^{کەیوان فەرامەرزی}

^{ئەرکی مێدیا دابەش، بڵاو کردنەوە و گەیاندنی زانیارییە بە هەموو شێوەیەکی رەخساو بە سەر کۆمەڵگادا، لە زۆر وڵات ڕاگەیاندنی سەربەخۆ وەک پاسەوانی دێموکراسی ناوی هاتوە لە بەر ئەوەی کە هاووڵاتی لە هەموو بڕیاڕ، ڕۆداو و بۆچونی جیاواز ئاگادار دەکاتەوە. کۆگایەکە لە زانیاری، واتە شوێنی کۆ کردنەوەی زانیاری جیاواز لە هەموو لایەکەوە، لە هەمان کاتدا کەرەسەی پەیوەندیی لە بەینی هاووڵاتیانە وە دەکرێ ببێتە سەرچاوەی زانیاریی باوەڕپێکراو. نموونەی مێدیای گشتی زۆرە وەک تلویزیۆن و ڕادیۆ، ڕاگەیاندنی نووسراوەیی وەک ڕۆژنامە و گۆڤار، هەروەها تۆرە کۆمەڵایەتییەکان کە هەر تاکێکی کۆمەڵگا بە بێ ئەزموون دەتوانێ تێیدا بەشدار ببێت.}

^{مەبەستی ئەم کورتە نووسراوەیە ڕۆڵی گشتی مێدا بە سەر کۆمەڵگادا نییە، لە بەر ئەوە کە ئەم بابەتە بەرینە و بە لێکۆڵینەوە لە لایەن پسپۆڕ و شارەزایانەوە سەدان کتێب و نووسراوەی لەسەرە و دەیان لقی وانە وتنەوەی هەیە، بەڵکو ئاماژەیە بە پێویستیی ڕاگەیاندنێکی سەربەخۆی سەراسەری بۆ کوردی ڕۆژهەڵاتی کوردستان کە چارەنووسسازە،}

^{ئەگەر لە وڵاتانی دیکە کۆڵەکەی دێموکرسی بە هەوڵ و ڕا و بۆچوونی خەڵک داندرابێ وە هەر خەڵکیش پاراستن و پارێزگارییان کردبێ، ئەوە لە کوردستانیش هەر خەڵک دەبێ چاوەدێری لە سەر بڕیار و ئاڵۆگۆڕەکان بکەن و ڕۆڵ و کۆنتڕۆڵیان هەبێ بە سەر ئەگەری هەر بزووتنەویەکی جەماوەری پەیوەندیدار بە ئێستا و دواڕۆژی خۆیان، هەروەها تەیار بن بۆ هەر گۆڕانکارییەک، لێرەدا راگەیاندنە کە دەتوانێت خەڵک وشیار بکاتەوە وە خەڵک هان بدات لە سەر پرسی چارونووسی خۆیان چالاکانە و هاوئاهەنگتر بەشدار ببن.}

^{بە هۆی دۆخی کورد لە کوردستان، لە ناو هەر کۆڕێکدا باس و لێدوانی سیاسی هەڵدەقوڵێ، بە گشتی کورد لە بەراوەرد لە گەڵ نەتەوەکانی دیکەی ناو ئێران ناڕاستەوخۆ ژیرتر و وشیاترە بۆیە ڕاگەیاندنێکی سەربەخۆ دەبێتە هۆی دانەپاڵی تاک لە بزووتنەوەدا، هاندر دەبێ بۆ پێکهێنانی لژنەگەل لە پێناو وەدەستهێنانی ئامانجەکان.}

^{ئەوە ڕاستە کە لە ڕابردوودا کورد بە گشتی هەوڵی مێدیای سەراسەری داوە، لە ٢٢ی ئاپڕیڵی ١٨٩٨ یەکەم ڕۆژنامەی خۆی لە وڵاتی میسر لە لایەن بدرخان لە ژێر چاپ هێنایە دەرێ لەو کاتەوە تا ئێستا بە سەدان هەوڵدراوە بەڵام بە هۆی نەبوونی دەسەڵات لانی کەم ڕوو بە ڕۆژهەڵات هیچکامیان پێێ نەگرت و کوێرەیان کرد، بۆ نموونە هەوڵەکانی مامۆستا پیرەمێرد! ئەمڕۆکە خەڵکی کوردستانی ڕۆژهەڵات زیاتر لە جاران تامەزرۆی ڕزگاریی و سەربەخۆیین، زۆر هەل رەخسا بۆ خرۆشانی سەراسەری بەڵام لە بەر نەبوونی یەک وتەبێژ یەک چاوساغ واتە یەک مێدیای نەتەوەیی نەکرا لە دەرفەتەکان کەڵک وەربگیرێ، بۆ نموونە لە نەورۆزی ئەمساڵدا هاوئاهەنگی و یەکدەنگی گەیشتە لوتکە، بۆیە ڕاگەیاندنێکی سەربەخۆی سەراسەری بێ لایەن دەتوانێ ببێتە پێشڕەوی بڕیاردانی جەماوەر لە هامانکاتدا ببێتە وتەبێژی خەڵک ڕوو بە ناوخۆ و ڕوو بەدەرەوە وە ئاکامەکەشی باشتر پێکاندنی ئامانجی ڕێکخستنە سەراسەرییەکانە.}

