^{خالید عیسا، نوێنەری خۆسەریی رۆژئاوا لە فەرەنسا بۆ (رووداو)}

^{لەنێو ئۆرگانەكانی رۆژئاوای كوردستان بە "پیاوە دیبلۆماسییەكە" ناوی رۆیشتووە. بەڵام بە دەگمەن دەردەكەوێت. پێدەچێ‌ ئەو ئیدۆمە كوردییە (كڕی بن دڕ) بۆ وەسفی ئەو پڕ بە پێست بێت.}

^{خالید عیسا، نوێنەری خۆسەریی رۆژئاوایە لە پاریسی پایتەختی فەرەنسا، لەم هەڤپەیڤینەدا لەگەڵ (رووداو) باسی ئاستی پەیوەندییەكانی رۆژئاوای كوردستان و وڵاتانی ئەوروپا و ئەمریكا دەكات و دەڵێ بەم نزیكانە نوێنەرایەتی خۆسەریی رۆژئاوا لە ئەمریكا و هۆڵەندا دەكەنەوە.}

^{رووداو: ئاستی پەیوەندی دیپلۆماسی خۆسەریی رۆژئاوا لەگەڵ وڵاتان گەیشتووەتە كوێ؟}

^{خالید عیسا: ئەوەندەی لە دەستمان هاتبێ، ویستوومانە پەیوەندی لەگەڵ وڵاتانی دراوسێی سووریا دروست بكەین. بەداخەوە دەوڵەتی توركیا سیاسەتێكی توندی لەدژی پڕۆسەی خۆسەری و پڕۆژەی سووریایەكی فیدڕاڵ و دیموكرات هەیە. لە ئاستی نێودەوڵەتیدا بەتایبەتی لەگەڵ هەر پێنج ئەندامە هەمیشەییەكەی ئەنجوومەنی نێودەوڵەتیی ئاسایش، بەر لە دامەزراندنی خۆسەریش لە رۆژئاوا پەیوەندیمان هەبوو، بەڵام بەشێوەیەكی ئاشكرا نەبوو. دوای ئەوەی ئەو هێزانە راستیەكانیان بینی، بینییان مەسەلەیەكی رەوا لە ئارادایە، بینییان ئەزموون و پڕۆژەی كوردی بۆ چارەسەری ئاشتیانەی توركیا دەروازەیەكی گرنگە، خزمەت بە ئاسایش و دیموكراسی ناوخۆیی سووریا دەكات، هەموو ئەمانە بوونە هۆی دروستكردنی پەیوەندی.}

^{دیسان ئەو پەیوەندیانەی لە رابردوودا بەشێوەی میلیتانی لە ئارادابوون، یان بەناوی پارتە سیاسییەكان هەبوون، ئێستا ئەو پەیوەندیانە بوونەتە پەیوەندیی دەزگاكان، هەروەها لەبەر ئەوەی پەیوەندییەكان بەرفراوان بوون، رووبەری ئەو خاكەی لە دەستی خۆسەریدایە بەرفراوان بووە، بەلانیكەم لە رووبەری خاكی وڵاتێكی وەكو بەلجیكا زیاترە، لە لوبنان گەورەترە. ئەو نوێنەرایەتیانەی لە دەرەوەی وڵات كراونەتەوە ئەو كارە دەكەن. كارەكانیان دەربارەی مەسەلەی داعش، كاری كولتووری و پەیوەندیی نێوان دەزگاكانە.}

^{رووداو: چەند نوێنەرایەتی خۆسەری رۆژئاوای كوردستان لە دەرەوە كراونەتەوە؟}

^{خالید عیسا: لە رابردوودا پەیوەندییەكان لە ئیستانبوڵ و باشووری كوردستان بوون. دواتر لە بەرلین و ستۆكهۆڵم كرایەوە. لە نەرویج ئامادەكاری بۆ كردنەوەی نوێنەرایەتی هەیە. لە هۆڵەندا دەكرێتەوە، هەروەها لە مانگی نیسانی رابردوو نوێنەرایەتی لە فەڕەنسا كرایەوە.
رووداو: نوێنەرایەتیەكانتان لەلایەن ئەو وڵاتانەوە وەكو نوێنەرایەتی فەرمی سەیر دەكرێ؟
خالید عیسا: ئێمە بانگەشەی راگەیاندنی دەوڵەتی سەربەخۆ ناكەین و چارەسەری لەنێو سووریا دەخوازین. نوێنەرایەتی ئێمە لە هەندێك وڵات پەیوەندییەكانی لە ئاستێكی باڵاترە لە وەزارەتی دەرەوە، لە هەندێك وڵات لەگەڵ سەرۆكایەتی ئەو وڵاتانە پەیوەندی دروست دەكات.}

