<sup>ێران بڕیاریداوە میلیشیا شیعەكان، كە لە سووریا شەڕدەكەن بۆ مانەوەی ئەسەد، لەژێر یەك فەرماندەییدا رێكبخات.

بەگوێرەی سەرچاوەكانی ئێران، ئەو میلیشیا شیعییانە، كە زۆربەیان عێراقی و ئەفغانین، ئێران لە چوارچێوەی پەیكەرێكی سەربازی نوێ رێكیاندەخات، بۆ ئەوەی وەك سوپایەك شانبەشانی سوپای سووریا، دژی داعش و گرووپە نەیارەكانی دیكەی ئەسەد شەڕ بكەن.

سەرچاوەكان ئاشكرایان كردووە، ئێران بەرپرسێكی خۆی رەوانەی سووریا كردووە " تاكو فەرماندەیی تاكلایەنە لەسەر ئاستی ئەو میلیشیایانە نەمێنێت و لەژێر فەرماندەییەكی ناوەندیی ئەركیان بۆ دیاریبكرێت".

بەپێی ئەو سەرچاوانە، ئێران دەیەوێت ئەو میلیشیایانە هاوشێوەی حیزبوڵڵای لوبنانی رێكبخاتەوە و كاریگەرتر ئەرك ببینن لە شەڕی ئەو گرووپانەی بۆ رووخاندنی ئەسەد شەڕ دەكەن.

ئێستا لە سووریا نزیكەی 40 هەزار چەكداری شیعە، كە لە چەند وڵاتێك هاتوون، لەلایەن ئێرانەوە مەشق و راهێنانیان پێكراوە و لە چوارچێوەی چەند میلیشیایەك لە سووریا شەڕ دەكەن.</sup>

^{غازی حارس rudaw/}

^6/11/2014

<sup>بەرهەم ساڵح رایدەگەیێنێت بە سیستمی دیکتاتۆریی و سەرکوتکەری داعش تەواویش بێت کوڕی داعش دێتەکایەوە، دەشڵێت:"  ناوەندەکانی بڕیار لە جیهان لە لێدوان و لێکۆڵینەوەكانیان باس لە داڕشتنەوەی سیستمی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست دەکەن".

رۆژی چوارشەممە 5 ی تشرینی دووەمی 2014، بەرهەم ساڵح، سەركردەی دیاری یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان و سەرۆكی پێشووی حكومەتی هەرێمی كوردستان، لە پانێڵی رۆژی دووەمی دیداری مێری بۆ ئاشتەوایی بەشداریكرد، كە ئینستیتیوتی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست بۆ توێژینەوە لە هەولێر سازیكردووە و تایبەتە بە گۆڕانكارییەكانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست. جگە لە بەرهەم ساڵح هەریەك لە نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان و گوڵتان كیشاناك، هاوسەرۆكی شارەداری گەورەی ئامەدمیوانی پانێڵەكە بوون.

لە پانێلەكەدا بەرهەم ساڵح وتارێكی پێشكەشكرد و سەرەتا گوتی:" رۆژهەڵاتی نێوەڕاست رووبەڕووی گۆڕانکاری و هەژانی گەورە بووەتەوە و کوردستانەکەی خۆیشمان چەقێکی گرنگ و سەلمێندراو و ناسروای ئەم گۆڕانکاریی و هەژانانەیە، دەکرێ بڵێین ئێستا سیستمی ئەمنی و سیاسی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست روو لە گۆڕانکاریی و روو لە هەڵتەکانە، ئەو سیستمە ئەمنی و سیاسییەی دوای شەڕی جیهانی یەکەم هاتەکایەوە، کە زۆرجار بە ناوی رێککەوتننامەی سایکس بیکۆ نێودەبرێت ئەمڕۆ بنەماکانی کەوتوونەتە ژێر پرسیارەوە و گۆڕانکاری و ئاماژەی گۆڕانکاری بنەڕەتی لە ئارادایە".

سەبارەت بە هۆكاری گۆڕانكارییەكان و پێویستە كورد چی بكات، بەرهەم ساڵح گوتی،"هۆکاری ئەم گۆڕانكارییانە زۆرن، بەڵام بۆ ئێمەی خەڵکی کوردستان کە خۆمان لە دوای شەڕی جیهانی یەکەمەوە بە زەرەمەندی یەکەمی ئەو سیستمە دەزانین، دەبێت تێبگەین ئەم گۆڕانکارییانە گۆڕانکاری گەورەن و دەرفەتی گەورەن، لە هەمانکاتیشدا ئەگەر بە وریاییەوە مامەڵە لەگەڵ ئەو گۆڕانکارییانەدا نەکەین، ئەمجارەیش بۆ قۆناخێکی دیکە ئەو سیستمە نوێیە کە دێتەئاراوە، لەوانەیە مافەکانی خەڵکی کوردستانی تێدا رەچاونەکرێت".

