بههای دۆلار بهشێوهیهكی چاوهڕوان نهكراو بهرامبهر به دیناری عیراق بهرزدهبووهتهوه و ئهندامێكی ئهنجومهنی نوێنهرانیش هۆكاری ئهو بهرزبونهوهیه دهخاتهڕوو، ئاماژه بهوهشدهكات بهرپرسانی عیراق ههوڵی دابهزینی بههای دۆلار دهدهن.
نهجیبه نهجیب ئهندامی لیژنهی دارایی و وهبهرهێنان له ئهنجومهنی نوێنهرانی عیراق به خهندانی راگهیاند: چهند هۆكارێك ههن بوونهتههۆی بهرزبوونهوهی بههای دۆلار له بهرامبهر دیناری عیراقی لهوانه دابهبزینی نرخی نهوت و كهمبوونهوهی داهات.
نهجیبه نهجیب وتی: "ئهمهش وادهكات رێژهی دۆلار لهناو خهزێنهی دهوڵهت كهمبێتهوه و بههاكهی بهرزببێتهوه".
وتیشی: "جگه لهو هۆكاره، رێژهیهكی زۆر دۆلار دهبرێته دهرهوهی عیراق كه بۆتههۆی كهمبوونهوهی ئهو دراوه و بهرزبوونهوهی بههاكهی".
نهجیبه نهجیب روونیشیكردهوه كه "ماددهیهكی بودجهی ئهمساڵ، بانكی ناوهندی عیراقی ناچاركردووه رۆژانه تهنیا 75 ملیۆن دۆلار بفرۆشێت، ئهمه لهكاتێكدا بانكی ناوهندی دهستكراوه بوو له فرۆشتنی دۆلار، ئهمهش وادهكات كهمتر دۆلار بێته بازاڕ".
ئاماژهی بهوهشكرد كه "بهرپرسانی عیراق دركیان بهوه كردوه كه بههۆی بهرزبونهوهی بههای دۆلار هاوڵاتیان زهرهرمهند دهبن، بۆیه ئهنجومهنی وهزیران و ئهنجومهنی نوێنهران و بانكی ناوهندی لهههوڵدان هۆكارهكانی بهرزبوونهوهی بههای دۆلار چارهسهربكهن.
له ئێستادا له بازاڕهكانی عیراقدا بههای 100 دۆلار، 130 ههزار دیناری عیراقی تێپهڕاندووه، ئهمهش بهراورد به چهند ساڵی رابردوو بهرزترین نرخه، وهك ئابوریناسانیش ئاماژهی بۆ دهكهن لهو بهرزبوونهوهیهدا هاوڵاتیان و مووچهخۆران زهرمهندی یهكهمن.
8/4/2015
بەرپرسانی هێزی پێشمەرگە لە میحوەرەكانی شەڕەوە باس لە گۆڕانكاریی زۆر دەكەن كە بەسەر شێوازی شەڕدا هاتوون، بەڵام هێشتا كورد لەگەڵ وڵاتانی رۆژئاوایی لەسەر هێڵێكی گەرمی پەیوەندییە تاوەكو چەك و تەقەمەنی زۆرتری بەدەست بگات. داعشیش بە ناڕاستەوخۆ داوای ئاگربەست لە پێشمەرگە دەكات و داوا دەكات چیدی پێشمەرگە هێرشیان نەكاتە سەر.
بەرپرسی یەكێك لە میحوەرەكانی پێشمەرگە كە نەیویست ناوی بڵاوبكرێتەوە، دەڵێ چەكدارانی داعش لە تەواوی ئەو میحوەرانەی بەرامبەر پێشمەرگە وەستاونەتەوە، رووبەڕووی شكست بوونەتەوە، ئەوەش وای لێكردوون تەواو لاواز دەربكەون.
لەڕێی موختارەكانەوە داوای ئاگربەست دەكەن
ئەو بەرپرسە هەروەها ئاماژە بە هەوڵێكی نوێی چەكدارانی داعش دەكات لەگەڵ كورد و دەڵێت "لەڕێی موختار و كەسایەتییە عەرەبەكانی ئەو ناوچانەی لەژێر دەستیاندایە و لە سنوورەكانی هێزی پێشمەرگەوە نزیكن، داوا لە پێشمەرگە دەكەن هێرشیان نەكاتە سەر و جۆرێك لە ئاگربەستیان لەگەڵ رابگەیێنرێ".
بەڵام راگرتنی شەڕ یان ئاگربەست لەگەڵ داعش بووەتە وانەیەكی تاڵ و ئازاربەخش بۆ بەرپرسانی هێزی پێشمەرگە. ئەوان هەرگیز ئەو شەوەیان لەبیرناچێتەوە كە چەكدارانی داعش، كتوپڕ ئاراستەی هێرشەكانیان پێچەوانە كردەوە بەرەو كوردستان.
عەمید سەرحەد قادر، لێپرسراوی پۆلیسی قەزا و ناحیەكانی كەركووك، چەكدارانی داعش بە "ماری كوێر" پێناسە دەكات و پێیوایە "هەڵەیە گفتوگۆ و دانوستاندن لەگەڵ داعش بكەی".
بەرپرسەكەی میحوەرێكی شەڕ، شكستی داعش لە شەڕی تكریت و ئەو شكستانەش لە دوو مانگی رابردوو بەدەستی پێشمەرگە چەشتوویانە، بەهۆكاری لاوازبوونی داعش دەزانێ "كوێخا و كەسایەتی و ریشسپییەكانی ئەو ناوچەیە بەردەوام دەنێردرێن و داوا دەكەن كورد تەقەیان لێنەكات و لەبەرامبەردا ئەوانیش هێرش نەكەنە سەر كورد، بەڵام ئێمە گوێ لەو جۆرە قسانە ناگرین و ئەزموونمان هەیە".
