سەرۆککۆماری ئێران، براکەی خۆی و بەرپرسی بەرنامەی ئەتۆمیی ئێرانی بۆ بەشداریی لە دانوستاندنە بەراییەکانی لەگەڵ ئەمریکا دەستنیشانکرد، کە رۆژی هەینی دەستیپێکرد.
بڕیارە دوای ئەم کۆبوونەوانە جۆن کیری وەزیری دەرەوەی ئەمریکا رۆژی یەکشەممە لەگەڵ هاوتا ئێرانییەکەی، محەممەد جەواد زەریف کۆببێتەوە. کیری رایگەیاند خوازیارە لە وادەی دیاریکراوی خۆیدا، واتە ٣٠ ی حوزەیران بگەنە رێککەوتن.
شاندی دیپلۆماسیی ئەتۆمی ئێران و ئەمریکا رۆژی هەینی خولێکی دیکەی دانوستانەکانیان دەستپێکردووە، ئەم کۆبوونەوانەش بڕیاروایە بە کۆبوونەوەی لوتکەی نێوان هەر دوو وەزیرانی دەرەوەی ئێران و ئەمریکا کۆتایی پێبێت.
کۆبوونەوەکانی ئەمجارەی جنێڤ بەشێکن لەو کۆبوونەوە بەرفراوانانەی کە پێشتر بە بەشداری گروپی پێنج کۆ یەک بەڕێوەچوون و ئامانج لێیان سنووربەندکردنی بەرنامە ناوەکییەکەی ئێران بووە، بۆ ئەوەی رۆژئاواش لە بەرامبەردا سزا ئابوورییە نێودەوڵەتییەکانی سەر ئەم وڵاتە سووکتر بکات.
پێشتر لە مانگی تشرینی دووەمدا کۆبوونەوەیەکی ئێران و گروپی پێنج کۆی یەک بە هۆی جێبەجێنەکردنی هەموو مەرجەکان هەڵوەشایەوە. وەکو بەرپرسانی رۆژئاوایی باسی دەکەن هەتا گەیشتن بە رێککەوتنێکی تەواو رێگایەکی زۆر ماوە بیبڕن.
وەزیری دەرەوەی ئەمریکا جۆن کیری پێش گەشتەکەی بۆ جنێف رایگەیاند "ئێمە هەنگاو بە هەنگاو لەگەڵ هاوپەیمانە نێودەوڵەتییەکانی خۆماندا کاردەکەین، بۆ ئەوەی دڵنیا بین رێگە لە ئێران دەگرین لەوەی بە چەکی ئەتۆمی نەگات. گروپی پێنج کۆی یەک کۆمەڵێک خاڵی زۆر باشی لەسەر مێز داناوە، ئێستاش دەبێت چاوەڕێ بکەین، بزانین ئێران دەیەوێت بیسەلمێنێت بەرنامە ناوەکییەکەی ئاشتییانەیە یان نا".
شاندی دیپلۆماسی ئێران لە هەریەکە لە عەبباس عارەقچی، عەلی ئەکبەر ساڵحی بەرپرسی بەرنامەی ناوەکی ئێران، براکەی روحانی و حوسێن فەرەیدون پێکدێت. شاندی ئەمریکیش لە لایەن سکرتێری وزەی ئەمریکا ئێرنێست مۆنیز سەرۆکایەتی دەکرێت.
سەرچاوە میدیاییەکان باسی ئەوە دەکەن سەرۆکی شاندی دیپلۆماسی ئەمریکا پێشتر لە زانکۆی ماساچوسێست مامۆستای عەلی ئەکبەر ساڵحی بەرپرسی بەرنامەی ناوەکیی ئێران بووە.
عەباس عارەقچی کە سەرۆکایەتی شاندی ئێرانی دەکات، باس لەوە دەکات فەزای دانوستانەکان ئەرێنی و جدیی بووە و ئامانجیان ئەوەیە رێگەیەک بدۆزنەوە بۆ ئەوەی گفتوگۆکان خێراتر بەرەوپێش بچن.
رێبوار قارەمانی 22/2/2015
رووداو - ئاژانسەکان
سەرچاوەكانی هەواڵ هەفتەیەك پیش ئێستا ئاشكرایان كرد، رابەری شۆڕشی ئیسلامی ئێران بەنهێنی نامەی بۆ باراك ئۆباما، سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا ناردووە و داوای لێكردووە لەبەرامبەر رێككەوتنەكانی ئێران و رۆژئاوا، ئەمریكا رێگە بە ئێران بدات پەیوەندی بە هاوپەیمانیی دژی داعشەوە بكات، بەڵام ئێران ئەو هەواڵانەی رەتكردەوە.
دوای هەفەتەیەك لە بڵاوكردنەوەی ئەو هەواڵانە، جۆش ئێرنست، گوتەبێژی كۆشكی سپی ئاشكرایكرد، كە لەماوەی رابردوودا ئاڵۆگۆڕی نامە لەنێوان خامنەیی و ئۆبامادا هەبووە، بەڵام باسی لە ناوەڕۆكی هیچ كام لەو نامانە نەكرد و ئاماژەی بەوەکرد، کە هیچ زانیارییەکی لەبارەی ئەو نامانە نییە و رایگەیاند، كە "بەم دواییانە نامەگۆڕینەوە نەبووە".
