رەزا شوان

^{"قـه‌ده‌م خـێـر ئـه‌ی خوشـکی پـۆڵایـیـن .... کـۆشـکی په‌هـلــه‌ویـت هـێـنــایه‌ لـه‌رزیـن"
کورد لە زووەوە وتوویه‌تی:" شـێر له‌ لانـه‌ ده‌رچـێ چ نـێر چ مـێ " مێـژووی دێـرین و نـوێی پڕ له‌ شانازی و شکـۆداری گه‌له‌که‌مان، لاپـه‌ڕه‌ زێـڕینه‌کـانی به‌ نـاوی ده‌یـان ژنی هه‌ڵکه‌وتووی کوردمان له‌هه‌موو بواره‌کاندا ڕازانـدۆه‌ته‌وه‌، که‌ هه‌ریه‌که‌یان له‌ بوارێکـدا ڕوڵێکی به‌رز و گرنگی بینیوه‌ له‌ خزمه‌تکـردن و به‌رگـریکـردن له‌ کورد و کوردســتان، له‌ زانسـت و زانیـاری، له‌ بنیـاتـنـانی شـارسـتانـیـدا. لـه‌ نـاویـانـدا شـازاده‌ و میـرزاده و سه‌رکرده‌ و شۆڕە سواری ئازا و دلێر و شۆڕشگێڕ و پێشمه‌رگه‌ و شەرڤان و گەریلا و فـه‌رمانـڕه‌وا و زانـا و سـیاسه‌تـمـه‌دار و شـاعـیر و نـووسـه‌ر و ئـه‌فـسه‌ر و پـارێـزەر و میدیاکار و چالاکوان هونەرمەند و مامۆستای زانکۆ و.. تا ده‌گاته‌ په‌ڕله‌مانتار و وەزیر.
ئه‌گـه‌ر گه‌شـتنامه‌ و یادداشـتـنامە و کـتێب و نـووسـینه‌کـانی ئـه‌و گـه‌شـتیار و گـه‌ڕیـده‌ و رۆژهـەڵاتناس و کوردناس}

^{شیوا میرەکی}

^{یەکێک لەو تایبەتمەندیانەی کە نیشاندەری بەهێز یان لاوازبوونی هەر نەتەوەیکە؛ چۆنیەتی ڕوانینی ئەو نەتەوەیەیە بۆ ژن! تا لەم ڕێگەوە پەی بە قووڵایی باوڕ و تێڕوانینی ئەو کۆمەڵگا بە ژن ببەین. سەرنج‌دان لە کەلتوورە باوەکان و یاساکانی هەر کۆمەڵگایەک، یەکێک لە ڕێگاکانی ناسینی دۆخی ژنانی ئەو کۆمەڵگایە. ژن وەکوو نیوەی کۆمەڵگا، بە درێژایی مێژوو لە پەراوێزی کۆمەڵگا و لە ژێر دەسەڵاتی پیاوان‌دا بووە . یاساکان لە ژێر چاوەدێری پیاوان‌دا نووسراون بۆیە پیاوانەبوونی ئەم یاساگەلە زۆر بەرچاوە. یاسادانەر و یاسا جێ‌بەجێ‌کەریش هەر پیاوە. سیسته‌می پیاوسالار بە پشتیوانی دەسەڵاتی خۆی لە یاسادانەریی ، پەروەردەیی ، میدیایی و ... وەکوو ڕەگەزی سەرتر و خاون ڕا هەوڵی پاراستنی دەسەڵاتی خۆی ئەدا .
دووچاوەکی لە دنیای کاروپیشە بۆ ژن و پیاو ، لە تایبەتمەندییەکانی بازاڕە کە لە سەرانسەر دونیا ، لە هەر دۆخێکی کەلتووری و ئایینی و کۆمەڵایەتی‌دا هەیە و زۆر بەرچاوە .نایەکسانی بازاڕ کار ، هۆکاری جیاوازی هەیە و بۆتە هۆی لێهاتوونەبوونی ژنان و ناکارامەیی . لە سەردەمی جیهانی‌بوون بەرچاونەگرتنی بەشێکی گەورەی کۆمەڵگا بە مانای لەدەست‌دانی هزری ئینسانییە . ناسەربەخۆیی ئابووری بووە هۆی وابەستەیی ژنان و جگە لە هەوڵی بن‌دەست‌ڕاگرتنی ژنان ڕێگرە لە سەرخستنی توانا و لێهاتووییەکانی ژن کە کونتڕۆڵکردنی گشت کاروباری ژنانی بەدواوە بووە .کارگەلێک کە بە ژنان ئەسپێردرێ، حەقدەستی کەمتر و پلەوپایەی}

