فه‌رهه‌نگ‌ و هونه‌ر

2024-11-15-02-43-47 ڕابردوو بەردەوام گرووپگەلێک هەبوون لە کوردستان کە بەشێوەیەک لە شێوەکان پەیڕەویان لە خەباتی چەکداریی کردووە وەک ڕێبازێک بۆ گەیشتن بە مافەکانی کوردستانییان. بەڵام هەر...
2024-11-15-02-37-43ناودەبرێت، بۆ کوردەکانیش هێشتا بابەتێکە کە جێی گومان و پرسیارە؟، بەوپێیەی هەموان سیناریۆکانی پرۆسەی ئاشتی و چارەسەریان لەساڵی ٢٠١٢ بۆ ٢٠١٥ لەپێش چاوە، کەچۆن ئەو...
2024-11-15-02-31-50ئەشكەوتەكەیان ئاگر دەدا و كوردەكان دەبونە قەرەبروت. - توركەكان لە ئەستنبوڵ، لەگەڵ تاكسیە كوردەكان سوار نەدەبون، دەیانوت گڵاونسەردەمی تازەش، ئاردۆگان وتی:من ئەو كوردەم خۆشدەوێت كە لە...
-----qq---q-q- و ئەمەش دەبێتە هۆی دوورکەوتنەوەمان لە ململانێ و دواجار شەڕ." گرۆسی هەروەها لە پۆستێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی "X" دیدارەکەی پێنجشەممەی لەگەڵ عەباس عەراقچی وەزیری دەرەوەی...
2024-11-15-02-18-29 داوای لە حکوومەتی ئێران کردووە کە دەرکردن و جێبەجێکردنی سزای لەسێدارەدان ڕابگرێت و ئەم سزایە بە تەواوی هەڵبوەشێنێتەوە.هەروەها، کەمپەینی مافی مرۆڤی ئێران لە بەیاننامەیەکدا...

په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ

گه‌ڕان

 

ئازاد محەممەدزادە

 پێناسه‌و‌ کاریگه‌ری رێکخراوه‌ NGO یی‌کان به‌م جۆره‌یه‌ که‌ به‌ دامه‌زراوه‌ و ده‌زگاگه‌لێکی ‌غیره‌ حکوومی داده‌نرێن، واته له‌‌ ده‌ره‌وه‌ی چوارچێوه‌ ده‌سه‌ڵات‌دا چالاکی ده‌که‌ن که‌ ئه‌مه‌ش رۆڵێکی گرنگ و پربایه‌خی‌یان هه‌یه‌ له‌ بیچم گرتنی کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی‌دا. بۆ زیاتر ئاشنا بوون له‌ کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی، سه‌ره‌تا ده‌بێ بروانینه‌ سه‌رچاوه‌و بناخه‌ و ناوه‌رۆکی پێکهێنانی ئه‌م پێکهاتانه‌ که‌ بوونه‌ هۆی وه‌رچه‌رخانێکی گرینگ له‌ ژیانی کۆمه‌لگاکان‌دا، که‌ له‌ هه‌نگاوی یه‌که‌م تاکه‌کانی ئه‌م کۆمه‌ڵگایه‌ ده‌گرێته‌وه‌ و پاشان دروست بوونی رێکخراوه‌کان که‌ به‌بنچنیه‌ی په‌یدا بوونی کۆمه‌ڵگه‌ی فره‌چه‌شنی مه‌ده‌نی

داده‌نرێن، که‌ بێ شک خۆی له‌ خۆی دا کۆمه‌ڵێک فاکتۆر و بنه‌مای فیکری هاوبه‌ش کاریگه‌ری پۆزه‌تیفیان هه‌یه‌ و رۆڵی سه‌ره‌کی ده‌گێرن له‌ سه‌ر تاکه‌کانی ناو ئه‌م قه‌واره‌ کاریگه‌ره‌ ‌مۆدێرنه ‌و بیرو رای گشتی کۆمه‌ڵگه‌دا. بۆ روون کردنه‌وه‌و و زانینی زیاتر له‌ سه‌ر په‌یدابوون و سه‌ره‌تای دامه‌زراندنی رێکخراوه‌کان،NGOکان ،ده‌زگا سنفیه‌کان و ناوه‌نده‌خێرخوازه‌کان له‌ سازبوونی کۆمه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی له‌ ڕاستی دا ده‌بێ ئاماژه‌ به‌وه‌ بکه‌ین که‌ له‌ سه‌ره‌تای مێژووی په‌یدابوونیانیان‌دا که‌ بۆ سه‌ده‌ی 17_18ی زایینی ده‌گه‌ریته‌وه، ئه‌م رێکخراوانه‌ تا ئه‌مرۆش‌ به‌ دامه‌زراندنیان پربایه‌خترین وگه‌وره‌ترین ده‌ستکه‌وتی مادی و مه‌عنه‌ویان له‌ وڵاتان‌دا له‌ سه‌ر بنه‌مای یه‌ک رێزی و به‌ره‌وپیشچوون و مه‌ده‌نی کردنی کۆمه‌ڵگه‌کان مسۆگه‌ر

Read more...

 

هەوڵی كورد بۆسەربەخۆیی، وێنای هەوڵی رزگاربونی پەپوولەیەكە، كە لەقەفەزێكی شیشەیدا راگیركراوە، هەر جار كەبەعەشقی گەیشتن بەنووری مومی دەرەوە هەوڵدەدا، سەری وەشیشەكە دەكەوێ، كوردیش ئاوا ئەسیری حائیلێكی نامرئی دەسكردی زلهێزانە.

