^{ئەمڕۆ دو ساڵ بەسەر كۆچی دوایی مام جەلال-دا تێدەپەڕێ‌، ئەو لەهەڕەتی گەنجێتیدا چۆن ژیاوە؟
ئاوێنە رانانێك بۆ یاداشتەكانی دەكات كە لەتارانی پایتەختی ئێران بەزمانی فارسی لەلایەن عیرفانی قانعی فەرد-ەوە لەدووتوێی كتێبێكی قەبارە گەورەی 1056 لاپەڕەیدا بەناوی "پاش 60 ساڵ"ەوە بڵاوكراوەتەوە.}

^{منداڵێكی هار‌و لاسار
ئامادەكاری ئەم یاداشتانە لەسەرەتای گێڕانەوەی یاداشتەكانی تاڵەبانیدا ئاماژە بەوە دەكات كە ساڵڕۆژی لەدایكبوونی "جەلال كوڕی حسامەدین نوروڵا" بەروونی دیار نییە، هەرچەندە لەناسنامەكەیدا یەكی ژوئیەی 1933 نووسراوە، بەڵام لەتۆماری خوێندنگەكەیدا ساڵی لەدایكبوونی 1934 نووسراوە، بەڵام ئەوە روونە كە ناوبراو لەدێی كلكانی نزیك دوكان لەدایكبووە".
تاڵەبانی خۆی دەڵێت "لەهاوینی 1933 لەدایكبووم.. كە لەقوتابخانە داغڵ كرام لەكۆیە، لەبەرئەوەی شێوەی قسەكردنم گوندییانە بوو، قوتابیەكان گاڵەتەیان پێدەكردم‌و ئەمەش زۆر كاری تێدەكردم، بۆیە هەمیشە لەشەڕدا بووم تا وردە وردە مامۆستاكان رایانهێنام‌و شێوەی قسە كردنم بوو بەشاریی".
هەروەها سەبارەت بەقۆناغی منداڵی خۆی دەڵێت "منداڵێكی زۆر هار‌و لاسار بووم، خەریكی شەڕە گەڕەك‌و لەكوتەك وەشاندن‌و كوتەك خواردنیشدا ئامادەو بەشدار بووم".
یەكێك لەو رووداوانەی كە لەیادەوەری تاڵەبانیدا ماوەتەوە وەك خۆی دەڵێت ئەوەیە كە "جارێكیان حەنا ئەفەندی مامۆستام لەسەر رادەربڕینی سیاسی دوو داری}

^{کەیوان فەرامەرزی}

^{ئەرکی مێدیا دابەش، بڵاو کردنەوە و گەیاندنی زانیارییە بە هەموو شێوەیەکی رەخساو بە سەر کۆمەڵگادا، لە زۆر وڵات ڕاگەیاندنی سەربەخۆ وەک پاسەوانی دێموکراسی ناوی هاتوە لە بەر ئەوەی کە هاووڵاتی لە هەموو بڕیاڕ، ڕۆداو و بۆچونی جیاواز ئاگادار دەکاتەوە. کۆگایەکە لە زانیاری، واتە شوێنی کۆ کردنەوەی زانیاری جیاواز لە هەموو لایەکەوە، لە هەمان کاتدا کەرەسەی پەیوەندیی لە بەینی}

^{ئارام مەحمود ئەحمەد}

^{سەلەفییەکان لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە چی بارێکدان؟ ئایا پێگە و کاریگەرییان هەیە؟ لەم ڕاپۆرتەدا باس لە مێژووی بوونی ئیسلامی سیاسی و سەلەفییەکان لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان دەکەین.}

^{لە ماوەی ئەو ساڵانەی کە کورد لە ڕۆژئاوا و باشووری کوردستان شەڕی داعشی دەکرد، ماوە ماوە باسی چوونی کوردانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بۆ ناو داعش یان کوژرانیان لەناو داعش دەکرا، زیاتر لەوەش لە گرتە ڤیدیۆییەکاندا لە کاتی شەهیدکردنی پێشمەرگە کوردەکاندا دەبینران.}

^{لە مێژووی سیاسیی ئەو پارچەیەی کوردستاندا بوونی دوو بیری چەپ و ناسیۆنالیزم بەردەوام ڕێگر بوون لە بەردەم گەشەی ئیسلامی، هەرچەندە ژمارەیەک کەسایەتیی ئایینی پێیان ناوەتە ناو بواری سیاسەتەوە، بەڵام بە هۆی باڵادەستیی فەزای ناسیۆنالیستییەوە، زیاتر برەویان بە ناسیۆنالیزمی کوردی داوە.}

