دوای ئەوەی ئەمڕۆ سەرۆکایەتی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق مەبەستی ئەوەبوو خوێندنەوەی یەکەم بۆ پرۆژە یاسایی بودجەی ساڵی ٢٠١٤ بکات کە لەبەرنامەی کاردا نەبوو, لایەنی کوردی بایکۆتی کۆبونەوەکەیان کرد و دانیشتنەکە دواخرا.
لەمبارەیەوە ئەشواق جاف ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بەئاژانسی ھەواڵی پەیامنێری راگەیاند: دوای ئەوەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق پرۆژە یاسایی بودجەی بەبێ رەزامەندی کورد پەسەند کرد دواتر رەوانەی ئەنجومەنی نوێنەران کرد, ئەمڕۆ لەکارنامەی کۆبونەوەی ئەمڕی ئەنجومەن نەبوو بەڵام ئوسامە نوجەیفی سەرۆکی ئەنجومەن کۆبونەوەیەکی لەگەڵ سەرۆکی قەوارە سیاسییەکان ئەنجام دا بۆ ئەوەی پرۆژە یاساکە بخرێتە نێو کارنامەی کۆبونەوە, بەڵام ئێمە وەکو لایەنی کورد لەگەڵ ئەو کارە نەبووین و بەھیچ شێوەیەک لەگەڵ ئەو پڕۆژە یاساییە نین و بایکۆتی کۆبونەوەکەمان کرد, کۆبونەوەکە بۆ رۆژی شەممە دواخرا.
وتیشی: تا ئێستا حکومەتی عێراق پرۆژە یاسایی نەوت و غازی پەسەند نەکردووە, بۆیە مافی ئەوەی نییە باسی ھەناردەکردنی نەوت لەھەرێمی کوردستانەوە بۆ تورکیا بکات, ناکرێت بەبیانووی ھەناردە کردنی نەوت لە ١٧% بودجەی ھەرێم ببڕێت.
سامان بابان/ س . س
لێکۆڵهرێکى ئهمریکایى دهڵێت ، لهکاتێکدا ئۆپۆزیسیۆنى سورى یهکجار زۆر ناکۆکى لهناودایه و هیچ دهستڕۆیشتوو نین، واشینگتۆن هێزێکى وهکوو کوردانى لهڕۆژئاواى کوردستان له بهر چاو نهگرتووه .
( موتولو چیڤرى ئۆغڵوو ) ڕۆژنامهوان و شرۆڤهکارى نیشتهجێ له واشنگتۆن، له نووسینێک دا به ژێر ناوى "کاتى ئهوهى هاتووه که ئهمریکا کوردانى ڕۆژئاوا لهئامێز بگرێت" که له وێبسایتى ( سیئێنئێن ) دا بڵاو کراوهتهوه هاتووه، نهتهوهیهکگرتووهکان له کاتى دهسپێکى ئاڵۆزیهکانى سوریا لهمانگى مارسى 2011هوه بۆ دۆزینهوهى هاوپهیمانیهک له لێگهڕین دایه . بهڵام له حاڵێکدا ئۆپۆزسیۆنى سوریا ناکۆکى زۆریان له ناودایه ، واشنگتۆن هێزێکى وهکوو کوردانى ڕۆژئاوا له بهرچاو ناگرێت .
ئهو نووسهره ههروهها دهنووسێت ؛ کوردان ئهمنترین ناوچهکانى سوریا بهڕێوه دهبهن و بۆ پهیوهندى باشتر لهگهڵ ڕۆژئاوا ههوڵى زۆریان داوه . کاتى ئهوهى هاتووه که واشنگتۆن ئهگهر دهیههوێت سوریایهکى رهنگین که ئاشتى تێدا سهقامگیر بووبێت ببینێت، کوردان له سوریه باشترین هاوڕێن لهو ڕێگایهدا .
( چیڤرى ئۆغڵوو ) دهشنووسێت ؛ به پێچهوانهى ئۆپۆزسیۆنى سوریا ، کوردهکانى سوریا یهکگرتوون . بهم دواییانهش دوو گرووپ، ئهنجومهنی گهلى رۆژئاواى کوردستان و ئهنجومهنی گهلى کوردهکانى سوریا یهکیان گرتووه و رایانگهیاند که وهکوو هاوپهیمان بهشدارى کۆنفڕانسى ئاشتى جنێف 2 دهبن .
به وتهى ( چیڤرى ئۆغڵوو )، راستى ئهوهیه که کوردان ههوڵیان داوه که وڵاتى خۆیان بپارێزن و سیستهمى خۆبهڕێوهبهرى دابمهزرێنن . ئهوهی که ئهوان ناخوازن به نوێنهرایهتى لایهنهکانى دیکه شهڕ لهگهڵ رژێمى ئهسهد بکهن نایهته ئهو مانایه که لهگهڵ ئهسهد هاوپهیمانن .
ناوبراو ڕاشدهگهیهنێت، بیرکردنهوهى بهوشێوهیه هاوکات لهگهڵ ڕهتکردنهوهى ههر پێگهیهک بۆ کوردان لهلایهن تورکیا و هاوپهیمانانى ئهمریکا بۆ بهشدارى نهکردنى کوردان له جنێف 2 ئاڵۆزتر کردووه .