سەربەخۆیی مافی قایم بەزاتی كوردە، ئاشكراشە ئەم مافە بە ئیرادەی زلهێزان و بەپێی پەیمانی سایكس/پیكۆ لەكورد زەوتكراوە، كەوایە تاكوو زلهێزان ئیرادە نەكەنەوە، مەحالە سەربەخۆیی بەهێز و ئیرادەی كورد دەستەبەر بێتەوە(باشوری كوردستان)


ئەمریكا كوردی باشوری لەپێناو پاراستنی بەرژەوەندییەكانی لەبەغدا قوربانی كرد، ئێستاش خەریكە كوردی رۆژئاوا لەپێناو ئانكارا قوربانی دەكات، كەوایە ئەگەر كوردی رۆژهەڵات لەم خەسارانە دەرسی عیبرت وەرنەگرێت، زوو یان درەنگ قوربانی تاران دەكرێت.

حیزبەكانی رۆژهەلات تووشی تراژدیای ئیفلیج بوونی ئیرادەی سیاسی/نەتەوەیی هاتوون، بۆیە تاكوو استقلال سیاسیان، لەوابەستەبوون بەناوەندی بریاری دەرەكی مسەوگەر نەكەن، مەحالە بتوانن ئەسلی ئاشتی،ئازادی،و مافی خۆبەریوەبەری، محقق بكەن.

‎یەكگرتنەوەكانی نێوانحیزبی دەگەڵ ئەوەش شتێكی باش

Read more...

 

 

رەزا شوان

 

(خەرمـانلۆغە) یەکێکە لە بیرەوەرییە شیرینەکانی تافی منداڵیم، نەریتێکی کوردەواریی خۆشی منداڵانی کورد بوو. لە سەرەتای ساڵانی پەنجاکانی سەدەی رابردوو منداڵ بووم، ماڵـمان لە دێـی "گۆگـجە" لە ناوچەی شـوانی سەر بە پارێـزگـای کەرکـووک بوو.
هاوینان جووتیارەکانی دێیەکەمان کە بە داس دروێنەی گەنم و جۆیان دەکرد، رۆژانە بە شەغـرە، بە گوێدرێژ و هێستر دروێنەکانیـان دەگواستنەوە بۆ شوێنی خەرمانەکـانیان کە زۆر نـزیک بوون لە ماڵەکانی دێیەکەمانەوە. کە دروێنە تەواو دەبوو، نۆرەی گێرەکردن و کوتانی خەرمان بە جەنجـەڕ دەهـات کە جـووتێ گوێدرێـژ یا هـێستر رایـان دەکێشا.. گەورەکان ئێمەی منداڵانیشیان سواری جەنجەڕ دەکرد.. خۆشییەکی زۆرمان لە سواری ولە خولانـەوەی جەنجەڕدا دەبینی.. جەنجەڕ قرشەی خەرمانەکانی دەبڕین و وردی دەکـرد.. پێیان دەوت پاخـوڕ.. دوا قۆناغی کوتانیش وردە کوت بوو.
دوای کوتـان، نۆرە شەنکـردن دەهـات، کە قرشەی خەرمانەکانیان وردەکوت دەکـردن، خاوەنی خەرمانەکان، چاوەڕێی هەڵکردنی (بـای شەمـاڵ) یان دەکرد، کە بایەکی فێنک و لەسەرخۆیە.. بۆ ئەوەی شەن بکەن، بە شەنکردن بای شەماڵ کایەکەی لە دانەوێڵەکە دور دەخستەوە، چونکە کا لە دانەوێڵە سووکترە.. بەم شێوەیە گەنم و جۆیەکانیان لە کا پاک دەکـردەوە، بە ئەو گەنـم و جـۆیە پاک کـراوەیان دەوت جـێز.. دوایش گەنم و جۆ پاک کراوەکەیان لە سەرن و بێژنگ دەدان، تا لە بـەرد و لە زیـوان و لە شـتی تـر پاکی بکەنەوە، ئینجا بە قـزناخ دەیان پێوان تا بزنن، تۆوەکەیان یەک و چەنـدی بڕیـوە، واتە هەر تەغـارێک کە تۆویان کردوون چەند تەغـاری بڕێوە، ئەمەش بەپێی هات و نەهاتی ئەو سـاڵە بووە، ئەگـەر ئەو سـاڵە بـارانی بـاش بباریبـایە و ژەنگ و کوللـە و سـن لە دەغلەکانیانی نەدایـە، ئەوە ساڵێکی هـات بووە و هـەر تەغـارێک یەک و دە تا یەک و پانگـزەی دەبڕی.. ئەم رێژەیەش بە پێی ناوچەکانی کوردستان دەگـۆڕان، ناوچە هەبوو یەک و سی و یەک و چل تا یەک و پەنجاشی بڕیوە.. بە تایبەتیش ناوچەی قەراج.
دێینە باسی سەربەسەکەمان (خەرمانـلۆغە) ئێمەی منداڵانی دێیەکەمان، هـەر کومەڵێکی هاوتەمانی یەکتری یەکمان دەگرت، هەر یەکەمانقاپێکی گەورە یا توورەکەیەکی خامان دەگرتە دەسـتەمانەوەو دەچـووین بۆ ئـەو خەرمـانەی کە گـەنم و جۆیـەکەی بە تەواوی پاک کرابـوونەوە.. بە روویـەکی گـەش و بە زەردەخـەنەوە بە خـاوەنی خەرمانەکەمـان دەوت:"خەرمـان بەرکـەت" چۆنیـیەتی وەڵامـدانەوەی"خەرمـان بەرەکـەت"ەکەمـان، پەیوەندی بە بەرچاوتێری و بەرچاوتەنگی خـاوەن خەرمانەکانەوە هەبوو.. گەر خاوەن خەرمان بەرچاوتەنگ بوایە، وەڵامی خەرمان بەرەکەتەکەی نەدەداینەوە و بە تووڕەیی و گرژییەوە، پێمانی دەوت:"ئێوە دوابڕاوێکن، بەشی ئێوەی لێبدەم

Read more...

