سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان بەپێویستی دەزانێت، لەسەر ئاستی ناوخۆیی و نێودەوڵەتیدا، كار بۆ بە جینۆسایدناساندنی كارەساتی هەڵەبجە و كارەساتە تراژیدییەكانی تری گەلی كورد بكرێت.
بەپێی ڕاگەیاندراوێكی سەرۆكایەتیی پەرلەمانی كوردستان كە وێنەیەكی بۆ (باسنیوز) نێردراوە، ئەمڕۆ پێنجشەممە 17/9/2015، شاندێك لە پارێزەران و كۆمەڵەی قوربانییانی هەڵەبجە بە سەرۆكایەتیی “عەبدوڵڵا نەورۆڵی”، پارێزگاری هەڵەبجە، سەردانی پەرلەمانیان كرد و لەگەڵ سەرۆك و سكرتێری پەرلەمانی كوردستان كۆبوونەوە و پڕۆژەیاسایەكیان پێشكەش بە سەرۆكایەتیی پەرلەمان كرد، بۆ پاراستنی ماف و ئیمتیازی قوربانییانی چەكی كیمیاویی لە سەر ئاستی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی.
لە لایەن خۆشیەوە د.”یوسف محەمەد سادق”، سەرۆكی پەرلەمان، پشتیوانی لە پڕۆژە یاساكە كرد و ئاماژەی بەوەدا: “ئەمە سەرەتایەكی گرنگە بۆ بە نێودەوڵەتی كردنی تاوانەكانی بەعس و تیرۆرستان لە كوردستان”. گوتیشی: “پەرلەمان كار بۆ بە نێودەوڵەتی كردنی تاوان و كارەساتە تراژیدییەكانی گەلی كورد دەكات، لەم ڕووەشەوە پەرلەمانی كوردستان بۆ یەكەمینجار دوای داگیر كردنی شنگال، لەسەر تاوانی ڕفاندنی كچان و ژنانی ئێزدی، لە دادگای لاهای نێودەوڵەتی، داوای لە سەر ڕێكخراوی توندڕەوی داعش تۆمار كردووە”.
18/9/2015
ئەكادیمیای زمان و وێژەی فارسی، ڕەزامەندی لە سەر گوتنەوەی وانەی كوردی لە زانكۆی كوردستانی پارێزگای سنەی ڕۆژهەڵاتی كوردستان دەڕبری.
بەپێی زانیارییەكانی (باسنیوز)، ئاكادیمیای زمان و وێژەی فارسی، لە نامەیەكدا كە ئاراستەی زانكۆی كوردستانی كردووە، ئاماژەی بەوە داوە: “بە گوێرەی بڕگەیەكی پەسەند كراوی دوایین كۆبوونەوەی ئەنجومەنی باڵای شۆڕشی فەرهەنگی، سەبارەت بە خوێندنی بەشی كوردی لە پارێزگای سنە، زانكۆی كوردستان بۆی هەیە لە 2 بەشدا وانەی كوردی بكاتەوە”.
ماوەیەك لەمەوبەر، “حەسەن ڕۆحانی”، سەرۆك كۆماری ئیسلامیی ئێران، بڕیاری دا لە زانكۆی كوردستانی پارێزگای سنە، 2 وانەی كوردی بخوێندرێن، بۆیە دوای ڕەزامەندیی دەربرینەكەی ئاكادیمیای زمانی فارسی، ئەو بڕیارە دەكەوێتە بواری جێبەجێ كردنەوە.
18/9/2015
لهپاش ئهوهی چهند كهسایهتییهكی نزیك له دهستهڵاتهكهی “بهشار ئهسهد” داوای ئهنجامدانی كردهوهی خۆكوژییان كرد لهدژی هێزهكانی ئۆپۆزسیۆنی چهكداری ئهو وڵاته. بهشێوهی فهرمی ناوی یهكهم كهسی خۆكوژی سهربه “بهشار ئهسهد” ڕاگهیهنرا.
بهگوێرهی ههواڵهكان، یهكهم خۆكوژی سهربه ئهسهد ناوی” ئیهاب عهلی عهلی”یهو، كردهوهیهكی خۆكوژی لهدژی چهكدارهكانی داعش لهباكوری حهلهب ئهنجام داوه.
میدیاكانی سهربه حكوومهتی سوریا ئهو كردهوهیهیان به”قارهمانێتی” ناوبرد كه “لهخۆشهویستی نیشتیمان” ئهنجام دراوه.
لهبارهی یهكهم كردهوهی خۆكوژی هێزهكانی سوریاشهوه، باڵیۆزی پێشوی ئهو وڵاته لهئهردهن گوتی: ” كردهوهی خۆ كوژی تاقیكرایهوهو، گرنگی و كاریگهری خۆی سهلماند”.
“لیوا بههجهت سلێمان” بهشێوهیهكی ئاشكرا داوای ئهنجامدانی كردهوهی خۆكوژی كرد، لهكاتێكدا ئهوهیهكهم كردهوهی خۆكوژییه لهمێژوودا كه هێزێكی حكوومی ئهنجامی بدات.
شیاوی باسه لهمێژووی كردهوه تیرۆریستییهكاندا، ئهوهیهكهم جاره لایهنێكی حكومی بهشێوهیهكی فهرمی داوای ئهنجامدانی كردهوهی خۆكوژی بكات.