سەبارەت بە دروستبوونی داعش و پێكهێنانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بۆ لەنێوبردنی ئەو گرووپە، بەرهەم ساڵح ئاماژەی بۆ ئەوە كرد كە ئەمریکا و ئەوروپا هەموویان هاتوهاواریانە داعش نەمێنێت، بەڵام بە لەبەرچاوگرتنی دۆخی عێراق و ئەفغانستان و هۆکاری سیاسی خۆیان هێزی پیادە نانێرن. نێوبراو جەختیكردەوە،" ئەگەر ئێمە شەڕی داعش تەنها وەك شەڕێكی سەربازیی سەیر بكەین هەڵەیەکی کوشندە دەکەین، ئەگەر پێمانوابێ پێشمەرگەی کورد و پێگەی کوردستان تەنها پێگەیەکی ئەمنی بێت و وەک پاکستان ببینە پێگە بۆ رۆژئاوا لە شەڕی تاڵیبان، ئەوە نەهامەتی زۆر گەورەتر بەسەر میللەتەکامندا دێنین و تەنها و تەنها دەبێتە مایەی ئەوەی کە ئێمە ببینە مایەی هێزێکی داردەستی ئەجیندای خەڵکی دیکە".

لە درێژەی وتارەكەیدا بەرهەم ساڵح هەروەها گوتی،" ئەم شەڕە شەڕێکە بەرۆکی میللەتەکەمان و بەرۆکی مرۆڤایەتی گرتووەتەوە، بەڵام جوگرافیا و سیاسەت و رووداوەکان وایان کردووە ئێمە لە ریزی پێشەوەی ئەو شەڕە بین. چەک گرنگە، جوامێری و لەخۆبوردەیی و گیانفیدایی پێشمەرگەکانی ئێمە گرنگە و سەرمایەیەکی سەرەکی ئێمەن، بەڵام شانبەشانی ئەمە پێویستە حوکمڕانی تەندروست، نموونەی پێکەوەژیان و ئازادی نموونەیەکی جیاواز لەو سیستمە دیکتاتۆرییانەی کە لەدەوروبەری ئێمە هەن بەرجستە بکرێن".

راشیگەیاند:" ئەوەی من تێگەیشتووم لە ناوەندەکانی بڕیار لە جیهان لە لێدوان و لێکۆڵینەوەیان، باس لە داڕشتنەوەی ئەم سیستمەی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست دەکەن، دەگەنە باوەڕ یان گەیشتوونەتە باوەڕ کە بە سیستمی دیکتاتۆری و سەرکوتکەری وەک ئەوانەی کە بینیومانن، داعش تەواویش بێت کوڕی داعش دێتەکایەوە".</sup>

rudaw/ 

عومەر شایان

^5/11/2014

^{هاوسه‌رۆكی په‌یه‌ده‌ رایگه‌یاند، دوای هێرشی چەکدارانی داعش بۆ سه‌ر كوبانێ وڵاتانی جیهان گوێیان له‌ ئیمه‌ گرت، رووبه‌ڕووش له‌گه‌ڵ ئه‌مریكی و به‌ریتانییه‌كاندا كۆبووینه‌ته‌وه‌.}

^{ساڵح موسلیم، هاوسه‌رۆكی پارتی یه‌كێتی دیموكراتی سوریا (په‌یه‌ده‌) رایگه‌یاند: وڵاتانی ئه‌وروپا كه‌ پێشتر به‌ تیرۆریستیان ده‌بینین و دیداریان له‌گه‌ڵ ئه‌نجام نه‌ده‌داین، به‌ڵام له‌گه‌ڵ په‌لاماره‌كانی رێكخراوی تیرۆریستی داعش بۆسه‌ر كوبانێ گۆڕان له‌ هه‌ڵوێستیاندا روویداوه‌.}

^{له‌ میانه‌ی وتارێكیدا له‌ كۆنفڕانسێك سه‌باره‌ت به‌ "هێرشه‌كانی داعش بۆ سه‌ر كۆبانی و كاریگه‌رییه‌كانی" كه‌ له‌لایه‌ن گرووپی دۆستانی كورد له‌ په‌رله‌مانی ئه‌وروپا سازكرابوو، موسلیم باسی له‌وه‌ كرد، كه‌ ئیتر پارته‌كه‌ی وه‌ك تیرۆریست ته‌ماشا ناكرێت و هه‌مووان ئه‌وه‌ ده‌زانن كه‌ په‌یه‌ده‌ به‌رگری له‌ به‌هاكانی ئه‌ورووپا كردووه‌.}