( چیڤرى ئۆغڵوو ) شارهزا لهپرسى کورد دهڵێت :" یهکینهکانى پاراستنى گهل ( YPG ) شایانى ئهوهیه که بهو بهرخۆدانهى له بهرامبهر گرووپه تووندڕهوهکان کردوویهتى به فهرمى بناسرێت . بهرخۆدانێک که تێیدا ژنانى شهڕڤان ڕۆڵیکى بهرچاویان گیڕاوه ".
ئهو نووسهره له کۆتاییدا دهنووسێت ؛ ئهمریکا و هاوپهیمانانى به قازانجیانه که کوردان لهبهرچاو بگرێت و پێشوازى له بهشدارى سهربهخۆییان له کۆنفڕانسى جنێف 2 دا بکات . کۆنفڕانسێک که گهورهترین نهتهوهى سوریا لهبهرچاو نهگرێت، هیچ ڕێکارێکى سهقامگیرلهگهڵ خۆیدا ناهێنێت .
کوردان له ئاستى جیهاندا یهکگرتوویى خۆیان لهگهڵ ڕۆژئاواى کوردستان نیشان داوه. کاتى ئهوه هاتووه که واشنگتۆنیش بهشدارى یهکگرتوویهکهیان بێت .
16/01/2014
بە پێی راپۆرتی ئاژانسە هەواڵدەریەکان ئێران، لە سەرەتای مانگی نیسانی ساڵی رابردوو تاوەکو ئێستا 72 کەس لە رۆژهەڵاتی کوردستان خۆیان کوشتووە، کە 41 کەسیان ژنن و 31ـیشیان پیاوبوون ، بە بەراورد بە ساڵی رابردوو ئەم رێژەیە یەکجار زۆر زیادی کردووە، چونکە ساڵی پێشتر لە رۆژهەڵاتی کوردستان 27 کەس خۆیان کوشتبوو، کە 15یان ژن و 12یان پیاوبوون، بەڵام ئەوەی لە ساڵی 2013 زۆر بەرچاوە ئەوەیە، کە بەشی زۆری ئەوانەی خۆیان کوشتووە گەنجن و تەمەنیان لەنێوان 15-24 ساڵدایە. بەپێی ئامارەکانی ئەو دوواییانەی ئێران، ژمارەیەکی زۆر خەڵک بەهۆی خراپی باری ئابووری، بێکاری، تووشبوون بە ماددەهۆشبەرەکان یان هەر هۆکارێکی دیکەی کۆمەڵایەتیەوە خۆیان کوشتووە. زۆربەی خۆکوشتنەکانیش بەهۆی خواردنی دەرمانەوە یان خۆ هەڵواسین بووە. بەڵام ئەوەی ،لێرەدا جێگای ئاماژە پێکردنە، زیادبوونی رێژەی خۆکوشتنە لەنێو منداڵ و گەنجەکاندا، بە جۆرێک کە تەمەنی خۆکوژی گەیشتووەتە خوار تەمەنی 10 ساڵان . لە دوو مانگی رابردوودا تەنها لە سەردەشت 3 کەس خۆیان کوشتووە، کە تەمەنیان 13 و 15 ساڵانن. ئارمان باوەڕی، تەمەن 13 ساڵان یەکێک لەو گەنجانەی، کە ئاگری لە جەستەی خۆی بەرداوە و بەو هۆیەوە گیانی لەدەست دا. هەر ئێوارەی هەمان رۆژ محەممەد شێخی، تەمەن 15 ساڵان و دانیشتووی سەردەشت خۆی هەڵواسی و گیانی لەدەست دا، بە هەمان شێوە کچێکی تەمەن 13 ساڵەی خەڵکی گوندی قەڵاڕەشەی سەر بە شاری سەردەشت بە ناوی ماریا رێحانی خۆی هەڵواسی و کۆتایی بە ژیانی خۆی هێنا، کە ئەمانە هەریەکەیان هۆکاری جیاوازیان هەبووە. شارەزایان لەو بڕوایەدان، زیادبوونی رێژەی خۆکوشتن لە وڵاتی ئێران دەگەڕێتەوە بۆ ناسەقامگیری سیاسی ئەو وڵاتە، نەبوونی داهاتوویەکی روون بۆ گەنجان، بێکاری و چەندین کێشەی کۆمەڵایەتی دیکەش.
16/1/2014
وەزیری دەرەوەی ئێران لە دیدارێکدا لەگەڵ بەشار ئەسەد رایگەیاند: "رێگەچارەی قەیرانی سووریا تەنها لەدەستی سووریەکاندایە و تەنها ئەوانن، کە دەتوانن داهاتووی وڵاتی خۆیان دەستنیشان بکەن"، هاوکات راشیگەیاند، کە ئێران بەردەوام دەبێ لە هاوکاریکردنی سووریا لە شەڕ دژی چەکدارانی ئۆپۆزیسیۆن. محەممەد جەواد زەریف، وەزیری دەرەوەی ئێران، کە رۆژی چوارشەممە گەیشتە سووریا رایگەیاند، "بە جەختکردنەوەی رێبەری ئێران،درێژە دەدەین بە هاوکاری لەگەڵ سووریا و پەرە دەدەین بە پەیوەندییەکانمان بە شێوەیەک سوودی بۆ هەردوو میللەتی ئێران و سووریا ببێت." وەزیری دەرەوەی ئێران بە ئاماژەدان بە کۆنفڕانسی جنێف 2، گوتی:"کۆنفڕانسی جنێف 2 هەلێکی سیاسی و نێودەوڵەتییە بۆ چارەسەری قەیرانەکانی سووریا و بەڕێوەچوونی سەرکەوتووانەی ئەو کۆنفڕانسە دەتوانێت رێگربێت لە درێژەدان بە کوژرانی خەڵکی بێتاوان و تووندوتیژی لەو وڵاتە." بەشار ئەسەد، سەرۆک کۆماری سووریا لە کۆبوونەوەی لەگەڵ زەریف، رایگەیاند: "بیرۆکەی وەهابی ئێستا نەتەنیا ناوچەکە، بەڵکو هەموو جیهان دەخاتە مەترسییەوە." ئەسەد جەختیکردەوە: "گەلی سووریا و بەشێک لە خەڵکی ناوچەکە، لە مەترسییەکانی ئەو بیرۆکە تیرۆریستییە ئاگادارن و هەموو دەبێت لەبەرامبەریەوە بوەستن و هەوڵبدەن بۆ ریشەکێشکردنی ئەو بیرۆکەیە." بڕیارە لە رۆژی 22-1-2014 کۆبوونەوەکانی کۆنفڕانسی جنێف 2 دەستپێبکات و تاوەکو ئێستاش ئێران بانگهێشتی ئەو کۆنفڕانسە نەکراوە.