^{مامۆستا شێخ عیزەدین حوسەینی وتاربێژی مهاباد تا پێش شۆڕشی ئیسلامیی ئێران لە زانایانی سوننە بوو، دوای شۆڕشی ئێران لەگەڵ حزبی دیموکراتی ئێران و کۆمەڵە کە چەپ بوو پەیوەندیی نزیکی هەبوو. حوسەینی کە خاوەنی بیرێکی پێشکەوتوو و خوازیاری جیاکردنەوەی ئایین لە دەوڵەت بوو، یەکێک لە ئەندامانی لیژنەی دانوستانکار لەگەڵ کۆماری ئیسلامیی ئێران بۆ بەدەستهێنانی خۆبەڕێوەبەری بۆ ڕۆژهەڵاتی کوردستان بوو. حوسەینی پێی وا بوو ژمارەیەک لە حوکمەکانی}

<sup>ناسر باباخانی

جیاوازیی "ژینگه‌ی سیاسی" ناوخۆ و ده‌ره‌وه‌، بۆ ئێمه‌ی كورد هه‌ر له‌ كۆنه‌وه‌ بووەته‌ هۆی مشتومڕی نێوان ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ له‌م دوو دنیا جیاواز و دوو ژینگه‌ ناوێكچووه‌دا ده‌ژین. هۆكاره‌كه‌شی ڕوونه‌، دنیایه‌ك ئازاد و دێموكراتیكه‌ و به‌پێچه‌وانه‌وه‌، دنیایه‌كی تر پڕ له‌ كۆتوبه‌ند و دیكتاتۆرییه‌ت! بۆیه‌ ناكرێ قایل به‌مه‌ بین به‌رده‌وام "شێوه‌ڕوانین"ه‌كان به‌ نیسبه‌ت پرسه‌ جۆربه‌جۆره‌كانی ناوخۆ و ده‌ره‌وه‌ یه‌ك بێ. به‌سروشتی پتانسییه‌له‌ دێموكراتیكه‌كانی دنیای ده‌ره‌وه‌، مرۆڤی نیشته‌جێی ئه‌م ژینگه‌یه‌ ڕادیكاڵتر و ئاڕمانخوازتر و ئایدیالیستتره‌، به‌ڵام ئه‌و كه‌سه‌ی له‌ دنیایه‌كدا به‌ ناوی ناوخۆ ده‌ژی، له‌به‌ر زه‌بروزه‌نگی ده‌سه‌ڵاتی دیكتاتۆر ‌هه‌وڵ ده‌دا خۆبوێرانه‌تر و واقعبینانه‌تر و ڕیالیستتر بجووڵێته‌وه‌.</sup>

^{به‌ واتایه‌كی تر، لێره‌دا ئه‌م دوو مرۆڤه‌ بۆ پرسێكی هاوبه‌ش به‌ حوكمی جیاوازیی ژینگه،‌ یه‌كێكیان ڕادیكاڵه‌ و یه‌كێكیان خۆبوێره‌، یه‌كێكیان ئایدیالیسته‌ یه‌كێكیان ڕیالیسته‌.}

^{به‌ هه‌ڵه‌ نه‌چووبم شه‌هید دكتور قاسملوو له‌ یه‌كێ لە دوایین گرته‌ڤیدیۆییه‌كانی له‌ ناوچه‌ی ته‌رگه‌ڤه‌ر له‌ناو پۆلێك پێشمه‌رگه‌دا ده‌ڵێ: "ئه‌وانه‌ی كه‌ دانیشتوون له‌ ئەوروپا و له‌ به‌غدا و نازانم له‌ كوێ، به‌ڵێ ده‌ڵێن بۆ شه‌ڕ ناكه‌ن و بۆ فڵان ناكه‌ن و... له‌ كه‌مپه‌كانی ئەوروپا دابنیشی و به‌}

^{ئیسماعیل زوورمه‌ند}

^{هێستاکه و له دنیای ئه‌مڕۆ دا کاتێک باس له پێشێلکاری ماڤی مرۆڤ و دڕنده‌یی و سه‌رۆرۆیی وڵاتان ده‌کرێ که‌م وڵات و لایه‌ن و که‌س هه‌یه که باس له رژیمی کۆماری ئیسلامی ئێران نه‌کا و له‌م بواره‌وه ئه‌م رژیمه نه‌ناسێ.}

