^{فردەوس هاشمی}

^{کۆرتە
زوان داڵگی کاریگەری فرەیگ لە سەر کەسایەتی و شۆناس یەی مناڵ دێرێ. ئەڕای وڵاتەیلێ ک هانە شوون پێش کەفتن و تەقەلا کەن ئەڕای گەشە داین وە داشتەیل، یەکێگ لە گرێنگترین رێکارەیل پڵان رشانن ئەڕای هاودەنگی و هاوکاری گشت ئەندامەیل کوومڵگەس. دیسان لە ئێ وتارە پەیوەنی بەین زوان داڵگی وەگەرد کوومەڵخوازی و هاوکاری کوومڵایەتی لە بەین خوێندکارەیل دۊەت ئیلامی لە زانکووەیل ئیلام لێکۆلیەێ. ئەڕای ئێ کارە ک وە شێوەی مەیدانی ئەنجام گرێ لە پرسیارنامە ئستفادە کریاس. هەم کوومەڵخوازی و هەمیش هاوکاری کوومڵایەتی رەوایی دێرن و ئاڵفای کۆروونباخ ئەڕای گشتێ بان ٧/٠ بۊە. گەلهەی ئێ لێکوولینە خوێندکارەیل دۊەت ئیلامی لە زانستگەیل ئیلامن. نموونەی بەررەسی ٦٠٠ کەس بۊنە ک وە شێوەی خۆشەیی وە دەس هاتنە. دەسکەفت ئێ وتارە نیشان دا ک زوان داڵگی پەیوەنی مانادار و دیاریێگ وەگەرد کوومەڵخوازی و هاوکاری کوومڵایەتی دێرێ. دۊەتیلێ ک وە زوان داڵگیەو قسە کەن، مەیل فرەترێگ وە کوومەڵخوازی و هاوکاری کوومڵایەتی دێرن، ئەمان ئەوانەی ک زوان یەکمیان زوان داڵگیان نییە کەمتر مەیل وە کوومڵگە و هاوکاری کوومڵایەتی نیشان دەن.
وشەکلیل: زوان داڵگی، خوێندکارەیل ئیلامی، کوومەڵخوازی، هاوکاری کوومڵایەتی
پێشەکی
زوان داڵگی لە باوەتەیل فرەیگەو و لە نووڕگەیل جووراجوورێگەو لێکوولیاس، دیسان تاریفەیل و واتایل جووراجوورێگیش ئەرای هەس. یەکێگ لە تاریفەیل مەنتقی و زانستی زوان داڵگی لە چوارچوو نووڕگەی هاوزەمانی و دیرووکیە . لە نووڕگەی هاوزەمانیەو، زوان یەکم یا زوان داڵگی وە زوانێگ ئۊشن ک مناڵ بایەس}

^{مۆدەڕڕێس سەعیدی}

^کورتە

^{لەسەرەتاکانی سەدەی بیستەمی زایینیەوە کە ڕۆژهەڵات ناس و زمانناسە بیانییەکان ئاوڕیان لە کوردستان و کۆمەڵگای کوردی داوەتەوە، بیر و ڕای جیاوازیشیان لە بارەی هەورامان و هەروامیەکانەوە خستۆتە ڕوو. هەندێک لەم زمانناسانە هەورامییان بە زمانێکی سەبەخۆ و هەندێکیش بە زاراوەیەک لە کوردی زانیوە.
ئەوانەی کە هەورامییان بە زمانێکی سەربەخۆ داناوە، بێ سەرنجدان بەوەی کە ئەم زمانە لە درێژایی مێژوودا چی پێ گوتراوە، ناوی کوردیان لە زمانی هەورامی داماڵیەوە و هبە زمانێکی ناکوردی داویانەتە قەڵەم. لە ‌حاڵێکدا زمانناسەکان بۆیان نیە لە دەربڕینی ئاکامە زانستیەکانی}

^{Tevgera Komarîxwaz ên Rojhilata Kurdistanê çaremîn Kongreya Partiya Demokrata Gelan HDP'ê piroz dike.}

^{Hevalên hêja û birûmet. !
Têkoşerên reka azadî û wekhevî û aştî û demokratîka gelan.!}