16/1/2014
گوتەبێژی ئیدارەی راپەڕین رایگەیاند، لەپێناو هاوكاری و هەماهەنگی شاندێكی لایەنە پەیوەندارەكانی ئیدارەی راپەڕین سەردانی كارگێری مەرزی حاجی ئۆمەرانمان كردو تاوتوێی چەند پرسێكی تایبەت بە نێودەوڵەتیبونی مەرزەكەمان كرد.
عومەر حاجی بە پەیامنێری راگەیاند، شاندێكی ئیدارەی راپەرین كە پێكهاتبون لە بەرێوەبەری شارەدێی هەڵشۆو (شارەدێی هێرۆ و بەرێوەبەری گومرگی راپەرین و بەشی یاسایی ئیدارەی راپەرین, سەردانی كارگێری مەرزی نێودەوڵەتی حاجی ئۆمەرانیان كردو لەمیانی كۆبونەوەیەكدا شاندەكە ئاماژەیان بەوەكرد كە بەهۆی ئەوەی لە ئێستادا ئیدارەی راپەرین لە هەوڵی بەردەوام و كاری جدی دەكات بۆ بە نێودەوڵەتی كردنی مەرزی كێلێ بە پێویست زانرا سەردانی مەرزی نێودەوڵەتی حاجی ئۆمەران بكرێت و لە نزیكەوە ئاگاداری چۆنیەتی بەرێوەچوونی كارەكان بن لەم مەرزە,لای خۆشیانەوە لێپرسراوانی مەرزی نیودەوڵەتی حاجی ئۆمەران تیشكیان خستە سەر گرنگی كردنەوەی مەرزەكان و بە نێودەوڵەتی كردنیان كرد بۆ هەرێمی كوردستان لەم پێناوەش دا بە نێودەوڵەتی كردنی مەرزی كێلێ گرنگی تایبەتی دەبێت بۆ هەرێمی كورستان و راشیانگەیاند كە وەك مەرزی نێودەوڵەتی حاجی ئۆمەران ئامادەیی هەموو جۆرە هاوكای و هاریكاریەكی شاندی ئیدارەی راپەرین و بە نێودەوڵەتی كردنی مەرزی كێلێین .
گوتیشی،لەبەرامبەردا شاندی ئیدارەی راپەرین سوپاسی لێپرسراوانی مەرزی نێودەوڵەتی حاجی ئۆمەرانیان كردو هیواشیان خواست سەردان و هاریكاری لەم جۆرە بەردەوام بن لە پێناو خزمەت گەیاندنی زیاتر بەتایبەت كە لەدوای بەنێودەوڵەتیبونی مەرزەكە پێویستیان بە ئەزمون و زانیاریەكانی مەرزی حاجی ئۆمەران دەبێت.
دڵشاد ئەحمەد / ج
هاوسهرۆکى PYD سالح موسلیم له پاریس سهبارهت به کۆنفرانسى جنێف 2 ئاخاوت و رایگهیاند :" ئهگهر چارهسهرى کورد نهخرێته رۆژهڤهوه ، ئێمه بهشدارى له کۆنفرانسى جنێف٢ دا ناکهین ."
هاوسهرۆکى PYD ساڵح موسلیم له پاریس سهبارهت به کۆنفرانسى جنێف 2 کۆبوونهوهیهکى رۆژنامهوانى پێکهێنا و ههڵوێستى کوردى ئاشکرا کرد. موسلیم رۆژئاواى کوردستانى وهکو دڵى تێکۆشان بهناوکرد و بهبیرى هێنایهوه که ماوهى ( ٣ ) ساڵه له بهرامبهر رژێمدا له ناو بهرخودانێکى گهوره دان .
هاوسهرۆکى PYD رایگهیاند که ئهوانهى خۆیان وهک هێزى بهرههڵستکار بهناو دهکهن، نوێنهرایهتى ئیرادهى گهلى سورى ناکهن و ئهو لایهنانه به ناوى شۆرش شهرى دهستهڵاتدارى بهرێوهدهبهن .