17/9/2015
سەرۆكی پەرلەمانی كۆماری ئیسلامیی لە دیدار لەگەڵ باڵیۆزی سووریا لە تاران لەسەر پێداگریی هەمەلایەنەی ئێران لە سووریا پێداگریی كردەوە.
“عەلی لاریجانی” لەو دیدارەدا گوتوویە: “دەبێ ئەو دەرفەتە بە رێبەرانی سووریا بدرێت هەتا بەسەر گیروگرفتە ناوخۆییەكان و تیرۆریستەكاندا سەربكەون.”
لە وڵاتی سووریا لە ماوەی زیاتر لە چوار ساڵی رابردوودا چەندین گرووپی چەكداری توندڕەوی وەك دەوڵتی ئیسلامی (داعش)، بەرەی ئەلنوسرە، سوپای ئیسلام، سوپای ئازادی سووریا و چەندین گرووپی دیكە سەربانهەڵداوە كە حكوومەتی سووریا و ئێران وشەی “تیرۆریست” بۆ هەموویان بەكار دەهێنن.
هەواڵدەریی ئیرنا لەم بارەوە بڵاوی كردووەتەوە كە عەلی لاریجانی لە دیداری خۆی لەگەڵ “عەدنان مەحموود” باڵیۆزی سووریا لە تاران ئاشكرای كردووە: “خەڵكی سووریا و حكوومەتەكەی هەمیشە قەدرزانی یارمەتی و پشتوانییەكانی ئێرانی دۆست و هاوپەیمان بوون.”
لە بەرانبەردا باڵیۆزی سووریاش گوتوویە: “پێگەی ئێران لە بەرانبەر پرسی ناوخۆی سووریا بۆ وڵاتەكەیان زۆر گرنگ و چارەنووسسازە.”
داكۆكی و پێداگریی دووبارەی تاران لە حكوومەتی بەشار ئەسەد دوای ئەوە هاتووەتە گۆڕێ كە حكوومەتی ئێران لە ماوەی چەند حەفتەی بەرێدا باسی لە پڕۆژەیەكی نوێ بۆ سەقامگیریی ئاشتی و كۆتایی هێنان بە پرسی ئاڵۆزی ناوخۆی سووریای كردووە و لەگەڵ بەرپرسانی نەتەوە یەكگرتووەكان ئەم پرسی هێناوەتە بەرباس.
پڕۆژەیەك كە بەرپرسانی سیاسیی ئێران هەتا ئێستە لە خستنەڕووی وردەكارییەكانی خۆیان بواردووە.
هاوكات لەگەڵ ئەم هەوڵ و هەڵوێستانەی ئێران، هاوپەیمانی سەرەكیی دیكەی سووریا، وڵاتی رووسیا لەلایەك سەرقاڵی دانوستان و دیالۆگە لەگەڵ وڵاتانی رۆژئاوایی دژبەری بەشار ئەسەدە و لەلایەكی دیكەشەوە بەپێی راپۆرت و بەڵگەكانی پێنتاگۆنی ئەمەریكا رووسیا بەمداوایانە دەستی داوەتە كردنەوەی بنكەی ئاسمانی و جموجۆڵی سەربازی لەناو خاكی سووریا و ئەمەش دژكردەوەی ئەمەریكا و رۆژئاوای لێكەوتووەتەوە.
هاوكات لەگەڵ ئەم پشتیوانیانەی ئێران “بەشار ئەسەد” سەركۆماری سووریاش لە گفتوگۆیەك لەگەڵ كەناڵێكی رووسی رایگەیاندووە پشتیوانیی سەربازی و دارایی ئێران گەرەنتیی مانەوەی ئێمەن.
17/9/2015
جێگری فەرماندەی سوپای پاسدارانی کۆماری ئیسلامی ئێران باسی لەوە کردووە، شەو و ڕۆژ جموجۆڵەکانی ئەمەریکا لە ناوچەکەدا لەژێر کۆنتڕۆڵ دایە و سوپای پاسداران دەتوانێ فڕۆکە جەنگییەکانی ئەو حکوومەتە بکاتە ئامانج.
“حوسێن سەلامی” جێگری فەرماندەی سوپای پاسدارانی کۆماری ئیسلامیی ئێران ئەوەشی خستووەتەڕوو، سەرجەم ناوەندەکانی وەکوو، دەزگای زانیاری، فڕۆکە بێ فڕۆکەوانەکان بە سەرجەم کەرەسە پێشکەتووەکانی هەواڵگرییەوە، جموجۆڵەکانی ئەمەریکایان لەژێر کۆنترۆڵ دایە.
ئەو فەرماندە سەربازییە گوتوویەتی: کەشتییە فڕۆکە هەڵگرەکانی ئەمەریکا لە کەنداو لەژێڕ چاودێریی مووشەکەکانی سوپای پاسدارانی کۆماری ئیسلامی ئێران دان.
سەلامی وێڕای هەڕەشە لە ئەمەریکا گوتوویەتی: لە هەر شوێنێکی ئاسمانی ئیران فڕۆکەکانی ئەمەریکا ببیندرێن ئەوە بە دڵنیاییەوە هێرشیان دەکرێتە سەر.
حوسێن سەلامی لە درێژەی لیداونەکەیدا باسی لەوەش کردووە، ئەمەریکا وا بیر دەکاتەوە تەنیا ئەوان توانای سەربازییان هەیە و بێخەبەر لەوەێ کە ئێران خاوەنی مووشەکەی بالیستیک و ئێس 300ــە.