^{چی بکردرێت بۆ سەرکەوتنی ئەم ئەرکە مێژووییە؟}

^{دانانی بەردی بناغەی دامەزراندنی یەک مێدیای ڕندی سەراسەری بە تەنها ئەرکی خەڵک نییە بەڵکو ئەرگی هەموو حزب و ڕێکخراوە جەماوەرییەکانی کوردستانیشە، هەر ڕێکخراو یا گروپێک کە چارەنووسی نەتەوەکەی بۆ گرنگە، هەر رۆژنامەوان، نووسەر، هونەرمەند و دەوڵەمەندێک کە پرسی نەتەوەکەی بۆ گرنگە دەبێ قەبوڵی بکات کە لە مێژە دەورانی تەکڕەوی تەک ئیدیولوژی و تەک باوەڕی نەماوە، ڕزگاریی نەتەوە ئەرکی هەمووانە کە مێدیایەک بە شیوەی گاپ و هاوکاریی هەمەلایەنە، دەتوانێ ڕۆڵی سەرەکی هەبێ لە پێناو ڕێکخستنی گشتی، پەرەپێدانی بەرپرسایەتی، وریایی و نەتەوەیی بوون وە هەروەها خۆ تەیارکردن بۆ هەر ڕووبەڕووبونەوەیەک بەرامبەر بە دوژمن و سەرچەماندن.}

^{ڕزگاریی کورد لە کوردستانی ڕۆژهەڵات چ ئەمڕۆ وە چ دواڕۆژ تەنها بە کۆدەنگی، سازان و هاوئاهەنگی جەماروەری کوردستان دەگاتە ئەنجام، ئەو یەکڕیزییە دەتوانێ بە مێدیایەکی بەهێز کە زمانحاڵی سەراسەرییە خۆ بگرێت.}

^{گومان لەوەدا نییە کۆماری ئیسلامی ئێران وەک هەر دیکتاتۆڕێکی دیکە دەڕوا وە بەدوای ڕۆیشتنیدا، بۆ ئەرکگەلی وەک، خۆبەڕێوەبردنی کاتی، یەکدەنگی و ڕێکخستنی جەماوەر، پاراستنی ئیدارات و سامانە گشتییەکان وە سەدان ئەرکی دیکەی هاونیشتمانییان یەک مێدیای زمانحاڵی نەتەوەی کورد دەتوانێ رێنوێنی پەیوەندیدار بکات.}

^{مێدیای نەتەوەیی، جیا لە هاودەنگی و پاراسنتی زمان و فەرهەنگ، دەبێتە هۆکار کە دراوسێی نیزیک و خەڵکی دووریش باشترمان لی تێدەگەن.}

^{لە دوو دەیەی ڕابردۆوە وڵاتی ئێران بە زمانی فارسی مێدیابارانە، سەرەڕای ئەوە کە دڵۆپێکی بەرژەوەندی کوردی نەکردۆتە ئامانج، مەخابن ئێستاش بەشێک لە ناوەندنشینەکان پێیان وایە کورد هەر خەریکی کەڵاش و کەوەندەیە! تا ئەمرۆکەش کورد تەنانەت بە ئەندازەی یەک کاسەسفرەشی پێنەگەیشتوە! ئێستاش ڕۆژنامەنووس و سیاسەتوانی ئامریکایی و ئوروپایی هەیە نازانێ کە لە وڵاتی ئێران نەتەوەی کورد هەیە. ئەگەر داگیرکەر نایهەوێ بزانێ کە کورد نەتەوەیە و خواستی هەیە، خۆ دەتوانین بە مێدیایەک وەک سەرچاوەیەکی باوەڕپێکراوی سەربەخۆ بەشێک لە مرۆڤایەتی تێگەیەنین.}

^{کۆی مەبەست: یەکەم، پێش ڕۆیشتنی حکومەتی دیکتاتۆریی کۆماری ئیسلامی ئەو مێدیایە دەتوانێ جیا لە پشتیوانیی غروری نەتەوەیی، لە دەرفەتی گونجاودا ڕیکخستن و فەرماندەیی جەماوەریش بکات. دوهەم، دوای ڕۆیشتنی داگیرکەر، دەتوانێت لە پێناو پێشگیری لە زەرەر، تاڵان، خەسارە، توندڕەوی، کەڵەوەکێشی و ئەگەری گرژی وە شەڕی ناوخۆیی ڕێنوێنی خەڵک بکات و جەماوەر بە ئەرکە نیشتمانییەکان ڕاپەڕێنێ، هەروەها گرنگ بوون و دیاری کردنی بەرپرسایەتی هاووڵاتییان لە هەر بوارێکدا بگەیەنێتە ناو کۆمەڵگا. سێهەم، جیا لە وتەبێژیی خەڵکی کورد، هاوکات بەباش خەملاندن لە لایەن شارەزایانەوە وە بێلایەن بوونی، دەتوانێت سەرچاوەیەک بێت بۆ ڕاگواستنەوەی ڕوداوەکان و گەیاندنی خواستەکانی نەتەوەی کورد ڕوو بە دراوسێکان و کۆمەڵگای نێودەوڵەتی. ئەم سێ خاڵە دەبنە خاچرکان لە بۆ خزمەتی نەتەوە و نیشتمان.}

٣/١٠/٢٠١٩