موسلیم بۆ پێویستى بهشداربوونى کورد له کۆنفرانسى جنێف2 رایگهیاند:" دهبێت کورد وهکو لایهنێکى سهربهخۆ بهشدارى کۆنفرانس بکات. دهبێت له کۆنفرانسهکهدا چارهسهرى پرسى کورد بخرێته رۆژهڤهوه. ئهگهر نهخرێته ڕۆژهڤهوه ئێمه وهکو کورد بهشدار نابین." ووتیشى :"کورد بهشدارى کۆنفرانسهکه نابێت ئهگهر به تهنیا وهکو نمایشکردنێک بێت و خزمهتى هیچ شتێک نهکات . "
هاوسهرۆکى پارتى یهکێتى دیموکراتى PYD جهختى کردوه لهسهر چاوپێکهتنى به نوێنهرى ئهمریکا و روسیا و ووتی:" ئهو کۆمیتهى کۆنفرانس پێکدێنێت، کوردان له دهروه دههێڵێت. ئێمه لهگهڵ ههموویان چاوپێکهوتنمان ئهنجام داوه. لهسهرووى ههموویانهوه روسیا، ههموویان دهڵێن ئێستا پرسى کورد ناهێنینه رۆژهڤهوه ."
ههروهها موسلیم ئهمهى وهکو لۆزانى ( ٢ ) نرخاند و ووتی:" دهیانهوێت جنێف ٢ بگۆرن بۆ لۆزانى دووهم. بهڵام ئێمه ڕێگه نادهیهن و کوردانیش لهگهڵ بۆچوونهکانى ئێمه دهبن ."
15/01/2014
ئاژانسی هەواڵی ئێرنای ئێرانی لە زاری جەواد زەریف و هۆشیار زێباری نووسیویەتی، كە عێراق و ئێران بۆ كۆتاییهێنان بە كێشە سنوورییەكانی نێوانیان گەیشتوونەتە رێككەوتنێك بۆ سەرلەنوێ دەستنیشانكردنەوەی سنووری نێوانیان. سەرچاوەكان رایانگەیاند ئێران سەركەوتوو بوو لەوەی هێڵی تالوك لە شەتولعەرەب بكاتە هێڵی سنووری، بەگوێرەی رێككەوتنی ساڵی 1932ی نێوان ئێران و عێراق كە لە نەتەوەیەكگرتووەكان دانی پێدانراوە. سەرچاوەكان روونیان كردووەتەوە هێڵی سنووری تالوكی جووڵاوی نێو ئاوی شەتولعەرەب، بە هۆكاری سروشتی پەڕیوەتە نێو خاكی عێراق و بەلانی زۆرەوە وادەزانرێت شەتولعەرەب ئێرانییە، نەك دابەشكرابێت لەنێوان هەردوولا. لەكۆنگرە رۆژنامەوانییەكەی بەغدا، زەریف گوتی "لە دوو هەفتەی داهاتوودا چاوەڕوانی زێباری دەكەین بۆ گەیشتنە دوا قۆناخی ئەو رێككەوتنەی كە پێی گەیشتووین". هەروەك بەناوی عەلی لاریجانی، سەرۆكی پەرلەمانی ئێران، بانگهێشتی ئوسامە نوجەیفی سەرۆكی پەرلەمانی عێراقی كرد بۆ بەشداریكردن لە كۆنگرەی سەرۆكی پەرلەمانەكانی وڵاتانی ئیسلامی، كە بڕیارە لە تاران ببەسترێت. لەلایەكی دیكە حەسەن رووحانی سەرۆك كۆماری ئێران، لەكاتی سەردانی لەگەڵ گەورە بەرپرسانی وڵاتەكەی بۆ ئەهواز وتەیەكی بە زمانی عەرەبی پێشكەشكرد و ستایشی خەڵكی عەرەبی ئەهوازی كرد. نووسەری ئەهوازی یوسف عەزیزی، كە نیشتەجێی ئێرانە هۆكاری سەردانەكەی رووحانی و گەورە بەرپرسانی ئێرانی بۆ ئەهواز بۆ ترسی ئێران لە دروستبوونی بارودۆخێكی هاوشێوەی سووریا لە ئەهواز گەڕاندەوە، چونكە ئەهواز رۆژانە ناڕەزایی و خۆپیشاندان بەخۆیەوە دەبینێت. عەزیزی دەڵێت "راستە عەرەبەكانی ئەهواز شیعەن، بەڵام هاوسۆزی زیاتریان لەگەڵ عەرەبە سوننەكانی عێراق هەیە لەروانگەی نەتەوەیی و عروبە، هەروەك رقیشیان لە حكومەتەكانی عێراق دەبێتەوە بەهۆی نزیكی لە دەسەڵاتی ئێران و سووریا بەهۆی رادەستكردنەوەی چالاكڤانە ئەهوازییەكان بە ئێران و لەسێدارەدانیان لەلایەن ئێرانەوە". عەزیزی هەروەها دەڵێت "زۆربەی ئەو تەقینەوانەی لە بۆرییە نەوتییەكانی ناوچەكە روویانداوە، سوپای سووریای ئازاد و چەكدارانی ئەهوازی بەرپرسیارییەتی خۆیان لێ راگەیاندووە".
15/1/2015
دوای تێپهڕبوونی چهند ساڵ به داژیهتیكردنی رژێمی بهشار ئهسهد، سهرۆك كۆماری توركیا بڕیاری گۆڕینی سیاسهتی وڵاتهكهیدا بهرامبهر به سوریا.