ئەو فەرماندە سەربازییە لە کاتێکدا باسی لە مووشەکی جۆری ئێس ٣٠٠ کردووە کە هەتا ئێستە وڵاتی ڕووسیا ئامادە نەبووە ئەو مووشەکانە ڕادەستی ئێران بکات و دەستاودەست بەو حکوومەتە دەکات.
17/9/2015
ڕابهری باڵای شۆڕشی ئیسلامی ئێران هۆشداری توندی دایه “سوپای پاسداران” لهوهی ههندێك لایهن لهههوڵدان بۆ ئهوهی دزه بكهنه ناو دامهزراوهكانی بڕیار لهئێراندا. تاكو لهو ڕێگهیهوه بتوانن ڕهههندی ئایدۆلۆژی لهسیاسهتهكانی ئێران داڕنن.
خامنهیی دوێنێ لهوتارێكیدا سوپای پاسدارانی به”نیعمهتێكی خوایی” پێناسهكرد. لهدیداری فهرماندهكانی ئهو سوپایهدا گوتی: ” دزهكردنی ئابوری وئهمنی دوژمنان لهناو ئێراندا، مهسهلهیهكی مهترسیدارهو، كاریگهری وئاسهوارهكانیشی زۆر گهورهن. بهڵام دزهكرنی فهرههنگی و سیاسی زۆر لهوه مهترسیدارتره”.
هۆشداریشیدا لهوهی: ” دوژمنان لهههوڵدان بۆ ئهوهی دزهبكهنه ناو دامهزراوهكانی بڕیاردان له ئێراندا. ئهگهر ئهو پلانهیان سهربگرێت. ئهوا بهگوێرهی ئارهزووی زلهێزهكان سیاسهت و جوڵهكانی ئێران دادهڕێژرێنهوه”.
ههروهها گوتی: ” سڕینهوهی لایهنی ئایدۆلۆژی لهسیاسهتهكانی ئێران، یهكێكه له تهوهرهكانی پڕوپاگهندهی ڕۆژئاوا”.
پێداگریشی لهوه كرد كه:” بیروباوهڕ و ئایدۆلۆژیا، ڕێنمایی كاری یهكلاكهرهوهی ههموو ئاستهكانه.” گوتیشی: ” بهڵام دوژمنان دهیانهوێت ئێرانییهكان دهستبهرداری شۆڕشهكهیان ببن و، تواناكانیان لهدهست بدهن”.
17/9/2015
سەرکردەیەکی میلیشیاکانی حەشدی شەعبی ئاشکرای دەکات، کە میلیشیاکەیان بە نیازی ئەنجامدانی کودەتای سەربازیی و حکوومەتی عێراق دەڕووخێنێت.
بەپێی زانیارییەکان، کارکردن لەسەر پلانی ئەنجامدانی کودەتای سەربازی لەنێو سەرکردەکانی حەشدی شەعبی بەردەوامە، کە پێشتر لەگەڵ قاسم سولەیمانی، فەرماندەی سوپای قودسی ئێرانی لە شاری تارانی پایتەختی ئێران، لەسەری رێککەوتوون.
حەشدی شەعبی، بەو میلیشیایانە دەگوترێ، کە هاوینی 2014 و لەسەر داوای عەلی سیستانی، مەرجەعی باڵای شیعەکانی عێراق لە چەکدارە شیعەکان دروستکرا، بۆ رووبەڕووبوونەوەی مەترسییەکانی رێکخراوی دەوڵەتی ئیسلامی (داعش).
بەپێی ئەو زانیارییانەی، کە سەرکردەیەکی میلیشیای عەسایبی ئەهلی حەق، کە بەشێکە لە حەشدی شەعبی ئاشکرای کردووە، وادەی ئەنجامدانی کودەتاکە ”نزیک بووە“ و گرنگترین هۆکاریش بۆ هەرچی زووە ئەنجامدانی، سیاسەتی حەیدەر عەبادی، سەرۆک وەزیرانی ئێستایە، کە فەرمانی کرد بە تێپەڕاندنی یاسای پاسەوانی نیشتیمانیی، بەبێ گرنگیدان بە حەشدی شەعبی.
ئەو سەرکردەیە هەروەها ئاماژەی بەوەکردووە، کە رێکخراوی بەدر، باڵی سەربازیی ئەنجومەنی باڵای ئیسلامیی عێراق، کە هادی عامری، پەرلەمانتاری عێراق سەرۆکایەتیی دەکات، عامریی دەستنیشانکردووە بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆک وەزیران دوای ئەنجامدانی کودەتاکە و کۆدەنگیی زۆرینەی سەرکردەکانی حەشدی شەعبی، بەتایبەت نووری مالیکی، لەسەرە.
کۆبوونەوەکان بۆ ئەنجامدانی کودەتای سەربازیی لە عێراق، لە بەغدا و تاران ئەنجامدراون و تێیدا ”پلان بۆ رزگارکردنی عێراق“ دانراوە، وێڕای ئەوەش، سەرکردە دیارەکانی شیعە، میلیشیاکانی حەشدی شەعبی و لایەنی ئێرانی بە تایبەت قاسم سولەیمانی، لەگەڵ ئەوەن کە حەشدی شەعبی دەسەڵات بەدەستەوە بگرێت.