^{رووداو: بۆچی تاوەكو ئێستا لە ئەمریكا و بەریتانیا نوێنەرایەتیتان نییە كە دوو وڵاتی گرنگی جیهانن؟}

^{خالید عیسا: بە گوێرەی ئەو بارودۆخەی پەیوەندییەكان پێیگەیشتووە، ئامادەكاری بۆ كردنەوەی نوێنەرایەتییەكان دەكرێت. لە ئەمریكا ئامادەكاری بۆ كردنەوەی نوێنەرایەتی هەیە.}

^{رووداو: پەیوەندیی رۆژئاوا لەگەڵ فەڕەنسا لە هەموو پەیوەندیەكانی دیكە بەهێزترە، بۆچی؟}

^{خالید عیسا: فەڕەنسا یەكێكە لە ئەندامانی هەمیشەیی ئەنجوومەنی نێودەوڵەتیی ئاسایش. هێزێكی گەورەیە كە ئەمڕۆ خۆی بە بەرپرسیار دەزانێ بۆ بەرقەراركردنی ئاشتی و ئارامی لە جیهان و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست. حكومەتی فەڕەنسا رای گشتی لەبەرچاو دەگرێت، بێگومان بەرژەوەندیەكانیشی وەكو دەوڵەت لەبەرچاو دەگرێت، ئێمەش وەكو نوێنەری كورد بەرژەوەندییەكانمان لەبەرچاو دەگرین، لەو شوێنەی بەرژەوەندی هەردوولا دەگەنەوە یەكدی، پەیوەندییەكان بەهێز دەبن. هەڵوێستی سەركۆماری فەڕەنسا (فرانسوا ئۆلاند) لە بەرامبەر توركیا لەدژی دەستێوەردان و داگیركردنی ناوچەیەكی رۆژئاوا لەلایەن توركیاوە هەڵوێستێكی زۆر باش بوو. هیوادارین ئەو هەڵوێستە ببێتە هەڵوێستی هەموو هێزە گەورەكانی جیهان.}

^{رووداو: بەرژەوەندی هاوبەشی فەڕەنسا و كورد چین كە پێیتوایە یەكدی دەگرنەوە؟}

^{خالید عیسا: فەڕەنسا كە یەكێكە لە پێنج وڵاتە هەمیشەییەكەی ئەنجوومەنی ئاسایش، ئەركی ئەو ئەنجوومەنە بەرقەراركردنی ئاشتی و ئارامییە. ئەوان دەزانن كە پڕۆژەی خۆسەریی رۆژئاوا پڕۆژەیەكی ئاشتیخواز و سەقامگیرخوازە. یان ئەگەر بێینە سەر هەڵوێستی سەركۆماری فەڕەنسا، هاتنی توركیا بۆ نێو رۆژئاوا، ئارامی و ئاسایش دەخاتە مەترسییەوە. جگە لەوە مێژوویەكی هاوبەشمان لەگەڵ فەرەنسا هەیە. سووریا لەژێر ئینتیدابی فەرەنسادا بوو كاتێك رۆژئاوای كوردستان بە سووریاوە لكێنرا. توێژینەوەم لەسەر ئەرشیفەكان كردووە، بۆ ئەوەی رۆژئاوا بە سووریاوە بلكێنرێت، لە ساڵانی 1920 تاوەكو 1945 چەندین فەڕەنسی گیانیان بەخشیوە. فەرەنسا وڵاتێكی گەورەیە و دەخوازێ لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست رۆڵی هەبێت.}

^{هەموو هێزە گەورەكانیش دەزانن ئەمڕۆ رۆژاڤا بووەتە كلیلی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست. لەبەر ئەمە هەڕەشەكان لەبەرچاو دەگرن و پشتگیری رۆژاڤا دەكەن. سەرەڕای هەموو بەرژەوەندییە هاوبەشەكان فەڕەنسا لەگەڵ توركیاش پەیوەندی و بەرژەوەندی هاوبەشی هەیە، بۆیە پشتگیری فەڕەنسا لە رۆژئاوا بە واتای نەمانی پەیوەندییەكانیان لەگەڵ توركیا نایەت. ئەو وڵاتە هەوڵ دەدات راستیی رۆژاڤا بخاتە بەرچاوی بەرپرسانی توركیا بۆ ئەوەی لە دوژمنایەتی رۆژاڤا بگەڕێتەوە. هیوادارین پەیوەندییەكانمان لەگەڵ ئەو هێزانە ببنە پاڵپشتێك بۆ ئەوەی سنوورێك بۆ دەوڵەتی توركیا دابنێن.}

