانێت لە رەوتی پەرەسەندنی کرماشاندا کاریگەر بێت و هاتووچۆی خەڵک و هێنان و بردنی کەلوپەلیش ئاسانتر بکاتەوە.

کاری لێکۆڵینەوە لەم پرۆژەیەدا ساڵی 1990 دەستی پێکرد، ساڵی 2001 دەست بە جێبەجێکردنی کرا و بڕیار بوو ساڵی رابردوو ئیدی دەنگی شەمەندەفەر لە کرماشان ببیستین، بەڵام 26 ساڵ تێپەڕ بووە کەچی گیرۆدەی بەڵێنە بەردەوامەکانی بەرپرسان بووە.
لە فەیسبوک دایبنێ

15/11/2016

 

بەرپرسانی ئێران چارەسەرکردنی کێشەی بێکاری لە پارێزگای کرماشان، کە زۆرترین رێژەی بێکاری لە ئاستی ئێراندا هەیە، بە گەشەی ئابووری ئەو وڵاتە دەبەستنەوە.

بەگوتەی سەرۆکی بانکی ناوەندی ئێران، کێشەی بێکاری لە پارێزگای کرماشان کاتێک چارەسەر دەبێت، کە رێژەی گەشەی ئابووری ئێران سنووری 10 لەسەد تێپەڕێنێت.

ئەوەش لەکاتێکدایە کە بەگوتەی سەرۆککۆماری ئێران، رێژەی ئابووری ئێران لەخوار 5%ـەوەیە.

15/11/2016

 

دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمانی ئێران رایگەیاند، دژی دامەزراندنی فراکسیۆنی پەرلەمانتارانی کورد و نەتەوەکانی دیکەیە و بە هەنگاوێکی ناپێویست لەقەڵەمی دەدات، بەڵام پەرلەمانتارانی کورد و فراکسیۆنی ناوچە تورکنشینەکان لە پەرلەمانی ئێران، هیچ هەڵوێستێکیان لەمبارەوە رانەگەیاندووە.

بێهروز نیعمەتی، گوتەبێژی دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمانی ئێران لەبارەی پێکهێنانی فراکسیۆنی پەرلەمانتارانی کورد بە میدیاکانی ئەو وڵاتەی راگەیاند "فراکسیۆنی لەو بابەتە پێکنایەت". نیعمەتی کە خۆی کوردە و لەسەر لیستی ریفۆرمخوازانی تاراندا دەنگی هێناوە، هەروەها دەڵێ "پێکهێنانی فراکسیۆن لەسەر بنەمای نەتەوەیی لە پەرلەمان هیچ پێویست نییە".

ئەو هەڵوێستەی گوتەبێژی دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمان دوای ئەوە دێت، رۆژی هەیینی ژمارەیەک لە لێکۆڵەرە مێژووییەکان و مامۆستای زانکۆی ئێران لەنامەیەکدا بۆ عەلی لاریجانی، سەرۆکی پەرلەمانی ئێران، پێکهێنانی فراکسیۆنە نەتەوەییەکانیان دژی یەکپارچەیی خاکی ئێران لەقەڵەمدا و داوایانکرد، جێبەجێ نەکرێت.

بڕیاربوو لە سەرەتای وەرزی پایزدا فراکسیۆنی پەرلەمانتارانی کورد لە پەرلەمانی ئێران دابمەزرێت، بەڵام ئەمە هێشتا لە ئاستی قسەدا ماوەتەوە، لەگەڵ ئەوەشدا فراکسیۆنی ناوچە تورکنشینەکان بە 100 ئەندامەوە پێکهات. ئەندامانی ئەو فراکسیۆنە دەڵێن بنەمای دامەزراندنی فراکسیۆنەکەیان نەتەوەیی نییە، بەڵکو نیشتمانییە و دەڵێن دەیانەوێت بەمجۆرە خزمەتی زیاتری ناوچەکانیان بکەن.

گوتەبێژی دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمانی ئێران داوا دەکات پەرلەمانتاران پەرە بە جیاوازییە نەتەوەییەکانی نێو ئێران نەدەن و، هەموو هەوڵیان بۆ یەکڕیزی و سەرخستنی ئێران بێت.