 

تەرزەجاف

یه‌كێك له‌ كه‌سایه‌تییه‌ جنێوفرۆشه‌ ناسراوه‌كانی سۆشیال میدیا كه‌ له ‌ئه‌ورووپا ده‌ژیت له‌ ناكاو ده‌كه‌وێته‌ به‌رانبه‌ر كوردێك و ئه‌ویش به‌كامێراوه‌ لێی ده‌پرسێت:

- تۆ بۆ هه‌میشه‌ جنێو به‌خه‌ڵكی شاری (...) ده‌ده‌یت؟

ئه‌ویش به‌ده‌م نێرگه‌له‌كێشانه‌وه، ‌له‌وه‌ڵامدا ده‌ڵێت:

- (برام ئه‌گه‌ر جنێو نه‌ده‌م، كه‌س گوێم لێناگرێت)!

سۆشیال میدیا پانتاییه‌كی فراوانه‌ و به ‌ئاسانی هه‌موو كه‌سێك به ‌باش و به‌خراپیه‌وه‌، ده‌توانێت په‌یامه‌كانی خۆی بگه‌یه‌نێت و‌ ئێستا بووه‌ته‌ سه‌ر زه‌مینێكی ته‌واو گونجاو ‌بۆ په‌یدابوونی دۆنكیشۆته‌كان.

ژماره‌یه‌كی زۆر ‌فه‌یسبووكچی و لایڤچی و كه‌سایه‌تییه‌كانی ئینستاگرام و سناپچات، ئه‌و كه‌سانه‌ن كه ‌به‌ هه‌ر شێوه‌یه‌ك بێت، ده‌یانه‌وێت بناسرێن و به ‌دوای فۆڵۆوه‌ردا ده‌گه‌ڕێن، یان له ‌بارێكی ده‌روونیی ناته‌واو دان، یان بێ ئیشی و ته‌نیایی ته‌نگی پێهه‌ڵچنیوون، یاخود هۆكاری دیكه‌ پاڵیان پێوه ‌ده‌نێت.

وه‌رگر، یاخود فۆڵۆوه‌ر، له‌ ‌بوون و زیادبوونی ئه‌م كه‌سایه‌تییه ‌جنێوفرۆش و ده‌نگ ناخۆشانه‌ی كه ‌له ‌سه‌ره‌تادا وه‌ك حاڵه‌ت له‌م لا و ئه‌و لا، Read Moreده‌رده‌كه‌وتن و ئێستا بووه‌ته ‌دیارده‌یه‌كی

Read more...

 


شيرين عيبادى: ئێران به‌ره‌و چاره‌نووسێكى ناديار هه‌نگاو ده‌نێت
كورد له‌ ئێراندا دوو جار ده‌چه‌وسێنرێته‌وه‌

K24 – هه‌ولێر:

براوه‌ى خه‌ڵاتى نۆبڵى ئاشتى و ژنه‌ چالاكى ئێران له‌ بوارى مافه‌كانى مرۆڤ، شيرين عيبادى له‌ هه‌ڤپه‌يڤينێكى تايبه‌تيدا، كه‌ ئاواره‌ هه‌ورامى په‌يامنێرى سويدى كوردستان24 له‌گه‌ڵيدا ئه‌نجاميداوه‌، ئيدانه‌ى مووشه‌كبارانى باره‌گاكانى ديموكرات له‌ كۆيه‌ ده‌كات و رايده‌گه‌يه‌نێت، كورد له‌ ئێراندا دووجار بێبه‌ش بووه‌ له‌ مافه‌كانى، جارێك وه‌ك هه‌موو هاووڵاتييه‌كى ئێران و جارێكيش وه‌ك يه‌كێك له‌ گه‌له‌كانى ئێران. هه‌روه‌ها باسى له‌ سه‌ركوتى كورد كرد و رايگه‌ياند، زۆرينه‌ى ئه‌و گه‌نجانه‌ى له‌ سێداره‌ ده‌درێن رۆڵه‌ى گه‌له‌كانى ئێرانن به‌ تايبه‌تيش كورد. هاوخه‌ميشى بۆ كه‌سوكارى گه‌نجه‌ له‌سێداره‌ دراوه‌كان و قوربانيانى هێرشه‌ مووشه‌كييه‌كه‌ى سه‌ر كۆيه‌ ده‌ربڕى و راشيگه‌ياند، ئێران به‌و ره‌فتارانه‌ى به‌ره‌و چاره‌نووسێكى ناديار هه‌نگاو ده‌نێت. سه‌رسوڕمانى خۆيشى ده‌ربڕى كه‌ سه‌ره‌ڕاى تێپه‌ڕينى 40 ساڵ به‌سه‌ر شۆڕشى كۆمارى ئيسلاميدا و دانانى ده‌ستوور، هێشتا ئه‌و مادده‌ ده‌ستوورييه‌ جێبه‌جێ ناكرێت، كه‌ ماف ده‌داته‌ گه‌لانى ئێران به‌ زمانى دايكى خۆيان بخوێنن.