نزیكەی 9 مانگە، كورد بەدرێژایی هەزار و 50 كیلۆمەتر كەوتووەتە شەڕێكی قورسەوە لەگەڵ چەكدارانی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام.
داعش سەرەتا لەهەموو میحوەرەكانەوە پێشڕەوی كرد. كار گەیشتە ئەوەی مەترسی لەسەر هەولێری پایتەخت و كەركووك و گەرمیان دروست ببێ، بەڵام هێزی پێشمەرگە وەڵامدانەوەی هەڵگرت بۆ دوای تێگەیشتن لە شێواز و پلانی شەڕكردنی داعش. زۆری نەبرد پێشمەرگە بەرچاوی روون بووەوە كە خاڵە لاواز و بەهێزەكانی دوژمنە نوێیەكەی چین؟
جەعفەر شێخ مستەفا، وەزیری پێشووی پێشمەرگە كە بۆخۆی یەكێكە لە بەرپرسە سەربازییەكانی پێشمەرگە لە میحوەرەكانی شەڕ، هەرچەندە دەڵێ نەمبیستووە داعش داوای ئاگربەستی لەگەڵ پێشمەرگە كردبێ، بەڵام دڵنیایە لەوەی "داعش لاواز بووە". ئەو دەڵێ "پێشمەرگە بەردەوام لەم سنوورەوە لاوازی كردوون و دواتریش لە تكریت شكان، ئەو هۆكارانە دیارن و خەڵك و عەشایرەكانی ژێر كۆنترۆڵی داعش بەردەوام پەیوەندیمان پێوە دەكەن و داوای چەكدانان دەكەن".
لە ناوەڕاستی مانگی 12ی ساڵی رابردوو، هێرشێكی گەورەی پێشمەرگە بۆ ئازادكردنەوەی زوممار و سنوونێ و چەند ناوچەیەكی دیكە بەسەرپەرشتی مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان دەستی پێكرد. دواتر لە جەلەولا و مەخموور پاشەكشەیان پێكرا و لەوكاتەوە هێرشەكانیان بۆ سەر سەنگەرەكانی پێشمەرگە بەرەوڕووی شكستی یەك لەدوای یەك دەبێتەوە.
95%ی خاكی كوردستانیان لێوەرگیراوەتەوە
لیژنەی پێشمەرگە لە پەرلەمانی كوردستان، چەند جارێك هەموو میحوەرەكانی شەڕی بەسەركردووەتەوە و لەگەڵ بەرپرسە سەربازییەكان وتوێژیان كردووە و راپۆرتی خۆیان ئامادە كردووە لەبارەی دوایین پەرەسەندنەكانی دۆخی شەڕ.
ئاری هەرسین، سەرۆكی لیژنەی پێشمەرگە لە پەرلەمانی كوردستان دەڵێ "داعش لەو هەزار و 50 كیلۆمەترە سنوورەی شەڕ، لەڕووی هێرشكردن، چەك و تەقەمەنی، گواستنەوە و هاتوچۆ، لاواز بووە و زیاتر لە 95%ی خاكی كوردستان وەرگیراوەتەوە".
ناوبراو رێگاكانی هاتوچۆ بە گرنگ دەزانێ و دەڵێ رێگای موسڵ - تەلعەفەریان بەدەستەوە ماوە "بەڵام سوودی زۆری لێ نابینن، چونكە رێگەی رەبیعە كۆنتڕۆڵ كراوە لەلایەن پێشمەرگە و رێگای ئاسكی مووسڵیش بە تەواوی بەدەست پێشمەرگەوەیە، ناچارن تەنیا لاڕێیەك بەكاربێنن بۆ هاتوچۆ".
جگە لە شنگال و حەویجە و رەشاد و چەند گوندێكی ئەو دوو قەزایە، پێشمەرگە تەواوی ناوچە كوردستانییەكانی لە دەست چەكدارانی داعش وەرگرتووەتەوە.
فێڵی نوێی داعش لە كەركووك
عەمید سەرحەد قادر، بەڕێوەبەری پۆلیسی قەزا و ناحیەكانی كەركووك، زانیاری نوێ لەسەر چەكدارانی داعش لە سنووری كەركووك باسدەكات و دەڵێ "سەرەتا داعش پەلاماری هەر ناوچەیەكیان بدایە زۆر بە بەهێزی دەهاتن، بەڵام ئێستا لە 20 هێرشی گەورە بۆ سەر كەركووك و دەوروبەری تێكشكاون، ئێستا ئەوان لە حاڵەتی بەرگریدان".
عەمید سەرحەد هەروەها گوتی "داعش لەم ناوچەیە بەرپرسیارێتی تەنیا بە بیانییەكان دەدا، ئێستا زۆربەی بیانییەكان لەم ناوچەیە نەماون و رۆیشتوون، داعشە كوردەكانیش بەشێكی زۆریان رۆیشتوون، بۆیە بۆ یەكەمینجار بەرپرسیارێتی ناوچەكانیان داوەتەوە بە خەڵكی ناوچەكە و پێیانگوتوون شەڕی كورد و حەشدی شەعبی بكەن بۆ ئەوەی تاڵانتان نەكەن". گوتیشی "دڵنیاین كە لاواز بوون، بەڵام هێشتا نابێ فەرامۆشیان بكەین و ئەوانە مەترسیدارن".
8/4/2015
مەسعود بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان، پرسەنامەیەك بەبۆنەی كۆچی دواییكردنی محەممەد بەحرلعلوم ئاراستەی گەلی عێراق و خانەوادەكەی دەكات.
بارزانی لە پرسەنامەكەیدا نووسیویەتی:" خوالێخۆشبوو خەباتكارێكی گەورە و یەكێك بوو لە سەركردەكانی بزووتنەوەی نیشتیمانیی عێراق، دۆستێكی بەئەمەكی گەلی كوردستان بوو. بۆ منیش، بەم كۆچە، برایەكی گەورەم لەدەستدا كە هەردەم پشتیوانمان بوو. ئێمە، ئەمڕۆ مرۆڤێكی مەزن لەدەستدەدەین كە بۆشاییەكی دیار دەخاتە گۆڕەپانی نیشتیمانییەوە".