^{لێکۆڵینەوە – ئارێز}

^{هه‌میشه‌ چرپه‌ له‌قیژه‌ كاریگه‌رتره‌، شاعیر چۆن هه‌ڵوێستى ده‌بێت، پێویسته‌ ده‌ربڕینى هه‌بێت.}

^{رێبوار، جیا له‌وه‌ى زۆربه‌ى ژیان و شیعره‌كانیشی ته‌رخان كراوه‌ بۆ ره‌هه‌نده‌ سیاسییه‌، كرێكارییه‌كه‌ى، به‌ڵام جیاواز له‌و ره‌هه‌نده‌، سه‌یرى شیعره‌كانیشی كردوه‌ به‌واتایه‌كى تر، شیعر هه‌ر ریالیزم نییه‌، به‌ڵكوو رۆمانسییه‌ت و گۆرانیشه‌.}

^{شیرین ئەدوێ}

^{«شیرین ئەدوێ، کاڵی شیرین!}

^{گفتوگۆت چەندە شیرینە؛}

^{ئەى ناسکە چاو کاڵەکە}

^{کە گەشترین}

^{شاهۆ حوسینی}

^{پێشەکی:}

^{بێ گومان بەشیکی هەرگرینگی مێژووی سیاسی جیهان لەخۆگری ئەو دەغدەغەیە بوە کە چلۆن دەکرێت بەر بە پاوانخوازێتی دەسەڵات، دیکتاتۆرییەت و سەرەرۆیی دەسەڵاتی حکوومی بگیرێت، بۆ ئەو ئامانجەش دوو رێگا رەچاو کراوە، یەکەم بەربەرەکانی و شۆرشی سوور واتە کەلک وەگرتن لە تووند و تیژی و خەباتی چەکداری، دووهەم خەباتی مەدەنی و دوورە پەررێزی لە تووند و تیژی و خەباتی چەکداری.}

^{خەباتی مەدەنی شیوەیەک لە دەربرینی نارەزایەتی و دژ کردەوە نیشان دانە بە دژ حکوومەت و سیسەتەکانی کە لەودا لە هەر جۆرە تووند و تیژیەک دووری دەکرێت و کۆرگێران و بکەرانی خۆ لە هەرجۆرە تووند و تیژیەک دەپارێزن، خەباتی مەدەنی وەک بەربەرەکانی دوور لە تووند وتیژی بەشێوەی کردوە و دژکردەوە نواندنی بە دوور لە تووند و تیژی، نافەرمانی مەدەنی، بەشداری نەکردن لە پرۆسەکانی ئابووری، سیاسی، کلتووری حکوومی رەچاو دەکرێت. ئەو شیوە لە خەبات و بەربەرەکانیە لە وڵات گەلیکی وەک ویلایەتە یەکگرتۆکانی ئەمریکا، ئارژانتین، برازیل، کۆریای باشوور، فێنلاند، هیند، شیلی، بێرمە، یۆنان و لەپاش کۆتایی شەری سارد و رووخانی یەکێتی سۆڤییەت جگە لە رۆمانی لە بەشی هەرە زۆری وڵاتانی ئۆرۆپای رۆژهەڵاتی رەچاو کراوە و توانیوێتی سەرکەوتن وەدەست بێنێت. لە رێبەرە بەناو بانگەکان و تێئۆریسیەنە بەناو بانگەکانی ئەو شیوە لە خەباتە دەکرێ بەو رێبەر و کەسانە ئاماژە بکرێت: مەهاتما گاندی، مارتین لۆتێرکینگ، نێلسۆن ماندێللا، مایکێل نێگلر، مۆبارەک عەواز، ئانگ سان سوچی}