جۆش ئێرنست هەروەها رایگەیاند، "سەرۆك ئۆباما خۆی پێشتر ئەوەی گوتووە، كە ئەو نایەوێت و قسە لەسەر جۆری پەیوەندییەكانی لەگەڵ سەكردەكانی جیهاندا ناكات، لە رابردوودا ئەو خۆی قسەی لەسەر گۆڕینەوەی نامە لەگەڵ رێبەری ئێران كردووە، بەڵام وەك گوتم ئێمە هیچ زانیارییەكی دیكەمان نییە لەوە زیاتر تا ئاشكرای بكەین، شتێك من بمەوێت لێرە باسی بكەم، ئەوەیە بەم نزیكانە نامە لای هیچ كامیانەوە نەنێردراوە".
21/2/2015
سەرۆككۆماری عێراقی فیدڕاڵ رایگەیاند، ئەگەر لە نێوان مانەوەی بەشار ئەسەد و كەوتنی سووریا بەدەست گرووپە چەكدارەكان سەرپشك بكرێین، ئێمە مانەوەی ئەسەد لە دەسەڵات هەڵدەبژێرین.
لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ كەناڵی جەزیرە، فوئاد مەعسوم، سەرۆککۆماری عێراق رایگەیاند، "فراوانبوونی دەسەڵاتی گرووپە چەكدارەكان تەنها زیان بە سووریا ناگەیەنێت، بەڵكو زیان بە عێراق و هەموو وڵاتانی ناوچەكە دەگەیەنێت، بۆیە مانەوەی ئەسەد مەترسی كەمترەو دەبێ ئەم كێشەیەش لە رێگەی سیاسییەوە چارەسەربكرێت".
لەبارەی شەڕی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش لە عێراق، سەرۆككۆماری عێراق رایگەیاندووە، کە "دەتوانرێت لەهەندێك ناوچە سەركەوتنی یەكلاكەرەوە بەدیبێنن، بەڵام لە شارێكی وەكو موسڵ سەختترە، چونكە چەكدارانی داعش لەگەڵ دانیشتووانی شارەكە پەیوەندییان دروستكردووە و تێكەڵبوونە، ناشكرێت لە رێگەی ئاسمانەوە بەردەوام بۆردوومان بكرێت، چونكە ژمارەیەكی زۆری خەڵكی مەدەنی دەبنە قوربانی".
لەبارەی هەژموونی ئێرانیشەوە بەسەر عێراق، فوئاد مەعسوم گوتی: "ئێران دراوسێی عێراقە و زیاتر لە 1000 كیلۆمەتر سنوور بەیەكەوە دەمانبەستێتەوە و پەیوەندییەكانیشمان هەمیشە باشبوون، هەروەها ئێران یەكەم وڵات بوو لەشەڕی داعش هاوكاری عێراقی كردوو".
سەبارەت بە دۆسیەی ئاشتەوایی نیشتمانیشەوە، سەرۆككۆماری عێراق رایگەیاند: "ئاشتەوایی نیشتمانی دروشمی هەموو عێراقییەكانە، لەو رۆژەی وەكوسەرۆككۆماریش سوێندم خواردووە، هەمیشە جەختم لەسەرگرنگی كاركردن لەسەر جێبەجێكردنی ئاشتەوایی نیشتمانی كردووەتەوە".
سەرۆككۆماری عێراق ستایشی هەوڵەكانی حەیدەر عەبادی، سەرۆكوەزیرانی عێراقی لە بواری ئەمنییەوە كرد و ئاماژەی بە هەڵوەشاندنەوەی بڕیاری قەدەغەكردنی هاتوچۆدا، كە چەند ساڵێكە لە بەغدا گیراوەتەبەر.
رووداو ـ كەناڵی جەزیرە
21/2/2015
پارتەکانی نێو ئەنجوومەنی نیشتمانی کورد لە سووریا بڕیاریانداوە بەشداری لە هەڵبژاردنی شارەوانی کانتۆنی جزیرێ لە رۆژئاوای کوردستاندا نەکەن، کە بڕیارە 13ی مانگی ئاداری داهاتوو بەڕێوەبچێت.
پارتەکانی نێو ئەنجوومەنی نیشتمانی کورد لە سووریا هۆکاری بەشدارینەکردنیان لەو هەڵبژاردنەدا بۆ ئەوە دەگەڕێننەوە، کە تەڤدەم بەبێ پرسکردن بەوان بڕیاری لەسەر ئەنجامدانی هەڵبژاردنەکە داوە.
لەبەرامبەردا پارتەکانی نێو تەڤدەم کاندیداکانی خۆیان بۆ هەڵبژاردنەکە دەستنیشانکردووە و ئەنجوومەنی نیشتمانی کورد لە سووریاش بە دروستکردنی ئاستەنگ لەبەردەم هەڵبژاردنەکە تۆمەتبار دەکات.
2/21/2015
نێوەندكاری نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ یەمەن، رایگەیاند: لایەنە ناكۆكەكانی وڵات رێككەوتوون لەسەر پێكهێنانی ئەنجومەنێكی ئینتیقالی بۆ بەڕێوەبردنی یەمەن تا لەو تەنگژە دەرچن كە تێیكەوتوون.
جەمال بن عومەر راشیگەیاند: سەر لەبەیانی ئەمڕۆ هەینی لەگەڵ لایەنە ناكۆكەكانی یەمەن گەیشتووینەتە رێكەوتنێك بۆ بەڕێوەبردنی یەمەن بەپێكهێنانی ئەنجومەنێك بەناوی (ئەنجومەنی گەلی ئینتیقالی).
بن عومەر لەفەیسبوكی خۆی ئەوەشی نووسیوە، كە پەرلەمانی وڵات دەمێنێتەوە، تا لە تەك ئەنجومەنی ئینتیقالیدا ئەنجومەنێكی نێشتمانی گشتگیر پێكبهێنرێت.