دەقی پرسەنامەكەی بارزانی:
بەناوی خوای بەخشندە و میهرەبان
بە داخ و پەژاریەكی زۆرەوە هەواڵی كۆچی دوایی زانای گەورە محەمەدبەحرلعلوم – مان پێ گەیشت. خوالێخۆشبوو خەباتكارێكی گەورە و یەكێك بوولە سەركردەكانی بزووتنەوەی نیشتیمانیی عێراق و دۆستێكی بەئەمەكیگەلی كوردستان بوو.بۆ منیش، بەم كۆچە، برایەكی گەورەم لەدەست دا كەهەردەم پشتیوانمان بوو. ئێمە، ئەمڕۆ مرۆڤێكی مەزن لەدەست دەدەین كەبۆشاییەكی دیار دەخاتە گۆڕەپانی نیشتیمانییەوە.
لەم كۆستە بەئازارەدا، هاوخەمیی خۆمان ئاراستەی گەلی عێراق و لە ڕێگەیبرای بەڕێز د.ئیبراهیم بەحرلعلوم، پرسە و سەرەخۆشی ئاراستەی خانەوادەیكۆچكردوو دەكەین.
خوای گەورە كۆچكردوو بخاتە بەر دلۆڤانیی خۆی و بەبەهەشتی بەرینی شادبكات، ئۆقرەیی و ئارامیش بەهەمووان ببەخشێت.
إنا للە وإنا الیە راجعون
مسعود بارزانی
سەرۆكی هەرێمی كوردستان
٧ـی٤ـی٢٠١٥
سهرچاوه ئهمنییهكانی ئێران ئێوارهی دوێنێ دووشهممه ڕایانگهیاند: ” لانی كهم 8 سهربازی پاسهوانی سنور كوژراون، له هێرشێكدا كه له ڕۆژههڵاتی وڵات و له نزیك سنورهكانی پاكستان ئهنجام درا”.
“عهلی ئهسغهر میر شكاری” یاریدهدهری پارێزگاری پارێزگای”سیستان و بلوچستان” له لێدوانێكدا بۆ ئاژانسی”ئێرنا” گوتی: “هێزهكانی پاسهوانی سنور، له ناوچهی نگور، لهسهر سنوری پاكستان لهگهڵ چهند تیرۆریستێكدا پێكدا ههڵپژان كه له خاكی پاكستانهوه هاتبوونه ناو وڵاتهوه”.
ههروهها گوتی: “بهلایهنی كهمهوه 8 سهرباز كوژران و، تیرۆریستهكانیش بهرهو ناوخاكی پاكستان پاشهكشهیان كرد”.
ئهو بهرپرسه ئێرانییه، داوای لهحكوومهتی پاكستان كرد، دهست پێشخهری بكات بۆ دهستگیركردنی تیرۆریستهكان و ڕادهستكردنیان بهئێران. ههروهها داوای كرد ئهو وڵاته ڕێگه نهدات بهوهی خاكهكهی ببێته لانكهی تیرۆریستهكان و تیایدا بحهوێنهوه و هاتۆچۆ بكهن”.
شیاوی باسه، ههر ئهمڕۆ فهرماندهیی “قودس”ی سوپای پاسدارانیش لهناوبردنی گرووپێكی تری تیرۆریستی ڕاگهیاند.
basnews
7/4/2015
بەرپرسێكی كوردی ڕۆژئاوای كوردستان ئاشكرای كردووە، ئەو 300 هاووڵاتییە كوردەی شاری عەفرین كە لە لایەن گرووپێكی توندڕەوی ئیسلامییەوە ڕفێنرابوون، ئازاد كراون.
“نەواف خەلیل”، گوتەبێژ بە ناوی پارتی یەكێتی دێموكراتی كوردی لە ئەورووپا بە ئاژانسی (ڕۆیتەرز)ی ڕاگەیاندووە، گرووپە ئیسلامییە توندڕەوەكان ئەو 300 هاووڵاتییە كوردەی خەڵكی عەفرینیان ئازاد كردووە كە بەیانی ئەمڕۆ ڕفاندبوویان.
پێشتر (باسنیوز) لە زاری چەند سەرچاوەیەكەوە بڵاوی كردەوە كە بەیانی ئەمڕۆ دووشەممە 2015-04-06، زیاتر لە 300 هاووڵاتیی كورد لە لایەن گرووپی (سوپای ئیسلام)ەوە ڕفێنراون و لە نێویاندا ژنان و منداڵان بوونیان هەیە و كە لە نێو 6 پاسدا بوون و بەرەو شارەكانی (حەلەب و دیمەشق) لە ڕێگادا بوون. گرووپەكە دوای دەستگیر كردنی هاووڵاتییەكان، ژنان و منداڵانی ئازاد كردووە، بەڵام گەنجان و پیاوانی بۆ دەستەی شەرعیی گرووپە چەكدارییەكە لە شارۆچكەی (ئەلدانا)ی سنووری پارێزگای ئیدلب گواستبووەوە و مەرجی ئازاد كردنی چەند چەكدارێكی گیراوی خۆی، لە بەرانبەر ئازاد كردنی ئەو هاووڵاتییانە، بۆ بەرپرسانی كوردی شاری عەفرین دانابوو.
basnews
7/4/2015
دوێنێ دووشەممە لە رۆژئاوای کوردستان، خانمە هونەرمەندی کورد ڤیان پەیمان لە شەڕی دژی چەکدارانی رێکخراوی داعش شەهیدبوو.
