له‌ ئێواره‌ كۆڕێكدا له‌ شاری هه‌ولێر، نووسه‌ر و شاعیر به‌ڕۆژ ئاكره‌یی، چه‌ند ده‌قێكی وه‌رگێڕدراوی شاعیری ناسراوی فارس ئه‌حمه‌دی شاملۆ، به‌ كوردی ده‌خوێنێته‌وه‌.

به‌ڕێوبه‌ری چالاكیی وێژه‌یی هه‌ولێر، زانا خه‌لیل، به‌ ئاژانس و رادیۆی په‌یامنێری راگه‌یاند، به‌ڕێوبه‌رایه‌تییه‌كه‌یان له‌ درێژه‌ی ئه‌و چالاكییانه‌ی له‌ بواری ئه‌ده‌بیدا ئه‌نجامی ده‌دات، ئه‌مجاره‌یان ئێواره‌ كۆڕێك به‌ ناونیشانی "ئێواره‌یه‌ك له‌گه‌ڵ شاملۆ" بۆ نووسه‌ر و شاعیر به‌ڕۆژ ئاكره‌یی ساز ده‌كات.

ئه‌وه‌شی خسته‌ روو، له‌م ئێواره‌ كۆڕه‌دا به‌ڕۆژ ئاكره‌یی، چه‌ند ده‌قێكی شاعیری ناسراوی فارس ئه‌حمه‌دی شاملۆ به‌ زمانی كوردی ده‌خوێنێته‌وه‌، كه‌ پێشتر له‌ فارسییه‌وه‌ بۆ كوردی وه‌ریگێڕاون.

ئاماه‌ژی بۆ ئه‌وه‌ش كرد، هه‌ر له‌م كۆڕه‌دا ئاكره‌یی باس له‌ كه‌سایه‌تی شاملۆ ده‌كات و تیشك ده‌خاته‌ سه‌ر به‌رهه‌مه‌ شیعرییه‌كانیی.

ئه‌م چالاكییه‌ ئه‌ده‌بییه‌ كاتژمێر 6ـی ئێواره‌ی رۆژی شه‌ممه‌ 22 حوزه‌یران/ یۆنیۆ 2013، له‌ هۆڵی شه‌هید مه‌هدی خۆشناو له‌ نووسه‌رانی هه‌ولێر به‌ڕێوه‌ ده‌چێت.

به‌ڕێوبه‌رایه‌تیی چالاكیی وێژه‌یی- هه‌ولێر، به‌ڕێوبه‌رایه‌تییه‌كی نوێی وه‌زاره‌تی رۆشنبیری و لاوانی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانه‌، له‌ كۆتایی ساڵی 2012 دامه‌زراوه‌، پێشتر له‌ رێوره‌سمێكدا ژماره‌یه‌ك شاعیری به‌ ئه‌زموون و لاوی خه‌ڵاتكردووه‌، جگه‌ له‌ سازكردنی كۆڕێكی هاوبه‌شی شیعریی بۆ زیاتر له‌ 20 شاعیری لاو.

په‌سار فایه‌ق/ پ. ف
pna 

20/06/2013

رێناس جاف

سه‌وز وه‌ک به‌هار،باڵا بڵند میناک قه‌ندیل
بۆ "ته‌ها که‌ریمی*"
ڕێناس جاف
ڕۆژانێکه‌ "قه‌ندیل" ماته‌
چیاکانی کوردستانم،هه‌موو یه‌ک یه‌ک
به‌رگی سه‌وزی ئه‌م به‌هاره‌ دائه‌که‌نن
و
چاو به‌ گریان،به‌رگی ماته‌م ئه‌که‌نه‌ به‌ر.
هه‌ڵۆکانی قه‌ندیل ئێستێ

شاعیرێکی کوردی نیشتەجێی وڵاتی هۆڵەندا، بڕوانامەی باشترین شاعیری شاری ئۆترێختی هۆڵەندی وەرگرت.

لەم پێشبڕکێیەدا شاعیر بابان کەرکووکی توانی لە نێو چەندین شاعیری بەشداربوو، ئەو بڕوانامەیە بە دەست بێنێت.

کەرکووکی لە رێورەسمی خوێندنەوەی شیعرەکان، شیعری بە هەردوو زمانی کوردی و هۆڵەندی بۆ ئامادەبووان خوێندەوە.