ئاژانسی ههواڵی فهرهنسی بڵاویكردۆتهوه كه دوێنێ سێشهممه، ههفتهیهك بهر له دهستپێكردنی كۆنگرهی ژنێڤ 2، سهرۆكی توركیا له میانهی گفتوگۆكردنی لهگهڵ باڵیۆزه توركهكان، وتی : پێموایه پێویسته له بارهی باشووری ووڵات و ئهوهی له سوریا دهگوزهرێت، ههڵسهنگاندنێك بۆ كاره دیبلۆماتییهكان بكهین و چاویش به سیاسهتی ئهمنی بخشێنینهوه.
ئهم ههڵوێسته تازهی توركیا له كاتێكدایه كه له سهرهتای ئاڵۆزییهكانی ناوخۆیی سوریا له 2011ـهوه توركیا داوای گۆڕین و له دهسهڵات لادانی، بهشار ئهسهد سهرۆكی سوریای دهكرد كه تاوهكوو ئێشتاش ههر سهرۆكی ووڵاته.
لهگهڵ ئهوهشدا توركیا ماوهیهكی زۆر لهلایهن هاوپهیمانه رۆژئاواییهكانی تۆمهتبار دهكرێت به پاڵپشتیكردنی چهكداره توندڕهوهكان به تایبهت به ههناردهكردنی چهك و كهلوپهل و پێداویستی شهڕ به گروپهكانی سهر به رێكخراوی تیرۆریستی قاعیده كه توركیاش ههمیشه ئهو تۆمهتباركردنانهیه به توندیی رهتكردۆتهوه.
له بارهی دركاندنی ههڵوێسته تازهكه، گول دهڵێت: دیراسهی ئهوه دهكهین كه چی بكرێت باشه بۆ دهرچوون لهم رهوشه كه خزمهت به بهرژهوهندی ههموو لایهك بكات له ناوچهكه.
پێشیوایه ههنگاوهكانی ئهو ههڵوێستهی تازهیهی توركیا هێمنی و ئارامگرتنی پێویسته و لهگهڵ بێدهنگ بوونی دیبلۆماتكارهكان.
ئهوهشی روونكردۆتهوه كه ئهم رهوشهی ئێستا سیناریۆیهكی دۆڕاو بۆ تهواوی ووڵات و رژێم و نهتهوهكانی ناوچهكه دهردهخات.
دهشڵێت: به داخهوه چارهسهرێكی جاویی بۆ ئهم رهوشه نییه.
سەرۆكی هەرێمی كوردستان و سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان لە شاری هەولێر كۆبوونەوە. ئەمڕۆ سێشەممە بان كی مون، سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان لەڕێی فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی هەولێرەوە گەیشتە هەرێمی كوردستانو لەلایەن نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان و ژمارەیەك بەرپرسی حكومی دیكە پێشوازی لێكرا. بان كی مون سەرەتا سەردانی كەمپی كەورگۆسكی كرد، كە ئاوارەكانی رۆژئاوای كوردستانی لێ نیشتەجێن و لە پرێس كۆنفڕانسێكدا نیگەرانی خۆی لەبارەی رەوشی خێزانە ئاوارەكان خستەڕوو و گوتی: "بارێكی زۆر نیگەرانكەرە و دڵتەنگم بەو دیمەنەی لە خێزانەكانی نێو كامپەكە بینیم و ئەو خێزانانە لە ئایندەی خۆیان دڵنیا نین". سوپاسی حكومەتی هەرێمی كورستانی كرد لەبەرامبەر نواندنی "دڵنەرمی و دەستواڵایی" بەرامبەر پەنابەران. هاوكات سوپاسی ئەوەیشی كرد، كە حكومەتی هەرێمی كوردستان چەندین كاپی دروستكردووە و پابەندبووە بە مەرجە نێودەوڵەتییەكان بۆ بەدەنگەوە هاتنی پەنابەران. بان كی مون، سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان، دوێنێ دووشەممە گەیشتە بەغداو لەگەڵ هەریەك لە نووری مالیكی، سەرۆك وەزیرانی عێراق و ئوسامە نوجێفی، سەرۆكی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق كۆبووەوەو تاوتوێی دۆخی ئەمنی عێراق و بارودۆخی سووریای لەگەڵ كردوون
rudaw
14/1/2014
محەممەد جەواد زەریف، وەزیری دەرەوەی ئێران ئەمڕۆ بە سەردانێكی فەرمی گەیشتە بەغداو بڕیارە لەگەڵ هەرسێ سەرۆكایەتییەكەی عێراق و وەزیری دەرەوەی عێراق كۆببێتەوە. ماڵپەڕی (سۆمەرییە نیوز) لەزاری سەرچاوەیەكی بەرپرسەوە رایگەیاند:"محەممەد جەواد زەریف، وەزیری دەرەوەی ئێران بە سەردانێكی فەرمی گەیشتە بەغداو بڕیارە لەگەڵ هەرسێ سەرۆكایەتییەكەی عێراق و هۆشیار زێباری، وەزیری دەرەوەی عێراق كۆببێتەوە بۆ تاوتوێكردنی پێشهاتەكانی ناوچەكەو ئاڵۆزییەكانی پارێزگای ئەنبار". هۆشیار زێباری، وەزیری دەرەوەی عێراق پێشوازی لە زەریف كرد لە فڕۆكەخانەی بەغدا. سەردانەكەی محەممەد جەواد زەریف، وەزیری دەرەوەی ئێران بۆ عێراق كە تەنها یەك رۆژ دەخایەنێ لە چوارچێوەی گەشتێكی زەریف دێ بۆ چەند وڵاتێكی ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست. ئەم سەردانەی زەریف لە دوای رۆژێك دێ لە سەردانی بان كی مون، سكرتێری گشتی رێكخراوی نەتەوەیەكگرتووەكان بۆ بەغدا.