^{رووداو: ئەو دەوڵەتانەی پەیوەندی گەرموگوڕتان هەیە لەگەڵیان داوای چیتان لێدەكەن؟ لەچی رەخنەتان لێ دەگرن؟}

^{خالید عیسا: زۆربەی ئەو وڵاتانە پڕۆژەی خۆسەری بە پڕۆژەیەكی دیموكراتی دەزانن، پێیانوایە لە بارودۆخی شەڕی ئێستادا باشترین پڕۆژەیە. پێیانوایە ئێمە لە مەسەلەی شەڕكردن لەدژی داعش زۆر جدین. باوەڕی تەواویشیان بە پڕۆژەی ئێمە بۆ رووخاندنی رژێم و دروستكردنی رژێمێكی دیموكراسی هەیە. پێیانوایە سەركەوتنی پڕۆژەی ئێمە بەرژەوەندی ئەوان لەناوچەكە ناخاتە مەترسییەوە. هەموو كەس دەزانێ كە سووریا وڵاتێكی زۆر بەهێز نییە، بەر لە ساڵی 2011 بودجەی ساڵانەی سووریا 10 ملیار دۆلاری تێپەڕ نەدەكرد.}

^{پەیوەندیی گەرموگوڕی ئەو دەوڵەتانە لەگەڵ بەڕێوەبەرایەتی خۆسەری بەهۆی پڕۆژەی دیموكراسی رۆژئاوا، دژایەتی تیرۆرە. چونكە تیرۆر چۆن مەترسی لەسەر ئێمە هەیە، بەهەمانشێوە مەترسی لەسەر ئەوانیش هەیە. لەناو ئەو كۆچبەرانەی توركیا دەرگای لەبەردەم واڵاكردن ژمارەیەكی زۆر تیرۆریست هەبوون كە لە ئەوروپا كۆمەڵكوژییان ئەنجامدا. بەتایبەتی لەم خاڵەدا ئێمە و رۆژئاوا یەكدەگرینەوە. ئێمە لەسەر زەوی شەڕی تیرۆر دەكەین، ئەوانیش لەناو هاوپەیمانێتی دژی تیرۆر.}

^{لە رووی ستراتیژیشەوە ئەوان پێیانوایە ئێمە ئەكتەرێكین دەتوانین لە سووریا و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئاشتی بەرقەرار بكەین. هەروەها لەڕووی كۆمەڵایەتییەوە پێیانوایە ئێمە دەتوانین كۆمەڵگای ناوچەكە بەرەو كرانەوە بگۆڕین.}

^{رووداو: ئەمریكا لەسەر زەوی پەیوەندییەكی گەرموگوڕی لەگەڵ لایەنی كوردی لە رۆژئاوا هەیە. بەڵام كاتێك دێتە سەر سیاسەت دەڵێ هیچ پەیوەندییەكی سیاسیمان لەگەڵ رۆژئاوا نییە، ئایا ئەمە ناكۆك نییە لەگەڵ یەكتر؟}

^{خالید عیسا: ئەمریكا باش دەزانێ كە هێزەكانی وەكو داعش گورز لە بەرژەوەندییەكانی ئەمریكا دەدەن لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست. بۆیە هەماهەنگی لەگەڵ ئەو هێزە دەكەن كە لەسەر زەوی شەڕی داعش دەكات. ئەمریكا وڵاتێكی فیدڕاڵییە، ئەو فیدڕاڵییەی ئێمەش بانگەشەی بۆ دەكەین، ئەو فیدڕاڵیە نییە ئیرادەی میللەتێك لەسەر ئیرادەی میللەتێكی دیكە بسەپێنین. سووریا بۆ ئەمریكا وڵاتێكی گرنگە، لەوانەیە لە رووی ئابووری ئەو گرنگییەی نەبێ، بەڵام لە رووی جیۆپۆلیتیكی گرنگە بۆ ناوچەكە، ئەگەر ئارامی لە سووریا نەبێ، ئاڵۆزییەكان پەرەدەستێنن. كە توركیا دێتە ناو رۆژئاوا، دوور نییە ئاڵۆزییەكانی رۆژئاوا بچنە نێو توركیا. لەمبارەیەوە نە ئەمریكا و نە هێزەكانی دیكە ناخوازن ئەو ئاگرە پەرشوبڵاو ببێتەوە.}