رۆژنامەنووس عەونی تەلاوی، کە خەڵکی رۆژئاوای کوردستانەو لە شاری هەولێر دادەنیشێت، بە رووداوی راگەیاند، "ئەمڕۆ خانمە هونەرمەندی کورد، ڤیان پەیمان لە جەنگی دژی چەکدارانی داعش، لە ناوچەی سەرێ کانی رۆژئاوای کوردستان شەهیدبوو".
تەلاوی گوتیشی:" ئەم خانمە هونەرمەندە بەشداری لە چەندین پێكدادانی دژ بە چەكدارانی داعشدا کردووە، تەنانەت لە رزگارکردنی کۆبانێش بەشداریکردووە و لە ریزی شەڕڤانانی YPJ جەنگاوە". ڤیان پەیمان خەڵكی رۆژئاوای كوردستانە و چەندین گۆرانی نەتەوایەتی بڵاوكردوونەتەوە.
7/4/2015
ئەمیری كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان رایدەگەیێنێت، هەڵسوکەوتەکانی داعش پێچەوانەی (لا الە الا اللە)یە، دەشڵێت "گومانی تێدانییە داعش کۆمەڵێکی موسڵمان و ئیسلامین، بەڵام لەو کاتەی لەگەڵ کۆمەڵێک رووبەڕوو دەبینەوە كە زوڵممان لێدەکات، موسڵمان بن یان نا، یەک حوکمی هەیە، ئەویش هەرکەسێک دەستدرێژی کردە سەرتان، بەرپەرچی دەستدرێژییەکەی بدەنەوە بەهەمان شێوە".
عەلی باپیر، ئەمیری كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان، لەکاتی بەشداریکردنی لە بەرنامەی رووداوی ئەمڕۆی رادیۆ و تەلەڤزیۆنی رووداو، لەباری پرسی داعش، بەشداریکردنی پێشمەرگە لە کۆنترۆڵکردنەوەی موسڵ و پرۆژەی دەستووی هەرێمی کوردستانەوە بۆچوونی خۆی خستەڕوو.
سەبارەت بە داعش عەلی باپیر گوتی:" ئەوە ئسلام نییە کە داعش نوێنەرایەتی دەکات و بانگەشەی بۆ دەکات، ئەو ئاڵایەی داعش هەڵیکردووە، بەڵێ لەسەری نووسراوە لا الە الا اللە، بەڵام هەڵسوکەوتەکانی داعش پێچەوانەی (لا الە الا اللە)یە "، دەشڵێت "ئەو مۆرەی بەکاریدەهێنن مۆری پێغەمەبەر (د.خ)، پەیامی پێغەمبەری خودا پێچەوانەی هەڵسوکەوتەکانی ئەو رێکخراوەیە، پێغەمبەر خۆی و پەیام و بەرنامەکەی مایەی رەحمەت و ئاسوودەیی و بەختەوەرییە بۆ هەموو جیهان، نەک بەتەنیا بۆ موسڵمانان".
سەبارەت بەوەی داعش لە کام ریز هەژماردەکرێت، موسڵمان یان کافر، جەنگ لە بەرامبەریان واجبە یاخود نا؟ ئەمیری كۆمەڵی ئیسلامی گوتی:" گومان لەوەدانییە داعش کۆمەڵێکی موسڵمان و ئیسلامین".
گوتیشی: "بەڵام لەو کاتەی لەگەڵ کۆمەڵێک رووبەڕوو دەبینەوەو زوڵممان لێدەکات، موسڵمان بن یان نا، یەک حوکمی هەیە، ئەویش هەرکەسێک دەستدرێژی کردە سەرتان، بەرپەرچی دەستدرێژییەکەی بدەنەوە بەهەمانشێوە، خودا دەفەرمووێت، نە زوڵم بکەن نە زوڵمیش قبووڵ بکەن، دەشفەرموێت لەپێناوی خودا جەنگ بکەن لەدژی ئەوانەی شەڕتان پێ دەفرۆشن".
لەبارەی بەشداریکردنی پێشمەرگە لە کۆنترۆڵکردنەوەی ناوچەکانی دەرەوەی هەرێمی کوردستان و موسڵ، كە تەوەرێكی دیكەی بەرنامەكە بوو، عەلی باپیر گوتی:" پێویستە بەشداریکردنی پێشمەرگە لە ناوچەکانی دەرەوەی جوگرافیای کوردستان مەرجداربێت"، پێشی وابوو:" بەبێ بەرامبەرێکی زۆر باش، کە قازانجی خەڵکی هەرێمی کوردستانی تێدابێت، نەخێر، بۆ نموونە ئەگەر گفت و بەڵێنێک هەبێت بۆ ئەو ناوچانەی پێیان دەگوترێت ناوچە جێناکۆکەکان، ئەگەر یەکالاببنەوە بە کەرکووکیشەوە، ئەو کاتە هێزی پێشمەرگەی ئێمە ئەگەر لە دەرەوەی هەرێمی کوردستان شەڕبکات و شەهیدبێت و برینداربێت، هەستناکات هەوڵەکانی بە فیڕۆچووە".
لە بارەی بۆچوونی كۆمەڵی ئیسلامی لە سەر پرۆژەی دەستووری هەرێمی کوردستان، ئەمیری کۆمەڵ گوتی: "زۆر بە پێویستی دەزانم هەرچی زووترە پرۆژەی دەستووری هەرێمی کوردستان قسەی کۆتایی لەسەر بکەین و لەسەری رێکبکەوین، لە پەرلەمانیشدا قسەی لەسەربکرێت و لایەنە سیاسییەکان لەسەری رێکبکەون، دواتر بدرێتە راپرسی گشتی".
7/4/2015
لەکاتی بەشداریکردنی لە بەرنامەی رووداوی ئەمڕۆی رادیۆ و تەلەفزیۆنی رووداو، لەبارەی کۆبوونەوەی سەرۆکایەتی پەرلەمانی کوردستان لەگەڵ سەرۆکی هەرێمی کوردستان، فەخرەدین قادر، سکرتێری پەرلەمان گوتی:" لەگەڵ سەرۆکی هەرێمی کوردستان گفتوگۆمان لەبارەی دوو تەوەر کرد کە بریتیبوون لە پرسی دەستوور و هەموارکردنەوەی یاسای سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان".