ده‌قى هه‌ڤپه‌يڤينه‌كه‌

كوردستان24: ئێران ره‌وشێكى دژوار تێده‌په‌ڕێنێت، له‌گه‌ڵ ئه‌و سزايانه‌ى ئه‌مه‌ريكا سه‌پاندوويه‌تى، پێت وايه‌ كۆمارى ئيسلامى تا چه‌نده‌ به‌رگه‌ ده‌گرێت

شيرين عيبادى: به‌داخه‌وه‌، خه‌ڵكى ئێران رۆژ به‌ رۆژ هه‌ژار تر ده‌بن. دراوى ئێران به‌هاى له‌ده‌ستداوه‌. ئه‌مه‌ بووه‌ته‌ هۆى په‌ره‌سه‌ندى هه‌ژارى. هه‌ندێك ده‌رمان و ته‌نانه‌ت دايبى منداڵ زه‌حمه‌ت ده‌ست ده‌كه‌ون. ئه‌مه‌ بووه‌ته‌ هۆى ئه‌وه‌ى خه‌ڵك زياتر له‌ رابردوو، له‌ دۆخى خۆيان ناڕازى بن. هيچ حكومه‌تێكيش

Read more...

 

نەخشە ڕێ
ڕێ بانێ پەیوەس بۊنێ دەسڵات داری سیاسی نەتەوەی کورد لە ڕۆژهڵات کوردسان.

قۆناخ یەکوم :
کونفرانس ئاشتی نەتەوایەتی:

لە قۆناخێ لەوای بزاف هێز و هاز خوەی ئڕا دانیانێ کونفرانسێ ئاشتی نەتەوایەتی دانیەی .

ئەی کونفرانسە لە گیشتێ توێژێ جیاواز کۆمەڵگەی کورد سەقام گرێ.

نۊنەران گیشتێ تاقمەگان و سازمانەیل جیاواز و هەر لێوا کەسایەتانێ ڕامیاری , کومەڵایەتی , ئاینزایی کۆمەڵگا ل ئەی کونفرانسە بەش دار بوون .

ئەرکێ ئەی کونفرانسە بڕیتیە لە :

1_ تەقلا ئڕا دابینێ هەوارەی شیواز و فەزای ساڵم لە ئەغدێ دەسکەفتن وە ئاشتی نەتەوایەتی , دیارە لە ئەی هێڵەو تەقلای هاوگەل ئڕا لابردنێ و لادانێ کدورەتی ناوێن , دابینی هەوارەی شیواز ئڕا دەسکەفتن وە یەک شیوەی یەکگرتنێ ئستراتژیکی لە ناوهەێنێ جەریانەیلێ کە وە مدووەێ بۊنێ ئاژاوەیلێ ئیدولوژیکی , تا ئێسا لە ڕەون و ڕامیاری جیاتانەی و جارانەیشی کتمان و ڕەد ڕەواڵەیەتی یەکتر پەی ڕکی بۊنه, له گرینگی سزاوارێ هەڵوڕیەن .

امجایە تەڵاش شوونگر و شەکەتی ناوڕ ئڕای دەسکەفتن وە یەک استراتژی یەکایەت و فەرا نەتەوەیی , لە ڕستەی ئەرکەگانێ شماریایەیگە کە بایس ئیترێ جەریانەیلێ بڕای کوردی لە کۆمەڵگەی ڕامیاری کوردسان پەیوەس وە هەنگاوێ پەلەی بکەی.

2_ هەوڵ لە ئەغدێ دابینێ دوونەی شیواز و وەرین , ئڕا سڵماننێ بنەی تولیرانس و وەرگەی یەکتر , کە مەرجێ پێوەس وپێوەن ئڕا لەوای پروسەی وەتمان لە ناوێن جەریانەیلێ ڕامیاری وە شمار تێد.
چنەی پەیوەس و متمانە دانی مافێ سەروەری سیاسی نەتەوەی کورد

Read more...

 

‌هێمن سەیدی

له وتاری پیشوودا سێ روانینی جیاواز بۆ کێشه‌کانی رۆژهه‌ڵاتى ناوین هاتنه‌ به‌ر باس که بریتی بوون له:

روانینی کولتوری- ئائینی (که سه‌رچاوه‌ی کێشه‌کانی ئه‌و به‌شه‌ی جیهان به رابردوويیه‌کی زۆر دوور ده‌گه‌ڕێنێته‌‌وه).
روانینی چینایه‌تی – کۆمه‌ڵایه‌تی (پێی وایه قۆناغی گه‌شه و مودێرنیته‌ی هاوچه‌رخ تاکوو ئێستاش له رۆژهه‌ڵاتى ناوین تێپه‌ڕ نه‌بووه).
ئاخر روانین که له سه‌ر تازه بوونی برینه‌کانی رۆژهه‌ڵاتى ناوین پێداگری ده‌کات و پێی وایه تاکوو سه‌ره‌تاکانی سه‌ده‌ی بیسته‌میش ئه‌م ناوچه‌یه‌ وه‌کوو باقی ناوچه‌کانی جیهان بووه و رووداوه‌کانی 1918 به‌و لاوه بوونه‌ته سه‌رچاوه‌ی ئاڵۆزیيه‌کان.
روانینی یه‌که‌م و دووهه‌م زۆر ره‌ها و ته‌ک ره‌هه‌ندی ده‌ڕواننه کێشه‌کان. خراپيیه‌کی دیکه‌یان ئه‌وه‌یه که رێگه‌چاره‌کانیان یا به له ناوچوونی کولتور و ئایینێک گرێدراوه یا رێگایه‌کی سه‌ت‌ ساڵه‌مان پێشان ده‌دات، که ئه‌ویش هیچ گارانتییه‌ک نیيه دوای ئه‌و ماوه‌یه‌ش سه‌ت ساڵی دیکه‌مان بۆ درێژ نه‌که‌نه‌وه! که واته واز له‌و دوو روانینه دێنین و روانینی سێهه‌م شی ده‌که‌ینه‌وه، که پێی وایه ئه‌گه‌ر ره‌وتی رووداوه‌کانی دوای 1918 به ئاراسته‌یه‌کی دیکه‌دا رۆیشتبا، چاره‌نووسی خه‌ڵکانی

Read more...

