^{سابیری سەندیکا}

^{ھیچ کەس ناتوانێت سواری پشت بێت مەگەر خۆت سەر دانەوێنیت مارتن لۆسەر کینگ جۆنیۆر لە ١٥ی نیسانی ساڵی ١٩٢٩لە دایک بووە، ئەو ڕێبەرێکی ئەمەریکایییە، بە ڕەچەڵەک ئەفریقایییە. مارتن لوسەر کینگ چالاکوانێکی سیاسیی مرۆیی و دژ بەبابەتی ڕەگەزپەرستی (دژی ڕەشپێستەکان) لە ساڵی ١٩٦٤ بوو. ئەو بەم ھۆیەوە بووە خاوەنی خەڵاتی نۆبڵ بۆ ئاشتی، کەبچووکترین کەسایەتییە ئەو خەڵاتەی پێ بەخشرا بێت.}

^{وتارە ھەرە بەناوبانگەکەی مارتن لوسەر کینگ "خەونێکم ھەیە" "مارتن لوسەر کینگ" لەسەر خەباتی خۆی بە دژی جیاوازی ومافی چینە ھەژارەکانی خەڵک و کرێکاران و پشتیوانی لە ھەڵمەتەکانی ھەڵبژاردنی کاندیدە ڕەشپێستەکانی ویلایەتەجیاجیاکان و یەک لە ھەڵسوڕاوە ھەرە چالاکەکانی دژی شەڕی ڤێتنام بوو ١٩٦٧، لەو پێناوەشدا دەیان جار گیرا و لەزینداندا مایەوە و غەرامە دەکرا.}

^{مارتن لۆسەر یەکێکە لە گرنگترین کەسایەتییەکان، کە تێیی کۆشاوە لە ڕێگەی ئازادی و مافەکانی مرۆڤ. مارتن لۆسەر"ڕێبەری مەسیحییەکانی باشوور"ی دامەزراند. ئەو دەستەیە ئامانجیان بوو، بە بگەنە مافی شارستانی بەبێ جیاوازی لەنێواندانیشتوانی ئەمەریکا.}

^{"مارتن لوسەر کینگ" لە گردبوونەوەی مەزنی ٢٨ی ئابی ١٩٦٣دا لەبەردەم ٢٥٠ھەزار کەسدا و بەرامبەر پەیکەرەکەی سەرۆکئەبراھام لینکۆڵن بە ناوی"خەونێکم ھەیە" خوێندییەوە، ئێمە ئەمڕۆ بۆ ئەوە لێرەین تا مافی خۆمان وەرگرین.}

^{زۆرتان لە شوێنێک و ڕەوشێکی واوە ھاتوون ھیچ ھیوایەکتان بە ژیان نەماوە. بەڵام کار بکەن، باوەڕتان بەوە ھەبێت کە ژانچەشتن ڕێگەی سەربەستییە. ھاوڕێیانم پێتان دەڵێم: سەرەڕای ئاستەنگەکان، شکستەکان، ھەر خەونێکم ھەیە.}

^{خەونێک کە لە بنەڕەتدا خەونێکی ئەمریکاییانەیە. مارتن لۆسەر بە دەستھێنانی سەرفرازی لە ڕێگەی باوەڕ و پێویستی گەڕانەوەبۆ بنەڕەتی باوەڕی مەسیحی کرد، بەبنەمای سەرەکی فەلسەفەی کارکردنی خۆیی و لەڕوانگەی ئەوەوە تاوان بەشێکیدانەبڕاوی ژیانە و توخمێکە لە ڕەگەزی مرۆڤایەتی و بە ھیچ جۆرێک لێی جیانابێتەوە، واتە مارتن پێچەوانەی ڕای باویسەردەمەکەی خاوەن گۆشەنیگایەکی تایبەت بوو لەسەر پەیوەندی نێوان ژیان و تاوان و باوەڕی تەواوی بەوە ھەبوو تاوانبەشێکە لە ژیان و زۆرجار تاک بێ خواستی خۆی ناچارە بە کردنی تاوان، وەک ئیرەییبردن و چاوتێبڕین. خەونێکم ھەیە کەڕۆژێک لە ڕۆژان، ئەم نەتەوەیە بەگوێرەی مانای ڕاستەقینەی}

^{ئەبوبەکر کاروانى}

^{کورتە فلیمەکەی ئەم دوواییەی ئێرانیەکان لەسەر رۆڵی سلێمانی لە پارێزگاریکردن لە ھەرێم بەرامبەر داعش و سوکایەتی بە بارزانی لەم کاتەدا، ھەڵگری زیاد لە ئاماژە و پەیامێکە، لەوانەش:}