^{جەژنێ خاونکارە جەژنی ئائینی کوردان یارسانی
جەژن ڕزگاری و ئاشتی وەل ڕوشنایی و ئازادی لە تیەریکی وە پاوە گەزدان ئەرا دوارە ژیاننوەی ئایین وزوان وفەرهەنگ کوردلە گێشت خەڵکێ کورد پەروەر ئاینزای یارسان لە کوردستان بمارک بوود ،
وە هەر وەی بونەوە وە گێشت یارسانەیل جێهان پیروزبایی ئۊشیم}

^{جمێشت کوماریخوازەیلێ ڕوژهڵاتێ کوردسان : هڵاتنێ}

د. مستەفای شەمامی 

^{واتە:
۱- کورد مادام مرۆڤە، یەکێک لە سیفاتی مرۆڤیش ناتقی و قسەکردنە، کەوایە قسەکردن و خوێندن و نووسین بە زمانی کوردی، مافی قایم بە بوون و زاتی کوردە.
۲- کورد وەک هەموو نەتەوەکانی سەرتۆپی ئەم عەرزە ئازاد بەدونیا هاتووە، کەوایە دەبێ ئازاد بێت و بە ئازادیش بژیت، بۆیە مافی ئازادی، مافی قایم بەزاتی کوردە.
۳- کوردیش بۆ ئەوەی ئازاد بێت و بە ئازادیش بژیت، نابێ کۆیلە و یەخسیر و ژێر چەپۆکی هیچ کەس و لایەنێک بێت، بەڵکوو دەبێ سەربەست بێت، کەوایە کورد وەک مرۆڤ کاتێک ئازاد و سەربەستە کە خاوەنی مافی قایم بەزاتی حاکمیەت و خۆبەڕێوەبەری و سەروەری سیاسی و نەتەوەیی بێت، وەک هەموو نەتەوەکانی تر.
کۆبەندی:
۱- مافی قسەکردن و نووسین و خوێندن بە زمانی کوردی
۲- مافی ئازادی پۆسیتیۆ و بە ئازادی ژیانکردنی گشت رەهەندی
۳- مافی سەربەستی و خۆبەرێوەبەری}

^{رزگاری ئاكرەیی}

^{چەپی ئەلكترونی (E-Left)، بەرەو چەپــەكی زانستی‌و دیموكراتیی سەردەمیانە}

^{پێش نیزیكەی بیست ساڵ من سەرەتاكانی چەمكی چەپی ئەلكترۆنیم خستەڕوو (Electronic Left ”E-Left”) و باسم كردن لەخاڵی سەرەكی لەچەندین وتارو دیالۆگی جیاواز. وەكو دەبینین زۆر لە خاڵە باسكراوەكان راستگۆیی خۆیان سەلماندو ئێستا پێویستە بەفراوانی گرنگترین بنەمای هزری و رێكخراوەیی چەپی ئەلكترونی بەشێوەیەكی وردتر روون بكەینەوە.}

^{ئەكرێ‌ هەندێ‌ كەس واتێبگەن زاراوەی چەپی ئەلكترۆنی تەنها گۆڕینی دەزگاو پارتەكانی چەپە لەشێوەی ئاسایی خۆی بۆ بەكارهێنانی تەكنەلوجیای زانیاری و ئینترنێت! بەتێڕوانینی من، زۆر لەوە زیاترە، بەڵكو ئاراستەكی نوێ‌یە شێوازێكی زانستی دیموكراتی هاوچەرخ و سەردەمیانە بەخۆیەوە دەگرێت لەبارەی چەمكی چەپ و وتاری سیاسی و میكانیزمی رێكخستن و كاركردن، بۆ ئەوەی بگونجێت لەگەڵ پێشكەوتنی تەكنەلۆجی و زانستی و مافی مروڤ لەبوارە جیاوازەكان و گۆڕانكاری گەورە لەمیكانیزمی سەردەركردن و پەیوەندیكردن و رێكخستنی جەماوەر بەهۆی شۆڕشی تەكنەلۆجی و زانیاری.}

