<sup>مەزهەری خالقی هونەرمەندی ناسراوی كورد ئەمڕۆ یەكشەممە 23ـی تشرینی دووەمی 2014، سەردانی پەرلەمانی كوردستانی كرد و لە كۆبوونەوەی لەگەڵ سەرۆكایەتی پەرلەمان، رایگەیاند، "زۆر گرنگە دەوڵەت پلان و سیاسەتێكی تایبەت بە فەرهەنگی خۆی هەبێت، چونكە ئەمڕۆ لە دونیادا فەرهەنگ بووەتە ناسنامەی میللەتان و پردی پەیوەندی نێوان وڵاتانە بە هەمو كایە جیاوازەكانییانەوە".

بە پێی هەواڵی راگەیاندنی پەرلەمانی كوردستان، لە بەرامبەردا یوسف محەممەد، سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان رایگەیاندووە، "بۆ ئەم خولەی پەرلەمان بە هاوكاری سەرجەم فراكسیۆنەكان و لیژنەی رۆشنبیریی و هونەر، لە خەمی دەركردنی چەند یاسایەكی تایبەتمەندین بە فەرهەنگ و كولتووری كوردی، چونكە پێمان وایە كولتوور لایەنێكی گرنگی كۆمەڵگەیە".

یوسف محەممەد ئاماژەی بەوەکرد، کە "لە رابردووشدا دوژمنانی نەتەوەكەمان پێش هەموشتێك پەلاماری فەرهەنگ و مێژووەكەیان داوین و هەوڵی وێرانكردنیان داوە".

مەزهەرهەری خالقی، سەرۆكی ئینستیوتی كەلەپوری كورد، ئاماژەی بەوە كرد، كە "وزە و چالاكی لەم خولەی پەرلەماندا دەبینم، گرنگە ئەو چالاكییانە بە گیانی یەك تیمی و نەتەوەییەوە دوور لە دەمارگیریی سیاسی و ئایدۆلۆژی بۆ خزمەتی دۆزی كورد بەكاربهێنرێت."

پاشان سەرۆكی پەرلەمان ستایشی  كاریگەریی و رۆڵی مەزهەری خالقی لە هونەری كوردیدا كرد و رایگەیاند، "دەنگ و هونەرەكەی خالقی هەمیشە لە كولتووری میلەتەكەماندا بە زیندوویەتی دەمێنێتەوە".

دواتر سەرۆكی پەرلەمانی کوردستان، لۆگۆی تایبەتیی پەرلەمانی پێشكەش بە مەزهەری خالقی كرد، لەبەرامبەر ئەو خزمەتانەی بە فەرهەنگ و هونەری كوردی كردووە.</sup>

عومەر شایان/rudaw

^23/11/2014

<sup>لە قوتابخانەكانی مووسڵ كچان ناچار بە جیهادی نیكاح دەكرێن و هاوكات گۆڕستانێك لەو شارە دۆزرایەوە، كە تەرمی 60 كەسی لە خۆگرتبوو.

سەرچاوەیەكی تایبەت لەنێو مووسڵەوە بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، "بەپێی زانیارییەكان رێكخراوی داعش لە قوتابخانە ئامادەییەكان بەدوای شوێنی نیشتەجێبوونی ئەو كچانە دەگەڕێن، كە هێشتا هاوسەرگیرییان نەكردووە، بۆ ئەوەی بەزۆر ناچاریان بكەن بۆ جیهادی نیكاح".

سەرچاوەكەی تۆڕی میدیایی رووداو باسی لەوە كرد، كە تەرمی 33 چەكداری داعش براوەتە پزیشكی دادوەری لە مووسڵ، كە زۆربەیان بە رەگەز عەرەبن و لە بۆردوومانی فڕۆكە جەنگییەكان ئەمڕۆ لە ناوچەی گەیارە و شەورا كوژراون.

ئەو سەرچاوەیە هاوكات باسی لە دۆزینەوەی گۆڕستانێكی بە كۆمەڵ لەو شارەكرد، كە قوربانییەكانی لەلایەن داعشەوە كوژراون و گوتی، "بەهۆی ئەو بارانەی لە چەند رۆژی رابردوو لە مووسڵ باریوە، گۆڕستانێكی بە كۆمەڵ لە ناوچەی ئاسكی مووسڵ، كە دەكەوێتە رۆژئاوای ئەو شارە بەدەركەوت، كە 60 زیندانیی بەندیخانەی بادۆشی لە خۆگرتبوو، كە لەلایەن داعشەوە پێشتر دەستگیر كرابوون و دواتر لەو زیندانە لەسێدارەدراون".