^{١- بوون و مانەوەی ئێوە بە ھەڵوێست و بڕیاری ئێمەوە بەندە، چونکە ناتوانن لەسەر پێی خۆتان بووەستن و بەرگری لە خۆتان بکەن.}

^{٢- ھەر کاتێک بمانەوێت دەتوانین ھەڕەشەتان لەسەر دروست بکەین و ناچاری پەناھێنانتان بۆ ئێمە بکەین، لەبەر ئەوە بیرکردنەوەتان لە دەرچوون لە چوارچێوەی ستراتیژی ئێرانی بێ سودە؟}

^{٣- ئێمە دۆستی راستەقینەتانین و لەکاتی پێویستدا فریاتان کەوتووین نەک تورکیاو ئەمەریکا، بۆیە لەسەرە پێچەکاندا بزانن ڕوودەکەنە کوێ و چاوەڕوانیتان لەکێیەو بەرژەوەندی کێ دەپارێزن.}

^{٤- ھاوکاری کردنی تورکیا لەدەرەوەی دیدو بەرژەوەندی ئێرانی و تێگەیشتنی ئەو بۆ پەکەکەو سیاسەتی عێراقی باجی ھەیە.}

^{٥- باس لەدۆستایەتی بایدن و بارزانی دادتان نادات، ئەوە ئێمەین}

رەزا شـوان

^{تورکیا رەگـەزپـەرسترین و تیـرۆریسـترین دەوڵـەتە لـە هەمـوو جـیهـانـدا. لە دەسـەڵاتی عوسمانییە داگیرکەر و خوێنڕێژ و تاڵانکەر و کاولکەرەکانەوە،}

^{لە ئەتاتورکی ناڕەسەنی گـۆڕبەگـۆڕەوە، تا دەگـاتە ئەردۆگـانی دیکتاتـۆری سیکـۆپاتی. تاسەر ئێسقـان دژایـەتی ئێمـەی کوردیـان کـردووە و دەکـەن، کوردسـتانی نیشـتمانمانیـان داگـیرکـردوون چـەنـد جارێک کاولیان کردووە. تا ئێستا چەندین کۆمەڵکوژیـان لە گەلی کوردمان کردوون. تا ئەمڕۆش ئەم تاوانـە رەگەزپەرستی و قـێزەوەنـانەیان رانەگرتـوون، رۆژ لە دوای رۆژ تـاوانی گەورەتـر و قـێزەوەنـتر لە دژی گەلی کوردمان، مـۆدێـرتـرین چـەکی کوشـندەی قەدەغـەکراوی نێودەوڵـەتی لە کوشتنی خـەڵکی سـڤـیلی کورد بەکـاردەهـێـنن. خـاوەنی ئایدۆلۆژیایەکی بۆگەنن و هەڵگری ڤـایرۆسی رەگـەزپـەرستین. لە تورک زیـاتر هـیچی نەتەوەیەکی تـریان نـاوێت و بە شایـەنی ژیـانی نازانـن . رەگەزپەرستی بووە بە گروپی خوێنیان. نەوەکانیشیان هـەر بەم ئایدۆلـۆژیـا رەگەزپەرستییە گۆش و پەروەردە دەکەن. هەر لە منداڵییەوە فـێریان دەکـەن، کە ببن بە دوژمنی کورد و رقـیان لە کـورد ببێتەوە. رقیان لە هەر کەسێکە کە بە کوردی قسە بکا، بە کوردی گۆرانی بڵێ، بە کوردی فیکە بکا، یا بە کوردیش پێبکەنێ، ناوهێنانی کورد و کوردستان بە جوداخوازی و بە تاوان و بە ناپـکی گەورە دەزانن. کورد کوشتن گەر منداڵی ناو لانکیش بێ بە لایەنەوە رەوایە.
لە ئەمڕۆدا ئەردۆگانی رەگەزپەرست و دڕندە و خوێنڕێژ کە دڕندەترین دیکتاتۆرە، زۆر بێویژدانە و بەزەیی بە منداڵانی کۆرپەی کوردی ناو لانکیشدا نایەتەوە و بە پەکەکەیان دەزانێ. دەستە قێزەوەنەکانی بە خوێنی بێتاوانانی کورد سوورن. پارتەکەی پارتی ناداد و ناگەشەکـردن، لەگـەڵ بزووتنـەوەی نەتـەوەپـەرست و رەگـەزپەرستی گـورەگە بـۆرە تۆرانییە مافـییەکان کە جرجە قـێزەوەنەکە (دەولەت باهـچەلی) سەرۆکیانە. هاوپەیمان و هـاوپیلانن، لە دژایەتیکـردنی گەلی کوردمان، مـەرجی سـەرەکی هـاوپەیمانی و پێکەوە کارکردنیانە. بە هەمـوو رێـگـا و شـێـوازێـک، بە کۆمـەڵکـوژی و گـرتـن و کـوشـتن و راگواستنەوە و وێرانکردنی کوردستانە، دەیانەوێت ناسنامەی نەتەوەیی کورد بسڕنەوە. تا ئەمڕۆش دان بە بوونی (٢٥) ملیۆن کورد لە باکووری کوردستان و زیاتر لە (٥٠) ملیـۆن کورد لە هەمـوو کوردستاندا}