^{Hevserok û endam û alîgirên partiya demokratîka gelan ( HDP)ê .!}

^{Lê vê demê de ku hûn çaremîn kongreya partiyên xwe lidar dixin, Her Wekî dizanin Rojhelata Navên û çar parçeyên Kurdistanê bi rewş û qonaxên dijwar û pirr aloziyên li dîroka xwe da derbas dibe, ev cejn geş bin û serbilindiya me ye ku îro Kurd li cîhanê de binavûdeng in, berxwedana keç û xurtên Kurd li dinê da dengvedana mezin bi xwe ra rakişandiye , le mixabin pirsgirêka Kurdan heta niha jî nehatiye çareserkirin.
Em jÎ weki Tevgera Komarîxwaz ên Rojhelatê Kurdistanê li ser vê baweriyê ne ku tenê bi reka çareseriyeka aştiyane û xurtkirina yekîtiyê dengên aşîtixwaz digihîne encamêkî baş jibo gelên xwe û tevahiya herêmê.}

^{Gelên birayên li herêmê.!
Di vê rewşê da dixwaze ku jibo rawestandina}

ئەفشین غوڵامی

^{هەندێک جار ئەو پرسیارە دەکرێت کە بۆ چی هێڵی ناسیۆنالیزمی کوردی لەسەرۆبەندی مۆدڕنیتەی سەرەتایی لە ئێران و دوای شەڕی جیهانی یەکم لە کرماشان و ئیلام سەریهەڵنەدا و ئەمەش لە دوای ئەوەدا دێت کە "یارسان" چ وەکو ئایین و چ وەکو ڕێبازێک بیری، نزیک بە هەشتسەد ساڵ جۆرێک لە ناسیۆنالیزمی خۆرسکی کوردی لە چوارچێوەی فەرهەنگی ئایینی-فەلسەفی لە کرماشان و ئیلام و ناوچەی ئەردەڵان تا دەشتی شارەزوور و کەرکووک و مووسڵ بەدی هێنابوو کە هەمیشە لەلایەن حکۆمەت و سیستەمە سیاسی ئیسلامیەکانی ناوچە لە ژێر گۆشار و لەناوچوون‌دا بوو.
پێش ئەوەی وڵامی پرسیارەکەی سەرەوە بدەین، واجیبە ئەمە بزانین کە ناکرێ بە زینیەتی ئەمڕۆییدا دیاردەیەکی مێژویی بکۆڵینەوە، بەڵکۆ پێویستە وەکو "دیاردەخوازی" و بەکەڵک‌گرتن لە ڕەوانینی "هۆسرل" و دیاردەناسەکان، سەرەتا زەین لە پێشداوەری واڵا کەین و ئینجا بە پاڵی‌یەک دانانی بەڵگە مێژوییەکان و ڕوویکردێک ڕەخنەیی و شێکاریی گوتاری، هۆکارگەلی بەدی نەهاتنی هزری ناسیۆنالیزمی کوردی لە کرماشان بە چەمکە ئەمڕۆییەکەیدا شێی بکەینەوە.
لەبنەماوە، کرماشان و هەروەهاش ئیلام، هیچ کات لە ڕەوت و هێڵی ناسیۆنالیزمی کوردی سەوار نەبوون، چۆنکە بیرۆکەی ناسیۆنالیزمی کوردی لە کوردستانی ژێر دەستی عۆسمانیەوە}

رەزا شوان

^{"قـه‌ده‌م خـێـر ئـه‌ی خوشـکی پـۆڵایـیـن .... کـۆشـکی په‌هـلــه‌ویـت هـێـنــایه‌ لـه‌رزیـن"
کورد لە زووەوە وتوویه‌تی:" شـێر له‌ لانـه‌ ده‌رچـێ چ نـێر چ مـێ " مێـژووی دێـرین و نـوێی پڕ له‌ شانازی و شکـۆداری گه‌له‌که‌مان، لاپـه‌ڕه‌ زێـڕینه‌کـانی به‌ نـاوی ده‌یـان ژنی هه‌ڵکه‌وتووی کوردمان له‌هه‌موو بواره‌کاندا ڕازانـدۆه‌ته‌وه‌، که‌ هه‌ریه‌که‌یان له‌ بوارێکـدا ڕوڵێکی به‌رز و گرنگی بینیوه‌ له‌ خزمه‌تکـردن و به‌رگـریکـردن له‌ کورد و کوردســتان، له‌ زانسـت و زانیـاری، له‌ بنیـاتـنـانی شـارسـتانـیـدا. لـه‌ نـاویـانـدا شـازاده‌ و میـرزاده و سه‌رکرده‌ و شۆڕە سواری ئازا و دلێر و شۆڕشگێڕ و پێشمه‌رگه‌ و شەرڤان و گەریلا و فـه‌رمانـڕه‌وا و زانـا و سـیاسه‌تـمـه‌دار و شـاعـیر و نـووسـه‌ر و ئـه‌فـسه‌ر و پـارێـزەر و میدیاکار و چالاکوان هونەرمەند و مامۆستای زانکۆ و.. تا ده‌گاته‌ په‌ڕله‌مانتار و وەزیر.
ئه‌گـه‌ر گه‌شـتنامه‌ و یادداشـتـنامە و کـتێب و نـووسـینه‌کـانی ئـه‌و گـه‌شـتیار و گـه‌ڕیـده‌ و رۆژهـەڵاتناس و کوردناس}