وتیشی: "ئەو ئەنجومەنە دەسەڵاتی بڕیاردان و دانانی یاسای هەیە بەمەبەستی جێبەجێكردنی ئەركەكانی ئەنجومەنی نیشتمانی گەلی یەمەن".
ئەو رێكەوتنەی ئەمڕۆ دوای دەستبەسەردا گرتنی یەمەن دێت لەلایەن حوسییەكانەوە، كە بووەهۆی لەكاركەوتنی زۆرینەی دام و دەزگاكانی وڵات و دەستلەكاركێشانەوەی عەبد رەبو مەنسور هادی سەرۆكی یەمەن.
20/2/2015
لێكۆڵەرەوەیەكی ئەمریكی تایبەت بە كاروباری ژنان و توندوتیژی سێكسی رایدەگەیەنێت، پێویستە هۆكاری ئەوە بزانرێت چی ژنان هاندەدات بۆ ئەوەی بچنە نێو ریزەكانی چەكدارانی داعش.
نیمی گۆریناسان، كە لە هەمان كاتیشدا مامۆستایە لە زانكۆی سیتی لە نیویۆرك، لەمبارەیەوە دەڵێت:" لە بنەڕەتدا وەكو زۆربەی رێكخراوە تووندڕەوەكانی دیكە لە نێو رێكخراوی داعش ژن نەبوون، بەڵام دواتر داعش هەستی بە پێویستی بوونی ژنان لەنێو ریزەكانی رێكخراوەكەی كرد بۆیە كەتیبەی تایبەتی بۆ ژنان كردەوە".
گۆریناسان هەروەها دەڵێ:" بانگهێشتكردنی ژنان بۆ شەڕ لەنێو رێکخراوی داعش ئەنجامی باشی هەبووە، چونكە بەپێی داتاكان لەسەدا ٤٥-ی ئەو كەسانەی لە فەرەنسا دەیانەوێت بچنە نێو رێكخراوی داعش، ژنن، ئەمەش جگە لەوەی ژن كەتیبەكانی ژنان بەڕێوەدەبەن و رێكلام بۆخۆیان و گرووپەكەیان دەكەن".
20/2/2015
شارەزایەکی سەربازی ئەمریکی لە عێراق رایدەگەیەنێت، هێزەکانی مارێنز بە فعلی گەیشتوونەتە عێراق، بۆ بەشداریکردن لە جەنگی زەمینی، هەروەک چۆن لە رۆژانی رابردوودا حەیدەر عەبادی، سەرۆک وەزیرانی عێراق رایگەیاندبوو، كە ئامادەکارییەکان لەسەر خاکی عێراق دەستپێکردووە بۆ كۆنترۆڵكردنەوەی موسڵ لەژێر دەستی داعش.
ئەو سەرچاوەیە کە ناوەکەی ئاشکرانەکراوە، روونیدەکاتەوە ئەمە جاری یەکەمە هێزەکانی مارێنزی ئەمریکی لەسەر زەمین لە عێراق دژ بە داعش شەڕدەکەن، دەشڵێت "نزیکەی 3 هەزار مارێنز لە شوێنە جیاجیاکانی عێراق جێگیردەکرێن".
ئەو سەرچاوەیە ئاماژە بەوە دەدات کە بە فیعلی سەدان مارێنز گەیشتوون و ئەوانی دیکەش لە هەفتەکانی داهاتوو دەگەنە عێراق، وەک ئامادەکارییەک بۆ پرۆسەی پاککردنەوەی موسڵ.
ئاماژە بەو شوێنانەش دەکات کە هێزەکانی لێ جێگیرکراون و دەڵێت: " هێزەکان لە بنکەی سەربازی عەین ئەسەد جێگیرکراون، بەشێکی دیکەیان چوونەتە بەغدای پایتەخت بۆ پارێزگاری لە باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە مەترسییەکانی داعش لە رۆژئاوای ئەو شارە".
ماڵپەڕی "واریور سكاوت" لە مانگی دیسەمبەری رابردوو لە راپۆرتێکدا رایگەیاندبوو، كە کۆمپانیای ئەمنی تایبەت لە ویلایەتی "نورس کارۆلینا" چەند مانگێکە خەریکی رێکخستنەوەی جەنگاوەرانی پێشوون لە هێزە تایبەتەکان، بە مەبەستی ناردنیان بۆ عێراق بۆ بەرەنگاربوونەوەی رێکخراوی داعش لە ناوەڕاستی مانگی شوباتی 2015 یانیش مانگی ئازار.
20/2/2015
ئهندامانی داعش دزهیانكردوهته ناو خاكی توركیاوهو بهنیازی ئهنجامدانی كردهوهی توندوتیژین بۆ سهر چهند ناوهندێكی دیپلۆماسی وڵاتانی جیهان لهشاری ئهنكهره. میدیاكانی توركیا لهسهرچاوه بهرپرسهكانی ناو دهزگای ههواڵگریی ئهو وڵاتهوه كه به(میت) ناسراوه بڵاویانكردوهتهوه، "نزیكهی 3 ههزار چهكداری داعش بهنیازن لهناوچه سنورییهكانی نێوان توركیاو سوریاوه دزه بكهنه ناو خاكی توركیا، ئهوهش دوای شكستخواردنیان لهگرتنی شاری كۆبانێ".
رۆژنامهی حوڕیهتی توركی لهزاری بهرپرسانی میتهوه ئاماژهی بهوهش كردوه كه "ژمارهیهك لهچهكدارانی داعش كه لهناویاندا ئهندامانی باڵای ئهو گروپهی تێدایه، پێشتر چونهته ناو خاكی توركیاوهو ئێستا لهناو ههندێك پهناگهی ئارامدا سهرقاڵی داڕشتنی پلانان بۆ ئهنجامدانی هێرشهكان". بهڵام سهرچاوهكه ژمارهی ئهوانهی ئاشكرانهكردوه كه دزهیانكردوهته ناو توركیاوه.