یەکێک لە هۆکارەکانی دیکە، بۆ ئەنجامدانی کودەتا دژی حکوومەتی عێراقی ئەوەیە، کە بە گوتەی سەرکردەکانی حەشدی شەعبی، ”ئەمریکا پشتگیریی تێپەڕاندنی یاسای پاسەوانی نیشتیمانیی دەکات و دەیەوێ هێزێکی سوننی بەهێز دژی شیعە دروست بکات، بۆ دەستبەسەرداگرتنی بەغدا و پارێزگاکانی دیکە“.
17/9/2015
ئەندامێکی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق ڕایدەگەیەنێت دیاریکردنی بودجەی2016 لەسەر هەمان بەندی بودجەی2015دەبێت و بڕیاریشە نێچیرڤان بارزانی و شاندێکی یاوەری بچنە بەغدا.
ئەشواق جاف ئەندامی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق بە (باسنیوز)ی ڕاگەیاند” ئێمە قسەمان لەگەڵ فازیل نەبی بریکاری وەزیری دارایی عێراق کرد لەسەر بودجەی 2016 گفتوگۆمان کرد،بریکاری وەزیری دارایی عێراق ڕایگەیاند” دیاریکردنی بودجەی 2016لەسەر هەمان بەندی2015دەبێت ڕاستیشە بودجەی عێراق کەمی کردوە”.
ئەشواق جاف گوتیشی” ئەمەش دڵخۆشکەرە چوونکە گفتوگۆ لەسەر بەندەکانی بودجە ناکرێت چوونکە ئەو بەندانە جێگیر کراون”.
ئەو ئەندامەی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق ئاشکراشی کرد: هێشتا بەغدا وەڵامی ئەو یاداشتەی هەولێری نەداوەتەوە کە پێش جەژنی ڕەمەزانی ئەمساڵ لە رێگەی رۆژ نوری شاوەیسەوە بۆ عەبادی نێردراوە،ئەوەشی ئاشکرا کرد لە کۆبوونەوەی سەرجەم سەرۆک کوتلەکان و حەیدەر عەبای سەرۆکی حکوومەتی عێراق لەسەر وەڵامی ئەو یاداشتانە پرسیارمان لە عەبای کرد بەڵام عەبادی وەڵامی داینەوە کە ئەو نایەوێت لە دەزگاکانی ڕاگەیاندنەوە قسەی لەسەر بکات ئەوشواق ئەوەشی بۆ ئەوە گێرایەوە پێدەچێت هەندێک لایەن هەبن دژی عەبادی و حکوومەتەکەی بن بۆیە لە ڕاگەیاندنەوە قسەی لەسەر ناکات.
لە بارەی چوونی شاندی حکوومەتی هەرێمی کوردستان ئەشواق گوتیشی ” بڕیارە شاندێک بە سەرۆکایەتی نێچیرڤان بارزانی سەردانی بەغدا بکات بەڵام دیار نیە کەی و چۆن و کێ لەگەڵ دەبێت دەگەنە بەغدا.
17/9/2015
بهگوێرهی ههواڵهكانی ئاژانسی”ئهعماق” كهله ڕێكخراوی تیرۆریستی داعشهوه نزیكه، سوپای ئیسرائیل بهجۆره چهكێكی نامۆ هێرشی كردۆته سهر بنكهیهكی ئهو گرووپه تیرۆریستییه.
ئاژانسهكه له ههواڵێكدا دهنوسێت: ” فڕۆكهیهكی ئیسرائیلی به چهكێكی نامۆ هێرشی كرده سهر بنكهیهكی دهوڵهتی ئیسلامی له باشوری ناوچهی شێخ زوێدی سینای میسر”.
ئاژانسهكه هیچ زانیارییهكی تری بڵاونهكردۆتهوه، بهڵام لهگرتهیهكی ڤیدیۆییدا وێنهیهی یهكێك لهو موشهكانهی بڵاوكردۆتهوه كه نهتهقیونهتهوه”.
تائێستا بهفهرمی سوپای ئیسرائیل بهشداری كردنی له هێرشهكان بۆ سهر داعش ڕانهگهیاندووه، سهبارهت بهم ههواڵهش هیچ لێدوانێكی فهرمی نهداوه.
16/9/2015
شاخهوان كاكهمین
بهڕێوهبهری كۆمپانیای دابهشكَردنی گاز له ئێران ئاماژه به بهرزبوونهوهی ڕێژهی ههناردهكردنی گاز بۆ عێراق دهكات و دهشڵێت ههناردهكردنهكه لهچوارچێوهی ڕێككهوتنێكی نێوان ههردوولا دایه.
له لێدوانێكی رۆژنامهوانیدا، ناسرسوجادی، بهرێوهبهری كۆمپانیای دابهشكردنی گاز له ئێران رایگهیاند” وڵاتی ئێران له ماوهی پێنج مانگدا 560 ملیۆن لتر گازی بۆ عیراق ههنارده كردوه، ئهوهشی رونكردووهتهوه كه ههنارده كردنی گاز بۆ عێراق له چوارچێوهی ئهو رێكهوتنهدایه كه له نێوان ههردوولادا ههیه.
بهرێوهبهری كۆمپانیای دابهشكردنی گازی ئێران، ئهوهشی خستووهته ڕوو كه ئێستا 35 ملیۆن مهتر سێجا رۆژانه گازی سروشتی ههناردهی عیراق دهكرێت، روونیشی كردهوه پێشتر 25 ملیۆن مهتر سێجا بوو.