سکرتێری پەرلەمان ئاماژەی بەوەدا، مەسعود بارزانی پێیگووتوون:" چیدی قبووڵناکەم ماوەکەم بۆ سەرۆکایەتی هەرێم درێژبکرێتەوە، ئەوەی رابردووش نیگەرانیکردم لە درێژکرندەوەی ماوەکەم و مێژووم ناخەمە ژێر پرسیارەوە".
سکرتێری پەرلەمانی کوردستان باسی ئەوەشیکرد:" سەرۆکایەتی پەرلەمان سەردانی سەرکردەی هەموو حیزبەکان دەکات لەسەر پرسی دەستوور بۆ ئەوەی سازانی نیشتمانی لەسەربکرێت و نابێ چیدی هەرێمی کوردستان بێ دەستووربیت".
لەبارەی پرسی یاسای سەرۆکایەتی هەرێمی كوردستانیش فەخرەدین قادر گوتی: "دەبێ یاسای سەرۆکایەتی هەموواربکرێتەوە، هیچ کەسێکیش وەک هێڵی سوور قسەی لەسەر نەکراوە و دەبێ هەموومان بە دیدگایەکی تازەوە لە ئایندەی کوردستان بڕوانین، ئەگەر وانەکەین ئەوە لە 2015 یشدا نابینە خاوەنی دەستوور".
6/4/2015
گوتەبێژی لیژنەی نێودەوڵەتی بۆ خاچی سوور رایدەگەیێنێت، رەزامەندیان لە هاوپەیمانی عەرەبی وەرگرتووە بۆ گەیاندنی یارمەتییە پزیشكییەكان و چوونی كارمەندانی فریاگوزاری، بۆ بەهاناوەچوونی لێقەوماوانی یەمەن.
سیتارا جبین، گوتەبێژ بەناوی لیژنەی نێودەوڵەتی بۆ خاچی سوور، ئەمڕۆ یەكشەممە 5ی نیسانی 2015 رایگەیاند:" رەزامەندیمان بۆ گەیاندنی دوو فڕۆكە بەدەستهێنا، یەكێكیان پێداویستی پزیشكی، ئەوەی دیكەشیان كارمەندانی فریاگوزاری لەخۆدەگرێت بۆ یەمەن".
جبین، هیواخوازە ئەو دوو فڕۆكەیە رۆژی دووشەممە 6ی نیسان بگەنە سەنعای پایتەخی یەمەن. خاچی سوور ماوەی هەفتەیەك دەبێت لە دانوستاندنە لەگەڵ هاوپەیمانی عەرەبی بە سەركردایەتی سعودیە دژ بە حوسییەكان، بۆ ئەوەی رەزامەندی گەیاندنی یارمەتی پزیشكی بۆ لێقەوماوانی ئەو وڵاتە بەدەستبهێنێت.
6/4/2015
بەپێی ئامارەكانی وەزارەتی كار و كاروباری كۆمەڵایەتی لە ساڵی 2013 دا رێژەی بێكاری لە سەدا7 بووە، بەڵام قەیرانە دارییەكانی ئەم دوایانە و هاتنی ئاوارەكان رێژەی بێكاری بەرزکردووەتەوە بۆ لەسەدا 21.
وەستانی پرۆژەكان لە هەرێمی كوردستاندا وایكردوە نزیكەی 700 هەزار كەس كارەكانیان لە دەست بدەن، چونكە هەندێك لە سەرمایەداران و وەبەرهێنەران پارەكانیان لەپرۆژەكان كشاندوەتەوە.
ئەگەرچی پەرلەمانی كوردستان گلەیی لە وەزاەتی پلاندانان هەیە كە ئاماری بێكاریان نەداوەتە پەرلەمانتاران، بەڵام پەرلەمانی كوردستان رێگەچارەی بۆ رووبەروبونەوەی بێكاری پێیە.
تەنیا لە سالی 2014 دا بەگوتەی یەكێتی بەڵێندەران 250 بەڵێندەر مایەپوچ بوون. لەنێو كەرتی تایبەتیشدا 200 هەزار خاوەنكار كارەكانیان لە دەستداوە و گەڕاونەتەوە ماڵەوە.
6/4/2015
رۆژی دووی نیسان دوای سێزدە ساڵ لە ماراتۆنی دیپلۆماسی و گفتوگۆ، ئێران و وڵاتانی 5+1 لەسەر پرۆگرامی ئەتۆمی رێککەوتن. هەریەک لە باراک ئۆباما سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا و حەسەن رۆحانی سەرۆککۆماری ئێرانیش رێککەوتنەکەیان بە باش وەسفکرد.
راپۆرتی دەزگا هەواڵگرییەکان ئاماژەیان بەوە کردووە، کە ئێران دوو بۆ سێ مانگی مابوو بۆ ئەوەی بۆمبێکی ئەتۆمی دروست بکات، بۆیە رۆژئاوا بە ناچاری لەگەڵ ئێران رێکەوت. هاوکات ئابووری ئێران پێویستی بە هەناسەیەکی نوێ هەیە، ئەمەش هۆکارێکی سەرەکی بوو تاوەکو تاران بچێتە سەرمێزی گفتوگۆ.
ئۆباما لە گوتاری هەفتانەیدا بە ئەمریکییەکانی راگەیاند، تەنیا سێ بژاردە لە بەردەستمان هەبوو: جەنگ یاخود دانوستاندن، بژاردەی سێیەمیش بریتیبوو لە بەردەوامبوونی سزاکان، کە ئەوکات ئێران بەردەوام دەبوو لە پەرەپێدانی پرۆگرامی ئەتۆمی و دواتریش چەکی ئەتۆمی دروستدەکرد، بەڵام ئەمە تەنیا رێگایەک بوو بۆئەوەی چەکی ئەتۆمی دروستنەکات.