بـــابــان کــه‌رکــووکی له‌ دایک بووی سالی 1974 لە شــاری کــه‌رکــووکه‌ و هه‌ڵگری ره‌گه‌زنامه‌ی هــۆله‌ندییه ‌و ماوه‌ی 14 ساڵه‌ له‌و وڵاته‌دا نیشــته‌جێیه‌.

تا ئێستا چــوار کتێبی به‌ زمانه‌کانی کــوردی و هـــۆلــه‌ندی هه‌ر له‌و وڵاته‌دا به‌ چــاپ گه‌یاندووه‌، ئێستا سه‌رقالی ته‌واوکردنی دیوانێکی دیکەی شیـــعرییه ‌و خـــوازیاره‌ وه‌زاره‌تی رۆشـــ‌نبیری و حـــكومه‌تی هــه‌رێمی کوردستان ئه‌رکـــی به‌ چـــاپ گــه‌یاندنی ئه‌م پــه‌رتــوکه‌ی بخـــاته‌ ئــه‌ســتۆی خــۆی، هەروەک خۆی بە ئاژانس و رادیۆی پەیامنێری راگەیاند.

بــه‌رگــــه‌شـــــت ئــــاکـــره‌یی/ پ. ف

16/05/2013

ڕێناس جاف

دیاریی نه‌ورۆز

بۆ ئه‌م نه‌ورۆز و به‌هاره‌
بۆ غه‌ریبێ دوور له‌ یاره‌
یاریش هه‌مان کوردستانی دێرین و خاوه‌ن ژیاره،
ده‌بێ نه‌ورۆزانه‌م چ بێت!
بۆ ئه‌و خاکه‌ی هێشتا دیلی ده‌ستی بێگانه‌ و نه‌یاره‌
ئه‌ی کوردستان بۆ خۆت بڵێ: چیت به‌دیاری بۆ بنێرم!

دوای ئەوەی وەك یەكەمین كلارنێتژەنی كورد، ماستەری لە بواری موزیك لە زانكۆی یۆتۆبۆری لە بواری مۆسیقای كلاسیكی كوردی وەرگرت، بۆ یەكەمینجار لەسەر ئاستی تاراوگە سێدێیەكی موزیكی كلاسیكی كوردی بە ریتم و ستایل و تەكنەلۆژیای نوێ و لەسەر ئاستێكی بەرز بڵاوكردەوە.

سامان ساڵح ئەلیاس، ئێستا دكتۆرا دەخوێنێ و پراكتیكی خوێندنەكەشی لە كۆنسەرفاتواری توركیا تەواو كردووە، دوای گەڕانەوەی بۆ سوید، گرووپی (دیلانە)ی دامەزراند. دیلانە وەك گرووپێكی سویدی كوردی ناسراوە، بەڵام لەكۆی 6 ئەندامی گرووپەكەی، تەنیا خۆی كوردە، ئەو گرووپە چەندین كۆنسێرتی جیهانی ساز كردووە.

ئەو گرووپە بۆ یەكەمجار لە كۆشكی شاهانەی سوید و لە یادی لەدایكبوونی مەلیكی سوید، مۆسیقای كاڤۆكێیان ژەنی كە وەك سامان دەڵێت لە ئەرشیفی شاهانەی سوێد پارێزراوە. گوتیشی “مەلیكی سوید 4 خولەك لەگەڵ كاڤوكێ سەمای كرد”.

مەبەستی سامان ناساندنی مۆسیقای كلاسیكی كوردییە لەسەر بنەمایەكی زانستی و لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی. چونكە وەكو ئەو بە (رووداو)ی گوت “كێشەی مۆسیقای كلاسیكی كوردی ئەوەیە لە رووە زانستی و نێودەوڵەتییەكەوە نەدراوە بە گوێگری دەرەوە”. بۆیە دەڵێت “رۆژئاواییەك كاتێك گوێ لە مۆسیقای تۆ دەگرێت كە مۆسیقاكەت رەسەن و هاوكات پوخت و زانستی بێت”.

ئەو مۆسیقاژەنە كوردە پێیوایە “كورد مۆسیقایەكی تەقلیدی رەسەنی هەیە، بەڵام لەبەرئەوەی شێوێندراوە نەگەیشتووەتە خەڵكی ئەوروپی”. لەگەڵ ئەوەشدا سامان كارەكانی شڤان پەروەر و هەندێك هونەرمەندی دیكەی باكوور و ناوچەكانی دیكە بەرز دەنرخێنێ و دەڵێت ئەوانە “سیمبولی مۆسیقای كوردین و دەبێت گرنگی زیاتریان پێبدرێ”.