^{شیوا میرەکی}

^{یەکێک لەو تایبەتمەندیانەی کە نیشاندەری بەهێز یان لاوازبوونی هەر نەتەوەیکە؛ چۆنیەتی ڕوانینی ئەو نەتەوەیەیە بۆ ژن! تا لەم ڕێگەوە پەی بە قووڵایی باوڕ و تێڕوانینی ئەو کۆمەڵگا بە ژن ببەین. سەرنج‌دان لە کەلتوورە باوەکان و یاساکانی هەر کۆمەڵگایەک، یەکێک لە ڕێگاکانی ناسینی دۆخی ژنانی ئەو کۆمەڵگایە. ژن وەکوو نیوەی کۆمەڵگا، بە درێژایی مێژوو لە پەراوێزی کۆمەڵگا و لە ژێر دەسەڵاتی پیاوان‌دا بووە . یاساکان لە ژێر چاوەدێری پیاوان‌دا نووسراون بۆیە پیاوانەبوونی ئەم یاساگەلە زۆر بەرچاوە. یاسادانەر و یاسا جێ‌بەجێ‌کەریش هەر پیاوە. سیسته‌می پیاوسالار بە پشتیوانی دەسەڵاتی خۆی لە یاسادانەریی ، پەروەردەیی ، میدیایی و ... وەکوو ڕەگەزی سەرتر و خاون ڕا هەوڵی پاراستنی دەسەڵاتی خۆی ئەدا .
دووچاوەکی لە دنیای کاروپیشە بۆ ژن و پیاو ، لە تایبەتمەندییەکانی بازاڕە کە لە سەرانسەر دونیا ، لە هەر دۆخێکی کەلتووری و ئایینی و کۆمەڵایەتی‌دا هەیە و زۆر بەرچاوە .نایەکسانی بازاڕ کار ، هۆکاری جیاوازی هەیە و بۆتە هۆی لێهاتوونەبوونی ژنان و ناکارامەیی . لە سەردەمی جیهانی‌بوون بەرچاونەگرتنی بەشێکی گەورەی کۆمەڵگا بە مانای لەدەست‌دانی هزری ئینسانییە . ناسەربەخۆیی ئابووری بووە هۆی وابەستەیی ژنان و جگە لە هەوڵی بن‌دەست‌ڕاگرتنی ژنان ڕێگرە لە سەرخستنی توانا و لێهاتووییەکانی ژن کە کونتڕۆڵکردنی گشت کاروباری ژنانی بەدواوە بووە .کارگەلێک کە بە ژنان ئەسپێردرێ، حەقدەستی کەمتر و پلەوپایەی}

^{لێکۆڵینەوە – ئارێز}

^{هه‌میشه‌ چرپه‌ له‌قیژه‌ كاریگه‌رتره‌، شاعیر چۆن هه‌ڵوێستى ده‌بێت، پێویسته‌ ده‌ربڕینى هه‌بێت.}

^{رێبوار، جیا له‌وه‌ى زۆربه‌ى ژیان و شیعره‌كانیشی ته‌رخان كراوه‌ بۆ ره‌هه‌نده‌ سیاسییه‌، كرێكارییه‌كه‌ى، به‌ڵام جیاواز له‌و ره‌هه‌نده‌، سه‌یرى شیعره‌كانیشی كردوه‌ به‌واتایه‌كى تر، شیعر هه‌ر ریالیزم نییه‌، به‌ڵكوو رۆمانسییه‌ت و گۆرانیشه‌.}