^{پێشێلکارییه‌کانی ماڤی مرۆڤ گه‌یشتۆته جێگایه‌ک که رێکخراوی نه‌ته‌وه‌یه‌گرتووکان له ساڵی ١٩٨٤ زایینی به‌ولاوه، نوێنه‌ری تایبه‌تی بۆ کاروباری مافی مرۆڤ له ئێران دیاری ده‌کا و تاکوو هێستاش و هه‌ر چه‌ند ساڵ جارێک، به هۆی پێشێلکارییه‌کانی ماڤی مرۆڤ له لایه‌ن رژیم کۆماری ئسلامییه‌وه ئه‌م کاره‌ی درێژه ده‌دا. به‌ڵام کۆماری ئیسلامی نه‌ته‌نیا ناهێڵێ که ئه‌و نوێنه‌ره سه‌ردانی ئیران بکات، به‌ڵکوو ئاماده نییه هیج هاوکارییکیان له‌م بواره‌دا له گه‌ڵ بکات. هه‌ر له‌و پێوه‌ندییه‌دا و ماوه‌یه‌ک له‌وه‌پێش، شووڕای ماڤی مرۆڤی نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووکان \"جاوید ره‌حمان\" حقوق‌زانی پاکستانی وه‌ک هه‌واڵنێری تازه‌ بۆ کاروباری ماڤی مرۆڤ له ئێران ناساند. نابراو بووه جێگری \"عاسمه جه‌هانگیر\" که ماوه‌یه‌ک له‌وه پێش به هۆی راوه‌ستانی دڵ کۆچی دوایی کرد.}

^{پێشێلکارییه‌کانی ماڤی مرۆڤ ئێران ده‌بێته هۆی ئه‌وه}

هێما نیازی حه‌مه‌عه‌زیز

^{سیمایەكی هەرە دیاری سیاسەت لە وڵاتانی گەورە و پەرەسەندوودا، ئەوەیە بە خێرایی مۆدێلەكانی سیاسەتكردن پیادە دەكەن، ئەو مۆدێلانەی هەڵگری دەیان تێگە و نموونەی فەلسەفین، بەڵام كورد زۆر درەنگ دەگاتە شوێنی مەبەست و كۆدەكانی سیاسەتكردنی دەروازەی بەرژەوەندی بە ڕوودا ناكەنەوە. شتێك كە لە سیاسەتی نێودەوڵەتیدا و لە دەورانی سەرمایەداری و فرەبوونی دەوڵەتی نەتەوەییدا یەكلا بووەوە، ئەوەیە سیاسەت لەسەر بنەمای بەرژەوەندی دادەڕێژرێت، جا ئەم داڕشتنە چ بنەما و ڕێسا و نۆرمێكی كۆمەڵایەتی و ڕەوشتی فەرامۆش دەكات، ئەوەیان بەلای سیاسەتەوە نابێتە كێشە، بەڵكو ئەوەی گرنگە، سیاسەتوان بە هەر ڕێیەك بێت، سوود بۆ نەتەوە و وڵاتەكەی وەچنگ دەخات.
سەدەی 19 و 20 زۆر ڕاشكاوانەتر لە پێشوو، لەڕێی تیۆر و تێزە سیاسی و فەلسەفییەكانەوە، پاراستن و گرنگیی "بەرژەوەندی"یان لە سەرووی هەموو بەهایەكی ترەوە ڕوون كردەوە. بەوەش سیاسەت بووبە خاوەن ڕەوشتێكی تایبەت، ئەویش بە مانا كۆمەڵایەتی و مرۆییەكەی بریتییە لە بێڕەوشتی.
واتا جۆرێك لە ڕەوشت كە هیچ لایەنێكی بە ڕەوشتی ئاینی یان مرۆیی یان ویژدانییەوە نایبەستێتەوە /مەگەر ئەوكاتەی ئەم جۆرە ڕەوشتانە پشتیوانی بەرژەوەندی بكەن/، هەر ئەوەیش وایكرد سیاسەت خۆی ببێتە كایە و ڕەوشتێكی سەربەخۆ و سەرنجی تەواو بخرێتە سەر ئەوەی كارەكتەری سیاسی و كردەی سیاسی چی بەدەست دێنن و چۆن لە واقیعێكی كۆمەڵایەتی و سیاسییی نێودەوڵەتیدا، بەرژەوەندی خۆیان هەڵدێنجن (نەك هەوڵ بۆ گۆڕینی بدەن).
بزووتنەوەی واقیعگەری (ریالیزم)، بە ئاشكرا داوای ئەوەی كرد سیاسەتوان ناشێت بۆ دنیایەكی جوانتر و بێ خەوشتر تەقەلا بدات، بەقەد ئەوەی لە هەموو ئەو كێشە}