4/1/2014
عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رێبەری زیندانیكراوی پارتی كرێكارانی كوردستان PKK رایدەگەیەنێت، ئەوەی ئێستا لە توركیا دەگوزەرێت بەناوی دژایەتی پرۆسەی گەندەڵی، لێدانە لە پرۆسەی ئاشتی و چارەسەركردنی كێشەی كورد. بەپێی هەواڵێكی رۆژنامەی تەرەف، لە دوایین سەردانی وەفدەكەی BDP، كە لەلایەن ئیدریس بالوكەن، جێگری سەرۆكی فراكسیۆنی پارتى ئاشتی و دیموكراتی BDP كە ئەندامێكی شاندەكە بووە بڵاوكراوەتەوە، ئۆجەلان باسی پرۆسەكەی كردووە كە پۆلیسی ئەو وڵاتە لە 17ی مانگی رابردوو بەناوی پرۆسەی لەناوبردنی گەندەڵی ئەنجامیدا، كە چەند وەزیر و بەرپرسێكی ئەو وڵاتەی تێوە گلان. بەڵام ئۆجەلان دەڵێت، ئەوانەی پرۆسەكە ئەنجامدەدەن دەیانەوێت كێشەی كورد و پرۆسەی ئاشتی لەناوبەرن. لە بەرامبەر ئەم پرۆسەیەدا، رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆك وەزیرانی توركیا رایگەیاند، هەندێك كەس دەیانەوێت حكومەت لەناو حكومەت دروستبكەن و ئەمە مایەی قبوڵكردن نییە، هەموو ئەو دەستانە دەبڕین كە لە پشتی ئەم جۆرە كارانەوەن. بڕیاریشیدا، پەیكەربەندی ئەو دەستەیە بگۆڕێ، سەرەتای ئەو هەوڵەش بە دوورخستنەوەی زەكەریا ئۆز دەستیپێكرد، كە بە بڕیاردەری دەستپێكردنی ئۆپەراسیۆنەكە ناوی هاتووە. هاوكات چەند میدیایەكی توركیش فەتحوڵڵا گولەن تۆمەتبار دەكەن كە لەپشتی ئەم پرۆسەوەیە.
14/1/2014
شێخ ئهحمهدی بارزان سهركردهی بارزانییهكان كۆچی دوایی كردووه
- ڕۆژی 14ی كانونی دووهمی ساڵی 1539ی زاینی، ئیسپانیا لهپاش داگیركردنی كوبا، دهسهڵاتی خۆیی بهسهر ئهو وڵاتهدا ڕاگهیاندو خستییه ژێر حوكمی خۆیهوه.
- لهساڵی 1794و لهڕۆژێكی وهكو ئهمڕۆدا، زاناو نهشتهرگهری ئهمریكی (جیسی بینیت)، یهكهم نهشتهرگهریی قهیسهریی بهسهركهوتوویی ئهنجامداو یهكهم منداڵ لهڕێگهی نهشتهرگهرییهوه هاته دنیا.
- پاش چهندین ساڵ ناكۆكی لهنێوان دانیشتوانی دانیماركو دهسهڵاتدارانی نهرویجدا، سهرئهنجام ڕۆژی 14ی كانونی دووهمی ساڵی 1814، دانیمارك لهنهرویج جیابووهوهو بووه خاوهنی سهروهریی.
- لهساڵی 1861و لهڕۆژێكی وهكو ئهمڕۆدا، نوسهرو مێژوونوسی لوبنانی (جۆرج زێدان) لهدایك بووه.
- لهساڵی 1907و لهڕۆژێكی وهكو ئهمڕۆدا، بومهلهرزهیهكی بههێز بهگوڕی 6.5 پله بهپێوهری ڕێختهر شاری كنگستۆنی جامایكای ههژاند، كه بههۆیهوه 1600 كهس گیانیان لهدهست داو ههزارانی دیكهش برینداربوون، زیانێكی زۆری ماڵیشی لێكهوتهوه.
- لهڕۆژێكی وهكو ئهمڕۆو لهساڵی 1911دا، یهكهم ژمارهی ڕۆژنامهی فهڵهستین بڵاوكرایهوه، كه ڕۆژنامهیهكی سیاسییهو ئۆفیسهكهی لهشاری یافایهو ههفتانه دوو جار بڵاودهكرێتهوه.
- لهمیانی جهنگی یهكهمی جیهانیدا، كه ڕوسهكان هێرشیان كردبووه سهر شاری تهورێزی ئێران، ڕۆژی 14-1ی ساڵی 1915، سوپای عوسمانی بههاوكاریی كوردهكان، پهلاماری سوپای ڕوسیایان داو هێرشهكهیان تێكشكاندو ڕوسیاش لهتهورێز پاشهكشهی كرد.
- لهڕۆژێكی وهكو ئهمڕۆو لهساڵی 1926دا، لهپاش بڵاوكردنهوهی 56 ژمارهی ڕۆژنامهی ژیانهوه لهشاری سلێمانی، ناوی ڕۆژنامهكه گۆڕدرا بۆ ژیان.