"جیهادی نیكاح" لە ساڵی 2011 و لەسەروبەندی شەڕی ناوخۆیی سووریا پەیدابوو، كە تێیدا داوا لە ژنان كرا بۆ ئەوەی رووبكەنە سووریا بۆ شێوازێكی تایبەتی "جیهاد"، كە بریتییە لە بەستنی پەیوەندی جەستەیی بۆ ماوەیەكی دیاریكراو لەگەڵ چەكدارانی گرووپە تووندڕەوەكان، كە لە سو‌وریا و عێراق دەجەنگن.</sup>

^rudaw 

^23/11/2014

<sup>گوتەبێژی هێزەکانی پێشمەرگە لە میحوەری گەرمەسێر رایگەیاند، کە لەماوەیەکی کەمدا تەواوی ناحییەی جەلەولا کۆنترۆڵدەکرێتەوە.

عەمید ئەحمەد لەتیف، گوتەبێژی هێزەکانی پێشمەرگە لە میحوەری گەرمەسێر  بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، پێشمەرگە لە شەڕی ئازادکردنەوەی جەلەولا حەوت شەهیدی هەیە و لە ماوەیەکی کەمدا، کۆنترۆڵکردنەوەی هەموو گەڕەکەکانی جەلەولا رادەگەیەنین.

پێشتر پێشمەرگە رایگەیاند، کە زۆربەی گەڕەکەکانی جەلەولا ئازادکراون، تەنیا لە نیو گەڕەکی وەحدە دەنگی تەقە دەبیسترێ.

سەرلەبەیانی ئەمڕۆ یەکشەممە 23ـی تشرینی دووەمی 2014، هێزەکانی پێشمەرگە بە پشتگیری بۆردوومانی هاوپەیمانان، لە پێنج قۆڵەوە هێرشیانکردە سەر چەکدارانی داعش لە جەلەولا و ئێستاش زۆربەی گەڕەکەکانی لەلایەن پێشمەرگەوە ئازادکراوە.</sup>

rudaw

^23/11/2014

<sup>سێرگی لاڤرۆف، وەزیری دەرەوەی رووسیا، رایگەیاند مۆسكۆ و ریاز بۆ پێكهێنانی تیمێكی هاوبەشی هاوئاهەنگ بۆ "رووبەڕووبوونەوەی تیرۆر" رێككەوتوون. جەختی لەوەش كردەوە رووسیا و سعودیە "بۆ سەقامگیریی و ئاسایشی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست" هەوڵی هاوبەش دەستپێدەكەن.

دوای دیداری لەگەڵ سعود فەیسەڵ، وەزیری دەرەوەی سعودیە لە مۆسكۆ، کە ئەمڕۆ سەردانی مۆسکۆی کرد، لاڤرۆف رایگەیاند "بۆچوونی سعودیە وەك وڵاتی پشتیوانی پیرۆزییەكانی ئیسلام زۆر گرنگە". ئەوەیشی خستەڕوو كە سعود فەیسەڵ لە سەردانەكەیدا ڤلادیمیر پوتنی سەرۆكی رووسیای بینیوەو لەبارەی پرسە گرنگەكانی ناوچەكە گفتوگۆیان كردووە.

لاڤرۆف گوتی: "چارەسەركردنی ناكۆكییەكانی نێوان وڵاتانی ئیسلامی بۆ مۆسكۆ بابەتێكی گرنگە، چونكە رووسیا لە رووی پەیوەندی سیاسی و ئابووری لەگەڵ وڵاتانی ئیسلامی رابردوویەكی دووری هەیە".