رێککەوتنی نێوان ئێران و وڵاتانی 5+1
- بۆ ماوەی 25 ساڵە
- بۆ ماوەی 10 ساڵ ئێران ژمارەی سێنتەرفیوژەکانی لە 19 هەزارەوە کەمدەکاتەوە بۆ 6104 سێنتەرفیوژ.
- ماوەی 15 ساڵ ئێران نابێت ئاستی پیتاندنی یۆرانیۆم لە 3.75% زیاتر بێت.
- ئێران مادەی یۆرانیۆمی پیتێندراو کە یەک تۆن دەبێت، 300 کلیۆی بۆ ماوەی 15 ساڵ ئاستی پیتاندنی کەمبکاتەوە بۆ 3.75%
- ماوەی دروستکردنی یەک بۆمبی ئەتۆمی: لەم قۆناغەدا ئێران دەتوانێت لە ماوەی 2-3 مانگ بۆمبێکی ئەتۆمی دروست بکات، بەڵام بەپێی رێککەوتنەکە نابێت ئێران تاوەکو 10ساڵی دیکە هیچ هەنگاوێک بە مەبەستی دروستکردنی چەکی ئەتۆمی بنێت.
- پیتاندنی یۆرانیۆم: ئێران بۆی هەیە تەنیا لە وێستگەی ئەتۆمی نەتەنز یۆرانیۆم بپیتێنێت.
- دەبێت ئاژانسی وزەی ئەتۆمی جیهانی بەشێوەیەکی رێکخراو بەپێی خشتەی زەمەنی وێستگەکانی ئەتۆمی و ناوەندەکانی لێکۆڵینەوە و ناوەندەکانی بەرهەمهێنانی یۆرانیۆمی خاو، هەروەها هەر شوێنێک کە گومانی لێبکرێت، بپشکنێت.
- نابێت ئێران هیچ وێستگەیەکی نهێنی دروستبکات.
سزاکان
- هەرکاتێک ئێران پابەندبوو بەو خاڵانەوە سزاکانی سەر ئێران هەڵدەگیرێت.
- هەموو ئەو سزایانەی بەهۆی وێستگە ئەتۆمییەکانی ئێران، ئەمریکا و یەکێتی ئەوروپا بەسەر ئێراندا سەپاندوویانە دەبێت هەڵبگیرێت.
- هەموو ئەو بڕیارانەی لە ئەنجوومەنی ئاسایش بۆ سەپاندنی سزای ئابووری و دارایی دەرکراون دەبێت هەڵبگیرێن.
گرنگترین وێستگە ئەتۆمییەکانی ئێران، کە تێیدا چالاکی ئەتۆمی ئەنجامدەدرێن
1- وێستگەی ئەتۆمی ئەسفەهان:
وێستگەیەکی زۆر گرنگە، چونکە لێرەدا کێکی زەرد دروستدەکرێت، لە دەزگاکانی هەواڵگری کێکی زەرد بەو مادە یۆرانیۆمە دەگوترێت، کە بۆمبی ئەتۆمی بەکاردێت، واتا ئاستی پیتاندنی یۆرانیۆم 90% . هەروەها وێستگەی ئەتۆمی ئەسفەهان مادەی پێویست بۆ وێستگەکانی دیکە دروستدەکات.
2- وێستگەی ئەراک:
ئەم وێستگە ئەتۆمییە دەکەوێتە نزیک شاری ئەراک. چالاکی ئەتۆمی ئەراک بریتییە لە کارکردن لەسەر ئاوی قورس. لە ئەراک مادەی پلۆتۆنیۆم بەرهەمدەهێنرێت، کە بۆ چەکی ئەتۆمی بەکاردێت. بۆیە زۆرترین قسە لەسەر ئەم وێستگەیە کراوە.
3- وێستگەی بوشەهر:
وێستگەی ئەتۆمی بەرهەمهێنانی کارەباییە. لەم وێستەگەیەدا جگە لە بەرهەمهێنانی کارەبا، یۆرانیۆمیش دەپیتێندرێت، بۆیە ئەگەر ئاستی پیتاندنی یۆرانیۆم بگاتە 90% دەتوانرێت بۆ چەکی ئەتۆمی بەکاربهێنرێت.
4- وێستگەی نەتەنز:
گەوەرەترین وێستگەی پیتاندنی یۆرانیۆمە. ئامێری سێنتەرفیوژ بەکاردەهێنرێت بۆ پیتاندنی یۆرانیۆم. دەتوانێت پەنجا هەزار ئامێر بەکار بهێنرێت، بەڵام ئێستا تەنیا8 هەزار سێنتەرفیوژ کاردەکات، دەتوانرێت لەم وێستگەیەدا ئاستی یۆرانیۆم بەرزبکرێتەوە بۆ 90% ، ئەمەش ئەو ئاستەیە، کە چەکی ئەتۆمی پێ دروستدەکرێت.
5- وێستگەی فۆردۆ لە قوم:
وێستگەیەکی دیکەی پیتاندنی یۆرانیۆمە. ئاستی پیتاندنی یۆرانیۆم 20%. بەگوتەی ئێران، بۆ مەبەستی زانستی و پزیشکی بەکاردەهێنرێت، بەڵام دەتوانرێت ئەم ئاستە بەرزبکرێتەوە بۆ 90% واتا ئاستی پێویست بۆ دروستکردنی چەکی ئەتۆمی.
ناوەندەکانی بەرهەمهێنانی یۆرانیۆمی خاو یاخود کانکا یۆرانیۆم:
لەم سێ شوێنە هیچ لێکۆڵینەوەیەک لەسەر یۆرانیۆم ئەنجامنادرێت، تەنیا وەکو مادەی خام بەرەهەمدەهێنرێت.