16/9/2015
سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان، لە پێشوازی شاندێکی پەرلەمانی ئەڵمانیا، دەڵێت “لە ماوەی ڕابردوودا ئەڵمانیا هاوکاریی مرۆیی و سیاسی پێشکەش بە هەرێمی کوردستان کردووە، بەتایبەتیش پشتیوانیکردنمان لە شەڕی دژ بە تیرۆرو هاوکاریی ئاوارەکان، هیوادارین هەردوو پەرلەمانی ئەڵمانیا و کوردستان لەم قۆناغەشدا هەماهەنگ بن بۆ دۆزینەوەی چارەسەریی گرفتە جیاوازەکان کە ڕووی لە ناوچەکە کردووە.”
ئەمرۆ چوارشەممە (16/9/2015) شاندێکی فراکسیۆنە جیاوازەکانی پەرلەمانی ئەڵمانیا بە سەرۆکایەتی(گیدۆڵ ڕاینشباخ- Gerolf Reichnbach) سەردانی پەرلەمانی کوردستانیان کرد.
لەسەرەتای کۆبوونەوەکەدا، سەرۆکی شاندی پەرلەمانی ئەڵمانیا وتی “هەرێمی کوردستان لە شەڕێکی گەورەدایە دژ بە تیرۆرستان، ئەمە جگە لە قەیرانی دارایی و کێشە سیاسییەکانتان، بۆیە گرنگە هەنگاوی گەورەتر بەرەو دیموکراتی و بونیادنانی وڵاتەکەتان بنێن.
یوسف محەمەد باسێکی لە کاری پەرلەمانی و بارودۆخی کوردستان و شەڕی دژ بە تیرۆرستانی بۆ شاندەکە کرد، لەبارەی سەرکەوتنەکانی هێزی پێشمەرگە لەشەڕی دژ بە تیرۆرستان، سەرۆکی پەرلەمان وتی “ئەگەر لە ناوخۆدا جیاوازیمان هەبێت، بەڵام بەرامبەر تیرۆرستان یەک دەنگ و یەک هەڵوێستین، هەر بۆیە پێشمەرگە قارەمانانە شەڕی دژ بە تیرۆرستان دەکات.”
لەبارەی پەیوەندی نێوان پەرلەمانی کوردستان و پەرلەمانی ئەڵمانیا، سەرۆکی پەرلەمان وتی “سەردان و پەیوەندییەکانی نێوان هەردوو پەرلەمان وادەکات هەردوو لا هەماهەنگ بین لە دۆزینەوەی چارەسەریی گرفتەکان.”
16/9/2015
ئێوارەی دوێنێ سێشەممە ئاسایشی شاری “شانلی ئورفا” بە هاوكاریی پۆلیسی توركیا ئۆپەراسیۆنێكی گەورەی لەناو شاردا لەدژی پەكەكە ئەنجام دا و بە گوێرەی زانیارییەكانیش توانیویانە 22 ئەندام و لایەنگری پەكەكە دەستگیر بكەن.
دوای ئەوەی زانیارییان بۆ هاتووە كە كۆمەڵێك چەكداری پەكەكە دزەیان كردوەتە ناو شاری شانلی ئورفاوە، ئاسایشی ئەو شارە بە هاوكاریی پۆلیس دەستیان بە گەڕان بە دوای ئەو چەكدارانەدا كرد و بە گوتەی ئاسایشی شانلی ئورفایش بێت توانیویانە 22 پەكەكە دەستگیر بكەن.
ئاساییشی ئورفا لە بەیاننامەیەكدا بڵاویان كردوەتەوە كە سەرەتا توانیویانە 3 ئەندامی پەكەكە و چەكدارێكیش بە برینداری دەستگیر بكەن و پاشان ئەوان رێگەی خۆشكەر بوونە بۆ ئەوەی چەكدارەكانی دیكەش دەستگیر بكەن. هەروەها لە 16 رێگەوە گەمارۆی پەكەكەیان داوە.
لەلایەكی دیكەوە رۆژنامەی (جومهورییەت) رەخنەی لەو ئۆپەراسیۆنە گرتووە و لە هەواڵێكدا ئەوەی بڵاو كردوەتەوە كە حكوومەت چەكداری پەكەكەی نەگرتووە، بەڵكو ئەو كەسانە دەستگیر دەكات كە لایەنگری هەدەپەن و،ئەمەش ئیهانەیە بۆ خەڵكی شانلی ئورفا.
جگە لە (جومهورییەت) پێشتریش هەدەپە رەخنەی لەو ئۆپەراسیۆنانەی حكوومەت گرتبوو و ئاماژەی دابوو كە ئەوان گەنجی كورد دەستگیر دەكەن بۆ ئەوەی بیانترسێنن و ئیهانەیان بكەن، هەروەها مەبەستیانە بە گەنجان بڵێن ئێوە بۆ دەنگتان بە هەدەپە دا و ئەمە تۆڵەی ئەو دەنگدانەیە.
ماوەی مانگێك دەبێت حكوومەت بە سەدان هاووڵاتیی كوردی بە بیانووی ئەوەی سەر بە پەكەكەن دەستگیر كردووە و هەندێكی ئازاد كردوە و هەندێكیش تاوەكوو ئێستە چارەنووسیان نادیارە.