سهرچاوهكه دهڵێت، "ئهو چهكدارانهی دزهیانكردوتهوه ناو توركیاوه پسپۆڕن لهپهلاماریی خۆكوژییو بۆمبداو ئێستا سهرقاڵی ئامادهكاریین بۆ هێرشكردنه سهر ناوهنده دیپلۆماسییهكانی ئهو وڵاتانهی كه دهستوهردانیان كردوه لهبارودۆخی سوریاو باڵیۆزخانهیان ههیه لهشارهكانی وهك ئهستهنبوڵو ئهنكهره". ههروهها ئهوهش هاتوه، كه "ههندێكی دیكه لهچهكدارانی داعش بهتایبهت ئهوانهی بهڕهگهز سوریو فهڵهستینین، پلان دادهنێن بۆ چونهناو بولگاریاوه بهمهبهستی ئهنجامدانی هێرش بۆسهر وڵاتانی ئهوروپا".
بڵاوبونهوهی ئهم ههواڵه لهكاتێكدایه، بهدرێژایی ماوهی رابردو، توركیا بهوه تۆمهتباردهكرا كه دهستی ههیه لهیارمهتیدانو كارئاسانیكردن بۆ چهكدارانی داعش، بهتایبهتی لهكاتی گهمارۆدانی كۆبانێ، كه بهشێك لهچاودێران هۆشداریی ئهوهیان دهدایه توركیا لهوهی دهشێت رۆژێك ئهم چهكدارانه ببنه جێی مهترسی بۆ خودی توركیا.
20/2/2015
ئەستێرەو ئەکتەری ئەمەریکی، ئەنجلینا جولی دوای سەردانی بۆ کەمپی ئاوارەکان لە هەرێمی کوردستان، بەنیازە چیرۆکی دوو کەسایەتی کورد کە لە نێو کەمپەکان لە شاری دهۆک بینیونی بکاتە فیلمی دۆکیومێنتاری.
ئەم هەنگاوەی جولی، جگە لەوەی کە بەرێگەی هونەری سینەما دژایەتیکردنی ئەو توندوتیژییەی داعشە، هەنگاوێکیشە بۆ دوورکەوتنە لە کاری ئەکتەری و دەستکردن بەکاری دەرهێنانی فیلم.
چیرۆکی یەکەمین فیلمی جولی، باس لە سابرین دەکات، ئەو کچە کوردەی کە تەواوی ئەندامانی خێزانەکەی شەهیدکران و دواتر خۆی و خوشکەکەی لە لایەن رێکخراوی چەکداری داعش فڕێندران و وەکو کەنیزە فرۆشران، دواتر لە دەرفەتێک سابرین رادەکات و دەگاتەوە باشووری کوردستان.
چیرۆکی دووەمی ئەو فیلمە دیکۆمێنتارییەی جولی بەنیازە دروستی بکات، باس لە ئاموشا دەکات، ئەو ئافرەتە بەتەمەنە 58 ساڵییەی، چیرۆکی رفاندنی کچەکەی بۆ ئەنجێلینا جولی گێڕاوەتەوەو گوتویەتی، دواجار کە کچەکەم بینیوە ئەو کاتە بوو کە لەرەقە وەکو کەنیزە بۆ فرۆشتن دانرابوو.
ئەنجلینا جولی، ئەستێرەو ئەکتەری هۆڵیوود لە ساڵی 1975 لە لۆس ئەنجلسی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لە دایکبووە، رۆڵی سەرەکی لە دەیان فیلمی سینەمایی بینیوە و ئێستا دەیەوێت وەکو دەرهێنەرێکی سینەمایی کار بکات، نوێنەری نیازپاکی نەتەوەیەکگرتووەکانە بۆ کاروباری پەنابەران هەروەها هاوسەری ئەکتەری ئەمەریکی براد بیت-ەو بەیەکەوە چەند منداڵێکیان لە وڵاتی جیاواز لەخۆگرتووە و بەخێویان دەکەن، دواترینیان منداڵێکی بەڕەگەز سوورییە بەناوی موسا.
19/2/2015
مەلا عەلی کەڵەک دەڵێت هەوڵێکی زۆرمدا بۆ ئەوەی بتوانم ئەو پێشمەرگانە ئازادبکەم، کە لەلایەن چەکدارانی داعش دەستبەسەرکراون، بەڵام لەلایەن حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە رێگریم لێکرا. دەشڵێت یەك ملیۆن دۆلاریان پێداوە بۆ ئەوەی ببێت بە حیزبی.
لە روونکردنەوەیەکدا کە لەسەر لاپەڕەی تایبەتی فەیسبووکەکەی بڵاویکردووەتەوە، مەلا عەلی دەڵێت:" هەوڵێکی زۆرمدا بۆ ئەوەی پێشمەرگە دیلەکان ئازادبکەم، تەنانەت قسەم لەگەڵ ئەمیرێکی داعش کردووە بۆ ئەوەی چارەسەرێک بۆ دیلەکان بدۆزمەوە، بەڵام حکومەتی هەرێمی کوردستان هیچ هاوکاریەکی نەکردم، تەنانەت پەنجەمۆریان پێكردم و ناچاریان كردم وازبهێنم".
