ره‌زا شوان /  نه‌رویج   

 رۆژی شه‌ممه‌ (7 / 4 / 2012) له‌ شاری سلێمانی له‌ باشووری کوردستاندا.. به‌شی مێژوو له‌ زانکۆی سلێمانیدا. سیمینارێكیان به‌ ناونیشانی ( که‌رکوک کوردستانه‌ ) سازکرد. سه‌ره‌تا به‌ مارشی نه‌ته‌وه‌ییمان ( ئه‌ی ره‌قیب ) سیمیناره‌که‌ ده‌ستی پێ کرد. شانۆگه‌رییه‌ک و هه‌ڵپه‌ڕکێیه‌ک و چه‌ند چالاکییه‌ک پێشکه‌شکران. 

سه‌رۆکی په‌ڕله‌مانی کوردستان دکتۆر ( ئه‌رسه‌لان بایز) وته‌یه‌کی پێشکه‌ش کرد.. جه‌ختی له‌سه‌ر کوردستانیه‌تی که‌رکوک کرده‌وه‌.. وتی ئه‌مڕۆ چل ملیۆن کورد ده‌ڵێ که‌رکوک کوردستانه‌.. هه‌رگیز سازش له‌سه‌ر کوردستانیه‌تی که‌رکوک ناکه‌ین ئه‌وه‌شی وت ئه‌گه‌ر حیزبه‌ کوردستانییه‌کان له‌سه‌ر هه‌ندێ مه‌سله‌دا هاوڕا نین.. به‌ڵام هه‌موو لایه‌کمان له‌سه‌رکوردستانیه‌تی که‌رکوک و له‌سه‌ر جێبه‌جێ کردنی مادده‌ی( 140) به‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی که‌رکوک و ناوچه‌ دابڕاوه‌کانی ترمان بۆ سه‌ر کوردستان هاوهه‌ڵوێست و هاوڕاین.. دکتۆر ئه‌رسه‌لان بایز داواشی له‌ لایه‌نه‌ ڕۆشنبیری و هونه‌رییه‌کان کرد.. که‌

ره‌زا شوان ـ نه‌رویج

له‌ ئه‌مڕۆدا، له‌ هه‌موو شوێنێکی ئه‌م جیهانه‌ به‌رینه‌دا. ته‌له‌فزیۆن بۆته‌ ده‌زگایه‌کی سه‌ره‌کیی هه‌موو ماڵان.. که‌ تێکڕای ئه‌ندامانی خێزانه‌کان ئالووده‌ی بوونه‌ و، به‌ ده‌نگ و ره‌نگ و جووڵه‌ ، سه‌رنجی گه‌وره‌کان و منداڵانی بۆ لای خۆی راکێشاوه‌. زۆربه‌ی داناکان ته‌له‌فزیۆن به‌ شاکارترین داهێنانی مرۆڤ له‌م سه‌رده‌مه‌دا ده‌زانن و، به‌ هۆیه‌کی زۆر گرنگی فێرکردن و وه‌رگرتنی زانست و زانیاری هه‌مه‌ره‌نگه‌ و فراوانکردنی ئاسۆی روشنبیری گشتی و، دانه‌بڕان له‌ شارستانی و له‌ پێشکه‌وتن داده‌نێن.. ئه‌وه‌ زۆر ئه‌سته‌مه‌ که‌ ته‌له‌فزیۆن له‌ ماڵاندا نه‌بێ یا دووربخرێته‌وه‌.. له‌ ماڵانی پاره‌دار و هه‌بوودا، سێ تا پێنج ده‌زگای ته‌له‌فزیۆن هه‌یه‌.. له‌ هۆڵی میوان ، له‌ ژووره‌کانی نووستندا، له‌ چێشتخانه‌دا ، له‌ ژووری کتێبخانه‌ و خوێندنه‌وه‌دا.

لە ئەنقەرەی پایتەخت و ناوەندی سیاسەتی توركیا، لە ژوورێكی پەرلەمانی ئەو وڵاتەدا دانیشتووم، ئەوەی لەبەرامبەریشم دانیشتووە، لەلای رای گشتی توركیا بە "كڕی بنبڕ" ناودەنرێت. زۆر بە وردی گوێ بۆ پرسیارەكانمان شل دەكات و وەڵام دەداتەوە. ئەو كەسە كەمال كلیچدار ئۆغڵو، سەرۆكی پارتی گەلی كۆماری CHP یە. سەرەڕای هەبوونی ژمارەیەكی زۆر سیاسەتمەداری بە ئەزموون لەنێو ئەو پارتەدا، بەڵام كلیچدار ئۆغلۆی دێرسمی توانی لە كۆنگرەی 26ی مانگی رابردوودا جارێكی دیكە كورسی سەرۆكی گشتی CHP وەربگرێتەوە.