ئەو ئۆپەراسیۆنەی لە ئورفایش ئەنجامیان دا زۆر گەورە بووە و بە سەدان پۆلیس و سەرباز بەشدارییان تێدا كردووە و بە گوێرەی زانیارییەكانی (جومهورییەت)ـیش خەڵكێكی زۆری مەدەنی دەستگیر كراون كە هیچ پەیوەندییەكیان بە پەكەكەوە نییە.
16/9/2015
(باس) ئهڵمانیا
ئهو خانمه كورده ئێزیدییانهی، له دهستی گرووپی تیرۆرستیی داعش رزگاریان بوو، بۆ باشتركردنی باری دهروونیان و گێڕانهوهی ئاساییان بۆ نێو كۆمهڵگه، ههردوو حكوومهتی ههرێمی كوردستان و ئهڵمانیا، به پرۆگرامێكی هاوبهش كاریان لهسهر دهكهن.
به گوێرهی ئهو رێككهوتنهی له نێوان ههولێر و بهرلیندا كراوه، له ههنگاوی یهكهمدا، ههزار ئافرهتی كوردی ئێزیدی، بۆ چارهسهركردنی دهروونی و سوودوهرگرتن لهو پرۆگرامه رهوانهی بهرلین دهكرێن.
ئهوكاتهی داعش پهلاماری شهنگالی دا، زیاتر له 3 ههزار ئافرهتی كوردی ئێزیدیی كهوته دهست، كه لهناویاندا كچی منداڵ و ههرزهكاریش ههبوون، چهكدارامی داعش، ئهو ئافرهتانهیان لهگهڵ خۆیاندا برد و وهكو كۆیله بهكاریان هێنان. تهنانهت دهستدرێژییان كردنه سهر و گهیشته ئهوهی، وهكو كۆیله لهناو بازاڕهكاندا كڕین و فرۆشتنی بهو ئافرهتانه كردووه، ئهم رهوشهش ئهو ئارفرهتانه كهوتنه نێو رهوشێكی دهروونی و تهندروستیی ناههموارهوه، بهشێكی بهرچاو لهو ئافرهتانه، به شێوهی جیاواز له دهست چهكداره دڕهندهكانی داعش رزگاریان بوو، ئێستا ئهو ئافرهتانه بهو پرۆگرامه هاوبهشهی ئهڵمانیا و ههرێمی كوردستان، بۆ ماوهی 2 ساڵ چارهسهر دهكرێن، تا باری دەروونییان ئاسایی بێتهوه.
له ساڵی 2014 ئهوكاتهی داعش پهلاماری شنگالی دا و كۆمهڵكوژییهكی گهورهی لهو شارۆچكهیه بهرپا كرد، حكوومهتی ههرێمی كوردستان، ههوڵی زۆری دا تا له وڵاتانی بیانی داوای هاوكاری بۆ كورده ئێزیدییهكان بكات و توانی چهندین كهمپیان بۆ بكاتهوه.
ههر له چوارچێوهی ئهو هاوكارییهدا له شاری دهۆك، كهمپی بۆ ئێزیدییهكان كردهوه و ههموو جۆره هاوكارییهكیشی كردن. ئهندام پهرلهمانی ئهڵمانیا بادهن وێرتهن بێرگ، به ئامانجی هاوكاریكردنی ئێزیدییهكان ئهو پرۆگرامهی خسته واری جێبهجێكردنهوه و حكوومهتی ههرێمیش به فهرمی لهگهڵیاندا رێك كهوت بۆ ئهنجامدانی ئهو پڕۆگرامه.
له چوارچێوهی ئهو پرۆگرامهدا له مانگی شوباتدا ئهڵمانیا له دهۆك خهریكی ههڵبژاردنی ئهو ئافرهتانه بوو كه له دهستی داعش رزگاریان بووه، ناونووسی كردن بۆ ئهوهی سوودمهند بن لهو پرۆژهیه، ههروهها له دوای ئهوهی 2 ساڵ چارهسهریان وهرگرت، هاتنهوهیان بۆ كوردستان ئارهزوومهندانه دهبێت و دهتوانن له ئهڵمانیاش بمێننهوه، ئهڵمانیا حكوومهتی عێراقیشی لهو پرۆژهیه ئاگادار كردووهتهوه.
شارهزایانی كوردیش بهشدارن
به گوێرهی ئهو پرۆژهیه، شارهزایانی كوردیش دهتوانن بهشداری بكهن و سوودیان ههبێت بۆ ئهو ئافرهتانه. چونكه لهناو ئهو سهنتهرهی تایبهت بۆ ئهو پرۆژهیه له دهۆك پێكهێنراوه، پزیشكی دهروونیی كوردیشیان تێدایه، بۆیه ئهوانیش دهتوانن بچن بۆ ئهڵمانیا و وهكو پزیشكی دهروونی هاوكاریی ئهو ههزار ئافرهته كورده ئێزیدییه بكهن.
پڕۆفیسۆر د.ئیلهان كزلهان، كه وهكو راوێژكاری ئهو پرۆژهیه دانراوه ئاماژه دهدات كه ئهو ئافرهتانهی ههڵبژێردراون تا ئهو كاتهی بهتهواوی چارهسهر وهردهگرن و سوودی دهبێت بۆیان لایان دهمێننهوه. به گوێرهی گوتهی (ئیلهان) كه تایبهت بۆ (باس) ئاماژهی بۆ كرد، لهو پرۆژهیهدا پزیشك و پارێزهر و چهندین كهسی دیكهی كه سوودمهند دهبن بۆ ئهو پڕۆهژهیه جێگهیان بۆ كراوهتهوه و ههروهها لیژنهیهكیش له باشووری كوردستان پێكهێنراوه بۆ یارمهتیدانی ئهو پرۆژهیه و ههڵبژاردنی ئهو ئافرهتانه، ههروهها ئهو پرۆژهیه له ژێر چاودێریی یهكێتیی ئهوروپایش ئهنجام دهدرێت.