ئەوە یەکەمجارە دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمانی ئێران بە فەرمی دژایەتی پێکهێنانی فراکسیۆنە نەتەوەییەکان دەکات و، پێشتریش کە هیچ دژایەتییەک نەکرابوو، هەموو نوێنەرانی کورد لەسەر پێکهێنانی یەک هەڵوێست نەبوون، ئێستا کە بە فەرمی دژایەتی دەکرێت، دیار نییە پەرلەمانتارانی کورد دژی ئەو دژایەتییە دەوەستنەوە یان پێی پابەند دەبن.

لە 10 خولی پەرلەمانی ئێراندا، تەنیا لە خولی شەشەم پەرلەمانتارانی کورد، فراکسیۆنی تایبەت بەخۆیان هەبوو. دوای ئەوەیش هیچکام لە پەرلەمانتارانی چالاک لەو فراکسیۆنە، رێگەی خۆپاڵاوتنیان لە هەڵبژاردنەکان پێنەدرا.

15/11/2016

 

دۆناڵد ترەمپ، لە دیدارێکی تەلەفزیۆنیدا بۆ ماوەی یەک سەعات باسی لە سیاسەتەکانی خۆی و ئەو کارانەی کە بەتەمایە ئەنجامیان بدات، کرد.

سه‌رکۆماری هەڵبژێردراوی ئه‌مریکا لە دیدارێکی تەلەفزیۆنیدا گوتی: "دوای ئه‌وه‌ی به‌ فه‌رمی دەستبەکار ببم، سێ ملیۆن په‌نابه‌ری نایاسایی له‌ ئه‌مریکا ده‌رده‌که‌م و دەبێ کۆتایی بە ئازاری کەمینە ئایینی و ڕەگەزییەکانیش بهێنرێت."

دۆناڵد ترەمپ سه‌رکۆماری ئه‌مریکا لە وتووێژێکی یەک کاتژمێریدا لەگەڵ کەناڵی تەلەفزیۆنیی (CBS) گوتی: "پابه‌ندم به‌و به‌ڵێنانه‌ی که‌له‌ کاتی بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌کاندا داومن و جێبه‌جێشیان ده‌که‌م."

ترەمپ بۆ سی بی ئێس، گوتیشی: "زیاتر له‌ ۳ ملیۆن په‌نابه‌ری نایاسایی دەبێ له‌ ئه‌مریکا ده‌ربکرێن و سه‌ره‌تاش له‌وانه‌وه‌ ده‌ست پێ ده‌که‌م که‌ قاچاخچین و تاوانیان له‌ ئه‌مریکا ئه‌نجام داوه."

لە بەشێکی دیکە لە لێدوانەکەیدا لەبارەی گوتی "وا دیارە پاش هەڵبژاردن، هەندێ گرووپ و کەمینەی دینی و ڕەگەزی کەوتوونەتە بەر ئازار و هەڵاواردن و کە "زۆر پێی ناڕەحەت بووە" و دەبێ کۆتایی بەم کارانە بهێنرێت."

ترەمپ ڕاشیگەیاندووە: "ئه‌وه‌ی ده‌مانه‌وێت ئه‌نجامی بده‌ین ئه‌مه‌یه‌ که‌ ئه‌و که‌سانه‌ی تاوانبارن، ئه‌ندامی گرووپێکی قاچاخچین، یان له‌ کڕێن و فرۆشتنی ماده‌ی هۆشبه‌ر ده‌ستیان هه‌یه‌ و ڕێژه‌یان به‌ ئه‌گه‌ری زۆر ۲ هەتا ۳ ملیۆن که‌س دەبن، له‌ ئه‌مریکا ده‌ربکه‌ین، یان ئه‌وه‌ی زیندانییان بکه‌ین."

14/11/2016

 

بەهۆی نەخۆشییەکی درێژخایەنەوە، ئەمینداری حزبی دەعوەی ئیسلامی - ڕێکخستنی عێراق کۆچی دوایی کرد.

بە گوێرەی زانیارییەکان، بەرەبەیانی ئەمڕۆ دووشەممە 14\11\2016، هاشم ئەلموسەوی، ئەمینداری حزبی دەعوەی ئیسلامی - ڕێکخستنی عێراق کۆچی دوایی کرد.

موسەوی ماوەیەکی زۆرە بە دەست نەخۆشیی درێژخایەنەوە دەناڵێنێت و بەرەبەیانی ئەمڕۆ لە نەخۆشخانەیەکی کۆماری ئیسلامیی ئێران گیانی لەدەست داوە.