١- ساغەند
٢- یەزد
٣-گەچین
ناوەندەکانی لێکۆڵینەوەی ئەتۆمی ئێران:
ئەم ناوەندانە بۆ لێکۆڵینەوەی زانستی کار لەسەر یۆرانیۆم و ئاوی قورس و پلۆتۆنیۆم دەکەن.
- تاران
- رامسەر
- بۆناب
rudaw
5/4/2015
ئەنجوومەنی ئاسایش تاوتوێی پڕۆژە بڕیارێکی تایبەت بە رەوشی یەمەن دەکات. رەشنووسی پرۆژەکە لە لایەن رووسیاوە ئامادەکراوە، بەپێی سەرچاوەیەکی دیپلۆماسی لە نەتەوە یەکگرتووەکان ناوەڕۆکی پرۆژەکە ئەوەیە کە دەبێت ئاگربەست رابگەیەنرێت، تاوەکو بتوانرێت هاوکاری مرۆیی بگەیێنرێتە ئاوارە و لێقەوماوەکانی جەنگ.
ئەلێکس زایسیف لە نەتەوە یەکگرتووەکان رایگەیاند، کەوا ئامانجی بڕیارەکە ئاگربەستێکی مرۆییە کە هێرشە ئاسمانییەکان لە چەند ناوچەیەک رابگیرێت تاوەکو هاوکاریی مرۆیی بگەیێندرێتە هەندێک ناوچە.
لە بەرامبەردا ئەندامانی ئەنجوومەنی هاریکاری کەنداو پڕۆژە بڕیارێکیان ئامادە کردووە، پرۆژەکەی کەنداو بۆ قەدەغەکردنی هاوکاری سەربازی حوسییەکانە.
مۆسکۆ دژی ئەم دەستپێشخەرییەیەو لەبری ئەوە داوا دەکات، گەیاندنی چەک و هاوکاری سەربازی بۆ هەموو لایەنەکانی یەمەن قەدەغە بکرێت، نەک تەنیا لە حوسییەکان قەدەغە بکرێت.
دەستپێشخەرییەکەی رووسیا لە کاتێکدایە کە نەتەوە یەکگرتووەکان رایگەیاند، فڕۆکە جەنگییەکانی سعودیەو هاوپەیمانەکانی کەمپێکی ئاوارەکانی کردووەتە ئامانج.
5/4/2015
بڕیارێكی وهزارهتی ناوخۆی حكومهتی ههرێمی كوردستان، هاتنی گهشتیار و كارساز و كرێكارانی رۆژههڵاتی كوردستان و ئێران له رێگهی سنوورهكانی باشووری كوردستانهوه سنووردار دهكات، بهشێوهیهك ههر كهس دهتوانێت بۆ چوار جار له ساڵێكدا له سنوورهكانی باشووری كوردستان دهربازبێت و بۆ ماوهی پازده رۆژ بمێنێتهوه.
بڕیارهكهی وهزارهتی ناخۆ له كاتیكدایه كه ژمارهیهكی زۆر له كوردانی رۆژههڵات له باشووری كوردستان کاردەکەن، به پێی بڕیارهكه ههر كهسێك ههڵگری كارتی نیشتهجێبوونی نیشینگه و پاسپۆرت نهبێت له باشووری كوردستان، ناتوانێت له چوار جار زیاتر سهردانی باشووری كوردستان بكات له ساڵێكدا.
له بارهی سەردانکردن و مانەوەی گەشتیارانی رۆأهەڵاتی کوردستان و ئێران لە رابردوودا، بهڕێوبهری شارهدێی حاجی ئۆمهران دهڵێت: " پیشتر سهرجهم ئهو كهسانهی دهگهیشتنه سنووری نێودهوڵهتی حاجی ئۆمهران، به بێ بوونی ڤیزه و هیچ باجێك دهیان توانی سهردانی باشووری كوردستان بكهن و بۆ ماوهی پازده رۆژ بمێننهوه، له كاتی مانهوهی زیاتریشیان به وهرگرتنی پشگیری یهكێك له بنكهكانی نیشینگه و پاسپۆرت دهیان توانی كاتی مانهوه درێژ بكهنهوه."
4/4/2015
جیاواز لە ئاهەنگەكانی ساڵانی رابردوو، لە نەورۆزی ئەمساڵدا لە ئامەد زۆرترین ئاڵای كوردستان بینران، بەڵام هەڵدانی ئاڵای كوردستان لە نەورۆزی ئامەد بێ باج نەبوو، 10 كەس بەهۆی ئەو ئاڵایەوە لەلایەن لایەنگرانی پارتی كرێكارانی كوردستانەوە لێیان درا.
ئاهەنگی نەورۆزی ئامەد بە بەشداریی زۆرتر لە ملیۆنێك كەس بەڕێوەچوو، لەوێ پەیامی عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رێبەری بەندكراوی پارتی كرێكارانی كوردستان خوێندرایەوە، هەروەها زۆرتر لە 250 كەناڵی راگەیاندن رووماڵی ئاهەنگەكەیان كرد.
لە كوردستان چەند بەرپرسێكی كورد داوەتی ئاهەنگەكە كرابوون، هەروەها یەكێتی قوتابیانی كوردستان لەلایەن تەڤگەری گەنجانی كوردستانەوە بۆ ئاهەنگەكە داوەتكرابوون.
شەریف فەتاح، ئەندامی سكرتاریەتی یەكێتی قوتابیانی كوردستان كە لەگەڵ دوو هاوڕێی دیكەی لە سكرتاریەتی قوتابیان و چەند گەنجێكی دیكەی باشووری كوردستان بەشدارییان لەو ئاهەنگەدا كردبوو، بە (رووداو)ی گوت "3500 ئاڵای كوردستانمان بە قەبارەی مەتر و نیو، لەگەڵ ئاڵایەك كە درێژییەكەی 60 مەتر بوو، بۆ ئەو ئاهەنگە ئامادە كرد، بەڵام بۆ ئەوەی لەسەر سنوور لەلایەن توركیاوە كێشەمان بۆ دروست نەبێت، ئاڵاكانمان بە قاچاخ گەیاندە ئامەد".