ئهندام پهرلهمانی ئهڵمانیا (ستوتگارد) كه یهكێكه لهو كهسانهی له نزیكهوه لهناو پرۆژهكهدایه و سهردانی كهمپی ئێزیدییهكانی كردووه له دهۆك، له نزیكهوه لێكۆڵینهوهی لهسهر ئهو ئافرهته ئێزیدییانه كردووه كه له لایهن داعشهوه دهستبهسهر كرابوون، بۆ زیاتر گرنگیدان بهو پرۆژهیه و زیاتر بهرهوپێشچوونی پرۆژهكه كاری باشی كردووه.
مافی مانهوهیان پێ دهدرێ
ئهو ئافرهتانهی بهشداری ئهو پرۆژهیهن، بۆ ماوهی 2 ساڵ دهبردرێنه ئهڵمانیا لهوێمافی مانهوهیان دهدرێتێ. ههروهها وهكو نهخۆشیش مامهڵهیان لهگهڵدا دهكهن و لهوێ دهیانبهن بۆ سهنتهری چارهسهری پزیشكی. ئێستا وهكو تاقیكردنهوه، 300 ئافرهتیان بردووه بۆ ئهڵمانیا و پاشان ئهو رێژهیه بهرز دهبێتهوه بۆ 1000 ئافرهت، جگه له چارهسهری دهروونی ئهو ئافرهتانهی لهبهر دووچاربوونی توندوتیژی داعش بوونهته خاوهن پێداویستیی تایبهت، چارهسهری فیزیكییان بۆ دهكرێت. ههروهها ئهو ئافرهتانهی منداڵی بچووكیان ههیه دهتوانن لهگهڵ خۆیاندا منداڵهكانیش ببهن.
بودجهی پرۆژهكه 95 ملیۆن یۆرۆیه
به گوێرهی گوتهی ئیلهان، ئهو پرۆژهیه بڕی 95 ملیۆن یۆرۆی تێدهچێت.
ئهوهی له دهۆك چارهسهری بۆ دهكرێت و پێویست بكات كه چارهسهرهكهی درێژه دهخایهنێت، دهبرێته ئهڵمانیا. ئهو گوتی: «ئهم چارهسهركردنه تهنیا ئهو ئافرهتانه دهگرێتهوه كه له دهستی داعش رزگاریان بووه و ئهشكهنجهیان بینیوه. واته بهو مهرجه دهبرێنه ئهڵمانیا، كه ئهو مهرجانهیان تێدا بێت كه ئیمه ویستوومانه. دوای ئهوهی ئێمه كارهكانی خۆمانمان كرد، ئیدی ههنگاوی ڤیزا وهرگرتن دێته پێشهوه و بۆ ئهمهشیان لیژنهیهكی دیكه ئاماده دهبێت، چونكه كونسوڵی ئهڵمانیا له ههولێر بچووكه و ناتوانێت ڤیزای ههموو ئهو ئافرهتانه ئاماده بكات، بۆیه له دهۆك ئهنجام دهدرێت. گرووپی سێیهمیش كه پێكهاتوون له نوێنهری یهكێتیی ئهوروپا له دهۆكهوه ئافرهتان دهگوازنهوه بۆ ههولێر و لهوێشهوه به فڕۆكهی تایبهت بۆ ئهڵمانیایان دهبهن».
ئیلهان باس لهوهیش دهكات كه ئهوان پێشبینی دهكهن چارهسهركردنی ئهوان 2 ساڵ بخایهنێت، بۆیه بۆ 2 ساڵ ئیقامهیان دهدرێتێ و ئهگهر ویستیشیان له ئهڵمانیا بمێننهوه دهتوانن بمێننهوه.
هیوای چاكبوونهوه
(ئیلهان) ئاماژه دهدات كه ئهوات تهنیا ئهو ئافرهتانه دهبهن بۆ ئهڵمانیا كه دهزانن چارهسهریان ئاسانه و ئهوانهی سوود لهو پرۆژهیه وهرناگرن پێویست ناكات لهو پڕۆهژهیه سوودمهند بن.
ئهو دهڵێت: «بۆ نموونه ئافرهتێكی 80 ساڵی كه له دهستی داعش رزگاری بووه، نازانێت بخوێنێت و بنووسێت، له گوند گهوره بووه، هیچ سوودێك لهو پرۆژهیه نابینێت، چونكه ئامانجمان وهرگرتنی چارهسهره بۆیان».
رۆژنامهنووسی كوردی ئیزیدی، مهجید حهسۆ، ئاماژه بهوه دهدات كه دوای ئهوهی داعش ئهو كۆمهڵكوژییهی بهرامبهر به ئێزیدییهكان كرد، حكوومهتی ئهڵمانیا بڕیاری هاوكایكردنی ئێزییهكانی دا. ئهو گوتی: «له ئهڵمانیا زۆرێك له كۆمهڵه و رێكخراو ئامادهییان دهربڕی بۆ هاوكاری كردنی ئێزدییهكان.