^{وتیشی: "دوای په‌لاماردانی كوبانێ له‌لایه‌ن تیرۆریستانی داعشه‌وه‌ وڵاتانی خۆرئاوا هه‌ڵوێستیان به‌رامبه‌رمان گۆڕاوە و ئیستا گوێمان لێ ده‌گرن، له‌گه‌ڵ وەفدی ئه‌مریكی و به‌ریتانییه‌كاندا رووبه‌ڕوو دانیشتووین و كۆبوونه‌وه‌مان ئه‌نجام داوه‌".}

^{هاوسه‌رۆكی په‌یه‌ده‌ باسیشی له‌وه‌ كرد، كه‌ چاوه‌ڕوان ده‌كه‌ن له‌ داهاتوویه‌كی نزیكدا له‌گه‌ڵ نوێنه‌رانی وڵاتانی دیكه‌شدا كۆببنه‌وه.}

^{گوتیشی له‌گه‌ڵ ئه‌و وڵاتانه‌ی كۆده‌بینه‌وه‌ ده‌مانه‌وێت كاری هاوبه‌شی زیاتر بكه‌ین له‌و ناوچانه‌ی سوریا كه‌ له‌ژێر كونتڕۆڵی ئێمه‌دایه‌.}

^{موسلیم ئه‌وه‌شی خسته‌ڕوو كه‌ کەمتاکورتێ گۆڕان له‌ هه‌ڵویستی سیاسی وڵاتانی ئه‌وروپادا بەدی دەکرێ و دیارە به‌پێی پێویست نییه‌ و داوای كرد راسته‌وخۆ له‌گه‌ڵی كۆببنه‌وه‌.}

^{هاوكات ساڵح موسلیم، هاوسه‌رۆكی په‌یه‌ده‌ داوای كرد چه‌كی قورس بده‌ن به‌ هێزه‌كانیان تا به‌ره‌نگاری تیرۆریستانی داعشی ببنه‌وه‌.}

NRT-برۆكسل

^5/11/2014

<sup>بانكی ناوەندی ئێران سەبارەت بە بودجەی هەر خانەوادەیەكی ئێرانی راپۆرتێكی بڵاوكردووەتەوە، كە لە یەک ساڵدا چەند خەرجدەكەن.

لەساڵی رابردوو هەر خانەوادەیەكی هەژاری ئێرانی شەش ملیۆن و 442 هەزار تومەنی ئێرانی، كە دەكاتە نزیكەی دوو هەزار دۆلاری خەرجكردووە و لە هەمانكاتدا سەرمایەدارانی ئێرانی بۆ ساڵێكیان 87 ملیۆن و 711 هەزار تومەن واتە نزیكەی 27 هەزار دۆلاریان خەرجكردووە.

ئەو راپۆرتە بەو مانایە دێت، كە سەرمایەدارانی ئێرانی 14 بەرامبەری هەژارەكان لە ساڵێكدا، پارەیان خەرجكردووە.
 
بانكی ناوەندی ئێران كۆمەڵانی خەڵكی ئێرانی دابەشكردووە لە نێوان 10 گرووپدا و بە پێی ئەو پیشەیەی هەژارەكان هەیانە، دەكەونە گرووپی یەكەم و سەرمایەدارانیش دەكەونە گرووپی دەیەم.

لەو نێوانەیشدا گرووپەكانی دووەم تاوەكو پێنجەم، كە بە ریزبەندی داهاتیان دانراون، كەمتر لە 20 ملیۆن تومەن واتە نزیكەی شەش هەزار و 200 دۆلاریان خەرجكردووە و گرووپی شەشەم و حەوتەمیش كەمتر لە 30 ملیۆن تومەن واتە نزیكەی نۆ هەزار و 300 دۆلاریان خەرجكردووە.

گرووپی نۆیەم زیاتر لە 45 ملیۆن تومەن واتە نزیكەی 14 هەزار دۆلاریان خەرجكردووە و دوایین گرووپیش، كە سەرمایەدارانی ئەو وڵاتەن، نزیکەی 88 ملیۆن تومەن واتە نزیكەی 27 هەزار دۆلاریان خەرجكردووە، كە بە مانای ئەوەیە دوو بەرامبەری گرووپی نۆیەم، لەکاتێکدا ئەوانیش لە چینی دەوڵەمەندەكانی ئێرانن.

زۆرترین تێچووی هەر خانەوادەیەكی ئێرانی دەگەڕێتەوە بۆ خۆراك، شوێنی نیشتەجێبوون، ئاو، كارەبا و گازی ماڵان.

تێچووی خۆراكی هەژارەكانی ئێران لە ساڵێكدا یەك ملیۆن و 951 هەزار تومەن واتا 600 دۆلارە، كە ژمارەیەكی سەرسووڕهێنەرە، لە كاتێكدا سەرمایەدارانی ئێرانی لە ساڵێكدا 16 ملیۆن و 515 هەزار تومەن واتە پێنج هەزار دۆلاریان بۆ خۆراک خەرجكردووە.