^{- وەک بزووتنەوەی کۆماریخوازی رۆژهەڵاتی کوردستان داواکارین لە هەموو حیزب، لایەن و کەسایەتی سیاسی و ئاکادێمی و ئایینی و بەتێکرای خەڵکی کورد لە دەرەوە و ناوخۆی رۆژهەڵاتی کوردستان کە بە یەکگرتووی و یەکگوتاری هەوڵ بدەن بۆ دروست کردنی سازی و سیستەمێکی کوردستانی بۆ رۆژهەڵاتی کوردستان، واتە بە سوود وەرگرتن لە نەخشەرێگای بزووتنەوەی کۆماریخوازی رۆژهەڵاتی کوردستان/ حکومەتی دیفاکتۆی تەوافقی و راگوێزەر وەک ئادرەسێکی موشەخەس و موحەد، بە چوارچێوە و ساختارێکی ئۆرگانیزەکراو و دەستووری فۆرموولەکراوەی سەردەم، کە ببێت بە مەرجەعێکی گەورەی نەتەوەیی،سیاسی و مودیریەتی بە نیسبەت بریاراتی کەلان سەبارەت بە پرسی کورد لە ئێران دا، هەربۆیە پێویستە کە گشت لایەک بە چڕی تێبکۆشن و راشکاوانە روو بە یار و نەیار ئەم حکومەتە رایبگەیەنن و بیکەین ئەمری واقع کە لە ئەنجام دا توانیبێتمان ئەسڵی سەروەری سیاسی بۆ کورد لە رۆژهەڵاتی کوردستان دەستەبەر بکەین.}

^{-شکل گەلی سەروەری سیاسی یا حکومەت بۆ رۆژهەڵاتی کوردستان بە پێی بارودۆخ و توانایی و خواستی کورد، مومکین بوون و جێ بە جێ بوونی لە شەرایەتی ئێستادا« خۆدگەردانی، خودموختاری، فیدراڵی، سەربەخۆیی» .}

^{-بە هۆکاری داخراو بوونی کەشی ئازادی سیاسی و نەبوونی دێموکراسی لە ئێران و رۆژهەڵاتی کوردستان دا، هەروەها رێگەنەدان بە بەشداری خەڵک بە شێوەی ئازاد کە پەیوەندی بە چارەنووسی سیاسی و نەتەوەییانەوخ هەیە، پاشان بە هۆکاری بوونی سیاسەتی سەرکوت و داپڵۆسین، ئینکار و میلیتاریستی لە لایەن حاکمیەتی تۆتالیتەر و سەرەرۆی کۆماری ئیسلامی، لەگەڵ دروست کردنی بەربەست بۆ ئازادی رادەربڕین و پاشا ئەوەی کە هێزە سیاسیەکانی کوردستان لە لایەن یاسای داسەپاوی رێژیمی کۆماری ئیسلامیەوە لەگەڵ لەمپەری یاسایی بەرەوروون. بەم پێیە پێویستە کە بە خێرایی هێز و لایەنە سیاسیەکان، کۆی رێکخراو و دامەزراوە فکری و نەتەوەیی و مەدەنیەکان، هاوکات بە شداری چالاکانەی کەسایەتیە شارەزا، پسپۆر و خاوەن پێگە لە رووی فکری، سیاسی، کۆمەڵایەتی و ئایینی، ئاکادێمی و بە گشتی لە دەرەوەی کوردستان دا، هەوڵ بۆ بەستنی «کۆنفرانسی ئاشتی نەتەوەیی»، دواتر «کۆنگرە یا پارلمانی نەتەوەیی کوردستان» لە دەرەوە، لە کۆتایی دا دامەزراندن و راگەیاندنی «حکومەتی دیفاکتۆی تەوافقی، ئێتلافی و راگوێزەر» لە تاراوگە دا لە شکلی مومکین دا}