^{یادەوەریی ٢ی ڕێبەندان و خیانەتی سۆڤییەت لە گەلی کورد لە کاتێکدایە، کە ئەمڕۆ لە ساڵیادی ئەو خیانەتە مێژووییەی ڕووسەکاندا، ڕوسیا جارێکی دیکە پشتی کردووەتە کورد و ئاسمانی عەفرین داوەتە تورکیا بۆ ئەوەی بە فڕۆکە جەنگییەکانی گەلی کورد بۆردومان بکات و هەڕەشە بکات لە دەستکەوتێکی مێژوویی دیکەی گەلی کورد.}

^{لە سەروبەندی جەنگی جیهانی دووەمدا، بە پشتگیریکردنی ڕەزا شای پەهلەوی لە بەرەی نازییەکان، سۆڤییەت لە باکوری ئێرانەوە و بەریتانیاش لە باشورەوە هێزەکانیان ناردە ناو خاکی ئێرانەوە و ئێرانیان داگیر کرد، لە ساڵی ١٩٤١دا ڕەزا شاه لە پاشایەتی دوور خرایەوە و کوڕەکەی، محەمەد ڕەزا شاه وەک جێگرەوە بۆی دانرا.}

^{لەکاتی داگیرکردنی ئێراندا لەلایەن سۆڤییەت و بەریتانیاوە، تەرکیزی حکومەتی ناوەندی لە سەر ناوچەکانی ڕۆژئاوای ئێراندا کەم بووەوە، هەر ئەوە ئەو هەلەی ڕەخساند کە لە شارەکانی مهاباد و تەبرێز دوو کۆمار بە ناوەکانی کۆماری کوردستان و کۆماری ئازەربایجان دابمەزرێن.}

^{مێژوونووسان دەڵێن، کە سۆڤییەت لە باکوری ئێرانەوە تا ورمێیان کۆنتڕۆڵ دەکرد و بەریتانیاش لە باشوری ئێرانەوە تا ئیلامیان بە دەستەوە بوو، ١١ کەسایەتی و ڕۆشنبیری کورد لە ساڵی ١٩٤٢دا کۆمەڵەی ژیانەوەی کوردستان(ژ.ک)-یان بە مەبەستی ڕزگاریی گەلی کورد دامەزراند.}

^{لە ساڵی ١٩٤٣دا کۆمەڵەکە یەکەم کۆنگرەی خۆی لە شاری مهاباد دا بەست و لە کۆنگرەکەدا کە زیاتر لە ١٠٠ کەس تێیدا بەشداربوون، بڕیار درا چالاکییەکانی کۆمەڵەکە لە نهێنییەوە بۆ ئاشکرا بگۆڕێن و گۆڤارێکیش بە ناوی نیشتمان بڵاوبکرێتەوە، بۆئەوەی لەو ڕێگایەوە ئامانجەکانی کۆمەڵەی ژ.ک بە خەڵک ڕابگەیەندرێت.}

^{گۆڤاری نیشتمان لە یەکەم ژمارەیدا بەم شێوەیە باس لە ئامانجەکانی ژ.ک دەکات:”کۆمەڵەی ژ.ک بە هەموو هێز و توانای خۆی تێدەکۆشێت تا زنجیر و کەلەمەی دیلی و ژێردەستی لە ئەستۆی نەتەوەی کورد داماڵێ و لەم کوردستانە لەت و کوتەی ئێستا کوردستانێکی گەورەو ڕێکوپێک بێنێتە بەرهەم کە هەموو کوردێک بە سەربەستی تێیدا بژیت”.}