^{رووداو: بەڵام بۆچی كاردانەوەی ئەمریكا و وڵاتانی دیكە لەبارەی هاتنی توركیا بۆ نێو جەڕابلوس توند نەبوو؟}

^{خالید عیسا: توركیا ئیبتیزازی ئەمریكا و هێزەكانی دیكە دەكات. دەڵێ رۆژئاوا و رۆژهەڵات پێویستیان بە منە. هەڕەشە لە رۆژئاوا دەكات، دەڵێ ئەگەر بە قسەم نەكەن دەچمە بەرەی رۆژهەڵات. توركیا لەسەر ئەو بنەمایە دامەزراوە، كاتێك توركیا خۆی رادەستی رۆژئاوا كرد، ئینگلیز و فەڕەنسا رێگایان دا دەوڵەتێك لە ئانادۆڵو دروست ببێ. دەوڵەتی توركیا لەسەر ناكۆكیی نێوان رۆژهەڵات و رۆژئاوا یاری دەكات. بە گوێرەی زانیارییەكان، دەڵێن سەرەتا توركیا و سووریا رێككەوتبوون، بەڵام نازانین چەند دەتوانن رێككەوتنەكەیان جێبەجێ بكەن.}

^{بەڕێوەبەری هەواڵگریی توركیا بۆ ماوەی پێنج رۆژ سەردانی دیمەشقی كردووە، بەگوێرەی زانیارییەكان لەگەڵ سەرۆكی سووریاش دانیشتووە. ئەمریكا وەكو توركیا ئەندامێكی ناتۆیە، كاتێك توركیا لەگەڵ رووسیا ئاشت ببێتەوە، لەگەڵ ئێران پەیوەندیی گەرم كردبێت، ئەمریكاش بەگشتی بەدوای بەرژەوەندیەكانی خۆیەوەیە، بۆیە هەڵوێستی ئەمریكا و هێزەكانی دیكە و رووسیاش توند نەبوو. بەڵام تا دێت هەڵوێستی وڵاتەكانی دیكە توندتر دەبێت، لەوانەیە توركیا سەرەتا ئەو دەوڵەتانەی هەڵخەڵەتاندبێ، بەڵێنی دابێ تەنیا شەڕی داعش بكات، بەڵام كاتێك ئەو وڵاتانە زانییان مەرامی توركیا جیاوازە، دەبینی رووسیا هەڵوێستی گۆڕی. سەرەتا تەنیا رەخنەی دەگرت، ئێستاش دەڵێت نابێ هێرش بكەیتە سەر كورد. ئەمریكا كاتێك زانی توركیا سنوورەكان زیاتر دەبەزێنێ، گوشاری بۆ هێنا و ئاگربەستی لەنێوان توركیا و ئەنجوومەنی سەربازیی جەڕابلوس سەپاند.}

^{هیوادارین توركیا دوای ئەو ئاگربەستە لەو ناوچەیە بكشێتەوە، چونكە ئەوە خاكی رۆژئاوایە. ئەمریكا و هێزەكانی دیكە لە داهاتوویەكی زۆر نزیكدا گوشار دەخەنە سەر توركیا و پێیدەڵێن ئەگەر پابەند نەبی بە سنوورە فەرمییەكانەوە، ئەوە هەموو لایەنەكانی دیكە سنوورەكان دەبەزێنن و ئاڵۆزییەكی گەورە لەناوچەكەدا دروست دەبێت. لەو كاتەی توركیا 1200 چەتەی رەوانەی سەرێكانیێ كرد، دواتر بەسەدان چەتەی رەوانەی كۆبانێ كرد، بەڵام رۆژئاوا دیسان رێزی لە پەیمانە نێودەوڵەتییەكان گرت، تەنیا گازاندەمان لەلای زلهێزەكان كرد، بۆ ئەوەی سنوورێك بۆ دەستدرێژییەكانی توركیا دابنێت. ئەوەی ئێستا توركیا دەیكات زۆر مەترسیدارە، پێوانە نێودەوڵەتییەكان پێشێل دەكات، سنوور دەبەزێنێ، بۆیە هیوادارین هێزە نێودەوڵەتییەكان كار بۆ دەركردنی توركیا لەسەر خاكی رۆژئاوا بكەن.}

