سەروەر حەمە ئەحمەد
لە پێناسەی ئاڵادا ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان دەڵێت: (ئاڵا، واتە هێماو ناسنامەی گەلو نەتەوەو دەوڵەتو هەرێمو حزبو گرووپەكان و، شانازییەكی بەردەوامی بەرجەستەكراوی هەر یەكەیانە). وەك لە بەڵگە مێژووییەكاندا ئاماژەی پێ كراوە، تەمەنی هەڵكردنی ئاڵا دەگەڕێتەوە بۆ نزیكەی دوو هەزار ساڵ پێش زایین و، بۆ یەكەم جار لە شارستانییەتی میزۆپۆتامیا _كوردستانی گەورە_ ئاڵا هەڵدراوە و، دەوڵەتی مادو شارستانییەتی سۆمەرییەكانو ئاشوورییەكانو میدیاكان، ئاڵایان وەك نیشانەیەك بۆ دەسەڵاتدارێتیی خۆیان هەڵداوە و، میسرییە كۆنەكانو ئیمپراتۆرییەتی چینو ژاپۆنو ڕۆمانییەكانیش خاوەنی مێژوویەكی دەوڵەمەندن لە هەڵكردنی ئاڵادا. كەواتە، لەمەوە ئەوەمان بۆ ڕوون دەبێتەوە كە هەر لە مێژەوە سازكردنو هەڵكردنی ئاڵا، بووەتە پیشەی مرۆڤەكان و، وەك بەشێك لە ناسنامەو هێمای تایبەت بە خۆیان سەیریان كردووە.
بیرمەندی ئەمریكی، "مایكل بیلگ"، ئاڵا بە یەكێك لە سیمبۆلە سەرەكییەكانی دەوڵەتی نەتەوەییی مۆدێرنەوە دەبەستێتەوە و، پێی وایە ئاڵای وڵاتو نیشتمانو نەتەوە، ئەو هێما دیارەیە كە ڕۆڵێكی گرنگو بەردەوام لە بەرهەمهێنانو پاراستنی گوتارو ناسنامەی نەتەوەییدا دەبینێت و، لەگەڵ ئەوەیشدا مایكل پێی وایە، ئاڵا یەكێكە لە سیمبۆلە سەرەكییەكانی ناسیۆنالیزم.
بە درێژاییی سەدەی بیستەم و، دوای كۆتاییهاتنی جەنگە جیهانییەكانو دروستبوونی دەوڵەتانو ڕێكخراوی گەورەی سەر ئاستی جیهانی بە نموونەی نەتەوە یەكگرتووەكان، دەبینین ئاڵا، بە بەراورد بە ڕەمزە نەتەوەیییەكانی تر، ڕۆڵێكی بەرچاوی لە یەكخستنی