^{لە مانگی ئابی ساڵی ١٩٤٥دا کۆمەڵەی ژ.ک ناوی خۆی بە حزبی دیموکراتی کوردستان گۆڕی، لە کاتێکدا کە هاوکات لە شاری تەبرێزی ئازەربایجانی ئێرانیش هەوڵی هاوشێوە هەبوو بۆ ڕزگارکردنی گەلی ئازەری و ڕاگەیاندنی سەربەخۆیی ئازەربایجان.}

^{هەر لە ساڵی ١٩٤٥دا شاندێکی حزبی دیموکراتی کوردستان بە سەرۆکایەتیی قازی محەمەد سەردانی شاری تەبرێزیان کرد، بۆ ئەوەی لەوێ چاویان بە کۆنسۆلی سۆڤییەت بکەوێت و سەبارەت بە دامەزراندنی کۆماری کوردستان لە مهاباد دانوستانیان لەگەڵ بکەن، پاشان لە تەبرێزەوە بەرەو شاری باکۆی ئازەربایجان بەڕێکەوتن بۆ ئەوەی دانوستانەکانیان لەگەڵ بەرپرسانی سۆڤییەت بە ئەنجام بگەیەنن.}

^{لە ڕۆژی ١٠ی کانوونی یەکەمی ١٩٤٥دا حزبی دیموکراتی ئازەربایجان بە سەرۆکایەتیی جەعفەر پیشەوەری پارێزگای ئازەربایجان (بە ناوەندی تەبرێز)یان لە چنگی سوپای ئێران ڕزگار کرد و کۆماری ئازەربایجان ڕاگەیاند.}

^{پێنج ڕۆژ پاش ئەوە لە هەوڵێکی هاوشێوەدا، مەهاباد لە چنگی هێزەکانی سوپای ئێران ڕزگار کرا و لە ڕۆژی ٢٢ی کانوونی دووەمی ساڵی ١٩٤٦دا، واتە ٢ی ڕێبەندان، کۆماری کوردستان لە مهاباد ڕاگەیەندرا.}

^{کۆماری ئازەربایجان و کۆماری کوردستان لە مهاباد، سەرەڕای تەمەنی کورتیان، سەردەمی زێڕینی گەلی کورد و گەلی ئازەرین، لەو سەردەمەدا دەیان ڕۆشنبیر و نووسەری کورد و ئازەری گەشەیان کرد و پەروەردە کران، مامۆستا هەژار موکریانی و مامۆستا هێمن لە سەردەمی کۆماری مەهاباددا نووسیویانە، غوڵام حسێن ساعدی و ڕەزا بەراهنی، دوو نووسەری گەورەی ئازەرین (کە بە زمانی فارسی نووسیویانە)، هونەری خۆیان بە قەرزداری تێپەربوونی سەردەمی منداڵیان لە کاتی کۆماری ئازەربایجاندا دەزانن.}

^{پەیوەندیی نێوان ئەو دوو کۆمارە زۆر باش بوو، وەک پاڵپشتی یەکدی لە قەڵەمدەدران، تا ئەو ڕادەیەی کە یەکێک لە مادەکانی مانیڤێستۆی ڕاگەیاندنی کۆماری کوردستان لە مهاباد یەکێتی و برایەتی لەگەڵ خەڵکی ئازەربایجان بوو، ئەو دوو کۆمارە هەردوو لەسەر بنەمای ڕزگاریی گەلانی بندەست و هزری سۆسیالیستیدا دامەزران، ئەوە بە ئاشکرا لە شێوەی بەڕێوەبردنی کۆماری ئازەربایجان ڕا دیارە، لە کۆماری کوردستان لە مەهابادیشدا، لە یەکێک لە بەندەکانیدا ئاماژە بەوە دەدرێت: بە شێوەیەیکی یەکسان مامەڵە لەگەڵ چینی کرێکار و کەسایەتییە باڵاکان بکرێت.}

^{لە مانگی کانونی یەکەمی هەمان ساڵدا، سۆڤییەت لە گەڵ حکومەتی محەمەد ڕەزا شای پەهلەوی ڕێککەوت، لە ٢٦ی ئازاری‌ ١٩٤٦، بەھۆی‌ فشاری‌ ھێزە رۆژئاواییەکان، سۆڤیه‌ت پەیمانی بە حکومەتی ئێرانی دا کە لە باکووری ئێران بکشێتەوە، لە مانگی حوزەیران دا، ئێران دەستی گرتەوە بەسەر کۆماری ئازەربایجاندا، ئەمەش بووە ھۆی‌ دابڕانی کۆماری‌ کوردستان لە سۆڤیه‌ت، لەوە بەدوا پشتگیرییەکان بۆ قازی محەمەد لە کەمبوونەوەدا بوون.}