هەر لە روونکردنەوەکەدا، مەلا عەلی گلەیی لە لایەنە ئەمنییەكان و دەکات كە لەلایەن وەزارەتی پێشمەرگە و دەزگای ئاسایش هێرشی كراوەتەسەر، هەروەها گلەیی لە بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی کەڵەک دەکات، کە بەهیچ شێوەیەک هاوکاری نەکردووە بۆ ئەنجامدانی ئەم 'کارە خێرخوازی'یە.
مەلا عەلی هەر لەو روونكردنەوەیەدا، ئاماژە بۆ ئەوە دەكات كە بڕوای بە سیاسەت و حیزبایەتی نییە،" هەموو مرۆڤێك دەبێتە هەر شتێك ئازادە، بەڵام دەبێت ئاگاداربێت زوو خۆی بۆ هیچ كەسێك نەفرۆشێت جگە بۆ خوای گەورە نەبێ".
لە روونكردنەوەكەدا مەلا عەلی بۆ یەكەمجار باسی شتێك دەكات كە حیزبەكان پێشنیازیان بۆكردووە، ئەو دەڵێت:" خودا ئاگادارە بۆ وەزیر و پەرلەمانتار هەڵیانبژاردووم، زیاتر لە یەك ملیۆن دۆلاریان داومەتێ تەنها بۆ ئەوەی ببم بە حیزبی بەڵام رەتمكردووەتەوە". نێوبراو ئاماژەی بۆ ناوی هیچ حیزبێك نەكردووە.
رۆژی 10/2/2015، مەلا عەلی مەحموود (ناسراو بە مەلا عەلی كەڵەك) بەمەبەستی گەیشتن بە رێگاچارەیەك بۆ گۆڕینەوەی دیل لەنێوان پێشمەرگە و داعش، لەگەڵ چەند چەكدارێكی ئەو رێكخراوە دەستی بە گفتوگۆكردن كرد، وەك خۆشی گوتی بۆ دانوستاندن ئامادەبوو بچێتە موسڵ.
مەلا عەلی ئەوكات بۆ تۆڕی میدیایی رووداو گوتی:" ماوەی چەند رۆژێكە لە رێگای گۆڕینەوەی نامە قسە لەگەڵ چەند چەكدارێكی دەوڵەتی ئیسلامی (داعش) دەكەم و ئەوان بەڵێنیان پێداوم كە قسە لەگەڵ ئەمیرەكانیان بكەن بۆ ئەوەی بچم گفتوگۆیان لەگەڵ بكەم، سەبارەت بە ئایندەی ئەو پێشمەرگانەی لای ئەوان دەستگیركراون".
ئەم هەوڵەی مەلا عەلی كەڵەك دوای ئەوە هات، كە پێشتر داوای لە وەزارەتی پێشمەرگە كردبوو رێگای پێبدەن بۆ ئەوەی سەبارەت بە پێشمەرگە دیلەكان گفتوگۆ لەگەڵ داعش بكات، وەزارەتی پێشمەرگەش رایگەیاندبوو، ئەوان رێگریان لێنەكردووە كە بڕوات.
رووداو هەوڵدەدات لێدوانی وەزارەتی پێشمەرگە و ئاسایش لەبارەی قسەكانی مەلا عەلی بڵاوبكاتەوە.
rudaw
19/2/2015
سەرۆکی ئەمەریکا داوای لە موسڵمانانی وڵاتەکەی کرد تاوەکوو هەوڵی زیاتر بدەن بۆ بەگژداچوونەوەی توندوتیژی بە نێوی ئیسلامەوە.
دوێنێ چوارشەممە (18.2.2015) باراک ئۆباما، سهرۆكی ئهمهریكا، له گوتاری دهستپێكردنی كۆنگرهیهك كه سێ ڕۆژ دهخایهنێ، ڕایگهیاند كه پێویسته گهورهپیاوانی موسڵمانان، ههوڵی زیاتر بدهن بۆ ئهوهی ئهو بیره بڕهوێننهوه كه گوایه وڵاتانی ئێمه، دژی بڵاوبوونهوهی ئیسلامین، ئهمهش وهك وهڵامدانهوهیهك بوو بۆ پهیامی ئیسلامییه توندڕهوهكان كه ههردهم بڵاوی دهكهنهوه، وڵاتانی ڕۆژئاوا پیلان له دژی ئیسلام دادهڕێژن.
ئۆباما له گوتارهكهیدا، پهیامێكی تایبهتیشی بۆ گهنجانی موسڵمان ههبوو، له پهیامهكهیدا ئاشكرای كرد كه لاوان زیاتر لهژێر مهترسیی ئهوهدان بچنه نێو گرووپه توندڕهوهكان، بۆیه داوای كرد كه پێویسته پهیامی ئاشتیی ئایینی ئیسلام تهشهنه پێ بكرێت.
بهپێی ڕاگهیاندراوی بهرپرسه ههواڵگرییهكانی ئهمهریكا، تا ئێسته نزیكی 150 ئهمهریكی ههوڵی چوونیان داوه بۆ سووریا تاوهكوو بهشداری له شهڕی داعشدا بكهن، بهڵام هێزه تهناهییهكانی ئهو وڵاته، دهستبهسهریان كردوون.
19/2/2015
رێكخراوی لێبوردنی نێودهوڵهتی داوا لهرابهری كۆماری ئیسلامی ئێران دهكات گیانی (سامانی نهسیم) لهمردن رزگار بكات، كه بڕیار وایه رۆژی (پێنجشهممه) لهۆ وڵاته لهسیداره بدرێت.
