رەزا شوان

^{ئەگەر بە مێژووی دەوڵەتی ئیمپریالیزمی عوسمانیدا بچینەوە .. کە لەژێر عەبای خیلافەتی ئیسلامی و مێزەری سوڵتانیدا، بە ناوی ئاینی ئیسلامەوە خۆڵیان لە چاوی گەلانی خۆشبڕوای ناوچە کرد .. بۆ ماوەیەکی زۆریش بە زەبری هێز و کوشتن و بڕین و خوێنرشتن دەستیان بەسەر ناوچەیەکی فراواندا گرت .. عوسمانییەکان مێژوویەکی خوێناوی و رەش و قێزەوەنیی پڕ لە کارەساتی تراژیدیایان هەیە .. بە بە شێوەیەکی بەرنامەڕێژی دەستیان کرد بە کوشتن و ژینۆسایدی ئەو گەلانەی کە تورک نەبوون و، داوای مافەکانیان دەکردن، لەوانەش گەلانی ئەرمەنی و کورد و عەرەب و سریانی و کلدانی و ئاشووری و یۆنانی .. پشکی شێری ژینۆساید بەر ئەرمەنییەکان کەوت، وەک دەزانین کە لە ساڵی ( ١٩١٥) دا، عوسمانییە دڕندە و رەگەزپەرستەکان، زیاتر لە ملیۆن و نیوێک ئەرمەنییان سەربڕی و کوشتیانیان .. ئەوانەشی کە مابوونەوە دەربەدەریان کردن و بەشێکی زۆریان لە برسان و لە ترسان و لە سەرما مردن و زۆربەشیان منداڵەکانیان لێ بە جێمان .. ئەم تاوانەش پەڵەیەکی قێزەوەن و شەرمەزاریی تا هەتایە، بە نێوچەوانی تورکیای فاشستی و رەگەزپەرستەوە .. خۆ گەلی کورد و عەرەب موسوڵمانیشن .. ئەوەی تورکیا}

ئاریتما موحه‌ممه‌دی

^{‪)میدیای گه‌نده‌ڵ وڵات به‌ره‌و داڕمانی ئابووریی و گه‌نده‌ڵیی سیاسیی ده‌بات و بۆ تێكڕای كێشه‌ و به‌ربه‌سته‌كانی سیاسیی و كۆمه‌ڵایه‌تیش له‌ هه‌وڵی ئه‌وه‌دایه‌ كه‌ هۆكاره‌كانی داڕمانی ئابووریی و قه‌یرانه‌كانی سیاسیی له‌ حوكوومه‌ت دوور بخاته‌وه‌ و به‌رپرسیارێتییه‌كه‌ش له‌سه‌ر شانی ده‌سه‌ڵات لابه‌رێت. گه‌نده‌ڵیی سیاسیی و ئابووریی و خۆسه‌پاندنی تاكه‌كان به‌سه‌ر جمگه‌كانی ده‌سه‌ڵاتدا كاتێ دێته‌كایه‌وه‌ كه‌ ده‌سه‌ڵات خاوه‌ن میدیای تاییبه‌ت به‌خۆی بێ و بۆ كێشه‌كانی سیاسیی و دۆخی ئابووریی وڵات خوێندنه‌وه‌ی هه‌ڕه‌مه‌كییانه‌ی هه‌بێت و له‌ ڕێگای میدیای سێبه‌ره‌وه‌ كێشه‌كان به‌ ڕووداو و پێشهاتی دیكه‌وه‌ گرێ بدات و كۆمه‌ڵگاش له‌ نه‌بوونی میدیای سه‌ربه‌خۆ له‌ ڕاستیی ڕووداوه‌كان و له‌ هۆكاری كێشه‌كانی كۆمه‌ڵگا دوور خرابێته‌وه‌. ئاریتما موحه‌ممه‌دیى‪(}

^{میدیای گه‌نده‌ڵ؛}

^{میدیا ده‌توانێت به‌ ئاسانیی كاریگه‌ریی له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگا دابنێت، بۆیه‌ هه‌رده‌م له‌لایه‌ن ده‌سه‌ڵه‌ته‌وه‌ هه‌وڵی ده‌ستمۆكردنی ده‌درێت، هاوكات میدیا ده‌توانێ}