حزبی دەعوەی ئیسلامی - ڕێکخستنی عێراق، لە حزبی دەعوەی ئیسلامی کە نووری مالیکی سەرۆکایەتی دەکات، جیاوازە و حزبەکەی موسەویش لە حکوومەتی عێراقدا بەشدارە و چەند پۆستێکی وەزارییان هەیە.

14/11/2016

 

سکرتێری حزبی سۆسیالیست دیموکراتی کوردستان، ئاماژە بەوە دەکات لە بەغداوە ئاراستەیەکی مەترسیدار هەیە بۆ ئەوەی قەوارەی هەرێمی کوردستان نەمێنێت و بکرێتە چەند پارچەیەک و دەڵێت: "مامەڵەکردنی بەغدا لەگەڵ هەر پارێزگایەک بەبێ گەڕانەوە بۆ هەرێمی کوردستان نادەستووریە".

محەمەدی حاجی مەحموود، سکرتێری حزبی سۆسیالیست دیموکراتی کوردستان بە (باسنیوز)ی ڕاگەیاند: گەڕانەوەی هەر پارێزگایەکی کوردستان بۆ ئەوەی لە دەرەوەی بازنەی حکوومەت مامەڵە لەگەڵ بەغدا بکات، پێچەوانەی دەستووری عێراقە و لە دەستووری عێراقدا هەرێمی کوردستان وەک هەرێم مامەڵەی لەگەڵ دەکرێت، ئەو پارێزگایانەی لە سنووری هەرێمی کوردستانن لە دەستووری عێراقدا دیاری کراون و هەرکەسێک داوایەکی لەو شێوە بکات، پێچەوانەی دەستووری عێراقە."

لە درێژەدا گوتی: "ڕەنگە لایەنی عەرەبی هەموویان پێیان خۆش بێت هەرێمی کوردستان نەمێنێت، هەمیشە پێیان خۆشە هەرێمی کوردستان ببێتەوە پارێزگا و پارێزگاکان ڕاستەوخۆ لەلایەن بەغداوە ئیدارە بکرێن، بۆیە لەوە دەچێت بخرێتە دەنگدانەوە و دەنگ بهێنێت، بەڵام ئەوە پێچەوانەی دەستوورە، بەڵام دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی کە ئایا کورد خۆی هەڵی دەوەشێنێتەوە، یان نا لە نێوان دوو ئەگەر دایە کورد پێویستی بە ئازادی و سەربەخۆیی و ژیان هەیە لە نێوان ئازادی و سەربەخۆیی و ژیاندا کامیان هەڵدەبژێرێت ئەوە خۆی بڕیاری لەسەر دەدات".

گوتیشی: "لەوە دەچێت ئەم پرۆژە تەنیا گۆڕانیشی لەگەڵ نەبێت، ڕەنگە لایەنی دیکەش بێت، بەڵام ئەم بابەتە پەیوەندیی بە یەکڕیزی کوردەوە هەیە".
محەمەد حاجی مەحموود لەبارەی ڕووداوەکانی مووسڵەوە ئەوەشی خستەڕوو: "لە ئاستی عێراقی هەرێمی کوردستان رێککەوتنی لەگەڵ عێراق و ئەمەریکا کردووە و لە ئاستی خۆیەوە رێککەوتنی جێبەجێ کردووە، و ڕێگاشی خۆش کردووە بۆ ئەوەی سوپای عێراق بچێتە ناو شاری مووسڵەوە، لە کاتێکدا کێشەی مووسڵ ئەوەندە تایفەگەرییە، ئەوەندە سەربازی نییە، ڕەنگە لەڕووی سەربازییەوە بەو شێوە نەبێت، بەڵام گرنگ ئەوەیە کە دوای مووسڵ لەڕووی سیاسییەوە کێ ئیدارەی مووسڵ دەکات؟ ئایا مووسڵی پێشوو دەگەڕێتەوە؟ ئەو مەزهەبە جیاوازانە مووسڵی کۆن قبوڵ دەکەنەوە؟ بۆیە گرنگە ڕێککەوتنی دوای مووسڵ بکرێت، شیعەش سوننە قبوڵ بکات، ئەگەر ئەمانە نەکرێن، چاوەڕوان دەکرێت ئازادکردنەوەی مووسڵ دوا بکەوێت."