^{شیرین ئەدوێ}

^{«شیرین ئەدوێ، کاڵی شیرین!}

^{گفتوگۆت چەندە شیرینە؛}

^{ئەى ناسکە چاو کاڵەکە}

^{کە گەشترین}

^{شاهۆ حوسینی}

^{پێشەکی:}

^{بێ گومان بەشیکی هەرگرینگی مێژووی سیاسی جیهان لەخۆگری ئەو دەغدەغەیە بوە کە چلۆن دەکرێت بەر بە پاوانخوازێتی دەسەڵات، دیکتاتۆرییەت و سەرەرۆیی دەسەڵاتی حکوومی بگیرێت، بۆ ئەو ئامانجەش دوو رێگا رەچاو کراوە، یەکەم بەربەرەکانی و شۆرشی سوور واتە کەلک وەگرتن لە تووند و تیژی و خەباتی چەکداری، دووهەم خەباتی مەدەنی و دوورە پەررێزی لە تووند و تیژی و خەباتی چەکداری.}

^{خەباتی مەدەنی شیوەیەک لە دەربرینی نارەزایەتی و دژ کردەوە نیشان دانە بە دژ حکوومەت و سیسەتەکانی کە لەودا لە هەر جۆرە تووند و تیژیەک دووری دەکرێت و کۆرگێران و بکەرانی خۆ لە هەرجۆرە تووند و تیژیەک دەپارێزن، خەباتی مەدەنی وەک بەربەرەکانی دوور لە تووند وتیژی بەشێوەی کردوە و دژکردەوە نواندنی بە دوور لە تووند و تیژی، نافەرمانی مەدەنی، بەشداری نەکردن لە پرۆسەکانی ئابووری، سیاسی، کلتووری حکوومی رەچاو دەکرێت. ئەو شیوە لە خەبات و بەربەرەکانیە لە وڵات گەلیکی وەک ویلایەتە یەکگرتۆکانی ئەمریکا، ئارژانتین، برازیل، کۆریای باشوور، فێنلاند، هیند، شیلی، بێرمە، یۆنان و لەپاش کۆتایی شەری سارد و رووخانی یەکێتی سۆڤییەت جگە لە رۆمانی لە بەشی هەرە زۆری وڵاتانی ئۆرۆپای رۆژهەڵاتی رەچاو کراوە و توانیوێتی سەرکەوتن وەدەست بێنێت. لە رێبەرە بەناو بانگەکان و تێئۆریسیەنە بەناو بانگەکانی ئەو شیوە لە خەباتە دەکرێ بەو رێبەر و کەسانە ئاماژە بکرێت: مەهاتما گاندی، مارتین لۆتێرکینگ، نێلسۆن ماندێللا، مایکێل نێگلر، مۆبارەک عەواز، ئانگ سان سوچی}

^{جەژنێ خاونکارە جەژنی ئائینی کوردان یارسانی
جەژن ڕزگاری و ئاشتی وەل ڕوشنایی و ئازادی لە تیەریکی وە پاوە گەزدان ئەرا دوارە ژیاننوەی ئایین وزوان وفەرهەنگ کوردلە گێشت خەڵکێ کورد پەروەر ئاینزای یارسان لە کوردستان بمارک بوود ،
وە هەر وەی بونەوە وە گێشت یارسانەیل جێهان پیروزبایی ئۊشیم}

^{جمێشت کوماریخوازەیلێ ڕوژهڵاتێ کوردسان : هڵاتنێ}

د. مستەفای شەمامی 

^{واتە:
۱- کورد مادام مرۆڤە، یەکێک لە سیفاتی مرۆڤیش ناتقی و قسەکردنە، کەوایە قسەکردن و خوێندن و نووسین بە زمانی کوردی، مافی قایم بە بوون و زاتی کوردە.
۲- کورد وەک هەموو نەتەوەکانی سەرتۆپی ئەم عەرزە ئازاد بەدونیا هاتووە، کەوایە دەبێ ئازاد بێت و بە ئازادیش بژیت، بۆیە مافی ئازادی، مافی قایم بەزاتی کوردە.
۳- کوردیش بۆ ئەوەی ئازاد بێت و بە ئازادیش بژیت، نابێ کۆیلە و یەخسیر و ژێر چەپۆکی هیچ کەس و لایەنێک بێت، بەڵکوو دەبێ سەربەست بێت، کەوایە کورد وەک مرۆڤ کاتێک ئازاد و سەربەستە کە خاوەنی مافی قایم بەزاتی حاکمیەت و خۆبەڕێوەبەری و سەروەری سیاسی و نەتەوەیی بێت، وەک هەموو نەتەوەکانی تر.
کۆبەندی:
۱- مافی قسەکردن و نووسین و خوێندن بە زمانی کوردی
۲- مافی ئازادی پۆسیتیۆ و بە ئازادی ژیانکردنی گشت رەهەندی
۳- مافی سەربەستی و خۆبەرێوەبەری}