جۆنا هانا

له‌ گۆشه‌كه‌ی رابردوومدا باسم له‌ ورده‌كارییه‌كانی ئه‌و ستراتیژییه‌ كرد، كه‌ ده‌كرێت په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان ئه‌مریكا و كورد قووڵتر بكاته‌وه‌. له‌كاتێكدا ستراتیژییه‌كی له‌وجۆره‌ ره‌نگه‌ كاتی بووێت، به‌ڵام ده‌توانی به‌شێوه‌یه‌كی سه‌ركه‌وتووانه‌ ده‌ست پێبكه‌یت، به‌وه‌ی ده‌ست له‌و سیاسه‌تانه‌ هه‌ڵبگرین كه‌ له‌ رابردوودا بووه‌ته‌ هۆی زه‌ره‌رگه‌یاند به‌و په‌یوه‌ندییه‌. له‌ كاتى سه‌ردانه‌كه‌ی ئه‌م هه‌فته‌یه‌ی مه‌سعود بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان، پێویسته‌ ئیداره‌ی ئۆباما جه‌خت له‌سه‌ر چه‌ند خاڵێكی گرنگ بكه‌نه‌وه‌:

چیدیكه‌ وه‌كو تیرۆرست مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ كورد مه‌كه‌ن: ئه‌وه‌ی جێگه‌ی سه‌رنجه‌، به‌پێی یاسای په‌نابه‌ران، ئه‌ندامانی دوو پارتی سه‌ره‌كی كوردستان كه‌ پارتی دیموكراتی كوردستان و یه‌كێتی نیشتمانی كوردستانن، وه‌كو

 رێبوار مه‌عروفزاده‌
مێژووی مرۆڤایه‌تی مڵمڵانێ و ناته‌باییه‌کی بازنه‌ییه‌ له‌ مرۆڤه‌وه‌ بۆ مرۆڤ،‌‌ که‌ له‌ ئاستی ورد و تاکه‌وه‌ له‌ نێوان ئه‌ندێشه‌ و کرده‌وه‌ی مرۆڤه‌کانه‌‌وه‌ به‌ره‌و ئاستی فره‌ و کۆمه‌ڵگه‌کانه‌‌وه‌ هه‌ڵده‌کشێ و له‌ نێوان ئایین، ئایدیۆڵۆژی و نه‌ته‌وه‌کان له‌ سه‌ر خاک، ده‌ریا و سامان و ده‌سه‌ڵات به‌رجه‌سته‌‌ و سه‌ر له‌ نوێ رووبه‌ڕوی مرۆڤ ده‌بێته‌وه‌. له‌ کات و شوێنی جیاجیادا له‌ سه‌ر بابه‌تێک ڵێدوان، نووسین و کرداری جیاواز هاتۆته‌ ئاراوه‌ و دواجار "هه‌قیقه‌ت"ی جیاوازیش به‌رهه‌م هاتوه‌. هه‌قیقه‌تی مێژوو بریتییه‌ له‌ رووبه‌ڕوبوونه‌وه‌ و به‌ نێویه‌کداچوونێکی به‌رده‌وامی نێوان خوا و مروڤ، ئاسمان و زه‌وی، خاک و ده‌ریا، ئایین و زانست، ئه‌خڵاق و سیاسه‌ت، داگیرکه‌ر و رزگاریخواز، ده‌سه‌ڵاتخواز و ئازادیخواز، مرۆڤکۆژ و مرۆڤدوسته‌کان. له‌ مێژووی نه‌ته‌وه‌ی کورددا به‌ شوێن هه‌قیقه‌تی قازی محه‌ممه‌د ده‌که‌وین،

ئامادە کردن و وەرگێڕان: چیا کوردستانی

حیزبی سیاسی بەرهەمی پێشکەوتنی گەشەکردنی کلتووری دێموکراتیانە لە کۆمەڵگادا و کلتووری حیزبیش وەک بەشێک لە سەرمایە و دەستکەوتەکانی هەر وڵاتێک ئەژمار دەکرێت. هەڵبژاردنی پارلمانی نۆهەم لە ئێراندا لە کاتێک دا بەرێوە دەچێت کە زۆربەی رێکخرا و حیزبەکان “بە تێکدەرو پێشێلکەری یەکیەتی نەتەوەیی” ناسێندراون.

ئەسڵی ٢٦ی یاسای بنەڕەتی کۆماری ئیسلامی دەڵێ: “حیزبەکان، کۆمەڵەکان، رێکخراو و دامەزراوە سیاسی‌و سینفی یەکان یان کەمایەتیە ئایینیەکان ناسراو و ئازادن.بەو مەرجەی کە لەگەڵ بنەماکانی سەربەخۆیی، ئازادی، یەکیەتی نەتەوە، رێوشوێنە ئیسلامیەکان بێنەوە و بنەمای کۆماری ئیسلامی لە ژێر پێ نەنێن. ناتوانرێ رێگری لە بەشداری کردنی هیچ کەس بگیرێ تێیایاندا یان بەزۆر بەشداری پێ بکردرێ تێیاندا.