هەروەها سعود فەیسەڵ، سوپاسی "پێشوازی گەرم"ی رووسیای لە سەردانەكەی بۆ مۆسكۆ كردو گوتی : "ناوچەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و جیهانی ئیسلام رووبەڕووی كێشەی زۆر بوونەتەوە، كە پێگەی ئیسلامیان خستووەتە مەترسییەوە ، ئەوەش پرسێكە كە لە كۆتاییدا بەرۆكی هەموو ئایینەكان دەگرێتەوە".</sup>

rudaw

^23/11/2014

<sup>لیژنەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی ئەنجوومەنی نوێنەرانی ئەمریكا (كۆنگرێس)، رۆژی پێنجشەممە پرۆژەیاسایەكی پێشنیازكرد، كە دەسەڵات بە باراک ئۆبامای سەرۆكی ئەمریكا دەدات راستەوخۆ و بێ گەڕانەوە بۆ بەغدا، چەكی قورس بۆ پێشمەرگە دابینبكات.

پرۆژە یاساكە كۆنگرێسمان ئێد رۆیس، بەرپرسی لیژنەی كاروبارەی دەرەوە خستییەڕوو، رۆژێك دوای كۆبوونەوەی لەگەڵ شاندێكی باڵای حكومەتی هەرێمی كوردستان،  كە پێكهاتبوون لە دكتۆر فوئاد حوسێن، سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتی هەرێمی کوردستان و فەلاح مستەفا، بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەكانی دەرەوە.


پرۆژە یاساكە، كە (پیویستە سێنات و ئەنجوومەنی نوێنەران پەسەندی بكەن بۆ ئەوەی جێبەجێبكرێت)، رێگە بە سەرۆكی ئەمریكا دەدات ئەمجۆرە چەكانە بۆ باشووری كوردستان دابینبكات: چەكی دژە تانكی دژی ئۆتۆمبیلی گوللەنەبڕ، ئۆتۆمبیلی سەربازی، تۆپی دوور هاوێژ،  ئامێری پەیوەندیكردنی نهێنی، جلوبەرگی گوللەنەبڕ، هەروەها هەر چەكێكی دیكە، كە سەرۆك بە پێویستی بزانێت.

ئیدارەی ئۆباما دەڵێت، هەر چەكێك بۆ كوردی دەنێرن دەبێت بە هەماهەنگی لەگەڵ بەغدا بێت.

جێفری راتكی، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا، بە رووداوی راگەیاند، "وەكو لە چەند رۆژی رابردوودا گفتوگۆمان لەسەركرد، سیاسەتی ئێمە چەندین مانگ و ساڵ دەبێت نەگۆڕاوە. ئەویش ئەوەیە كە گواستنەوەی چەك هەمووی دەبێت بە هاوئاهەنگی لەگەڵ حكومەتی خاوەن سەروەری عێراق ئەنجامبدرێت".</sup>

^rudaw

^22/11/2014

<sup>بریندارێکی دیکەی تەقینەوەکەی بەردەم پارێزگای هەولێر، گیانی لەدەست دا.

هەژار فەیسەڵ، برای کاوە فەیسەڵ، کارمەندی پرسگەی پارێزگای هەولێر بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، کە سەرلەبەیانی ئەمڕۆ شەممە 22ـی تشرینی دووەمی 2014، کاوە، لە نەخۆشخانە گیانی لە دەست دا.

کاوە، کە باوکی شەش منداڵ بوو و یەکێک لەو منداڵانەش دڵی کونە، لە ئەنجامی تەقینەوەکە بە سەختی بریندارببوو و بە گیان لە دەستدانیشی، ژمارەی شەهیدانی تەقینەوەکە گەیشتە پێنج کەس.

رۆژی چوارشەممە 19ـی تشرینی دووەمی 2014، خۆکوژێک بە ئۆتۆمبێلێکی بۆمبڕێژکراو لە بەردەم باڵەخانەی پارێزگای هەولێر خۆی تەقاندەوە، کە بە هۆیەوە 5 کەس شەهیدبوون و 28 کەسی دیکەش برینداربوون.

رۆژی هەینی 21ـی تشرینی دووەم، رێکخراوی دەوڵەتی ئیسلامی (داعش) بەرپرسیارێتی خۆی لە تەقینەوەکە راگەیاند و ناوی خۆکوژەکەشی بە "عەبدولڕەحمان ئەلکوردی" راگەیاند.</sup>

rudaw

^22/11/2014

<sup>لەمیانی مەراسیمی رۆژی شەهیدانی یەكێتی، كۆسرەت رەسوڵ عەلی، جێگری یەكەمی سكرتێری گشتیی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان داوایكرد هەموو لایەنەكان رێكبكەون لەسەر دیاركردنی رۆژێك بۆ شەهیدانی كوردستان.