 

ئەحمەد مورادی

بە بڕوای من لە ئێستادا حێزبەکانی ڕۆژھەڵات چارەێکیان نییە بێجگە لە دورست کردنی ھێزێکی نیشتمانی یەکگرتوو بۆ دەستەبەربوونی سەروەری سیاسی ( حکومەتی دیفاکتو لە تەبعیددا) وەک مەرجەعێکی سیاسی و نەتەوەیی، جا ئەم سیستەمە کوردستانیەی رۆژهەڵات و هێزە نیشتمانیە لە سەر دوو پروژە کار بکات : لایەنێک لە سەر نەتەوەسازی سیاسی و بەھێز کردنی روژھەڵات لە ھەموو بوارەکانی ئابوری، نیزامی، کولتوری ، موسساتی حکومەتی ، واتە بە سیستەم کردنی دەسەڵات کە پێش دامەزراندنی دەوڵەتی موستەقلی کوردی پێویستە کە بە داخە لە باشوری کوردستان کەم کاریان لەسەری کردوە .

لایەنی دیکە کار بکەن بو بە ھێز بوونی کورد لە تاران تا جیابوونەوەی کورد لە ئیران.
کورد کاتێک بە ھێز ئەبێت کە لە تاران به هێز بێت . ناکرێت تو لە تاران حزورت بە قووەت نە بێت بڵیت بە شی کورد کەمە !. بە ھێز بوونی تو لە تاران بەرگیری لە پێشەل کردنی مافی کوردە!. کاتێک تو لە تاران ئەپاڕیتەوە دەست ئەکەی بە گریان لە حەقێقەتدا تارانت بە ئاغای خوت دەزانی بە ڵام کاتێک لە تاران حزورت بێت ئیتر تو شەریکی لە بەرژەوەندی و سامانی ئەو حکومەتە. نەبوونی حزوری تو لەتاران نیشاندانی بێھێزی

Read more...

 

جەلال حاجی زادە

کورته باس
مه‌به‌ست له‌و بابه‌ته‌ شیکردنه‌وه‌ی زمانی کوردی و خوێندنه‌وه و به‌راوردێکی مێژوویی له‌ سه‌ر زمانه‌ که‌ له‌پاڵ ئه‌وه‌شدا، وێڕای کورته‌ باسێک له‌ مه‌ڕ زمان، زۆر به‌ کورتی(و به خێراییه کی رێژەیی) سه‌رنج ده‌ده‌ینه‌ سه‌ر پێوه‌ندی نێوان زمانی کوردی و به‌راورد کردن و پێکهه‌ڵکێشانی له‌ ته‌ک ژێده‌ره‌ دیرۆکیه‌کان. دیاره پێویستە ئەو بابه‌ته ‌ته نانەت له ئاستی وروژاندنی مه ‌به ست و کردنه وه ی ئاسۆیەکی تایبه ت و سه ره تایی هەڵسە نگاندنی بۆ بکرێت.

پێشه‌کی
نابێ له‌بیر بکه‌ین که‌ کاریته‌ و بنه‌مای چه‌مکی شوناس له‌ سه‌ر به‌ردی بناغه‌ی خود ناسی، یا خود، ناسینی ئه‌جزای پپکهێنه‌ری هۆوییه‌ت داده‌مه‌زرێ، مادامکه‌ به‌شه‌کانی ناوه‌رۆک داری به‌رهه‌مهێنه‌ری ئه‌و دیارده‌یه‌ نه‌ناسین و له‌ باری گه‌شه‌پێدان و راهێنان کاری پێویستیان له‌ سه‌ر نه‌کرێت له‌ راستیدا هۆوییه‌تێکی شاردراوه‌ سه‌روه‌ده‌ر نانێت، به‌و پێیه‌ له‌ سه‌ر ئه‌و باوه‌ره‌ سوورم که‌، دین و ئۆلی کۆن (میترایی و زه‌رده‌شتی و یارسانی) و زمانی له‌مێژینه‌ی کوردی، دووپایه‌ و دیره‌کی سه‌ره‌کی هۆوییه‌ت و شوناسی کورد پێکدێنن، دیاره‌ له‌ ژێر پرۆسه‌ی خودناسین، پێناسه‌ کردن و توێکاری ئه‌جزا و به‌شه‌کانی شوناسی کورد گرینگیه‌کی له‌ راده‌به‌ده‌ری بۆ کورد هه‌یه‌، یه‌ک له‌و به‌شانه‌ بریتی یه‌ له‌ زمانی کوردی، ئینجائه‌م وتاره‌ به‌و مه‌به‌سته‌ پێشکه‌ش ده‌کرێت.