^{گرنگترین بنەمای هزری و سیاسی چەپی ئەلكترونی}

^{وەك هێزی چەپ خەبات دەكەین دژی سیستەمی سەرمایەداری بەشێوەی جیاوازی خۆی، كاردەكەین بۆ گۆڕینی، بەرەو سیستەمی سۆشیال دیموكرات كە زیاتر مروڤایەتی و دادپەروەری تێدا هەبێت، بەڵام پرسیار لێرە ئەوەیە، ئایا دەتوانین بیگۆڕین بەڕێگەی پێداگیری حەرفی بەتێكست و وتاری سیاسی و میكانیزمی كاركردن و رێكخراوەیی كلاسیكی ماوە بەسەرچوو لەناو قاڵبی جێگیر! كە ناگونجێن لەگەڵ بیركردنەوەی دیالێكتی و پێشكەوتنخوازی ماركسی}

عەبدولحکیم زراری

^{ده‌ستپێكی بابه‌ته‌كه‌م به‌ وته‌یه‌كی پسپۆڕى سه‌ربازی و فه‌یله‌سوفی چینی (سون تزو Sun Tzu) ده‌بێت كه‌ ده‌ڵێت: ستراتیژى بێ تاكتیك خاوترین رێگه‌یه‌ بۆ سه‌ركه‌وتن،و تاكتیكی بێ ستراتیژیش ژاوه‌ ژاوى پێش شكسته‌.گه‌مه‌ى سیاسیی كه‌ره‌سته‌و پێداویستى خۆى هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ى بتوانرێت به‌ جوانترین شێوه‌ ئیداره‌ى ئه‌و تاكتیك و ستراتیژه‌یه‌ بدرێت كه‌ داڕێژراوه‌ به‌مه‌به‌ستى گه‌یشتن به‌ ئامانجه‌ باڵاكان، یه‌كێكیش له‌و كه‌ره‌سته‌ سه‌ره‌كییانه‌ بوونى روئیایه‌كى قووڵی ستراتیژییه‌، بۆیه‌ ناكرێ حزب خۆى بخزێنێته‌ نێو گه‌مه‌ و ململانێیه‌كى توندی سیاسییه‌وه‌ كه‌ میكانیزم و كه‌ره‌سته‌ى ئه‌م گه‌مه‌ سیاسییه‌ى نه‌بێت، ستراتیژیش له‌ ساده‌ترین پێناسیدا داڕشتنى پلان و نه‌خشه‌یه‌كى درێژخایه‌نه‌ بۆ مه‌ودایه‌كى دوور، و تاكتیكیش فۆڕمێكى كرده‌ییه‌ بۆ گه‌یشتن به‌ یه‌كێك له‌ ئامانجه‌كانى ئه‌و ستراتیژه‌ى كارى بۆ ده‌كرێت. ستراتیژ ئه‌و چه‌مكه‌ گرنگه‌یه‌ كه‌ هه‌موو كه‌لێنێكى ژیانى گرتۆته‌وه‌ و په‌لی هاوێشتووه‌ بۆ كایه‌كانى ده‌وڵه‌ت و حیزب و رێكخراو و كۆمپانیاكانه‌وه‌. ئه‌وه‌ى مه‌به‌ستمه‌ له‌ روئیاى ستراتیژى نێو گه‌مه‌ى سیاسیی باسی لێ وه‌بكه‌م، په‌یوه‌سته‌ به‌و حزبه‌ سیاسییانه‌وه‌ كه‌ به‌ هۆى نه‌بوونى روئیایه‌كى روونی ستراتیژى و نه‌ خوێندنه‌وه‌ى بابه‌تیانه‌ له‌ چوارچێوه‌ى چه‌ندین پلانی تاكتیكى سیستماتیككراو بۆ ئه‌و هه‌ڵ و مه‌رجه‌ى له‌ واقیعدا بوونى هه‌یه‌ و بازدان به‌سه‌ریاندا، له‌ ئه‌نجامدا تووشی غلۆربوونه‌وه‌ بوونه‌ته‌وه‌ و به‌ زیان به‌سه‌ریاندا شكاوه‌ته‌وه‌ و شكستیان خواردووه‌.هه‌روه‌ك وتمان ستراتیژ و ئامانج هیوایه‌كى دوور مه‌ودایه‌ و گه‌یشتن به‌و ئامانجه‌ تاكتیكی عه‌قڵانی و هه‌نگاوى ژیرانه‌ى ده‌وێ، پێچه‌وانه‌ى ئه‌مه‌ حزب رووبه‌ڕووى چه‌قبه‌ستوویی سیاسیی و سستى و خاوى ئیداریی ده‌كاته‌وه‌ جا له‌سه‌ر ئاستى}