تێچووی شوێنی نیشتەجێبوون، ئاو و كارەبا و گاز بۆ خانەوادەیەكی هەژاری ئێرانی كەمتر لە سێ ملیۆن تومەن واتە نزیكەی هەزار دۆلارە، بەڵام هەمان شت بۆ خانەوادەیەكی سەرمایەداری ئێرانی 33 ملیۆن تومەن واتە 10 هەزار و 200 دۆلارە بۆ ساڵێك.

پێدەچێت ئەو ئامارەی بانكی ناوەندی ئێران ئامارێك بێت، تا رادەیەك دوور بێت لە راستییەوە، لە كاتێكدا تێچووی پۆشاك هەر خانەوادەیەكی سەرمایەداری ئێرانی تەنها 4 ملیۆن و 248 هەزار تومەنی داناوە، كە دەكاتە هەزار و سێسەد دۆلار و ئەوەش تا رادەیەكی زۆر لەگەڵ نرخی بازاڕ و ژیانی سەرمایەداران یەك ناگرێتەوە.</sup>

rudaw/

عومەر شایان

^5/11/2014

<sup>كۆمیسیۆنی باڵای نەتەوەیەكگرتووەكان هەڵمەتێكی 10 ساڵی بۆ نەهێشتنی دیاردەی بێ رەگەزنامەیی لە سەرتاپای جیهان دەستپێدەكات.

كۆمیسیۆنی باڵای نەتەوەیەكگرتووەكان بۆ كاروباری پەنابەران لە جیهان هەڵمەتێك بۆ ئەو كەسانەی بێ ناسنامەو رەگەزنامەو بێ پاسپۆرت و بێدەوڵەتن دەستپێدەكات، چونكە بەپێی خەمڵاندنی ئەو كۆمیسیۆنە نزیكەی 10 ملیۆن كەس لە جیهاندا خاوەنی هیچكام لەو رەگەزانەی هاووڵاتیبوون نین، ئەمەش بووەتە هۆی بێبەشبوونیان لە خزمەتگوزاری تەندروستی و مافی خوێندن و مافە سیاسییەكان، دەنگدانیش وەك نموونە.

لە هەڵمەتەكەی نەتەوەیەكگرتووەكان داوا لە وڵاتانی جیهان دەكرێت رەگەزنامە بەو كەسانە بدەن، بەتایبەتی بە منداڵان، هەروەها رەگەزنامە بە كەمینەكان بدرێت، هەروەها بەو كەسانەی كە لەكەمپەكانی پەنابەریدا ژیان بەسەر دەبەن و هیچ ئومێدیكیان نییە بۆ گەڕانەوە بۆ وڵاتەكانی خۆیان.

ئەو كەمینانەی بێ رەگەزنامەن وەك رۆهەنیگا لە وڵاتی بۆرما، سەرباری ئەوەش لە زۆر مافی سادەی ژیانی خۆیان بێبەشن، هەر بەپێی خەمڵاندنی نەتەوەیەكگرتووەكان لە 27 وڵاتی جیهان رەگەزنامە بە منداڵی ئەو دایكانە نادرێت كە روویان لەو وڵاتانە كردووە وەك 

ئەم نەهامەتی و گرفتانە نەتەوەیەكگرتووەكانی هێنایە سەر ئەو باوەڕەی ناوی ئەو كەسانە بنێت ''نەوەكانی بێ دەوڵەت''، راگەیاندنی ئەو هەڵمەتە دە ساڵ دەخایەنێت، ئامانج لێ كۆتاییهێنانە بەو بارودۆخە. پێدەچێت لە هەڵمەتەكانی پێشووی نەتەوەیەكگرتووەكان هەندێ سەركە‌وتن تۆمار كرابێت، وڵاتی قەرگیزیا یەكێكە لەو وڵاتانەی پێشتر سەر بە یەكێتی سۆڤیەت بووە، لەماوەی پێنج ساڵی رابردوو رەگەزنامەی بە 65000 هەزار كەس بەخشیوە كە لە بنەڕەتدا رەچەڵەكیان دەگەڕێتەوە سەر رووسیا.

پێشتر نەتەوەیەكگرتووەكان لە ساڵی 1954 بەڵێنیدابوو كێشەی رەگەزنامە لە جیهان چارەسەر بكات، لە ساڵی 1961 جەخت لەوە كرایەوە كە ژمارەی ئەو كەسانە كەم بكرێتەوە، بەڵام پسپۆڕانی یاسایی و چاودێرانی مافی مرۆڤ هیچ پێشكەوتنێكی بەرچاویان لەمبارەوە تۆمار نەكردووە.</sup>

^rudaw/ 

^{هەڵۆ کاکەوەیس}

^5/11/2014

<sup>ستیڤان لی مانسفیڵد، نووسەرێكی بەناوبانگی ئەمریكییە، كە چەندین كتێبی دیار وبەرچاوی هەیە و نووسینەكانی ژمارەیەكی یەكجار زۆر خوێنەریان هەیە،  كتێبەكانی ئەو نووسەرە لە لیستی باشترین كتێبەكانی نیۆیۆرك تایمزدا دانراون.