سمکۆ یزدانپەنا

پرسی سه‌ربه‌خۆیی، ئه‌و پرسه‌ی که‌ ئێمه‌ 21 ساڵ له‌مه‌وبه‌ر به‌ راشکاوی باسمان کرد و کارمان بۆ کرد

ئه‌گه‌رچی پرسی سه‌ربه‌خۆیی و دیاری کردنی جوگرافیای سیاسی له‌ پاش سه‌ده‌کانی ناوڕاست و لاواز بوون و به‌ره‌به‌ر داڕمانی ئێمپراتوریه‌کان بوه‌ جێگای سه‌رنج و بایه‌خی نه‌ته‌وه‌ تێگه‌شتوو و پێگه‌یشتووه‌کانه‌، به‌ڵام له‌ سه‌ده‌ی 17 زایینی به‌ ته‌واوه‌تی سه‌روه‌ری جه‌گرافیای سیاسی یا خود سه‌روه‌ری نه‌ته‌وه‌و ده‌وڵه‌ت چه‌سپا، که‌چی بۆ نه‌ته‌وه‌ی کورد هه‌رچه‌ند ئه‌و که‌ره‌ستانه‌ی که‌ بۆ بوون به‌ ده‌وڵه‌ت واته‌ خاک و مێژوو و فه‌رهه‌نگ و زمان له‌به‌ر ده‌ستدا بوون، به‌ڵام گۆڕانکاریه‌کان به‌ پێچه‌وانه‌وه‌  رووی له‌ کوردستان کرد.

سامڕەند

(بەشی یەكەم) 

هه‌ڵۆ به‌رزنجه‌یی  

کاک عه‌تا قه‌ره‌داخی, به‌ جیاواز له‌ زۆربه‌ی رۆشنبیر و خوێنده‌وارانی ئیمڕۆی باشووری کوردستان ساڵانێکه‌ په‌یتا په‌یتا کتێبی نوێو دانسقه‌ ده‌خاته‌ نێو کتێبخانه‌ی کوردییه‌وه‌. گرنگی کاره‌کانی کاک عه‌تا هه‌ر له‌ خودی نووسین و به‌رهه‌مه‌ فره‌ ره‌نگه‌کانیدا نییه‌، هێنده‌ی له‌ سه‌نگ و به‌ها و بایه‌خی خودی ئه‌و بابه‌تانه‌دایه‌ که‌ نووسه‌ر‌ هه‌ڵیانده‌بژێرێت. جیاوازی کایه‌ی کارکردنی برای نووسه‌ر له‌گه‌ڵ ئه‌وانی دیکه‌دا بۆ قوڵی و هه‌ستیاری بابه‌ته‌کانی  ده‌گه‌ڕێته‌وه‌. کاک عه‌تا به‌خه‌ستی و به‌ شێوه‌یه‌کی بابه‌تییانه‌ و له‌سه‌ر بنه‌مای بیرکردنه‌وه‌ و لێکدانه‌وه‌یی خۆیی سه‌رگه‌رمی باسه‌هایه‌که‌، که‌ هێشتا له‌ نێو پانتایی رۆشنبیریی کوردیدا به‌ هه‌زاران پلان و فروفێڵ گه‌مارۆدراوه‌ و تۆمه‌تی نابه‌جێیان داوه‌ته‌ پاڵی و رۆشنبیرانیان پێ تۆقاندووه‌ و لێ تۆراندووه‌. ئه‌مه‌ش وای کردووه‌ که‌ ئاوڕی پێویست له‌م کایه‌ هه‌ره‌ گرنگه‌ی کوردبوونمان نه‌درێته‌وه‌.

عەبدولرەحمان سدیق
 
بۆ ئێمە گرنگە لەپێناوی بونیادنانی نەتەوەییماندا، دروشمی بەرقەراركردنی ئارامی و ئاشتی هاوڕێی هەنگاوەكانمان بێت، هەروەها لە جۆری پەیوەندی نێوان ئامانج و سیاسەتی دەرەكیشماندا سێ راستیی لە بەرچاو بگرین :
یەكەم: لە سێ قۆناغی جیا بڕوانینە سیاسەتی دەرەوە، قۆناغی داڕشتنی سیاسەتی دەرەوە و قۆناغی پڕۆسەی بڕیاری سیاسی و قۆناغی جێبەجێكردنی بڕیاری سیاسی.
دووەم: گواستنەوەی سیاسەتی ناوخۆ بۆ ئاستی دەرەوەو نێودەوڵەتی لە ڕێگەی رێكخراوە نێو دەوڵەتییەكانەوە، چونكە كاری دەرەكی بریتییە لە چالاكییەكی حكومی لە بازنەی نێودەوڵەتیدا.
سێیەم: تەماشاكردنی راگەیاندن وەك ئامرازێك لە ئامرازەكانی جێبەجێكردنی سیاسەتی دەرەوە كە بە ئاسەوارەكانی لە سەدەی بیستویەكەمداو، لە سایەی پێشكەوتن و تەكنەلۆژیای گەیاندنەوە، بووەتە سەردەمی راگەیاندن بەبێ ركابەرو، زۆر خێرا بیرو بۆچوونە نوسراوو گوتراو و بینراوەكان دەگۆڕێن و دەبنە هێزێكی ماددی ئەوتۆ كە رای گشتی بە ئاراستەی ئامانجەكانی بنیادنانی نەتەوە ئاراستە دەكات.