^{یادگار واژەیی}

^{تاکە میللەتین لە جیهاندا کە هیوایەتمان ئامۆژگاری کردنی بەرامبەرە و ڕێگە نیشانی هەموو کەسێک دەدەین کە چۆن ژیان بکات و چۆن بەختەوەری بەدەست بێنێت و ببێتە کەسێکی سەرکەوتوو، هەمیشە لای بەرامبەر وا بانگەشە بۆ خۆمان دەکەین کە خۆمان بەو شێوە سەرکەوتووین و خۆشبەختین دەمانەوێت تۆش وەک ئێمە سەرکەوتوو بیت بۆیە هەوڵ دەدەین لە هەموو بوارەکانی ژیاندا ڕێی درووست(ئەوەی کە خۆمان بە دروستی دەزانین) نیشانی بەرامبەرمان بدەین و ئامۆژگاری بەرامبەری پێ بکەین کە وابکات و وا نەکات یان ئەوە بخوات و ئەوە نەخوات ، یان وا بژی و وا مەژی، یان وا بڕوا و وا نەڕوات، یان هاوژینی لەگەڵ ئەودا بکە و لەگەڵ ئەم مەیکە، یان پچۆ بۆ ئەوێ و مەچۆ بۆ ئەوێ، یان گوێ لەو بگرە و گوێ لەو مەگرە، یان سەیری ئەو بکە و سەیری ئەم مەکە یان ئەوە بکڕە و ئەوە مەکڕە ، یان ئەوە بخوێنەرەوە و ئەوە مەخوێنەرەوە، لەگەڵ ئەو هاوڕێیەتی بکە و لەگەڵ ئەم مەیکە، یان بەداخەوە وای لێهاتووە ئەم ئامۆژگاریە هەندێ جار چووەتە ناو هەست و لاشعوریشمانەوە بە نموونە پێمان دەڵین ئەمت خۆشبوێت و ئەوت خۆشنەوێت یان ڕقت لەم بێت و ڕقت لەمەیان نەبێت...هتد
لە ناو میللەتانی پێشکەوتوودا شتێک نیە بەناوی ئامۆژگاری کردن بەڵکو ڕێنومایی و پێدانی زانیاری یان ڕوونکردنەوە هەیە، واتە فەرمانەکان بە ئەمە بکە و ئەمە بخۆ نیە بەڵکو بە ڕاگۆڕینەوە و بە پرسیارە نەک فشارخستنە سەرت بە ئەنجامدانی کارێک، وەرگرتنی بۆچوونتە سەبارەت بەو زانیاریە، بە نموونە لە ناو ئەوروپیەکاندا هەموو فەرمانەکان بە ڕاوێژکردن بۆت نمایش دەکەن ، لە جیاتی بڵێ بخۆ دەڵێ دەتوانی بیخۆیت؟ یان لەجیاتی ئەوەی بڵێ ئەمە بکە دەڵێ دەتوانی ئەمە بکەیت؟ یان وا باشترە ئەمە بکەیت ئیتر ناچێت بە شێوەی ئامۆژگاری و تەداخولی ژیانت فەرمانەکەت پێ بڵێت.
بەداخەوە زۆرینەی کورد لە تاکێکەوە بیگرە هەتا خێزانێک یان کۆمەڵەیەک یان گروپێک هەر خەریکی ئامۆژگاری و نەسیحەتی بەرامبەرە و بەردەوام ڕێ بۆ بەرامبەر نیشان دەدات لە کاتێکدا بە هیچ جۆرێک لە جۆرەکان خەریکی خۆی نیە و خۆی لە بیر کردووە یان بەهیچ شێوەیەک گرنگی}