له‌ گه‌ڵ ئه‌وه‌ی که‌ زمان به‌ گشتی ده‌روازه‌ی چوونه‌ ژوور، به‌ جیهانی نه‌ته‌وه‌کانی تر به‌دیده‌کرێت، زمانی کوردی به‌شی جیانه‌کراوی شوناس و فه‌رهه‌نگی خه‌ڵکی کورده‌ و له‌ گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا فه‌کتۆریسه‌ره‌کی جیاکه‌ره‌وه‌ی نه‌ژادی و نه‌ته‌وه‌یی له‌ دراوسێیه‌کانی به‌ حیسێب دێت. پٍێوه‌ندی نێوان هۆوییه‌تی فه‌رهه‌نگی و مێژوویی کورد له‌ گه‌ڵ زمانی کوردی تا راده‌یه‌کی به‌رچاو مسۆگه‌ره‌. له‌م رووه‌وه‌ له‌و باوه‌ژه‌ دام که‌ زمانی ره‌سه‌ن و دێرینی کوردی ،كاریته‌پشت(ستوونی فه‌قه‌رات) ی ‌نه‌ته‌وه‌ی کورد به‌ ئه‌ژمار دێت، شاردراوه‌ نییه‌ که‌ رۆڵی زمانی هه‌ر میلله‌تێک له‌ سه‌ر جه‌مسه‌ر (مێحوه‌ر) ی فه‌رهه‌نگی وئامرازی هۆوییه‌ت پێدان به‌و نه‌ته‌وه‌یه‌ باو ده‌ستێنێت.

زمان وه‌ک گرینگترین ئامراز و هۆی په‌یوه‌ندی و زانیاری

Read more...

 

سەعیدە سائیب

پێشانگای دووهەم لە ژێر ناوی "کاتەلیست" ((CATALYST لە کارگەی جگەرەی سلێمانی 2018 لە لایەن هەڵگورد ئەحمەدەوە بەڕێوە چوو. هونەرمەند بابەتێکی هەرە گرینگی کردۆتە ئامانج و پێشانگاکەی لەسەر پەرەدانی ئەو بابەتە داڕشتووە. "نەوت" بابەتی سەرەکیی ئەم پێشانگایەیە، بەڵام شوێنی بە ڕێوەبردنی ئەم پێشانگایە، کە کارگەی جگەرەیە، خۆی دەتوانێ لە پێشانگای نەوتەکە گرینگ‌تر بێت (هیوادارین بتوانین لە دەرفەتێکی دیکەدا ئەم باسە پەرە پێ‌بدەین).

هەڵگورد ئەحمەد: بۆ جێبەجێ‌کردنی بیر و ئایدیای بەرهەمەکانی، خۆی تاک و تەنیا تەکنیک‌کارێکە کە دەست ڕەنگینی و لێ‌زانینی لە بەرهەمەکانیدا ڕەچاو دەکرێت لە چۆنیەتی بەکارهێنانی ئەم هەموو مەتریالە جیاوازانەی کە پێکهاتوون لە کەرەستەی بەکاربراو و فڕێدراوی وەک (ئاسن، ئەلەمنیۆم، پلاستیک، ماتۆڕ و مەکینە) و پێکەوەلکاندنیان بەیەکەوە و هەروەهاش ڕۆڵی جووڵاندن و مێکانیزمی ئیش‌پێ‌کردنیان لە فۆرمێکی (ئینستەلەیشن)دا (5).

لە ڕاستیدا، نەوت لەم ناوچەدا، واتە عێراق، ڕۆڵی سەرکیی دەگێڕێ و ڕاستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ لەسەر هەموو لایەنەکانی کۆمەڵگا کاریگەریی دادەنێت و دایناوە. جگە ئەم پیشانگایە ئەم هونەرمەندە لەسەر جینۆسایدی کوردیش چەند بەرهەمی ڤیدیۆ ئارتیشی پێشکەش

Read more...

 

ئاسۆعەبدولەتیف

دەوڵەتی کۆنزەرڤاتیڤی ئێران، بەدڵی ترامپ نییە، بۆیە ناچاری دەکەن میتۆدەکەی بگۆڕێت نەک بیڕوخێنن، ئەم دەوڵەتە خاوەن کەلتوری شۆڕش و ئینقیلاب و وڵاتی ئاخوندەکان و مێژوویەکی گەورەیەو ئاسان نییە مامەڵەکردن لەگەڵیدا، دەسەڵاتدارانی پێشووی ئەمریکا بەتایبەتی ئۆباماو باڵی دیموکراتەکان ئەمەیان باش دەزانی، چونکە ئێران رەقەمێکی قورسە، کۆپیکراوی ھیچ دەوڵەتێک نییە، بە پشت بەستن بە تیۆری سیاسی باوی ئەمریکاو فەلسەفەی بەرژەوەندخوازانەی رۆژئاوا خۆی بنیاد نەناوەو ئیرادە سیاسیەکەی مانیفێست نەکردوە، خۆی جەمسەرە لەگەڵ چین و روسیاو ھەندێ وڵاتی ئەوروپایی و ناوچەیی، بۆیە بە ئاسانی بە چەند بومەلەرزەیەکی لاواز ناکەوێت.