^{ئەوە لە کاتێکدایە، کە سۆڤییەت بەپێی هزری لینین پابەندبوو بە هاوکاریکردنی گەلانی بندەست بۆ گەیشتن بە ئازادی و خۆبەڕێوەبەری، هەر بەهۆی یارمەتییەکانی سۆڤییەتەوە ژمارەیەکی زۆر لە گەلانی باشوری سۆڤییەت بە خۆبەڕێوەبەری گەیشتن، بەڵام لە بارەی کورد و ئازەرییەوە ئەو پابەندییەیان پێشێل کرد.}

^{دیارە ئەگەر کۆماری مەهاباد لەلایەن گەلی کورد لە شارەکانی دیکەی ڕۆژهەڵات و پارچەکانی دیکەی کوردستانەوە پشتگیریی بکرایە و خاوەنی ئەو هێزە بوایە کە بیتوانیایە لە بەرامبەر هێرشی داگیرکارانەی حکومەتی پەهلەویدا بوەستێت، کۆماری کوردستان لە مەهاباد سەرەڕای خیانەتی سۆڤییەتیش دەیتوانی لە سەر پێیان بمێنێتەوە و بەردەوام بێت.}

^{دوای دابڕانی کۆمار و سۆڤیەت، خێڵە کوردەکان کە لە سەرەتادا پشتگیرییان لە کۆمار دەکرد، بەرھەم ‌و سەرچاوەی‌ داراییان نەما، ئیتر خێڵەکان هیچ بیانوویەکیان بۆ پشتگیریکردنی قازی محەمەد نەبوو، هەربۆیە زۆرێک لە خێڵەکان قاز‌یان بەجێھێشت. لە ٥ ی‌ کانوونی یەکەمی ١٩٤٦، ئەنجومەنی شەڕ بە قازی محەمەدیان ڕاگەیاند کە ڕێگە لە ھەر پەلامارێکی سوپای‌ ئێران دەگرن کە بکرێتە سەر ناوچەکە.}

^{قازی محەمەد، نكۆڵيی لەو راستییە نەدەکرد کە لە ڕووی داراییەوە پشتیان بە سۆڤیه‌ت بەستووە، جگە لەوەش کۆمارەکە بەدەست چەند کێشەیەکی ناوخۆییەوە دەیناڵاند، جیاوازییەکی گەورە لەنێوان خەڵکی شار‌و خێڵەکییەکاندا ھەبوو، ھاوپەیمانییەتییەکان بۆ مھاباد لە داڕماندا بوون.}

^{پێشتر ڕایگەیاندبوو، خێڵەکان‌ و سەرۆکەکانیان تەنیا لەبەر ئەو ھاوکاريی‌ دارایی‌ و سەربازییانە پشتی قازی محەمەدیان گرتووە کە لە یەکێتی سۆڤیه‌تەوە وەریدەگرێت، ھەندێکی تر لە خێڵەکان دڵیان بە بارزانییەکان نەدەکرایەوە، لەبەرئەوەی نەیاندەویست سەرچاوە‌ و داھاتەکانیان لەگەڵ بەش بکەن، لە رووی داراییەوە کۆماری کوردستان لە مھاباد نشوستی ھێنا و ئەوەش وەک مەحاڵ وابوو کە مھاباد لە ڕووی داراییەوە ھاوتا بێت لەگەڵ ئێران.}

^{هەرچەندە ئەنجومەنی شەڕی کۆماری کوردستان لە مەهاباد، بڕیاری شەڕیان دابوو لە ئەگەری هێرشکردنە سەر کۆماردا، بەڵام لە کاتی گەیشتنی هێزە ئێرانییەکان بۆ سەر سنوور، زۆربەیان ڕایان کرد و بەرەکانی بەرگری لە مهابادیان چۆڵ کرد.}

^{بەم شێوەیە لە ڕۆژی ١٥ی کانوونی یەکەمی ١٩٤٦دا، سوپای ئێران توانی بچێتە ناو شاری مهاباد کە ناوەند و پایتەختی کۆماری کوردستان بوو، دەستی بەسەر شارەکەدا گرت، دواتریش لە ڕۆژی ٣١ی ئازاری ١٩٤٧دا، قازی محەمەد و سێ لە هاوەڵانی لە سێدارە دا.}