رەزا شوان

^{گۆرانییە فۆلکلۆرییەکان، بەشێکی گرنگن لە فۆلکلۆری هەر گەلێک .. هەموو چین و توێژەکانی خەڵکی حەز لە هۆنراوە و لە ئاوازەکانیان دەکەن، ناشزانرێت یەکەمین هۆنەر و ئاواز دانەرەکانیان کێ بوونە .. چونکە ئەم گۆرانییانە رەگێکی مێژوویی کۆنیان هەیە .. تا ئەمڕۆش چێژ و خۆشییان کاڵ نەبوونەتەوە و .. کاڵیش نابنەوە .. وەکو بەشێکی رەسەنیش لە کەلەپووری نەتەوایەتی .. هەر نەتەوەیەکیش شانازی بە فۆلکلۆری نەتەوایەتی خۆیەوە دەکات و .. دەیپارێزێت .. چونکە هەر نەتەوەیەک فۆلکلۆری رەسەن و داب و نەریتی تایبەتی خۆی نەبێت .. کەواتە رابردووی نییە .
ئێمەی کورد، گەنجینەیەکی دەوڵەمەندی لەبنەهاتووی گۆرانی فۆلکلۆریمان هەیە .. کە بۆ سەردەمێکی کۆن دەگەڕێنەوە .. بەڵکو یەکێکین لە نەتەوە دەوڵەمەندەکانی جیهان لە فۆلکلۆر دا .. لە گۆرانی فۆلکۆری کوردیدا، سروشتی جوان و رەنگینی کوردستان و، زادەی بیر و سۆز و چێژی مرۆڤی کورد و، داب و نەریتی جوانی کوردەواریمان رەنگیان داوەنەتەوە و، مۆرک و خەسڵەتێکی رەسەن و تایبەتییان بە گۆرانییە فۆلکلۆرییە کوردییەکان بەخشیون . هێندەش هۆنراوەکانیان و ئاوازەکانیان ناسک و شیرینن .. بە ئاسانی دەچنە دڵەوە و، دەبنە وێردی شیرینی}

كاوە ئەمین

^{هاوین دواڕۆژەكانی خۆی دەژمارد، ئێمەش وەكو هەنگمان لە كلۆرەداردا دۆزیبێتەوە كە هەرواش بوو، لە سلێمانییەوە بەرەو بۆكان سواری ئۆتۆبوسێك بووین، دەمانویست ئاواتەكەی جەلالی مەلەكشا بەدی بێنین ''ئاخۆ كەی بێت كاوەی كوڕم، جانتای سەفەر كاتە شانی، دەڵاڵانی شاری سنە، هاوار بكەن سلێمانی، سلێمانی".} یەك بەدوای یەكدا شارۆچكەكانی عەربەت، سەیدسادق و شانەدەریمان تێپەڕاند. گەیشتینە ناڵپارێز. ئەم شارۆچكەیە كە رۆژ بە رۆژ بچووكتر دەبێتەوە، كۆمەڵێك یادەوەریی لە هزرمدا بەجێهێشتووە. بیرم نییە كەی بوو، رەنگە ساڵی 1978 بووبێت، هێشتا گوندەكانی ئەو دەڤەرە بەتەواوەتی لەلایەن بەعسەوە كاول نەكرابوون. منداڵ بووم، كاك جەلالی حاجی مارف كە دواتر بوو بە یەكێك لە پێشمەرگە دلێرەكانی كوردستان و بەداخەوە لە شەڕی ناوخۆدا تێداچوو، هاتبوو بۆ نۆڕك و بەسەری كردبووینەوە. ئەوكاتە جگە لە چەندجارێك چوون بۆ سلێمانی، هیچ شوێنێكی دیكەی پارێزگاكەم نەبینیبوو، بۆیە كاتێك كاك جەلال كە پورزای باوكم بوو لەگەڵ خۆی بردمی بۆ ناڵپارێز و پێنجوێن، دنیایەكی دیكەم لە دەرەوەی گوندەكەی خۆمان بینی.

<sup>مەبەست لە چاکسازی "باشترکردنی بارودۆخ، ڕاستکردنەوەی هەڵەکان، نەهێشتنی گەندەڵیەکان"ە ، بۆ چارەسەرکردنی بەشێک لە جومگەکان، و پەیبردنە بە هەبوونی گرفت لەبەردەم بەڕێوەبردنی وڵات، کە دواجار بۆ بەرژەوەندی گشتی بە ئەرێنی دەشکێتەوە، ئەو جومگانەی کە لە وڵاتدا بەر چاکسازی دەکەون ڕێژەیین واتە مەرج نیە سەرلەبەری سیاسەتی گشتی وڵات بەر چاکسازی بکەون.

ڕەنگە هەندێک جار لە چەند بابەتێکدا چاکسازی بکرێت و دواجار سەرجەم جومگەکانیتر دەکەونە سەر رێڕەوی راستی خۆیان، بۆنمونە ئەگەر کەسێک نەخۆش بکەوێت بەر لە هەموو شتێک پێویستە دەست نیشانی حاڵەتی نەخۆشیەکەی بۆ بکرێت بۆ ئەوەی چارەسەری گونجاوی پێبدرێت، بە چاکبوونەوەی ئەو بەشەی جەستەش دواجار هەموو بەشەکانیتر دەکەونەوە باری ئاسایی خۆیان، مەبەستمە ئەوە بڵێم مەرج نیە چاکسازی سەرلەبەری پرۆسەی سیاسی و</sup>

كامەران محەممەد عەزیز

Read more...