^{محەمەد فاتیح}

^{زانست و زانیاری لەهەمو شت گرنگترن چونكە تەنها بەو دوو شتە دەتوانین بگەینە دەرئەنجامی هۆشمەندی ئەگەر زانست و زانیاری نەبێت ژیان و بگرە گەردونیش پڕدەبن لە جەهالەت و هەمو شتێك پوچ و بێ واتا دەبێت.
لە ڕوی ئایینیشەوە یەكەم سورەت كە بۆ پێغەمبەری مەزنمان دابەزیوە "العلق" ە كە بە وشەی "اقرأ" دەست پێدەكات واتا بخوێنە ، ئەمە بێجگەلە لەچەند ئایەتێكی دیكە لەم بارەیەوە یەكێك لەوانە " قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ " ، واتا " ئایا ئەوانەی ئەزانن و ئەوانەی نازانن یەكسانن " ، هەروەها فەیلەسوفی ئیسلام علی كوڕی ئەبی تالیب دەڵێت " زانیاری سەرمایەمە ، عەقڵیش رەچەڵەكی ئایینمە ، زانستیش چەكەكەمە" هەروەها فەیلەسوفی یۆنانی سوقرات دەڵێت " زانست واتای خێرە، جەهالەتیش واتای شەڕە" ، بەهەمان شێوە فەیلەسوفی زانستی فرانسیس بیكون دەڵێت " زانیاری واتای هێزە".
لێرەدا ئەو دەرئەنجامەمان دەست دەكەوێت كە دەبێت لە ژاینماندا بە پلەی یەكەم پشت بە زانست و زانیاری ببەستین تاكو بەشێوەیەكی هۆشیارانە و دوور لە توند و تیژی رووبەڕووی ئەو كارانە ببینەوە كە رۆژانە لە ژیاندا رومان تێدەكەن ، بەهەمان شێوە پێویستە پێداگری لەسەر چاكسازی بكەین ، كە بە زانست و زانیاری دەگەینە ئەو باوەڕەی كە چاكسازی و بانگەشەكردن بۆ چاكسازی یەكیەكە لەهەرە خاڵە گرنگەكانی هاوسەنگی راگرتنی ژیان ، چونكە هەمو ئایینەكان و هەروەها هەمو دەستوری شارستانیەت و مرۆڤایەتی جەخت لەسەر چاكسازی كۆمەڵگا و ژیانێكی ئاسودە و پارێزرا و ئاشتی خوازانە دەكەنەوە ، هەروەها هەمو ئایین و پەرتوكە ئاسمانیەكان و عیلمانیەكان و چەپ و راستەكان پێداگری لەسەر چاكسازی}

سەروەر حەمە ئەحمەد

^{لە پێناسەی ئاڵادا ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان دەڵێت: (ئاڵا، واتە هێما‌و ناسنامەی گەل‌و نەتەوە‌و دەوڵەت‌و هەرێم‌و حزب‌و گرووپەكان و، شانازییەكی بەردەوامی بەرجەستەكراوی هەر یەكەیانە). وەك لە بەڵگە مێژووییەكاندا ئاماژەی پێ كراوە، تەمەنی هەڵكردنی ئاڵا دەگەڕێتەوە بۆ نزیكەی دوو هەزار ساڵ پێش زایین ‌و، بۆ یەكەم جار لە شارستانییەتی میزۆپۆتامیا _كوردستانی گەورە_ ئاڵا هەڵدراوە و، دەوڵەتی ماد‌و شارستانییەتی سۆمەرییەكان‌و ئاشوورییەكان‌و میدیاكان، ئاڵایان وەك نیشانەیەك بۆ دەسەڵاتدارێتیی خۆیان هەڵداوە و، میسرییە كۆنەكان‌و ئیمپراتۆرییەتی چین‌و ژاپۆن‌و ڕۆمانییەكانیش خاوەنی مێژوویەكی دەوڵەمەندن لە هەڵكردنی ئاڵادا. كەواتە، لەمەوە ئەوەمان بۆ ڕوون دەبێتەوە كە هەر لە مێژەوە سازكردن‌و هەڵكردنی ئاڵا، بووەتە پیشەی مرۆڤەكان ‌و، وەك بەشێك لە ناسنامە‌و هێمای تایبەت بە خۆیان سەیریان كردووە.}

^{بیرمەندی ئەمریكی، "مایكل بیلگ"، ئاڵا بە یەكێك لە سیمبۆلە سەرەكییەكانی دەوڵەتی نەتەوەییی مۆدێرنەوە دەبەستێتەوە و، پێی وایە ئاڵای وڵات‌و نیشتمان‌و نەتەوە، ئەو هێما دیارەیە كە ڕۆڵێكی گرنگ‌و بەردەوام لە بەرهەمهێنان‌و پاراستنی گوتار‌و ناسنامەی نەتەوەییدا دەبینێت و، لەگەڵ ئەوەیشدا مایكل پێی وایە، ئاڵا یەكێكە لە سیمبۆلە سەرەكییەكانی ناسیۆنالیزم.}

^{بە درێژاییی سەدەی بیستەم ‌و، دوای كۆتاییهاتنی جەنگە جیهانییەكان‌و دروستبوونی دەوڵەتان‌و ڕێكخراوی گەورەی سەر ئاستی جیهانی بە نموونەی نەتەوە یەكگرتووەكان، دەبینین ئاڵا، بە بەراورد بە ڕەمزە نەتەوەیییەكانی تر، ڕۆڵێكی بەرچاوی لە یەكخستنی}