لهماڵپهڕی رێكخراوی لێبوردنی نێودهوڵهتی بڵاوكراوهتهوه سكرتێری رێكخراوهكه سالیل شیتی داوای لهئایهتوڵڵا خامهنهیی رابهری كۆماری ئیسلامی كردوه ئهۆ گهنجه لهسێداره نهدرێت، چونكه لێبوردنی نێودهوڵهتی لهگهڵ یاسای لهسێدارهداندا ناكۆكه.
ئهۆ گهنجه تهمهنی یاسایی تهواو نهكردوهو 17 ساڵه، تۆمهتباركراوه بهوهی ئهندامی هێزه چهكدارهكانی پژاكهو دژی هێزهكانی شۆڕشی ئیسلامی چالاكی كردوه، ههروهها دژایهتی خودای كردوه، بهۆ هۆیهوه لهلایهن دادگای تاوانهكانی مههاباد (ئازهربایجانی رۆژئاوا) لهسالی 2013 حوكمی لهسێدارهدانی بهسهردا سهپێنراوه.
شیتی داوا لهرابهری كۆماری ئیسلامی ئێران دهكات بهزهیی بهساماندا بێتهوهو بهجیهانی نیشان بدات كه پشتیوانی لهناعهدالهتی ناكات.
كهسوكارهكهی سامانی نهسیمی بهكهناڵی بی بی سی-یان راگهیاندوه كوڕهكهیان ماوهی مانگێكو سێ رۆژه مانی لهخواردن گرتوهو 20 كیلۆگرام لهلهشی دابهزیوه، دهسهڵاتدارانی زیندانهكه كه سهر بهوهزارهتی ههواڵگرین بۆ ماوهی چهندین كاتژمێر لهسامانیان داوهو نینۆكی پهنجهكانی دهستو قاچی لێكراوهتهوه، بهوهی دان بهتاوانهكهیدا بنێت، نهیناوه
ماوهیهكی زۆره رێكخراوهكانی مافی مرۆڤو رێكخراوه مرۆڤدۆستهكانی جیهان داوا دهكهن ئهو گهنجه لهسێداره نهدرێت، چونكه تهمهنی یاسایی تهواو نهكردوه.
لهسێدارهكانی ئهو گهنجه لهكاتێكدایه كه خودی ئێران ئیمزای لهسهر پهیمانی نێودهوڵهتی تایبهت بهمافه مهدهنیو سیاسییهكان، رێككهوتنامهی مافهكانی منداڵ كردوه، ههروهها بهتهواوی سزای لهسێدارهدانی بۆ كهسانی خوار تهمهن 18 ساڵ قهدهغهكردوه، ئهگهر بێتو تاوانیشی ئهنجامدابێت.
رێكخراوی لێبوردنی نێودهوڵهتی له80 وڵات لقی تایبهتی ههیهو كارهكانی تایبهتن بهمافهكانی مرۆڤ لهههمو جیهاندا.
19/2/2015
بهرپرسێك لهسهر نهخشه، هێڵێكی كێشا كهبهنێو زهویه كشتوكاڵییهكاندا به باشوری ڕۆژئاوای بهغدادا تێدهپهڕی. بهناوچهیهكدا كه دانیشتوانه سوننهكهی ئاوارهبیوون، پاشان ڕاستهوخۆ ئاماژهیدا بۆ بهشوری باشوری یهكێك لهشاره ههره پیرۆزهكانی شیعه.
“حهسهن قدهم” ئهندامی ئهنجومهنی پارێزگای بابل، جهختی لهوه كردهوه كه ئهو هێڵهی كێشای، خهندهقێكه بهدرێژی 45 كیلۆمهتر بۆ پاراستنی شاری كهربهلا لهههر مهترسییهكی داعش، چونكه ئهوان ههوڵ بۆ وێران كردنی شارهكه دهدهن.
ههروهها گوتی: “مادهم داعش لهئهنبار ههبێت، كهواته ئهو خهندهقه بهكار دههێنرێت بۆ پارێزگاری كردن له دانیشتوانی بابل و كهربهلا، كه بڕیاره ببێته خاڵێك لهوێوه پرۆسهی ئازادكردنی ئهنبار دهست پێ بكات.
بهڵام سوننهكان ترسیان ههیه لهوهی خهندهقهكه كاتیی نهبێت، بهڵكو نمونهیهكی ئهو شێوازه بێت كهلهدژیان بهكارهێنراوه لهوناوچه سووننییانهدا كهلێی دهركراون. ئهوان دهڵێن لهئێستادا شیعهكان زاڵ بوون بهسهر ئهو ناوچانهدا.
خهندهقهكهو، دیواره خۆڵیینهكهی دهوری، لهنیوه زیاتری بهزهوی هۆزه سووننییهكاندا تێدهپهڕێت كه گهمارۆدراون لهنێوان داعش و میلیشیا شیعهكاندا.
گهورهی هۆزی “عهویسات” كهناوچهیهكی سووننییهو زهوییهكی كشتوكاڵییه، دهكهوێته 40 كیلۆمهتری باكوری ڕۆژئاوای بهغداوه، دهڵێت ئامانج لهخهندهقهكه، دوور خستنهوهی سووننهكانه لهناوچهكه.
ئهو سهرۆك هۆزه به”ڕۆیتهرز”ی گوتوه: ” ئهو هێڵه بۆ جیاكردنهوهی شیعهیه لهسووننه”.
لهماوهی یهك ساڵی ڕابردووی ئهو جهنگهدا، دهیان ههزاركهس ئاوارهبوون، زۆربهی ئاوارهكان لهناوچه كشتوكاڵییهكانهوهن، كهله ناوچه سووننییهكانی ڕۆژئاوای ئهنبارهوه دهست پێدهكات، تاكو ڕۆژههڵات و باشوری ههردوو پارێزگای بابل و كهربهلا.