رۆژی 21-11-1976 زیاتر لە 30 پێشمەرگەی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لە شوێنە جیاوازەكانی سلێمانی لەلایەن رژێمی بەعسەوە لەسێدارەدران، بۆیە ئەو حیزبە ئەو رۆژەی وەك "رۆژی شەهیدانی یەكێتی" دیاریكرد‌و ئەمڕۆ لە تەلاری هونەری شاری سلێمانی ئەو یادەی كردەوە.

كۆسرەت رەسوڵ عەلی وتارێكی پێشكەشكرد تێیدا دوو داواكاری خستەڕوو، یەكەم داوای جێگری سكرتێری گشتیی یەكێتی دابینكردنی شوێنی نیشتەجێبوون بوو بۆ كەسوكاری شەهیدان و داوایكرد هەر جارەو كۆمەڵێك یەكەی نیشتەجێبوون بەسەر كەسوكاری شەهیداندا دابەشبكرێ.

دواتر باسی لە هۆكاری دیاریكردنی ئەم رۆژە وەك رۆژی شەهیدانی یەكتێتی كردو باسی لەو ژمارە پێشمەرگەیەی یەكێتی كرد، كە حكومەتی پێشووی عێراق لەسێدارەی داون. كۆسرەت رەسوڵ لەو بارەیەوە زیاتر گوتی: "من پێمخۆشە حكومەتی و پەرلەمان و لایەنە سیاسییەكان رۆژێك دیاری بكەن بۆ رۆژی شەهیدان و هەر رۆژێك نەبێتە رۆژی شەهیدی حیزبێك، داواكارم لایەنەكان پیشتگیری ئەو رایەم بكەن، چونكە شەهید هەر شەهیدە".</sup>

^rudaw

^21/11/2014

<sup>جنراڵ جۆن ئالن، رێکخەری هەڵمەتی وڵاتانی هاوپەیمانان لە دژی گرووپی دەوڵەتی ئیسلامی (ناسراو بە داعش) رایگەیاند، ئەوەی چەکدارانی داعش لە شاری کۆبانێ لە رۆژئاوای کوردستان دەیکەن خۆکوشتنە.

ژەنراڵ جۆن ئالن لە هەڤپەیڤینێکدا لەگەڵ رۆژنامەی میللییەتی تورکی، زۆرتر دەڵێت:" لە چەند رووێکەوە ئاشکرایە کە چەکدارانی داعش خۆیان بە هێرشکردنە سەر کۆبانێ تووشکرد و دۆخی داعش لەو شەڕە هاوشێوەی خۆکوشتنە، چونکە لەودەمەی ئەوان چەکداری زۆرتر دەنێرن بۆ هێرشکردنە سەر کۆبانێ، فڕۆکە جەنگییەکانی هاوپەیمانان ئەو چەکدارانە دەکەنە ئامانج".

رێکخەری هەڵمەتی هاوپەیمانان لە دژی داعش دەشڵێت،" هاوپەیمانان بەردەوام دەبن لە پاڵپشتیکردنی شەڕڤانانی کورد کە بەرگری لە کۆبانێ دەکەن، بۆیە لە کۆتاییدا داعش لە کۆبانێ دەكشێتەوە، چونکە ناتوانێ لەو شەڕە سەربکەوێت".

ژەنراڵ جۆن ئالن ئاماژە بۆ ئەوەش دەكات کە "هێرشی فڕۆکە جەنگییەکانی هاوپەیمانان بۆ سەر چەکدارانی داعش لە کۆبانێ تا ئێستا بوونەتە هۆی کوژرانی زۆرتر لە 600 چەکداری داعش، ئەگەریش داعش لە کۆبانێ بکشێتەوە ئەوا دەبێتە ئاماژەی دەستپێکی کۆتاییهاتنی پێشڕەوییەکانی داعش لە ناوچەکە".