ستیڤان سەبارەت بە كێشەكانی پیاو، بەڕێوەبەرایەتی، مێژوو و كولتووری مۆدێڕن دەنووسێت، دوایین بەرهەمی ئەم نووسەرە سەبارەت بە كورد و ئازار و مەینەتییەكانی كوردە لەژێر ناوی "موعجیزەی كورد". 

موعجیزەی كورد ئەو كتێبەیە، كە لەلایەن ستیڤان لی مانسفیڵد نووسراوە و باس لەوە دەكات، كەسەدان هەزار كورد لەژێر دەسەڵاتی رژێمی بەعسدا كوژراون و هەزاران گوند و لادێی كورد لەژێر دەسەڵاتی ئەو رژێمەدا خاپوركراون و چەندین جار لەلایەن وڵات و نەتەوە جیاوازەكانەوە خیانەتیان لێكراوە.

دواتر باس لە هاتنەئارای موعجیزەی كورد دەكات و لە ناوەڕۆكی ئەم كتێبە باس لەوە دەكات، كە كۆكردنەوەی عەقڵییەتەكانی ئابووری مۆدێرنی جیهان و هەڵكەوتنی كەسانی بەهرەمەند لەو هەرێمە، كارێكی كردووە، كە كورد ببنە نەتەوەیەكی یەكجار سەركەتوو و هەرێمی كوردستان ببێتە سەركەتووترین شوێن لە جیهاندا، ژمارەیەكی زۆر لە شارەزایان پێشبینی ئەوەیان كردووە، كە كورد دەبێتە مۆدێرنترین و تازەترین نەتەوەی جیهان.
 
ستیڤان مانسفیڵد بۆخۆی شاهیدی بەشێك لە رووداوەكان و مێژووی كورد بووە، ئەو كتێبە، كە نووسیویەتی كارێكی كردووە ببێتە یەكێك لە باشترین نووسەرەكانی لە لیستی باشترین كتێبەكانی نیۆیۆرك تایمزدا، ئەم كتێبە بووەتە یەكێك لە پڕفرۆشترین و سەرنجڕاكێشترین چیرۆكەكانی ئەم سەردەمە.</sup>

^rudaw 

^4/11/2014

<sup>بەهۆی کاریگەرییەکانی سعودیە، نرخی نەوتی خاو لە بازاڕەکانی جیهان دابەزی.

لە هەنگاوێکدا، عەرەبساتی سعودیە نرخی نەوتی دابەزاند بۆ 78.08 دۆلار بۆ هەر بەرمیلێک.

هەروەها بەپێی دوایین مامەڵەكانی بازاری لەندەن، نرخی نەوتی برێنت بەهەمان شێواز دابەزینی بەخۆیەوە بینی.

نرخی نەوتی خاوی تەكساس ئەمرۆ لە بازاڕی نیۆیۆرك بە رێژەی لەسەدا 0.6 دابەزینی بەخۆیەوە بینی.

نرخی نەوتی ئەمریكا 48 سەنت دابەزی بۆ 80 دۆلارو 60 سەنت.

نرخی نەوتی دەریای باكووریش 37 سەنت دابەزی بۆ 85 دۆلار و 45 سەنت.

دابەزینی نرخی نەوت، کاریگەرییەکی زۆر دەکاتە سەر ئەو وڵاتانەی بە شێوەیەکی سەرەکی پشت بە نەوت دەبەستن لە داهاتی وڵات، کە عێراق یەکێکە لەو وڵاتانە.</sup>

^4/11/2014

<sup>یچیەك لەو هەشت پێشمەرگانەی هەفتەی رابردوو میلیشیا شیعەكان لە خورماتوو گرتبوویانن، لەلای ئەو میلیشیایانە نەماون. قایمقامی خورماتوو دەڵێت ئەوانە رادەستی هیچ لایەنێك ناكرێن و لەلایەن ئاسایشی كوردستانەوە لێكۆڵینەوەیان لەگەڵ دەكرێت.

شەلال عەبدول باسی دوایین رووداوی پێكدادانی نێوان پێشمەرگە و میلیشیا شیعەكان دەكات كە لە خاڵێكی پشكنیندا لە دەوروبەری خورماتوو روویدا و بەهۆیەوە ئەفسەرێكی میلیشیاكان كوژرا. لەدوای ئەو رووداوە میلیشیاكان 10 پێشمەرگەیان دەستگیركرد و تەنیا دوو كەسیان لێ ئازادكردن. بەڵام ئێستا هەشت پێشمەرگەكەی دیكەش رادەستی ئاسایش كراون. 