ههروهها ههموو دامهزراوهكانی ئێزیدی له ئهڵمانیا پشتگیریی ئهو پرۆژهیهی ئهڵمانیا دهكهن و دڵخۆشن پێی. ههروهها سهرۆكی ئهنجومهنی رۆحانیی ئێزیدی له كوردستان و هاووڵاتیانی ئێزیدی، زۆر سوپاسی ئهڵمانیا دهكهن بۆ ئهم پرۆژهیه».
16/9/2015
لهدوای چهند تۆمارێكی دهنگی”ئهیمهن زهواهیری” كه لایهنگرانی قاعیده له ئینتهرنێت بڵاویان كردهوه، چهند پهیامێكی تێكهڵاو ئاراستهی لایهنهكانی تركرا.
لهتۆمارێكی دهنگیدا زهواهیری هێرش دهكاته سهر بهغدادی، لهههمان كاتدا چڵه زهیتون بۆ خودی ڕێكخراوهكه درێژدهكات و، هانی ئهوه دهدات بۆ هێرشكردن تواناكانیان یهك بخهن. پرسیارێك كهلێرهدا بۆ چاودێران هاتۆته پێشهوه ئهمهیه: چی ڕوودهدات ئهگهر داعش و قاعیده ببنه هاوپهیمانی یهكتر؟
زهواهیری لهو پهیامه دهنگییهیدا كهنازانرێت كهی تۆماركراوه، هانی چهكداره تیرۆریستهكان دهدات كهله عێراق و سوریادا پێكهوه كاربكهن و، بهرهنگاری دوژمنی هاوبهشیان ببنهوه. ئهگهر بهكردهوه وهڵامی ئهو داخوازییه درایهوه، كهئهوهش ئهگهرێكی نزیك نیه لهئێستادا، بهڵام ئهگهر ڕوویدا ئهو گۆڕانكارییهكی ڕاستهقینه لهسوریادا دێته كایهوه، بهتایبهتی چونكه “بهشار ئهسهد” سودی لهناكۆكێ نێوان لایهنه شهڕكهرهكانی تر وهرگرتووه.
زهواهیری لهپهیامه دهنگییهكهیدا گوتی: “قاعیده زۆر خۆی گرتووه بۆ ئهوهی جهنگی نێوان موجاهیدهكان بوهستێت، درگایشی كردۆتهوه بۆ ئهوهی ئاقڵهكان ناوهندگیری بكهن. ئێمه چ لهعێراق یان لهشامدا، هاوكارییان دهكهین لهپێناوی شهڕكردن لهگهڵ خاچپهرستهكان و عهلمانی و عهلهوییهكان و شیعهدا. ئهوه لهمنیش گهورهترهو لهو خهلافهتهش گهورهتره كهدهڵێن دروستمان كردووه”.
شیاوی باسه لهماوهی دوو ساڵی ڕابردوودا، داعش و قاعیده لهو پهڕی ململانێ و شهڕی یهكتردابوون بۆ وهرگرتنی كارتی پێشهنگایهتی بزوتنهوه تیرۆریستییهكان. لهسهرهتای ساڵی 2014هوه، قاعیده بهغدادیی لهڕیزهكانی دهركرد، بههۆی ئهوهی ئهبوبهكر بهغدا پێچهوانهی فهرمانی قاعیده جوڵایهوه كاتێ دهستی وهردایه شهڕی سوریا، چونكه قاعیده ئهوهی یهكلایی كردبوویهوه كه “بهرهی نوسره” شهڕی سوریا بكات. بهڵام ئهبوبهكر بهغدادی گوێی بهو فهرمانه نهداو پێشێلی كرد.
15/9/2015
بەرەباینی ئەمڕۆ بەندكراوێكی كورد لە شاری سنە لەلایەن دەزگای دادوەریی كۆمای ئیسلامیی ئێرانەوە لەسێدارە درا.
بەپێی هەواڵی ناوەندی چالاكانی مافی مرۆڤی كوردستان بەرەبەیانی ئەمڕۆ چوارشەممە 16 ـ 9 ـ 2015 “رەئووف حەسەنی” بەندكراوی كورد كە بە تۆمەتی كوشتنی كەسێك سزای سێدارەی بۆ بڕابووەوە، لە زیندانی ناوەندیی سنە حوكمەكەی بەڕێوە چوو.
بەپێی هەمان سەرچاوە دوێنێ سێشەممە ناوبراو برابووە ووری تاكەكەسی.
رەئووف حەسەنی كە بە تۆمەتی كوشتنی كەسێك زیندانی و سزای سێدارەی بۆ بڕابووەوە، ماوەی 13 ساڵیش لە زینداندا بوو.
لە ماوەی ئەو چەند ساڵەدا بەشێكی زۆر لە چالاكوانانی مەدەنی، فەرهەنگی و كەسوكاری ئەو كەسە داوایان لە بنەماڵەی كوژراوەكە كردبوو كە سزای سێدارەكەی ببەخشن، بەڵام قبووڵیان نەكردووە و سەرەنجام ئەمڕۆ حوكمەكەی جێبەجێ كرا.
چوونەسەری ئامار و رێژەی لەسێدارەدان لە ئێران لە کاتێک دایە کەلە رۆژانی رابردوودا شوورای باڵای مافی مرۆڤی سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان لەبارەی رەوشی سێدارە و و مافی مرۆڤ و بەڕێوەچوونی دادگایی نادادپەروەران رەخنەی توندی لە ئێران گرت.
16/9/2015