ئەمە لەکاتێکدایە تا ئێستا فڕۆکە جەنگییەکانی ئەمریکا بەردەوامن لە بۆردومانکردنی چەکدارانی داعش لە نێو کۆبانێ و دەوروبەری. لەکاتێکدا هێزەکانی پێشمەرگەی کوردستان هاوشێوەی شەڕڤانانی یەکینەکانی پاراستی گەل YPG بەردەوامن لە بەرگریکردن لە کۆبانێ.</sup>

^21/11/2014

<sup>سەرۆكی هەرێمی كوردستان رایدەگەیێنێت، ئێمەو توركیا زۆر لەیەكەوە نزیكن و هیوادارم ئەو ساردییەی لە رابردوودا لە پەیوەندییەكانی عێراق و توركیا هەبوو نەمێنێت. لە بەرامبەریشدا سەرۆكوەزیرانی توركیا دەڵێت، لەرووی مێژووییەوە خزمایەتییان لەگەڵ كورد هەیە و هەموو هاوكارییەكی پێویست پێشكەش بە كوردستان دەكەین.

ئەمڕۆ هەینی 21/11/2014، مەسعود بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان و ئەحمەد داودئۆغڵو، سەرۆكوەزیرانی توركیا دوای كۆبوونەوەكەیان كۆنگرەیەكی رۆژنامەڤانی هاوبەشیان ئەنجامدا،  لە كۆنگرەكەدا بارزانی رایگەیاند،" ئێمەو توركیا زۆر لەیەكەوە نزیكین و هیوادارم ئەو ساردییەی لە رابردوودا لە پەیوەندییەكانی عێراق و توركیا هەبووە نەمێنێت".

بارزانی سەبارەت بە رەوشی كۆبانێ و ناردنی هێزی پێشمەرگەی زۆرتر بۆ ئەو شارۆچكەیەی رۆژئاوای كوردستان، ئاماژەی بۆ ئەوە كرد كە رەوشی مەیدانی كۆبانێ و پێكدادانەكان بڕیار لەسەر ئەوە دەدەن كە هێزی پێشمەرگەی زۆرتر بنێرن یان نا.

هەروەها لەوەڵامی پرسیاری رۆژنامەنووساندا سەرۆكی هەرێمی كوردستان وردەكاریی رێككەوتنی نێوان هەولێر و بەغدای ئاشكراكرد و گوتی: "لەسەر ئەوە رێككەوتووین كە بەغدا بە دوو گوژمەی 500 ملیۆن دۆلاری، بڕی یەك ملیارد دۆلار بۆ كوردستان بنێرن و ئێمەش لەبەرامبەردا 150 هەزار بەرمیل نەوتی كەركووك لە رۆژێكدا هەناردە بكەین". 

هاوكات ئەحمەد داودئۆغڵو لە سەرەتای گوتەكانیدا سەرەخۆشی لە قوربانییانی تەقینەوەكەی هەولێر كرد كە رۆژی چوارشەممە تەقینەوەیەكی خۆكوژی لە بەردەم پارێزگای هەولێر روویداو بەهۆیەوە 5 كەس شەهید بوون و 29ی دیكەش برینداربوون. دواتر گوتی، "خۆشحاڵم لە هەولێر دووبارە دۆستەكانم دەبینمەوە، ئێمە هەموو كاتێك لەگەڵ براكانمان بووین و ئەمەم بە بەڕێز بارزانی گوتووە".

داودئۆغڵو باسی هێرشەكانی داعشی كردو گوتی،" بەهۆی شەڕی داعش دوو ملیۆن مرۆڤ ماڵ و حاڵی خۆیان جێهێشتووە و ئێستا دوو ملیۆن ئاوارەی عێراقی و سووری لە توركیا نیشتەجێكراون، هەروەها گوتیشی،" لەگەڵ بەڕێز بارزانی بەوردی باسی لەشكركێشییەكەی داعشمان كرد بۆ سەر كوردستان. قسەشمان لەسەر شێوازی هاوكاری و پشتیوانیی ئەمنی و سەربازی لەگەڵ هەرێمی كوردستان كرد".

هاكان فیدان، سەرۆكی دەزگای میتی توركیا ئەندامی شاندەكەی داودئۆغڵوە بۆ هەولێر، لە وەڵامی پرسیاری پەیامنێری تۆڕی میدیایی رووداو لەبارەی هۆكاری هاتنی هاكان فیدان بۆ هەولێر، داودئۆغڵو گوتی: "لەبەرئەوەی قسە لەسەر مژارە ئەمنی و هەواڵگرییەكان دەكرێت، زۆر ئاساییە ئەگەر هاكان فیدان بێتە هەولێر". 