^{چاودێران پێیوانوایە کە لە دەستپێکی تێکۆشانی مۆدێرنی گەلی کوردەوە تا ئێستا گەلی کورد هەمیشە لە نەبوونی یەکێتیی نەتەوەیی زیانی بەرکەوتووە، ئەو دۆخە هەتا ئێستاش هەر بەردەوامە.}

rojnews

20/1/2021

^{هۆمەر نۆریاوی}

^{1 - ئەو جوگرافیایەی کە هەنووکە لە قامووسی سیاسیی جیهاندا بە "ئێران"،ناودێرە،وڵاتێکی فرەنەتەوەیە کە هەر کامە لە نەتەوەکانی نێو ئەم جوگرافیا بەرینە،خاوەنی زمان و فەرهەنگ و مێژوویەکی جیاواز و دەوڵەمەندن. بە درێژایی 40 ساڵی ڕابردوو ،مخابن زمان و فەرهەنگی هەر کامە لەم نەتەوانە خاسما کورد، بەردەوام وەبەر شاڵاوی چەوتی ئەقڵییەتێکی نەزۆک و گەمژانەی باڵادەست کەوتووە. جارێک،سووکایەتی بە زمان دەکرێت،جارێکی دی،فەرهەنگ و کولتوور وەبەر هێرش دەدرێت و جاری وایشە خۆڵ لە چاوی مێژووی ئەم نەتەوانە دەکرێت؛یان بە واتایەکی ڕاستتر،هەوڵی شێواندن و ئاوەژووکردنی مێژووەکەیان دەدرێت.
2 - ئەم پەلامارە دژە مرۆیی و کرێتە،هەندێک جار لە کەناڵە بە ناو "میللی"یەکانەوە و لە لایەن ژمارەیەک میدیاکار(پێشکەشکار و بێژەر)ی نەخوێندەوار و کاڵفامی خاوەن ئەزموونەوە ئەنجام دەگرێت کەچی بڕێک جار،ناوەند و سیما زانستیی و هونەریی و ڕۆشنبیرییەکان بۆ ئەم هێرشە ناسەردەمییانە دەکار دەگیردرێن. ڕووی ئەم چەند پەیڤە لە نوێترین هێرشی کاڵفامانە و ناسەردەمییانەی پێشکەشکارێکی نەخوێندەواری کەناڵێکی فەرمیی حوکوومەتە کە "جلی نەتەوەیەک" نیشانە دەگرێت و وێڕای ڕێزی فرەوانم بۆ چینی "شڤان"،بە جلی شوانان، ناودێری دەکات. ئەم پێشکەشکارە قسەزل و گەمژەیە کە بە پارەی حوکوومەت،لە کەناڵی ڕەسمیی وڵاتێکەوە، فەرهەنگی نەتەوەیەک وەبەر هێرش دەدات، ئەوەندە نەخوێندەوارە کە سەرەڕای ئەوەی لەسەر گیرفانی حوکوومەت بە هەر هەموو ئێران و بگرە دنیادا گەشت و سەفەری فرە و فرەوان دەکات،کەچی هێشتاکە تۆسقاڵە شارەزایەتییەکی لەسەر خۆیان گوتەنی"ئەتنە ئێرانییەکان"نییە و سووک و هاسان ،بە بێ ئەوەی وەبەر لێپرسینەوە و لێپێچینەوە بکەوێت،تا دێت تریبۆنی}

^{بزووتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەلاتی کوردستان، به‌بۆنه‌ی جێژنی لەدایکبوونی عیسای مەسیح و نوێبوونەوەی ساڵ و دەستپێکی سالی تازەی ۲۰۲۱ی زایینی، پر بەدڵ پیرۆزبایی ئاراسته‌ی خەڵکی کوردستان و گشت مه‌سیحیانی کورد و سەرجەم پەیرەوانی ئاینی پێروزی مەسیحییەت، لە گشت جیهان دا دەکات. و هیوادارە ساڵی تازە، ساڵی ئاشتی، ئاسایش و پێکەوەژیانی بەئاشتی بێت بۆ گشت خەڵکی کوردستان ، ناوچەکە و جیهان. هەروەها ساڵی تازەی ۲۰۲۱ ساڵی تەبایی و سەرکەوتنی سیاسەتی تەعاموول و لێکتێگەیشتنی گشتگیرانە بێت، بەسەر ناتەبایی و سیاسەتی شەرانخوازی و تەقابووڵگەرایانە لە گشت کوردستان و جیهان، بەتایبەتی لە رۆژهەلاتی کوردستان دا کە پێویستی بە یەکگوتاری و دیالۆگی ناوماڵی کوردە.
وەک بزووتنەوەی کۆماریخوازان: ئاواتە خوازین و لە بەرزەناوی ب}