عەبدول لە ماڵەكەی خۆی لەنێو شارۆچكەی خورماتوو ئاشكرای دەكات كە ئەفسەرە كوژراوەكە سەر بە میلیشیای خوراسانی بووە: "زۆربەی كێشەكانی نێوان پێشمەرگە و میلیشیای شیعەش لە ناوچەكەی ئێمەدا لەگەڵ سەرایای خوراسانی بووە". مانگی رابردوو، باراك ئۆباما، سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا، لە وتارێكدا باسی میلیشیای خوراسانیی كرد و گوتی: "مەترسیی ئەو میلیشیایە لە مەترسیی رێكخراوی تیرۆریستیی داعش گەورەترە". هەروەها كۆماری ئیسلامیی ئێرانی تۆمەتباركرد بە هاوكاریكردنی ئەو میلیشیایە لە عێراق و سووریا.

ئەمریكییەكان میلیشیای خوراسانی بەوە تۆمەتبار دەكەن كە راستەوخۆ فەرمان لە قاسم سولەیمانی، فەرماندەی لەشكری قودس-ی سەر بە سوپای پاسدارانی ئێران وەردەگرێت و لە پارێزگاكانی دیالە و سەلاحەدین و دەوروبەری بەغدا كردەوەی رفاندن و كوشتن و تۆقاندن ئەنجامدەدات. قایمقامی خورماتووش لەبارەی كێشەكەی ئەم دواییەوە دەڵێت: "بەداخەوە كێشەكە لەسەر تاڵانی بوو". ئەو روونیدەكاتەوە كە تەنیا میلیشیا شیعەكان نا، بەڵكو هەندێك كوردیش بەناوی پێشمەرگەوە خەریكی تاڵانی و دزین: "بێگومان ئەوانە پێشمەرگە نین و پێشمەرگە ئەو كارانە ناكات". 

تەقینەوە بە مۆدێلی نوێ

قایمقامی خورماتوو، هەروەها دانیشتووانی شارۆچكەكەش دەڵێن دوای هاتنی پێشمەرگە و ئاسایش بۆ ناوچەكەیان، رەوشی ئەمنی باشتر بووە. بەڵام لە قسەكانیاندا دەردەكەوێت كە باشتربوون بەو مانایەیە چیدی رۆژانە چەندین تەقینەوە روونادەن و رەنگە رۆژانە یەك تەقینەوە رووبدات. دار و دیواری ماڵ و دووكانەكانی شارۆچكەكە ئاسەواری تەقینەوەی پێوە دیارە. 

باڵەخانەی بارەگای مەڵبەندی یەكێتی ئاسەواری تەقینەوەی پێوە دیارە. لەبەردەم ئاسایشی پارتی لە خورماتووش هێشتا ئاسەواری تەقینەوەیەك هەر ماوە. 

چیرۆكێكی بەنێوبانگ كە لە خورماتوو هەیە، چیرۆكی ئەو خێزانە توركمانیە شیعەیەیە كە ساڵی پار چەند كەسێكیان بەهۆی تەقینەوەوە گیانیان لەدەستدا، كاتێك پرسەیان بۆ دانرا لەناو پرسەكەشدا تەقینەوەیەكی گەورەتر روویدا. یەكێك لەو كەسانەی لە پرسەكەدا بەشداربووە دەڵێت: "دوای ئەوە بیرمانكردەوە چیدی لەدوای تەقینەوەكان پرسە دانەنێین، چونكە دەترساین ناچاربین پرسە بۆ پرسەگێڕانیش دابنێین". 

لە خورماتوو تەكنیكەكانی ئەنجامدانی تەقینەوە گۆڕانیان بەسەردا هاتووە. بۆنموونە چیدی تەنیا ئۆتۆمبێلی بۆمبڕێژكراو ناتەقێندرێتەوە، بەڵكو ماتۆڕ و پایسكلیش بۆمبڕێژ دەكرێن.

هەردوو سەری زۆر لە كۆڵانەكانی خورماتوو دەرگای گەورەیان لێدانراوە، تاوەكو ئۆتۆمبێلی بۆمبڕێژكراو نەتوانێ پێیدا تێپەڕێت و بە ماڵی هاووڵاتیاندا بتەقێتەوە. ئەو ماڵانە زۆرتر ماڵە توركمانییە شیعەكانن. یەكێك لەو ماڵانە نزیكەی 100 مەتر لە بارەگای ئاسایشی پارتییەوە دوورە و لەماوەی رابردوودا تەقینەوەیەكی هێندە بەهێز تێیدا روویداوە كە دیوی پێشەوەی ماڵەكە بەتەواوەتی وێران بووە و ئەندامانی خێزانەكەش بریندار بوون. ئەو ماڵە ئێستا چۆڵە و چیدی كەسی تێدا ناژیت. لەجیاتی دیوار پەڕۆیەك دانراوە و پەنجەرەی ژوورەكانیش بە پەردەی ئەستوور داپۆشراون. لەناو حەوشەی ماڵەكەدا هێشتاش تەباخی غاز و كەرەستەی دیكەی ناوماڵ بە پەرش و بڵاوی كەوتوون و كەس دەستی بۆ نەبردوون. وەك بڵێی هەمووان چاوەڕێ بن ئەندامانی ئەو خێزانە دیسان بگەڕێنەوە سەر ماڵە وێرانەكەیان. 