سەرۆكوەزیرانی توركیا باسی پەیوەندییەكانی هەرێمی كوردستان و وڵاتەكەشی كرد و گوتی،" پابەندین بەبەڵینەكانمان لەگەڵ كوردستان لەرووی وزەەوە". ئاماژەی بە قەبارەی ئاڵوگۆڕی نێوان توركیا و عێراق كرد و گوتی،" قەبارەی بازرگانی توركیا لەگەڵ عێراق 12 ملیارد دۆلارە  كە 8 ملیارد دۆلاری لەگەڵ هەرێمی كوردستانە". 

داودئۆغڵو جەختیكردەوە كە لەرووی مێژووییەوە خزمایەتییان لەگەڵ كورد هەیە و هەموو هاوكارییەكی پێویست پێشكەش بە كوردستان دەكەن. سەبارەت بە دۆخی عێراقیش گوتی،" سەقامگیری عێراق بۆ توركیا حەیاتییە و بەردەوام دەبین لە هاوكاریكردنی بەغدا، ناشبێت لە بەغدا هیچ پێكهاتەیەك پەراوێزبخرێت".</sup>

^rudaw

^21/11/2014

<sup>تا دێت گوندەكانی ئێران چۆڵتر دەبن و شارەكان قەرەباڵغتر، پشكی شێریش لە چۆڵبوونی گوندەكان بەر رۆژهەڵاتی كوردستان دەكەوێت، بە جۆرێك هەندێك لە گوندنشینان تەنانەت لە رۆژهەڵاتی كوردستانیش ناگیرسێنەوە و لە شارە گەورەكانی وەكو تاران و ئیسفەهان نیشتەجێ‌ دەبن.

ساڵانی 1960 تاوەكو 1965 محەممەد رەزا پەهلەوی، شای ئەوكاتی ئێران بڕیاری دابەشكردنی زەوی دا بەسەر گوندنشینان، بەمەش زۆربەی زەوییەكان لە دەستی ئاغاكان هاتنەدەر و كەوتنە دەستی جوتیاران و گوندنشینان، ئەمە سەرەتایەك بوو بۆ بووژانەوەی كەرتی كشتوكاڵ و كارابوونی رۆڵی گوندەكان لە ئابووریی وڵاتدا. لەو سەردەمەدا ژمارەی دانیشتووانی ئێران بە رۆژهەڵاتی كوردستانەوە 19 ملیۆن كەس بووە كە 13 ملیۆنیان لە گوندەكان دەژیان، بەڵام ئێستا هاوكێشەكە بە تەواوی پێچەوانەوە بووەتەوە، بەجۆرێك دانیشتووانی ئێران كە ئێستا 75 ملیۆن كەسن، 71%یان شارنشینن.

لە رۆژهەڵاتی كوردستان ژمارەیان كەم نییە ئەوانەی داری هەڕاجیان لە مەڕ و ماڵات و داراییەكانی خۆیان داوە و بە هیوای ژیان و كارێكی باشتر روویانكردووەتە شارە گەورەكانی ئێران.

بەپێی ئامارەكانی ئەرشیفی پەرلەمانی ئێران، تەنیا تاوەكو ساڵی 2000 لە شاری بیجاری پارێزگای سنەی رۆژهەڵاتی كوردستان زیاتر لە 150 هەزار دانیشتووی ئەو شارە روویانكردووەتە شارە گەورەكانی ئێران، ئەوە لە كاتێكدایە كە دانیشتووانی ئەو شارە بەپێی ئامارەكانی ساڵی 2010 تەنیا 100 هەزار كەس بووە، واتە زۆربەی خەڵكی ئەو  شارە كۆچیان كردووە. ئەو كۆچە گشتگیرە زۆربەی ناوچەكانی پارێزگای ئیلام و كرماشان و سنە و لوڕستانی گرتووەتەوە.

هەرچەندە ئامارێكی روون و جێی متمانە لەبەردەست نییە، بەڵام بەپێی ئامارە نافەرمییەكان زیاتر لە دوو ملیۆن هاووڵاتی رۆژهەڵاتی كوردستان بە گشتی  لە شارە گەورەكانی ئێران و بە تایبەتی لە تاران نیشتەجێن.