14/11/2016

 

شاڵاو عەلی عەسكەری، گوتەبێژی باڵی "ناوەندی بڕیار"ی یەكێتی رایگەیاند كە لەلایەن ئەوانەوە كۆسرەت رەسوڵ، جێگری سكرتێری گشتی و لە باڵی "زۆرینە"ش هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد، ئەندامی مەكتەبی سیاسی و پاڤێڵ تاڵەبانی راسپێردراون بۆ كۆبوونەوە لەگەڵ یەكدی، گوتیشی كە لەسەر داوای ئێران و بەشێوەیەكی كاتی، هەردوولا بێدەنگبوونیان هەڵبژاردووە.

مانگێك لەمەوبەر باڵی "زۆرینە"ی مەكتەبی سیاسی بە سەرۆكایەتی مەلا بەختیار، بەرپرسی دەستەی كارگێڕیی مەكتەبی سیاسی و ئامادەبوونی 33 ئەندام لە كۆی 51 ئەندام كە ئەندامانی ناوەندی بڕیاری تێدا نەبوون، كۆبوونەوە. دواتریش بڕیاریان دا مەلا بەختیار راسپێرن بۆ ئەوەی سەردانی كۆسرەت رەسوڵ بكات تاوەكو وادەی كۆبوونەوەی داهاتووی سەركردایەتیی یەكێتی دیاری بكات.

دوو هەفتە لەمەوبەریش مەلا بەختیار سەرۆكایەتی شاندێكی یەكێتی لە "باڵی زۆرینە" كرد و سەردانی كۆماری ئیسلامییان كرد، دوای گەڕانەوەشیان مەلا بەختیار سەردانی كۆسرەت رەسوڵی كرد بۆ روونكردنەوەی مەبەستی سەردانەكە.

ئەندامێكی سەركردایەتی لە "باڵی زۆرینە" بە (رووداو)ی راگەیاند، پێدەچێت لەو سەردانەدا مەلا بەختیار داوای لە كۆسرەت رەسوڵ كردبێت بانگهێشتی ئەندامانی سەركردایەتی بكات بۆ كۆبوونەوەی داهاتوو.

ئەو بەرپرسەی یەكێتی گوتی "لەبەرئەوەی لە كۆبوونەوەی پێشتری سەركردایەتیدا مەلا بەختیار بۆ ئەو كارە راسپێردرا، رەنگە لەو كۆبوونەوەیەیدا لەگەڵ كاك كۆسرەت ئەو داوایەشی لێكردبێت، بۆیە ئێستا دەبێت كاك كۆسرەت كاتی كۆبوونەوەكە دەستنیشان بكات".

بەڵام شاڵاو عەلی عەسكەری، گوتەبێژی ناوەندی بڕیاری یەكێتی بە (رووداو)ی راگەیاند "نەمانبیستووە مەلا بەختیار ئەو داوایەی لە كاك كۆسرەت كردبێت، رەتیشی دەكەینەوە مەلا بەختیار داوا لە كاك كۆسرەت بكات بۆ بانگهێشتی ئەندامان بۆ كۆبوونەوەی سەركردایەتی، بەڵكو دەبێت كاك كۆسرەت ئەو داوایە بكات".

كۆسرەت رەسوڵ بەنیاز نییە داوا لە ئەندامان بكات بۆ كۆبوونەوەی سەركردایەتی؟ شاڵاو عەسكەری گوتی "نەخێر، لەبەرئەوەی تا رێكنەكەوین، كۆبوونەوەی چی بكەین؟".

لە سەرەتای دروستبوونی باڵی ناوەندی بڕیارەوە، كۆماری ئیسلامیی ئێران دەستی بە نێوەندگیری لە نێوان هەردوو باڵەكە كردووە بۆ ئەوەی كێشەكانی نێوانیان چارەسەر بكەن. سەركردەكەی باڵی "زۆرینە" گوتی "بەهۆی نێوەندگیریی ئێرانەوە هەست بە هێوربوونەوەیەك لە هەردوولا دەكرێت، بەتایبەتیش هیچ لایەك لێدوانی توند نادەن".