- پاش ڕاكێشانی هێڵێك بۆری، بۆ گواستنهوهی نهوتی عێراق لهڕێگهی بهندهری حهیفای سهر دهریای سپی ناوهڕاستهوه، ڕۆژی 14ی كانونی دووهمی ساڵی 1935، لهو بۆرییهوه دهست بهههناردهی نهوتی عێراق كرا.
- لهساڵی 1943و لهڕۆژێكی وهكو ئهمڕۆدا، زانای بواری زانستی بهرگریی جهسته (ڕاڵف سیتمان)ی كهنهدی لهدایك بووه، كه بههۆی داهێنانو دۆزینهوه زانستییهكانیهوه، لهساڵی 2011دا خهڵاتی نۆبڵی بۆ بواری پزیشكی پێبهخشراوه.
- لهساڵی 1956و لهڕۆژێكی وهكو ئهمڕۆدا، حكومهتی ئوردن داوایهكی شانشینی یهكگرتووی بهریتانیای ڕهتكردهوه بۆ چوونه ناو پهیمانی بهغدا، كه ههریهكه لهعێراقو توركیاو پاكستانی لهخۆ گرتبوو.
- لهدوای ڕاگهیاندنی دهوڵهتی ئیسرائیل، یهكهم وڵات كه باڵیۆزخانهی خۆیی لهئیسرائیل كردهوه، هۆڵهندا بوو، كه ڕۆژی 14-1ی ساڵی 1958 لهشاری قودس باڵیۆزخانهكهی كردهوه.
- لهڕۆژێكی وهكو ئهمڕۆو لهساڵی 1969دا، (شێخ ئهحمهدی بارزان) سهركردهی بارزانییهكان كۆچی دوایی كردووه.
- پاش ئهوهی سوپای یهكێتی سۆڤێت چوونه ناو خاكی ئهفغانستانهوه، بۆ پشتیوانیكردن لهحكومهته ماركسییهكهی ئهو وڵاته، ئهنجومهنی ئاسایشی نێودهوڵهتی ڕۆژی 14-1-1980 بڕیاریدا، سوپای سۆڤێت خاكی ئهفغانستان بهجێبهێڵێت، بهڵام بڕیارهكه لهلایهن مۆسكۆوه ڕهتكرایهوه.
- لهساڵی 1984و لهڕۆژێكی وهكو ئهمڕۆدا، (سهعد حهداد) دامهزرێنهری سوپای باشوری لوبنانو بزووتنهوهی دهوڵهتی لوبنانی ئازاد، كۆچی دوایی كردووه.
- ڕۆژی 14ی كانونی دووهمی ساڵی 1988، دهسهڵاتدارانی بهعس، 18 كوردی شاری كهركوكیان بهبهرچاوی خهڵكهوه گولـلهباران كرد، كه پێشتر دهستگیركرابوون.
- لهساڵی 1997و لهڕۆژێكی وهكو ئهمڕۆدا، ڕێكهوتننامهی خهلیل لهنێوان ئیسرائیلو فهڵهستینیهكاندا مۆركرا، كه تایبهت بوو بهدابهشكردنی شاری خهلیل لهنێوانیاندا.
- لهپاش ئاشكرابوونی ئابڕووچوونهكهی (بیل كلینتۆن)ی سهرۆكی پێشووتری ئهمریكا، كه بهئابڕووچوونی (مۆنیكا گیت) ناسراوه، ئهنجومهنی پیرانی ئهمریكا ڕۆژی 14-1ی ساڵی 1999، دهستی بهپرۆسهی لێكۆڵینهوهو دادگاییكردنی كلینتۆن كرد.
- بههۆی كۆتاییهاتنی سهدهی بیستو ههزارهی دووهمهوه، ڕۆژی 14-1ی ساڵی 2000، یهكێتی نوسهرانی عهرهب، سهد ڕۆمانی وهكو باشترین ڕۆمانهكانی سهدهی بیستهم دهستنیشان كرد.
- لهڕۆژێكی وهكو ئهمڕۆو لهساڵی 2005دا، وهزارهتی دهرهوهی ئهمریكا پشتیوانی خۆیی بۆ جێبهجێكردنی مادهی 58ی دهستووری كاتیی عێراق دهربڕیو جهختی لهوه كردهوه، كه تهنها لهو ڕێگهیهوه كێشهی كهركوك یهكلاییدهبێتهوه.
- لهساڵی 2007و لهڕۆژێكی وهكو ئهمڕۆدا، نوسهرو پزیشكو ئهدیبی میسری، (ئهحمهد محهمهد عهوف) كۆچی دوایی كردووه، كه یهكێك بووه لهئهدیبو نوسهره نوێخوازهكانی میسر.
- پاش ئهوهی گهلی تونس لهدژی دهسهڵاتهكهی (زهینلعابدین بن عهلی) ڕاپهڕینو بههۆیهوه بنعهلی خاكی ئهو وڵاتهی جێهێشت، ڕۆژی 14ی كانونی دووهمی ساڵی 2011، (محهمهد غهنوشی) بهشێوهیهكی كاتی دهسهڵاتی تونسی درایه دهست، تا پێكهێنانی حكومهتێكی كاتی لهو وڵاتهدا.
- لهڕۆژێكی وهكو ئهمڕۆو لهساڵی 2012دا، بههۆی تهقینهوهیهكی خۆكوژییهوه لهخۆرئاوای شاری بهسرهی باشوری عێراق، 53 هاوڵاتی كوژرانو نزیكهی 150ی دیكهش بریندار بوون، كه زۆربهی قوربانییهكان هاوڵاتی سڤیل بوون.