ڕەنگە خودی ئەمریکاش مەبەستی لەم دۆخی ئابڵوقەو تەنگەتاوە ئابورییە خستن و ڕوخاندن نەبێت، چونکە لەبنەڕەتدا ئابڵوقەی نان و بیزنس ھەنگاوێکی کلاسیکییە بۆ ئێران و رۆژھەڵاتی ناوین و تاقیکراوەتەوە پێشتر، بەڵام ڕەنگە بۆ ئەمریکا ختوکەی ڕەوتە نوێخوازەکەی تاران و کیژانی نیوپێک و نەوەی کاوبۆی جینزی لامەبەست بێت بەرەو دەستکاری ھەندێ فۆرم و دەستەواژەی حوکمرانی و میتۆدی توندی دانوستانگەرە ئێرانیەکان، ئەمەش بە ئامانجی کۆنترۆڵی زیاتری پەرەپێدانە ناوکی و موشەکیەکان، بەڵام ئایا ئێران دوای ئەم تسۆنامییە بەرەو چ فۆڕمێک لە حوکمڕانی دەڕوات و ئەم سزا ماڵیانەی ئەمریکا کوێی تاران ئازار دەدات، بەومانایە ملکەچی دەکەن؟ ئەمە لەکاتێکدایە باڵی کۆنزەرڤاتیڤی ئێران ھێشتا خاوەن ڕوانگەیەکی سوننەتی و دژە دیموکراسی و ئازادی سیاسییە بەرەو جیاکاریی شۆستەکانی تاران و بەھێزکردنی پۆلیسی ئەخلاق و گرتنەبەری چەندین رێگاچارەو خەندەق بۆ ڕوبەڕوو بوونەوەی دۆخەکەو زۆر دژی ئەمریکا لەسەنگەردان، ھەردوێنێ بوو ئێران گەورەترین مانۆڕی موشەکی و سەربازی ئەنجامداو ڕۆحانیش بە دوو خاڵ

Read more...

 

وەحیدکەماڵی ئیلامی

ڕووداوەكان شاراوە نین و ڕۆژانە چەندین هەواڵی جۆراوجور لەسەر شێوازی پێشبردنی پیلان و سیستەمی گەمارۆكانی ئەمریكا بەرانبەر بە ئێران دەبیسین و دەخوێنین بەڵام ئایا ئەنجام و دەركەوتەكان ئەوانەن كە بەڕواڵەت بیریان لێدەكەین ؟ ئایا ئەو دوانزە خاڵەی كە لە لایەن ئەمریكا وەك مەرج بۆ تەعامول و دانوستان لەگەڵ كۆماری ئیسلامی ئێران دانراون چارەسەری ناكۆكی و كێشەو گرفتەكانی نێوان ئەمریكاو كۆماری ئیسلامی ئێران دەكەن ؟ ئایا بەڕێوەبەری ئەمریكا و دەوڵەتی ترامپ تەنانەت بە پێبەند بوونی كۆماری ئیسلامی بەو خاڵ و مەرجانەی كە بۆی دیاریكراون دەتوانن دانوستانێكی ستراتیژیك و یەكلاكەرەوە لەگەڵ كۆماری ئیسلامی بكەن ؟ ئایا دەسەڵاتی كۆماری ئیسلامی ئەگەریش بیەوێت ئامادەیی تیا هەیە كە خۆی لەگەڵ ئەو مەرجانە بگونجێنێت و درێژە بە هەبوونی خۆی بدات ؟ وە ئایا كەیسی كۆماری ئیسلامی كۆتایی كێشەكانی ڕۆژهەڵاتی ناوینە یان بەش و قۆناخێكە لە بەرنامەیەكی ستراتیژیكی درێژخایەن لەلایەن ئەمریكا بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوین ؟ و پرسیاری دیكە لەم بوارەدا ...

بیل كلینتون سەڕۆكی پێشووی ئەمریكا لە كاتی پێشكەشكردنی وتاری دەستپێكی سەدە لە سەری ساڵی 2000 ئاماژەی دا بە سیاسەتی سەدەی ولایەتەیەكگرتووەكانی

Read more...

 

سەعیدە سائێب

دەربارەی "تراژێدیای خاک" و "کاتەلیست"

بەو ڕادەی کۆمەڵگا پشت بە پارە دەبەستێ، لە بەرژەوەندیی ئێمە کەم دەبێتەوە (1).

(مانیفێستی مان‌گرتنی پاریس، دێسەمبەری 1955)

پێوەندیی نێوان هونەر و کۆمەڵگا پێوەندییەکی قووڵ و حاشاهەڵنەگرە چونکوو هونەر بۆ خۆی دیاردەیەکی کۆمەڵایەتییە و هەڵقوڵاوی کۆمەڵگا و تایبەتمەندییەکانیەتی. خوێندنەوەی خولە مێژووییەکان ڕوون‌کەرەوەی ئەم بابەتەیە کە هەر سەردەم و خولێک هۆنەری تایبەت بە خۆی هەبووە و هەر سەردەمێکیش هونەری تایبەت بە خۆی خولقاندووە. جگە ئەمانە، لە هەر وڵاتێک ئایین، سیاسەت و ئابووری و هتد بە شێوەی جیاواز و لە ڕێگەگەلی جۆراوجۆرەوە کاریگەریان لەسەر هونەر و هونەرمەندان و بەرهەمە هونەرییەکان داناوە. بۆ نموونە، لە یوونانی کەونینەدا، هونەر، بە تایبەت تراژێدیا، دەکەوێتە خزمەت سیاسەتەوە. لە ئەورووپا لە سەدەکانی ناوەڕاستدا هونەر دەکەوێتە خزمەت ئایینەوە، پاش لە سەردەمی ڕێنسانسدا بە هاتنە ئارای شێوازی ڕۆمانتیزم پێوەندییەکانی نێوان هونەرمەند و کۆمەڵگا تووشی گۆڕان دەبێت و لێک دادەبڕێن و هۆکاری ئەمەش ئەوەیە هونەرمەند چیدی نایەوێت خزمەت‌کاری چین یان دەسەڵاتێکی تایبەت بێت بۆ ئەم مەبەستەش دژی دەوەستێتەوە و "نا" دەڵێت بە دۆخی هەبوو و هونەرێکی سەربەخۆ و پێشڕەو بەرهەم دەهێنێت. بەڵام، کۆمەڵگای بوورژوازی دژایەتیانی دەکرد و لە ڕێگەگەلی جۆراوجۆرەوە پەراوێزی دەخستن و هیچ کام لەم لەمپەرانەیش نەبوونە ڕێگر لە بەرانبەر هونەرمەندی دەربەست و پێشڕەودا و لە هەر دەورەیەکی مێژوویدا هونەرمەندان

Read more...