شەریف فەتاح باسی چۆنیەتی دەربازكرنی ئەو ئاڵایانە دەكات و دەڵێت "بەڕاستی زۆر سەخت بوو، بەڵام بە هاوكاریی عەبدولوەهاب عەلی لە ئاسایشی ئیبراهیم خەلیل، توانیمان بەڕێگای چەند ئۆتۆمبێلێك بە قاچاخ ئاڵاكان دەربازی باكووری كوردستان بكەین، پاشان كە گەیشتنە شاری ئامەد، لەگەڵ هاوڕێیانی تەڤگەرا جوانێن كوردستان، خۆمان ئامادەكرد بۆ ئاهەنگەكە".
تەڤگەرا جوانێن كوردستان، لە 2013 لە باكووری كوردستان دامەزراوە، ئێستا لە حەوت شاری باكووری كوردستان ئۆفیسیان هەیە. 350 گەنجی ئەو تەڤگەرە و نزیكەی 30 گەنجی باشووری كوردستان، پێكەوە بەشدارییان لە ئاهەنگی نەورۆزدا كرد و ئاڵای كوردستانیان بەرز كردەوە.
شەریف فەتاح دەڵێت "ئەو رۆژە ئێمە بە رێپێیوان بە درێژیی 8 كیلۆمەتر بەرەو گۆڕەپانی ئاهەنگەكە رۆیشتین، لە رێگادا بە هەزاران كوردی باكووری كوردستان چەپڵەیان بۆ لێداین و وێنەیان لەگەڵ دەگرتین و ئاڵای كوردستانیان ماچ دەكرد، بەڵام لایەنگرانی پەكەكە قسەی ناشیرینیان پێگوتین".
شەریف باسی رووداوەكانی ئاهەنگەكە دەكات و دەڵێت هەر بە گەیشتنیان بۆ گۆڕەپانی ئاهەنگەكە لەلایەن لایەنگرانی PKKەوە پەلاماردراون "بە داخەوە هەندێك لەلایەنگرانی پەكەكە قسەی ناشرینیان پێگوتین، دەیانگوت ئاڵای بارزانی و بە دەنگێكی بەرز دەیانگوت بژی ئاپۆ، هەر بەوەش نەوەستان و پەلاماری 10 لە هاوڕێیانی ئێمەیان دا و لێیان دان كە یەكێك لە پەلاماردراوەكان كچ بوو".
شەریف گوتی كە بۆ خەرجیی دروستكردنی ئەو ئاڵایانە، چەند كەسێك هاوكارییان كردوون و خۆشیان بەشێك لە پارەكەیان داوەو هەندێك پارەشیان هێشتا نەداوە.
سازان كەمال یەكێكی دیكەیە لە بەشداربووانی ئاهەنگی ئامەد، ئەو باسی گرنگیی ئاهەنگەكەی كرد و گوتی "ئاهەنگی ئامەد بووەتە ئاهەنگێكی تایبەت بۆ هەموو كورد، چونكە ساڵ بە ساڵ ژمارەی بەشداربووان زیاتر دەبن و كوردی هەرچوار پارچەكە بەشداری دەكەن".
كەمال باسی رێكخستنی ئەو ئاهەنگەی كرد و گوتی "ئەو ئاهەنگە لەلایەن لایەنگرانی پەكەكەوە لە باكووری كوردستان رێكدەخرێت، تەنیا ئەمساڵ نزیكەی 8000 لایەنگری پەكەكە بە جلی كوردی و وێنەی ئاپۆوە، ئاسایشی ئاهەنگەكەیان دەپاراست".
سازان كە ئەندامی پارتێكی باكووری كوردستانە، پێیوایە ئەگەر ئاهەنگە بە حیزبی نەكرێت، رەنگە ژمارەی بەشداربووان لە ساڵانی داهاتوودا بگاتە 3 ملیۆن كەس.
رووداو- دهۆك
4/4/2015
بەڕێوەبەرایەتی راگەیاندنی سەرۆکایەتی کۆماری تورکیا رۆژی سەردانەکەی رەجەب تەییب ئەردۆغانی بۆ ئێران ئاشکراکرد.
بەپێی راگەیێندراوێک لەو بەڕێوەبەرایەتییەوە، رۆژی 7-4-2015 رەجەب تەییب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا دەچێتە تاران بەمەبەستی کۆبوونەوە لەگەڵ سەرۆککۆمار و رابەری کۆماری ئیسلامی ئێران.
لەگەڵ هێرشە ئاسمانەییەکانی سعودییە بۆ سەر حوسییەکان لە یەمەن، ئەردۆغان پشتگیری بۆ ئەم هێرشانە دەربڕی و لە لێدوانێکدا گوتی "پێویستە ئێران چی هێزی هەیە لە یەمەن بیکێشێتەوە، پێویستە دەست لە عێراق و سووریاش بکێشێتەوە".
ئەم لێدوانەی ئەردۆغان پرسیاری ئەوەی بەدوای خۆیدا هێنا کە ئایا سەردانە چاوەڕێکراوەکەی بۆ ئێران ئەنجامدەدرێت یان دوادەخرێت. وەزارەتی دەرەوەی ئێران وەڵامی ئەو پرسیارەی دایەوە و گوتی کە هیچ گۆڕانکارییەک نییە لەو پلانەدا کە پێشتر بڕیاری لەسەر دراوە.
لەسەردانەکەی ئەردۆغاندا بۆ تاران کە ژمارەیەک وەزیری تورکیاش بەشداری لەگەڵدا دەکەن، دووەم کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی باڵای هەماهەنگی تورکیا و ئێران بەڕێوەدەچێت.
5/4/2015