ئەکرەمی مێهرداد

^{سەرپێچی و ناڕەزایەتی هۆشیارانە خەڵک بەرامبەر یاسا یان دەسەڵاتە بۆ مەبەستی خستنەڕوول ئامانج یان داواکاری سیاسی و گشتی. یاخیبوونی مەدەنی لەگەڵ تاوان یان یاساشکێنی نەریتی لەوبارەوە جیاوازە ، کە ئەو کەسانەی یاخیبوون ئەنجام ئەدەن داواکاری سوود و بەرژەوەندی تایبەتی خۆیان نین ، بەڵکو داخوازی گشتی و جەماوەرییان هەیە و بەشێک لە تایبەتمەندییشیان پابەندە بەو هەنگـاوانەی کە حکومەت چۆن وەڵامیان ئەداتەوە. ئامانجی سەرەکی یاخیبوونی مەدەنی ئاگادارکردنەوەی حکومەتە لە کاری هەڵەی دژ بە خەڵک و لەلایەکی تریشەوە هۆشیار کردنەوەی زۆرینەی خەڵکە سەبارەت بە ماف و ئازادی و دادپەروەری .}

^{زاراوەی یاخیبوونی مەدەنی چەند شێوە و ساز وکاری ڕەفتاری سیاسی و گشتی لەخۆ دەگرێت وەکو ، نافەرمانی گشتی و ئاگاهانە، ناڕەزایی گشتی، سەرپێچی بڕیارەکانی دەسەڵات و ئەمانەش لە سادەترین و تایبەتی ترین کاردانەوەی کەسەکان دەست پێدەکات هەتا فراوانتری یاخیبوون و ناڕەزایەتی گشتی و گەورە. واتە لە نەچوون بۆ سەربازی و مانگرتنی کارگەیەک یان فەرمانگەیەک هەتا یاخیبوون و خۆپیشاندان و ناڕەزایەتی گشتی تەنانەت بۆ روخاندنی دەسەڵاتی زاڵم و چەوسێنەر ، هەروەکو نەمانی دەسەڵاتی ئینگلیزی لە هیندستان 1947 و نەمانی}

^{عمرفارس}

^{بە درێژایی مێژووی شارستانیەت مرۆڤ هەمیشە لەجەنگدا بوە بۆ ئەوەی ئاشتی بەدەست بێنێت ئەمە لەکاتێکدا جەنگ هۆکاری ڕاستەقینەی شێواندنی ئاشتیە یان هەندێک جار نەتەوەکان دەجەنگن لە پێناو ئاشتی دا لەکاتێکدا بێ ئاگان لەوەی ئەمە بریندارکردنی جەستەی ئاشتی یە ، هاوکات لەگەڵ دروست بونی ژیان لەسەر گۆی زەوی مرۆڤ بۆ بەدەستهێنانی ئارامی و پەناگەی ژیان
خواستی خۆحەشاردانی هەبوە لەپێناو وەدیهێنانی ئاشتی خودی و دەوروبەری و پاشان هۆزو تیرەکەی تادواتر دەگاتە دروست بون و فراوان بونی کومەڵگەکان
لەڕاستی دا پرسیار ئەوەیە ئایا ئەوە کێ یە پێویستی بە ئاشتی نیە ؟ یان ئایا ئەوانەکێن نازانن لە ئاشتی دا بژین ؟
بۆ وەڵامی جۆرەها لەم پرسیارگەلە پێویستە سەرەتا مێژوویەک لە دروست بونی ڕۆژی ئاشتی و پاشانیش بەرقەربونی ئاشتی لەتەرازووی جەنگەکاندا دەخەینە ڕوو
نەتەوەیەگرتوەکان لە 21 ئەیلولی ساڵی 1981 دا بڕیارنامەیەکی خستە بەرچاو ئەندامانی نەتەوەیەگرتوەکان بەمەبەستی بەفەرمی ناساندنی ڕۆژێک بەناوی ڕۆژی جیهانی ئاشتی وەلەو ڕۆژەدا بڕیار}