بەڵام گوتەبێژەكەی ناوەندی بڕیار رەتیكردەوە هێوربوونەوە هەبێت و گوتی "ئەوە هێوربوونەوە نییە، بەڵكو لەسەر داوای ئێران بەشێوەیەكی كاتی هەردوولا بێدەنگین بۆ ئەوەی بوار بە چارەسەر بدرێت، بێدەنگییەكەی ئێمەش تا چەندێك دەخایەنێت ئەوە كاك كۆسرەت و د.بەرهەم بڕیاری لەسەر دەدەن".

لە ماوەی رابردوودا وا بڵاوكرایەوە كە هەریەك لە كۆسرەت رەسوڵ و هێرۆ ئیبراهیم كۆبوونەوەیان كردووە. شاڵاو عەلی عەسكەری جگە لە پشتڕاستكردنەوەی ئەو كۆبوونەوەیە، گوتیشی "هەر لەسەر داوای ئێران چەند كۆبوونەوەیەك لە نێوان كاك كۆسرەت و هێرۆخان كراوە. كۆبوونەوەكانیش خراپ نین، بەڵام هەر موجامەلەی یەكدی بوون و هیچ بەرەوپێشچوونێكی تەواو بۆ چارەسەری كێشەكان نەبووە".

شاڵاو عەلی عەسكەری هەروەها گوتی كە كێشەی ئەوان كێشەی شەخسی نین "كێشەی بیروبۆچوون و فیكر و قووتی خەڵكە، كێشەی بەغدا و پەیوەندییەكانی پارتی و گۆڕان و ئێرانە، لەبەرئەوە چارەسەركردنی كێشەكان كاتیان دەوێت".

لەو كۆبوونەوانەی لە نێوان كۆسرەت رەسوڵ و هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەددا كراون، د.بەرهەم ساڵح كە جێگری دووەمی سكرتێری گشتیی یەكێتییە، بەشداریی نەكردووە. شاڵاو عەلی عەسكەری هۆكاری ئەوەی روونكردەوە و گوتی "لەبەرئەوەی ئێمە كاك كۆسرەتمان راسپاردووە بۆ كۆبوونەوە و گفتوگۆ، ئەوانیش هێرۆخان و پاڤێڵ تاڵەبانییان بۆ قسەكردن لەگەڵ باڵی ناوەندی بڕیار راسپاردووە".

سەبارەت بە كاتی كۆبوونەوەی داهاتووی سەركردایەتی یەكێتی، بەپێی راگەیەنراوەكەی دوایین كۆبوونەوەی "باڵی زۆرینە" دەستنیشانكردنی كاتەكەی بە كۆسرەت رەسوڵ سپێردراوە. شاڵاو عەلی عەسكەری گوتی "دوای رێككەوتن لەسەر هەموو كێشەكان، كۆبوونەوەی مەكتەبی سیاسی یان سەركردایەتی دەكرێت، بەڵام ئەگەر رێكنەكەوین، كۆبوونەوەی داهاتووی سەركردایەتیش بە نادیار دەزانم".

دوای دروستبوونی باڵی ناوەندی بڕیار، لیژنەیەك بۆ گفتوگۆی كێشەكان لەنێوان هەردوولادا دروستكران، بەڵام وەكو شاڵاو گوتی "لیژنەكە دوو كۆبوونەوەی كرد، كۆبوونەوەكانیش بە بنبەست گەیشتن و لیژنەكە كۆتایی هات، چونكە كۆبوونەوەكان كاتی خۆپیشاندانەكان بوون و ویستیان بەو كۆبوونەوانە كات بكوژن".

سەركردەكەی باڵی "زۆرینە" گوتی "راستە ئەو لیژنانە كۆبوونەوەیان كردووە و ئەوەندەی بزانین لەسەر دوو تەوەر رێككەوتن، یەكێكیان قسەنەكردن بۆ میدیا و ئەوەی دیكەش قسەنەگوتن بە یەكدی، بەڵام نەمانبیستووە كارەكانیان بە بنبەست گەیشتبن".

گوتەبێژی باڵی "ناوەندی بڕیار" بێ‌ ئومێد نییە لە چارەسەركردنی كێشەكانیان لەگەڵ "باڵی زۆرینە" و دەڵێت "هەوڵەكان بۆ چارەسەری كێشەكان بەردەوامن و بیری جیابوونەوەش لای هیچمان نییە".

rudaw

14/11/2016

دواین هه‌واڵ

به‌رنامه‌ی کۆماریخوازان