ههروهها بهگوێرهی زانیارییهكان، هاتوچۆ لهو ناوچهیهدا لهڕێی چهند بازگهیهكهوه ڕێكخراوه كهزۆر بهتوندی پاسهوانییان بۆ دابین كراوه، بڕیاریش دراوه لهههر 500 مهترێكدا، قوللهی چاودێری بهدرێژایی خهندهقهكه درسوت بكرێت. تیایدا كامێرای چاودێری و تهلی دڕكاوی بهكاردههێنرێت.
” عهتیله مههدی” كهسهرۆك هۆزێكی بابله پێی وایه ئهو خهندهقه عێراق دابهش دهكات، گۆڕانكارییهكی تۆپۆگرافی بهبهرچاومانهوه ڕوودهدات. ههروهها گوتی: ” بهبێ پاسپۆرت و ڤیزا ناچیته ئهو دیو”.
هێڵێكی بهرگری
پێشڕهوییهكانی داعش لهساڵی ڕابردوودا، چاوهڕوانییهكانی بۆ دابهشكردنی عێراق زیاتر كرد، بۆ سێ ههرێمی سووننی و شیعی و كوردی، بهڵام ئهم دابهشكردنه ناڕێك و پێكهی لهنێوان هۆزهكاندا دهستی پێكردووه، پێویستی به پرۆسهی گواستنهوهی زهبهلاح لهنێوان دانیشتواندا دهكات.
بهڵام بهرپرسانی شیعه ڕهتی دهكهنهوه، ئهو خهندهقه كه قووڵییهكهی سێ تا چوار مهتر دهبێت، ببێته هۆی ئهوهی سهرلهنوێ دانیشتوان دابهش ببنهوه.
“سهعدون موحسین كلێبی”سهرۆك هۆزێكی ناوچهی “مهحمودییه”یه، ناوچهكهیان دهكهوێته 20 كیلۆمهتری ڕۆژههڵاتی خهندهقهكهوه، دهڵێت: ” خهندهقهكه ڕهههندی تایفی نییه، بهڵكو ڕهههندی ئهمنی ههیه، بۆ پاراستنی گهله، بهشیعهو سووننهوه”.
ئهو سهرۆك هۆزه گوتی: ” هێزه ئهمنییهكان ژمارهیان كهمه، تاكو بتوانن ههموو ناوچهكان دابین بكهن، ههر بۆیه هێڵی بهرگری، وهك ئهو خهندهقه، دهبنه پیوستی تاكتیكی.
هاوینی ڕابردوو سوپای عێراق لهداڕووخانی تهواوهتی نزیك بوویهوه، ئهگهرچی لهلایهن ئهمریكایشهوه ملیارهها دۆلاری بۆ خهرج كرابوو. لهئێستادا ئهو سوپایه بهتێكهڵهیهك له میلیشیا شیعهكان و چهكداره خۆبهخشهكان تهواو دهكرێت.
لایهنگرهكانی خهندهقهكه دهڵێن:” ئهو خهندهقه پێویسته بۆ پاراستنی دهستكهوته سهربازییهكان و سهنتهرهكانی كۆبوونهوهی دانیشتوان لهباشوردا، كه زۆربهیان شیعهن و لهدوای كهوتنی ڕژێمی سهدامهوه له 2003دا، دهستهڵاتی عێراقییان كهوتۆته دهست.
یهكێك لهبهرپرسهكانی شیعه دهڵێت: ” لهدوای ڕزگاركردنی ئهنبار، بهتهواوی ئهو خهندهقه لادهبرێت”.
ماوهی یهك ساڵی تهواوه، داعش ههردوو شاری فهلووجهو ڕمادی داگیركردووه، كه دوو شاری سهرهكی ئهنبارن، پاشان ورده ورده پێشڕهوی كرد بهرهو ناوچهكانی تر. تاكو هاوینی ڕابردوو لهسنورهكانی سوریاوه پێشڕهوییهكانی فراوانتر كرد.
ڕهنگه لهناوبردنی داعش چهندین ساڵ بخایهنێت، ههر بۆیه ئهو خهندهقه یارمهتی دهردهبێت بۆ دیاری كردنی چۆنێتی دابهشبوونی دیموگرافی لهعێراقدا، لهو حاڵهتهشدا دابهشكردنی دانیشتوان لهڕێگهی بهربهستی مادییهوه، ئۆپشنێكی ماقووڵ دهبێت.
“شاكر عیسهوی” سهرۆكی ئهنجومهنی شاری”عامرییهی فهلوجه” كه تهنها 20 كیلۆمهتر له ڕۆژئاوای خهندهقهكهوه دووره، دهڵێت: ” ناڕهزاییه ناوخۆییهكان بونهته هۆی ڕاوهستاندنی ههڵكهندنی چاڵهكه، بهڵام لهوكاته دهترسم كه بهتهواوی خهندهقه دروست دهكرێت”.
ههروهها دهڵێت: ” ڕهنگه لهداهاتوودا زهوییهكی تر لهشوێنێكی تر بدۆزنهوهو، بهخهڵكی بڵێن دهبێ بچنه ئهو شوێنه، خانووی تریان بۆ دروست ئهكهن، ئیتر ئهم ناوچهیهیان لهبیر دهچێتهوه، ناوچهكهش بهتێپهڕینی كات دهبێته بهشێك له بابلی شیعی.
basnews
19/2/2015
ستیفان دی مێستورا نێردهی نهتهوه یهكگرتووهكان رایگهیاند، دیمهشق ئامادهیه بهشداری لهتاقیكردنهوهی ئاگربهست له ناوچهی حهڵهب بكات كه دهكهوێته باكوری وڵاتهوه.