تەقینەوەی تۆڵە

ئەو تەقینەوانەی لەناو خورماتوودا روودەدەن، زۆرتر توركمانە شیعەكان و عەرەبە سوننەكان دەكەنە ئامانج. بەرپرسێكی ئەمنی كە نەیویست ناوی ئاشكرا بكرێت، بە (رووداو)ی گوت: "ئامانجی تەقینەوەكانی ئێرە تەنیا تێكدانی رەوشی ئەمنی نییە، بەڵكو تۆڵە سەندنەوەی شیعە و سوننەیە لە یەكدی". 

ئەو باسی ئەوە دەكات كە بەر لە دەستپێكردنی شەڕی داعش لەم ناوچەیەدا، زۆرتر شیعەكان دەكرانە ئامانجی تەقینەوەكان: "ئێستا كە میلیشیا شیعەكان لەم ناوچەیەن، رەوشەكە پێچەوانە بووەتەوە و زۆرتر عەرەبە سوننەكان دەكرێنە ئامانج".

شەلال عەبدولیش ئەو زانیارییانە پشتڕاستدەكاتەوە و دەڵێت: "ئەو بۆمبانەی لە تەقینەوەكاندا بەكاردێن دوو جۆرن، جۆرێكیان ئێرانین و جۆرەكەی دیكەش دەستكردی خۆماڵین".

هەفتەی رابردوو تەقینەوەیەك لەناو ماڵی ئەندامێكی میلیشیای بەدر لە خورماتوو روویدا. تەقینەوەكە لە ژووری نووستنی كەسەكەدا بووە. بەرپرسە ئەمنییەكە لەوبارەوە گوتی: "وا راگەیەندرا كە عەرەبی سوننە دزەیان كردووەتە ناو ئەو ماڵە و توانیویانە بۆمبی تێدا دابنێن، بەڵام هێندەی ئێمە لێی تێگەیشتبین لەو ژوورەدا بۆمب دروستكراوە و بە كەسەكەدا تەقیوەتەوە". هەرواش كەس ئەو زانیارییەی بۆ (رووداو) پشتڕاست نەكردەوە. 

سوننە ناچنەوە

ژمارەیەكی زۆر عەرەبی سوننە بەهۆی شەڕی داعشەوە لە دیالە و ناوچەكانی دیكەی پارێزگای سەلاحەدین روویان لە خورماتوو و دەوروبەری كردووە. 

دانیشتووانی شارەدێی سلێمان بەگ-ی سەر بە قەزای خورماتووش، كە زۆرینەیان عەرەبی سوننەن، ناوچەكەیان چۆڵكردووە و هاتوونەتە خورماتوو. هەرچەندە ئێستا سلێمان بەگ شەڕی لێنەماوە و لەدەست داعش دەرهێنراوە، بەڵام دانیشتووانی ئەو شارۆچكەیە ناتوانن بگەڕێنەوە بۆی. 

ئەوان دەڵێن میلیشیا شیعەكان رێگەیان نادەن بگەڕێنەوە. بەڵام مەهدی تەقی، فەرماندەی هێزە خۆبەخشە شیعەكانی ئامرلی، ئەوە رەتدەكاتەوە و دەڵێت: "ماڵەكانی ئەو ناوچەیە لەلایەن داعشەوە بۆمبڕێژكراون و مەترسیدارە بۆ خەڵك بگەڕێنەوە ناوی". 