- ئهمڕۆ لهتونس یادی بهرپابوونی شۆڕش دهكرێتهوه، كه بههۆی ئهو شۆڕشهوه دهسهڵاتهكهی (زهینلعابدین بنعهلی) كۆتایی پێهات، لهناوچهی بهنگالی باشوری هندستانیش ئهمڕۆ بهڕۆژی دروێنه لهقهڵهم دهدرێت.
14/01/2014
NNA
ئا: نازهنین
چالاکى ژینگه پارێزى لهلایهن ئهنجومهنى سهوزى چیاى مهریوان و رێکخراوى لایهنگرانى ژینگهپارێزى ئیلام لهرۆژههلاتى کوردستان بهردهوامه . ئهو دو رێکخراوه به چالاکى جۆراوجۆر ههوڵى وشیارى کۆمهڵگا و پاراستنى ژینگه دهدهن .
کۆمیتهى منداڵان و مێرمنداڵانى ئهنجومهنى سهوزى چیاى مهریوان لهرۆژى پینج شهممهى ئهم حهفتهیه، به پهروهرده و راهێنانى منداڵان له بوارى پاراستنى ژینگه و سروشتى کوردستان دهست به خولێکى پهروهرده دهکات . ئهو ئهنجومهنه به ڕێگاى مۆسیقا ، چیرۆک و بهرنامهى تایبهت ههوڵى ئاشنا کردنى منداڵان لهگهڵ شێوازى پاراستنى ژینگه دهدات .
جێى ئاماژهیه که چهند رۆژ پێش ئێستاش ئهم ئهنجومهنه خهڵکى ( 14 ) گوندى سهربه شارى مهریوانى بهشدارى چهندین خولى پهروهرده و راهێنانیان بۆ پاراستنى ژینگه کردبوو .
له لایهکى دیکهشهوه ژینگه پارێزان و لایهنگرانى ژینگه لهشارى ئیلام به نامهیهک پشتیوانیان له پاراستنى لێڕهوارهکانى زاگروس له هاوڵاتیان کرد و زۆربهى هاوڵاتیانیش نامهکهیان واژۆ کردووه .
جێى ئاماژهیه ئهو نامهیه به هاوکارى و پشتیوانى رێکخراوى لایهنگرانى ژینگهپارێزى ئیلام نووسراوه که چالاکییهکانى له مانگى سهرماوهزى ئهمساڵهوه دهست پێکردووه وئهو کهسانهى که نامهکهیان واژۆ کردووه ، خوازیارى زۆرتر بایهخدانى دهوڵهت به پاراستنى ژینگه و لێڕهوارهکانى زاگرۆس بهتایبهتى بوون .
ئهوهش له کاتێکدایه که له پارێزگاى ئیلام زیاتر له ( ٦٤٠ ) ههزار هێکتار لێڕهوار و دارستان ههیه که ههنووکه ویشکهساڵى و ئاگرکهوتنهوه بووهته ههڕهشه لهسهر لهناوچوونیان .
14/01/2014
بان كی مون، سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان، ئەمڕۆ گەیشتە بەغداو بڕیارە سبەی سێشەممە بگاتە هەولێر. لە سەردانەكەیدا بۆ بەغدا، سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان لەگەڵ نووری مالیكی، سەرۆك وەزیران و ئوسامە نوجێفی، سەرۆكی ئەنجوومەنی نوێنەران و خزیەر خوزاعی، جێگری سەرۆك كۆماری عێراق كۆدەبێتەوە. ئەجێندای سەردانەكەی بان كی مون بۆ بەغدا تاوتوێكردنی رەوشی ئەمنی و گرژییەكانی ئەمدواییەی پارێزگای ئەنبارە. بەپێی ئەو زانیاریانەی بە تۆڕی میدیایی رووداو گەیشتوون، بان كی مون سبەی سێشەممە دەگاتە هەولێر و چاوی بە هەریەك لە مەسعود بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان و نێچیرڤان بارزانی، سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان دەكەوێت.
13/1/2014
ئهمینداری گشتی نهتهوه یهكگرتووهكان، بان كی مون گهیشته ههولێر و لهلایهن نێچیرڤان بارزانی سهرۆكی حكوومهت و فوئاد حوسێن سهرۆكی دیوانی سهرۆكایهتی ههرێم پێشوازی لێكرا.
له رێگهی فڕۆكهخانهی نێودهوڵهتی ههولێر، بان كی مون له بهغداوه گهیشته ههرێمی كوردستان و بهپێی زانیارییهكانی پهیامنێر، بڕیاره ئهمینداری گشتی نهتهوه یهكگرتووهكان به یاوهری نێچیرڤان بارزانی سهرۆكی حكوومهت و فوئاد حوسێن سهرۆكی دیوانی سهرۆكایهتی ههرێم سهردانی پهنابهرانی رۆژئاوای كوردستان بكهن له كهمپی كهورگۆسك.
دوای چاوپێكهوتنی پهنابهرانی رۆژئاوا، مون لهگهڵ مهسعود بارزانی سهرۆكی ههرێم و نێچیرڤان بارزانی سهرۆكی حكوومهتی ههرێمی كوردستان كۆ دهبێتهوه.
بان كی مون دوێنێ دووشهممه گهیشته بهغدای پایتهختی عێراق، مهبهستی سهردانهكهیشی پهیوهسته به ئاڵۆزییهكانی پارێزگای ئهنبار.
سهعید عهبدوڵا