^{هاونیشتمانە بەرێزەکان،
خەڵکی بە شەرف و مافخوازی کوردستان،}

^{رۆژی ٢٦ی سەرماوەز، ۷۵ سال بەسەر دەستبەسەرداگرتنی دوایین مۆڵگەی رێژیمی داگیرکەر ئێران لە مەهاباد و هەڵکردن و شەکاوەراگرتنی ئالای کوردستان وەک رەمزی سەرکەوتن لەلایەن پۆلێک لە لاوانی وڵات پارێز وکوردپەرەوەر و سەرەنجام دەستخستنی سەروەری سیاسی نەتەوەییمان، لە شکلی کۆماری کوردستان‌دا، تێپەر دەبێ. لە ماوەیەی ئەم ۷۴ساڵەدا و بگرە دوابەدوای نەمانی کۆماری کوردستان ( کە لە حەوزەی تەعاموولاتی سیاسی و دیپلۆماتیکدا، وەک حکومەتێکی دفاکتۆ و سەروەریسازی قۆناغی رزگاری نەتەوەیاتیمان ئەرک و رۆلی دەسەلاتداریەتی سیاسی/نەتەوەیی دەگێرا )، مێژوویی ژیان و مەکۆی حەوانەوە و بەردەوامی و بەرقەراری کۆمار، هاۆرێ دەگەل رەمز و هێماکانی وەک ( سرود و ئالا)، تووشی ژیانی خەباتی ژێرزەوینی و نەهێنیکاری دەبن، عەمەلەن لە دونیای واقیع را بەرەو عالەمی زەین و رەوتی خەباتی نەهێنکاری دەرباز دەبن. بەواتەیەکی دیکە دەتوانرێ بگووترێ لەمەر بەردەوامی خەبات و هەبوونی ئیرادەیەکی بەرز و بەهێزی نەتەوەیی لەپێناو دەستخستنی سەروەری سیاسی و نەتەوەیی‌دا، کۆمار لە عالەمی زەین و هەست و خەیاڵدا نەک نەرووخاو، بەڵکوو زیندوو و بەرقەرار ماوەتەوە، و دیاردەی نەمانی کۆمار لەسەر عەرزی واقیع‌دا، دەبێ وەک پاشەکشەیەکی تاکتیکی، و نەک ئیستراتێژیکی بێتە نرخاندن. هەربۆیەشە ئامانجی راستەقینەی گشت خەباتکارانی پرۆسێسی خەباتی سەروەریسازی ۷۴ دوای پاشەکشەی تاکتیکی کۆمار، هەوڵ و تێکۆشانی نەپساوە لەپێناو دووبارە ساغکردنەوە و دامەزراندنەوەی کۆمار لە شکلی موومکین و هەنووکەیی خۆیدا بووە.
بزووتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەلاتی کوردستان دەگەل بەرز و پیرۆز راگرتنی رۆژی مێژوویی ٢٦ی سەرماوەز، ئەم رۆژە لە خەڵکی کوردستان و گشت حیزب و لایەنەکان پیرۆز دەکات،و هیواخوازە بەزوویی نەتەوەکەمان لەرۆژهەلاتی}

^{چ بۆ شەڕ و چ بۆ ئاشتی باڵانسی هێز گرنگە}

^{ئازاد محەممەدزادە}

^{لە چوارچێوەی حکومەتی دیفاکتۆی تەوافقی و ئینتقاڵی لە تەبعییدایە کە کورد لە ئێران دەبێتە خاوەنی ئادرەسێکی موحەد و موشەخەس و دیار و کاریگەر، هەروەها خاوەن ساختار و دامەزراوەیی نەتەوەیی، سەندوقی ماڵی نەتەوەیی، میدیایی نەتەوەیی، دیپڵۆماسی و لابی نەتەوەیی، هێزی پێشمەرگەی نەتەوەیی، مودیریەتی شۆرشی جەماوەری لەناوخۆی وڵاتدا، دەیان سەکۆی فکری، ناوەندی توێژینەوە و لێکۆلینەوە کە بە هەزاران پسپۆر و شارەزا و ئاکادیمیای تێیدا چالاکی بکەن.
حکومەتی دیفاکتۆ بە پێی توانا و زەرفیەتەکانی بەردەستی کورد لە ئاستی}