بە بڕوای سامان كێشەی گەورەی مۆسیقای كوردی تەنیا ئەوە بووە كە هونەرمەندەكانی ویستوویانە لاسایی وڵاتانی دراوسێ بكەنەوە “لەكاتێكدا ئەوان خۆیان سوودیان لە مۆسیقای كوردی وەرگرتووە”.

بە گوتەی سامان “كورد مۆسیقایەكی رەسەنی پێشكەوتووی هەبووە، بەڵام بەهۆی دۆخی ناجێگیری سیاسی لەلایەن میللەتانی دراوسێوە دزراوە”. ئەو دەڵێت لە ماستەرنامەكەیدا بە بەڵگەوە سەلماندوویەتی كە لە باشووری رۆژئاوای توركیا سوود لە مۆسیقای زەردەشتی وەرگیراوە و بە گوتەی ئەو جەمسەری مۆسیقای كلاسیكی توركی، كوردێكی زەردەشتی بووە “كەچی هەندێ لە مۆسیقاژەن و گۆرانیبێژەكان هەوڵدەدەن لاسایی مۆسیقای توركی بكەنەوە”.

گوتیشی “جەمسەری مۆسیقای كلاسیكی فارسی و توركی، كە ئێستا شانازی پێوە دەكەن لە دنیادا، دوو كەسن، هەردووكیان كوردن”.

سامان هەوڵی داوە كرۆكی ئەو بۆچوونانەی خۆی لە یەكەم بەرهەمی تۆماركراوی خۆیدا بە پراكتیكی بچەسپێنێ و بەگوێی گوێگری كورد و ئەوروپیدا بدات.

لەو بەرهەمەدا كە لە 6 تراك پێكهاتووە، سوود لە مۆسیقا نەریتییەكان وەرگیراوە و دەنگی سروشتی خەڵكیشی تێدا بەكارهاتووە، بەڵام تەنیا وەك دەنگ، نەك وەك گۆرانیبێژ. جگە لە خۆی و كوردێكی تاراوگەنشین، شەش مۆسیقاری بیانی كە خاوەنی بڕوانامەی باڵان لە مۆسیقا، بەشدارییان لەو بەرهەمەدا كردووە”.

ئەو لەم بەرهەمەیدا تەنیا كاری لەسەر مۆسیقا كردووە. سامان ئەلیاس دەڵێت “هەموو كارەكە لەسەر ئەركی خۆم كردوومە، تەنیا هاوكارییەكی بچوك كراوم، كە هیچی لە خەرجی كارەكە نەگرتووە”. گوتیشی “نزیكەی سێسەد هەزار كرۆنی سویدیم لەو بەرهەمەدا خەرج كردووە”.

سامان گرنگییەكی زۆری بەو بەرهەمە داوەو لە یەكێك لە باشترین ستۆدیۆكانی سوید و ئەوروپا تۆماری كردووە، باشترین ئەندازیار و تەكنیككاری دەنگ كاریان بۆ كردووە. لەوبارەیەوە رەخنە لە هونەرمەندانی كورد دەگرێت و دەڵێت “بۆ ئەوەی كەمترین خەرجییان هەبێت، خراپترین ئەندازیار و تەكنیكی تۆمار بەكاردێنن، كە ئەمەش كاریگەری لەسەر كوالێتی كارەكان دەبێت و كارێكی مردوو بەرهەم دێت و ناتوانێت مۆسیقای كلاسیكی كوردی بكاتە مۆسیقایەكی جیهانی و گوێگری ئەوروپی و جیهانی لەدەوری خۆی كۆبكاتەوە”.

سامان بە رەخنەوە باس لە رۆڵی حكومەتی هەرێمی كوردستان و وەزارەتی رۆشنبیری دەكات كە بەبێ بەرنامە هاوكاری كەسانێك دەكەن بەناوی هونەرەوە و خەڵكانێكی ئاست نزمی هونەری دەنێرنە دەرەوە. ئەو لەوبارەوە نموونە دێنێتەوە كە گرووپی مۆسیقی هاتوونەتە ئەوروپا و وەك ئەو دەڵێت “تەنیا بۆ گەشت هاتوون و ئیحراجیش بۆ مۆسیقای كوردی و بۆ هەرێمی كوردستان دروستدەكەن، چونكە مۆسیقایەكی سەقەتی كلاسیكیان نمایش كرد”.

11/06/2013