بەپێی ئامارەكانی كۆماری ئیسلامیی ئێران، بەهۆی كۆچی گوندنشینانەوە بۆ شارەكان، لە ئێراندا زیاتر لە 40 هەزار گوند چۆڵكراون. لەبەرئەوەشە كە لە رۆژهەڵاتی كوردستان، شارەكانی وەك ورمێ‌، سنە، كرماشان، خۆی، سەقز و بۆكان دوای شۆڕشی 1979 ژمارەی دانیشتووانیان دوو بەرامبەر بووەتەوە و ئێستا كرماشان و سنە و ورمێ بوونەتە سێ گەورە شاری رۆژهەڵاتی كوردستان.

چالاكڤانانی سیاسی لە رۆژهەڵاتی كوردستان دەڵێن چۆڵبوونی گوندەكان و كۆچی خەڵكی لە هەندێك شارۆچكەی رۆژهەڵاتی كوردستان بەهۆی سیاسەتە چەوتەكانی كۆماری ئیسلامی ئێرانە، بە تایبەت لە شارەكانی ورمێ، سەڵماس، خۆی، تكاب، ساینقەلا، میاندواو، بیجار و سونقوڕ.

ئەوان دەڵێن زۆربەی هەلی كارەكان، بە پۆستی ئیداری و حكومی و كەرتی تایبەتەوە دەدرێت بە ئازەرییەكان و گەنجانی كورد بەو شێوەیە هیچ رێگایەكیان لەبەردەم نامێنێ جگە لە كۆچكردن.
دیاكۆ خەیات، ئابووریناسی رۆژهەڵاتی كوردستان دەڵێت شارەكان ئامادەیی ئەو رێژە بەرزەی كۆچی گوندنشینانیان نەبووە و هاوتەریبی ئەوە گەشەیان نەكردووە و نەزم و گەشەی شارەكانیش تێكچووە.

ناوبراو سەبارەت بە كاریگەری و مەترسی چۆڵبوونی گوندەكان لە ئێران و رۆژهەڵاتی كوردستان بە (رووداو)ی گوت "كۆچی دانیشتووانی گوند بۆ شارەكان، كشتوكاڵی لاواز كردووە و كاریگەری نەرێنی و راستەوخۆی لەسەر كەرتی پیشەسازی هەبووە" .

بە گوتەی دیاكۆ خەیات، تێچووی زیندووكردنەوەی گوندێك كە چۆڵكراوە، چەندین بەرامبەری نۆژەنكردنەوەی گوندێكە، كارێك كە حكومەتی كۆماری ئیسلامی ئێران 10 ساڵە ئەنجامی دەدات لە ژێر ناوی پڕۆژەی نۆژەنكردنەوەی گوندەكان كە لە ئێران بە "هادی" دەناسرێت. ئەم هەڵمەتە زۆربەی گوندە گەورەكانی ئێرانی گرتووەتەوە، بەڵام كاریگەری نەبووە لەسەر چۆڵبوونی گوندەكان.
بە گوتەی ئابووریناسان، حكومەت گرنگی پێویستی بە كەرتی كشتوكاڵ نەداوە، بۆیە گوندنشینان كۆچ دەكەن بۆ شارەكان.

خەڵك چۆن دەگەڕێنەوە گوندەكان؟

دیاكۆ خەیات سەبارەت بە رێكارەكانی گەڕاندنەوەی خەڵك بۆ گوندەكان دەڵێت حكومەت پێویستە ئەو چەند كارە بكات:

1 -  پشتگیری لە كەرتی كشتوكاڵ و گەرەنتی كردنی كڕینەوەی بەرهەمی جوتیاران بە نرخێكی دیاریكراو.

2 - گشتگیركردنی بیمەی كشتوكاڵی.

3 - پێدانی قەرزی بچوك و گەورە بۆ كڕینی ئامێری پێشكەوتووی كشتوكاڵی

4 -  زیادكردنی خزمەتگوزاری بۆ گوندەكان وەك تەندروستی، خوێندن، ئینتەرنێت و چاككردنی رێگەو بانەكان.</sup>

^rudaw/ 

^{ئومێد بەرین}

^21/11/2014