^{محەمەد ئەمینی}

^{کۆنسولی ئێران لە سلێمانی لە نوسینێکدا بە ناونیشانی "تیرۆریزمی حکومی، گەورەترین ھەڕەشە بۆ سەر ئاشتی و ئاسایشی ناوچەکە و جیھان"، کە بە زمانی کوردی لە چەند ماڵپەڕێکی کوردی بڵاویکردوەتەوە، بە ئاماژەدان بە کوژرانی موحسین فەخریزادە کاربەدەست لە بەرنامە ئەتۆمیەکەی وڵاتەکەی، ئەو کردەوەیەی بە پێشێلکردنی یاسا و رێسا نێودەوڵەتیەکان ناوبردوە.}

^{کۆنسولەکەی ئێران داواشی لە وڵاتانی بانگەشەکاری مافەکانی مرۆڤ کردوە بە وتەی ئەو دەست لە دووفاقی ھەڵبگرن و ئەو کردەوەیە سەرکۆنە بکەن.}

^{ئەو قسانە و تەنانەت بڵاوکردنەوەشی بە کوردی مافێکی خۆیەتی وەک نوێنەرێکی ئێران بیکات، بەڵام پێویستە ھەر بەو زمانە و بە ستانداردانەی خۆی لە نوسینەکەیدا باسی کردوون چەند راستییەکی بە بیر بھێنرێتەوە.}

^{رۆژی ٢٧ی نۆڤەمبەری ٢٠٢٠، واتە ھەمان ئەو رۆژەی کە فەخریزادە لە نزیک تاران کوژرا، لە بەلژیکا دانیشتنی دادگایی کردنی دیپلۆماتێکی پێشووی ئێران بەڕێوەچوو کە تۆمەتبارە بەوەی پلانی}

جەلال جەوهەر

^{بەشی حەوتەم :}

^{روسیاو کورد و جوڵانەوەی سیاسی و چەکداری لە کوردستان}

^{بۆ سێ سەد ساڵ دەچێ روسیا یەکێکە لە زلھێزەکانی جیھان وناوچەکە، کاریگەری دیاری ھەبووە ( بە باش وبە خراپ) لەو ماوەیەدا لەسەر پرسە گرنگ وچارەنوسەکانی ئاسیا و ئەوروپا بەتایبەت، و لە نێویشیاندا پرسی کورد. رسلان مامیدۆف، کە ئەندامی ئەنجومەنی کاروباری نێودەڵەتیە لە روسیا، و لەلایەن وەزارەتی دەرەوەی ودەزگاکانی تری روسیا کۆمەک و یارمەتی ئەو ئەنجومەنە ئەکرێ، زۆر بە ڕاشکاوی لە باسێکی خۆیدا بە ناوی ( بعد الخلافە : آفاق العلاقات الروسیە العراقیە، ێ 9 الرێد الاستراتیجی ـ العدد : الخامس عشر، آژار 2019 ) ئەڵێ : ( مۆسکۆ ھەرگیز ستراتیجێکی روون و ئاشکرای نەبوە لە بەرامبەر کورد).
دیارە مۆسکۆ لە هیچ یەکێک لە سەردەمەکانی روسیای قەیسەری، یەکێتی سۆڤیەت، و ڕوسیای ئەمڕۆ، بەرنامەو ستراتیجێکی دیاریکراوی نەبووە بۆ پرسی گەلی کورد لە کوردستان.
وەک ئەوەی ڕۆڵی باشی نەبووە لە پرسی کورد، ڕوسیا هەڵوێستی دوژمنکارانەی دیاریشی هەبووە لە هەندێ سەردەم و قۆناغی زۆر هەستیاردا. بۆ سەلماندنی ئەو ڕاستیە، و بە سود وەرگرتن لەو ڕاستیە مێژوویانەی کە لە بەردەست دایە، وا لێرەدا بە کورتی بەشێک لە هەڵوێستەکانی ڕوسیای قەیسەری و یەکێتی سۆڤیەت و ڕوسیای ئەمڕۆ دەخەمەڕوو:
هەڵوێستی ڕوسیای قەیسەری لەسەر پرسی کورد}

^{1- ڕوسیای قەیسەری دیدو بەرنامەیەکی دیاریکراوی نەبوو، بۆ پرس و مافەکانی گەلی کورد لە سنوری دەسەڵاتی ڕوسیای ئەو سەردەمە، و مافەکانی گەلی کورد لە کوردستان و ناوچەکە، روسیای}