 ئازاد محەممەدزادە

ئێمە کوردی رۆژهەڵاتی کوردستان بەو ناهەماهەنگیەوە نە دەتوانین بەشەری چەکداری رێژیمی ئاخوندی بروخێنین و بیبەزێنین، و نە ئەوەیە کە رێژیم وا بە ئاسانی و بە نیەت پاکیەوە بێتە سەر مێزی وتووێژ و موزاکیرە سەبارەت بە چارە سەری پرسی کورد.

خواستی کۆمەڵگای جیهانی و ئامریکا و ئەورووپاش سەبارەت بە گەمارۆکان رووخانی ریژیمی کۆماری ئیسلامی نیە، بەڵکوو راکێشانی رێژیمە بۆ سەر مێزی دانوستاندن لە گەڵ واشنتۆن. واتە گۆڕینی شێوازی رەفتار و عەمەلکردی تارانە روو بە رۆژئاوا و زڵێهزان.

لە کێشەی نێوان ئێران و ئامریکا دا ، کورد بەرچاو نیە، کورد فاکتەر نیە، زلهێزانی جیهانی کورد وەک کارتێک بەکار دەهێنن روو بە داگیرکەران بۆ سات و سەودا و دەستەبەرکردنی بەرژەوەندیەکانی خۆیان.

لە راستی دا واشنتۆن ناتوانی و نایهەوێ کە دەست لە کاروباری ناوخۆی ئێران سەبارەت بە پرسی گەلان و بە تایبەتی کورد وەربدات، ئەگەریش بیکات ئەوە کورد لە نێوان بەرداشی ئێران و ئامریکا دا ورد دەبێت، چۆن لە ئەساسدا ئامریکا تا ئێرەش بچووکترین پشتگیری و پشتیوانی سیاسی و مادی و مەعنەوی لە دۆزی نەتەوەیی کوردی رۆژهەڵاتی کوردستان نەکردووە.

چی بکرێت:
بەڵام ئێمەی دەتوانین بە یەکگرتووی و یەکریزی و رێکخستنی ناوماڵی کورد و گوتاری هاوبەش و سەرئێشە دروست کردن بۆ حاکمیەت و خەباتی جەماوەری لە ناوخۆ و دەرەوە دا لەو دەرفەتانەی کە دێنە پێشمان کەڵک وەربگرین و هەنگاوبەهەنکاو پچینە پێش، تێبکۆشین بۆ پرسە سیاسی و نەتەوەییەکانی خۆمان و دەستەبەرکردنی مافەکانمان تەنانەت لە کەمترین مەجالیش دا.

ئامریکا و ئەوروپا هیچ کات دەرفەت ناخولقێنن تا لە بەرژەوەندی خۆیان دا نەبێت، بۆیە کوردی رۆژهەڵاتی کوردستان دەبێت خۆی بتوانی بەستێن سازی بکات و دەرفەت

Read more...

 

نەبەزجەلال

چاو خستنە سەر جوڵەو، بەکارهێنانی ڕەوەندی کوردی، وەک مرازو هێزێکی کاریگەر، بۆ گروپ و لایەنێکی سیاسی دیاریکراو، جگە لە ئامادە سازییەکی بچوک، بۆ خوڵقاندنی دۆخی پەستان و، واڵاکردنی زیاتری دەرگای بەرژەوەندییەکانە، لە بازنەیەکی داخراودا، بۆ وەرگرتنی پۆست و پایەی دەسەڵات، بەدڵنیاییش وەک سەرکەوتن هیچ شتێک لەسەر گۆڕینی دۆخی سیاسی ناوچەکە ناگەیەنێتە ئامانج.

ئەو هەنگاوەش جگە لە بە هەدەر دانی وزەیەکی شاراوەی زۆرو کۆکراوەی بێ کۆتای، ڕەوەندی کوردییە، بێزارکردن و گەیشتنیشیانە بە ڕۆحی شکست و ڕەش بینییەکی خراپ، بۆ ئایندەو بێ ئومێدبوون بە هیواکانی ووڵات.

بەهەمان شێوەش دەبێتە هۆکاری پەرتەوازەیی زیاتری میللەت و سەر خستنی چەند سەرێکی قۆقزیشە، بۆ بەشی سەرەوەی گەمە سیاسیەکەی پێی دەچنە نێو دەسەڵاتی هێز و پلەی سیاسییەوە، لە خولی خولانەوەی خولێکی چاوبەستی تردا، بۆ ڕەوەندی کوردی وەک تەماشاکارێکی دورە دەست.

گەر لە نێو ئەم گەمە ناڕەوایی سیاسی و کەڵک چێتی کردارانەدا، بگەیتە هەر پۆست و پایەیەکی دەسەڵاتی سیاسی، ئێستاش نەبێ لە ئایندەدا، جگە لە چنینەوەی

Read more...

دواین هه‌واڵ

به‌رنامه‌ی کۆماریخوازان