"ئاسایش ژمارەیان زیاد بكرێت"

شەلال عەبدول بۆ باشتركردنی رەوشی ئەمنی لە خورماتوو داوا لە حكومەتی كوردستان دەكات هێزی ئاسایشی ناوچەكە ژمارەیان زیادبكرێت. ئەو دەڵێت: "ئەوەی ئێستا لێرە هەیە باشە و ژمارەیان نزیكەی 100 كەسە، بەڵام گرنگە ژمارەیان زیاتر بكرێت. چونكە ئێستا نزیكەی 90%ی رەوشی ئەمنی لەلایەن ئاسایشەوە كۆنترۆڵ كراوە". بەڵام پرسیارەكە ئەوەیە كە كاتێك زۆرتر لە حەوت گرووپی میلیشیایی جیاواز لە قەزای خورماتوو هەبن، زۆركردنی ژمارەی هێزەكانی ئاسایش كێشەكان چارەسەر دەكات یان چانسی پێكدادانی نێوان ئەو میلیشیایانە و ئاسایش زیاتر دەكات؟ 

قەزای خورماتوو

قەزای خورماتوو دەكەوێتە داوێنی زنجیرە چیاكانی حەمرین، كە بە سنووری سرووشتیی باشووری كوردستان لەگەڵ عێراق دادەنرێت. دانیشتووانی خورماتوو كورد و توركمان و عەرەبن. پەیڕەوانی هەردوو مەزهەبی سوننە و شیعەش لە ناوچەكەدا دەژین. جاران خورماتوو سەر بە پارێزگای كەركووك بوو، بەڵام لە ساڵانی حەفتای سەدەی رابردوودا، لە چوارچێوەی سیاسەتی تەعریبدا خرایە سەر پارێزگای سەلاحەددین. بەپێی گێڕانەوە كوردییەكان ناوی خورماتوو لەوەوە هاتووە كە داری توو لەو ناوچەیەدا هەن و تووەكانیان هێندەی خورما گەورەن. بەڵام توركمانەكانی ناوچەكە دەڵێن ناوە راستەكە تووز خورماتووە. تووز بە توركی واتە خوێ. 

توركمانەكان دەڵێن ناوچەكەیان بە خوێ و خورما و توو بەناوبانگ بووە و ئەو ناوەش لەوەوە هاتووە.</sup>

هێمن عەبدوڵڵا 

rudaw

^4/11/2014

<sup>جەمیل بایك، هاوسەرۆكی كۆما چڤاكێن كوردستانێ، لە لێدوانێكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، ئەوان دەیانەێت لایەنی سێیەم هەبێت بۆ وتوێژی ئاشتی نێوانیان لەگەڵ توركیا. داواشیكردووە توركیا ناچاریان نەكات درێژە بە شەڕەكەیان بدەن لەگەڵ دەوڵەتی توركیا. 

بایك لە لێدوانەكەیدا بۆ رۆژنامەی دێر ستانداردی نەمسایی، گوتوویەتی "توركیا شەڕی كوردانی سووریا بە وەكالەت بە داعش دەكات و پشتیوانی ئەو گرووپە دەكات لە هێرشەكانیان بۆ سەر كوردانی رۆژئاوای كوردستان".

توركیا رەتیدەكاتەوە، كە ئەوان پشتیوانی هیچ گرووپێكی ئیسلامی بكەن دژی كوردانی سووریا و هەروەك رایگەیاندووە بە بەردەوامیش دیداریان لەگەڵ ساڵح موسلیم هاوسەرۆكی پارتی یەكێتی دیموكراتی- PYD هەبووە.

بایك ئاماژەی بۆ ئەوەشكردووە، لە حاڵی بوونی شەڕ شتێك نییە بەناوی چارەسەری ئاشتی، "لەبەرئەوە پێویستە چارەسەر هەبێت بۆ كێشەی كورد، ئێستا ئێمە كە گەیشتووینە خاڵی چەقبەستن، لەبەرئەوە پێمان باشە نێوانگیر و چاودێری دانوستاندنەكانی نێوانمان هەبێت و داوا دەكەین و قبوڵمانە وڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا نێوانگیری دانوستاندنەكانمان بكات لەگەڵ توركیا".</sup>

rudaw/

غازی حارس

^3/11/2014

<sup>لیوا روكن كارزان شەقڵاوەیی، بەڕێوەبەری میرەی وەزارەتی پێشمەرگە بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، كەمێك لەمەوبەر كاروانێكی دیكەی چەك و تەقەمەنی وەزارەتی پێشمەرگە رەوانەی كۆبانێ كراوە.

گوتیشی "ئەو چەكانە بۆ پاڵپشتی پێشمەرگەو شەڕڤانانە لە كۆبانێ". 

ئەو فەرماندەیەی پێشمەرگە ئاماژەی بەوەشكرد، كە ئەو پێشمەرگانەی چوونەتە  كۆبانێ ئامانجی خۆیان پێكاوەو هەموویان سەلامەتن. راشیگەیاند كاروانی چەكەكان هەر بەڕێگای باكووری كوردستان دەنێردرێتە كۆبانێ.

بەڵام جەبار یاوەر، ئەمینداری گشتیی وەزارەتی پێشمەرگە لە لێدوانێكدا بۆ تۆڕی میدیایی رووداو رەتیكردەوە چەكی نوێ رەوانەی كۆبانێ كرابێ و گوتی "تەنیا تەقەمەنی نێردراوە".</sup>

^rudaw

^3/11/2014