دوێنێ سێشهممه دی مێستورا لهمیانهی دیدارێكی رۆژنامهوانیدا رایگهیاند، حكومهتی دیمهشق ئامادهیی خۆی بۆ ههڵپهساردنی بۆمبارانی ئاسمانی و تۆپهاوێژهكانی پێگهكانی چهكدارانی ئۆپۆزسیۆن له حهڵهب بۆ ماوهی شهش ههفته رابگرێت، جهختیشیكردهوه كه داوا لههێزهكانی ئۆپۆزسیۆن دهكات لهبهرامبهردا هێرشهكانیان به هاوهنی مۆرتهرو رۆكێت رابگرن.
بهڵام هاوكات وتیشی: "پاڵپشت به شارهزاییهكانی پێشوم، پێموایه جێبهجێكردنی ئهم ئهركه، شتێكی گرانه.. راستییهكانی سهر گۆڕهپان دهیسهلمێنن ههڵپهساردنهكه بهردهوام دهبێت و دهكرێت لهشوێنی تردا دوبارهبكرێنهوه".
18/2/2015
بەنداوی سەیمەرە لە شاری بەدرەی پارێزگای ئیلام یەکێک لە 10 گەورە بەنداوی ئێرانە.
ئەم بەنداوە 25 ساڵ پێش بە مەبەستی گلدانەوەی ئاو بۆ کشتوکاڵ و کارەبا بەردی بناخەی دانراوە؛ گەورەترین بەنداوی پارێزگای ئیلامە کە قووڵاییەکەی 180 مەترە.
820 میلیون مەتری چوار گۆشە ئاو لەم بەنداوەدا کۆ بوەتەوە بەڵام بۆ ئەوەی کارەبای لێبەرهەم بهێنرێت، پێویستی بە پڕبوونەوەی هەزار و 600 میتری چوار گۆشە ئاو هەیە.
محەممەد رەزا مروارید پارێزگاری ئیلام دەڵێت؛ لە قۆناخی یەکەمی دروستکردنی ئەم بەنداوەوە کە تا ئێستا 93 لە سەدی ئەنجام دراوە، 100 میلیار تمەن تێچووی بووە.
بە وتەی پارێزگاری ئیلام، بڕیارە 70 میلیار تمەن لە بەشە بوجەی ئێران بۆ ئەم بەنداوە تەرخان بکرێت.
ئاوی زەویە کشتووکاڵیەکانی ئەم ناوچەیە پێشتر بە رووبار و کانیاوەکان دابین دەکرا. ساڵانێکە کە جووتیاران و چاویان بڕیوەتە بەرهەمی ئەم بەنداوە، بەڵام تا ئێستا کەڵکێکی ئەوتۆیان لێوەرنەگرتووە.
پارێزگاری ئیلام دەڵێت؛ ئەگەر ئەم بەنداوە بگاتە قۆناخی کۆتایی و تەواو بکرێت، جیا لە دابینکردنی کارەبا، هەلی کار بۆ خەڵکی ئەم ناوچەیە دەڕەخسێت و کشتووکاڵ پەرە دەستێنێت.
مروارید لە بارەی دابین نەبوونی 600 میلیون دۆلار کە بڕیار بووە بۆ ئەو بەنداوە تەرخان بکرێت و تا ئێستا نەکراوە، هۆکارەکەی بۆ کاریگەریی گەمارۆکانی سەر ئێران دەگەڕێنێتەوە. دەشڵێت؛ لە گەڵ بەرپرسانی کۆمپانیا ناوخۆیی و دەرەکیەکانی ئێران دانیشتنمان کردووە و چاوەڕێ ئەنجامەکانیانین.
بەنداوی سەیمەرە، دەفرایەتی دابینکردنی 800 هێکتاری زەوی هەیە بەڵام بە وتەی پارێزگار هەوڵدراوە بۆ ئەوەی پشکی دابینکردنی ئاو بۆ زەویە کشتوکاڵیەکان، زیاتر بکرێت.
دوای تێپەڕ بوونی 25 ساڵ لە دەسبەکار بوونی بەنداوی سەیمەرە و گلدانەوەی سەرچاوە ئاویەکانی ئەم ناوچەیە، بەنداوەکە نەگەییشتۆتە ئاستێک کە قازانجی بۆ هاونیشتمانیانی پارێزگای ئیلام هەبێت.
هێشتاکە شارۆچکەی بەدرە لە بوونی کارگە و پیشە بێ بەشە و ئەگەر بێت ئەم پرۆژەیە بگاتە قۆناخی بەرهەمهێنان، بە پێی ئەو پێشبینیانەی کە کراوە، هەلی کار بۆ 4 هەزار کەس دەڕەخسێت. لە لایەکی دیکەوە، موراد یەگانە قایمقامی شاری سیروان دەڵێت؛ زیاتر لە هەزار هێکتار لە زەویە بە پیتەکانی کشتوکاڵ و 300 هێکتار لە باخی هەنار، دەبنە قوربانیی ئەو بەنداوە.
قایمقامی سیراون دەشڵێت؛ بە گلدانەوەی ئاو لەو بەنداوە 6 گوندی سەربەو شارەش لە ناو دەبات و ئەگەرچی ئەو بەنداوە بۆ بەرهەمهێنانی کارەبا دەبێت بەڵام خەساری بە 500 بنەماڵەی ئەو گوندانە گەیاندووەو تا ئێستاش خەسارەکەیان بۆ قەرەبوو نەکراوەتەوە.
رووداۆ/ فەلاح رەحیمی
19/2/2015