^{رووداو: ئەو هیوایەی ئێوە چەند واقیعییە، ئەمریكا ئاستەنگ لەبەردەم توركیا دروست دەكات؟ هەڵوێستی رووسیا چی دەبێت؟}

^{خالید عیسا: بەرپرسانی ئەمریكی لە لێدوانەكانیاندا دەخوازن توركیا رابگرن. ئەمریكا گوشاری لەسەر توركیا كرد بۆ راگەیاندنی ئاگربەست.}

^{رووداو: بەڵام لایەنی توركی دەڵێت هیچ ئاگربەستێك نەكراوە؟}

^{خالید عیسا: ئەوە كێشە نییە، چونكە هەموو كەس دەزانێ بە نێوبژیوانی ئەمریكا لەنێوان هەردوولا ئاگربەست كراوە. واتە سوپای توركیا و ئەنجوومەنی سەربازیی جەڕابلوس ئاگربەستیان كردووە. یەپەگە و یەپەژە لایەنێكی ئەو ئاگربەستە نەبوون.}

^{رووداو: سەرچاوەكانی هەواڵ باس لە هەوڵی توركیا بۆ گرتنی رێگای نێوان منبج – ئەلباب دەكەن. لەوبارەیەوە زانیاریتان هەیە؟}

^{خالید عیسا: خەڵكی منبج هاتە سەر شەقامەكان و ئیدانەی هاتنی سوپای توركیای كرد. ئەنجوومەنی سەربازیی ئەلباب ئامادەكاری بۆ رزگاركردنی ئەلباب دەكات. چەندین گوندی دەوروبەری ئەلبابی رزگار كردووە. ئەگەر سوپای توركیا پێشڕەوی بكات، ئاگربەست تێكدەچێت و خەڵكی ناوچەكە دژی توركیا دەوەستنەوە.}

^{رووداو: لە كۆنگرەی (G20) بڕیارە ئەردۆغان چاوی بە ئۆباما و پۆتین بكەوێت. پێتوایە ئەردۆغان بتوانێ سەودایەكی دیكە لەگەڵ ئەو دوو سەركردەیە بكات و جڵەوی رووداوەكان لە رۆژئاوا بخاتە دەستی خۆی؟}

^{خالید عیسا: پێموانییە. چونكە تا دێت هەڵوێستەكان لەدژی توركیا توندتر دەبن. لەگەڵ هاتنی سوپای توركیا هەڵوێستی دیمەشقیش زۆر نەرم بوو، بەڵام لە رۆژی چوارشەممەی رابردووەوە هەڵوێستی سووریا و هەموو وڵاتانی دیكە توندتر بووە. سووریا پەنای بۆ ئەنجوومەنی نێودەوڵەتیی ئاسایش برد. زمانی رووسیاش بە بەراورد لەگەڵ رۆژانی رابردوو توندتر بووە. فەڕەنسا بە تەواوەتی دژی هاتنی توركیایە، پێموانییە پۆتین مانەوە و بەرەوپێشچوونی توركیا قەبوڵ بكات. توركیا هەوڵی داوە هەڵیانخەڵەتێنێ، بەو هێزانەی گوتووە شەڕی داعش دەكەم.}

^13/9/2016

^{دوای تێپەڕبوونی چەند مانگێک لە گرژی و ئاڵۆزییەکان و گیان لەدەستدانی دەیان هاووڵاتی پارێزگاکە، دیوانی وەقفی سوننە لە پارێزگای دیالە رۆژی دووشەممە 12-9-2016 کردنەوەی یەکەمین مزگەوتی لە قەزای شارەبان راگەیاند.}

^{بەبۆنەی جەژنی قوربانەوە شیعە و سوننە پێکەوە نوێژی جەژنیان لەو مزگەوتە ئەنجامدا و بڕیاریشە لە داهاتوودا ژمارەیەک مزگەوتی دیکە بکرێنەوە.}

^{تەها مەجمەعی، بەڕێوەبەری فەرمانگەی وەقفی سوننە راگەیاند، "دوای زیاتر لە شەش مانگ لە داخستن و زیانگەیاندن بەهۆی کردەوە تیرۆیستییەکانی قەزاکە، ئەمڕۆ مزگەوتی بلوری گەورە لە قەزای شارەبان کرایەوە".}

^{مەجەمعی راشیگەیاند، بە ئامادەبوونی ژماریەکی زۆری دانیشتووانی ناوچەکە، کەسایەتی دیاری شیعە و سوننەکان، نوێژی یەکگرتوو لە نێوان شیعە و سوننەکان بەڕێوەچوو. ئاماژەی بەوەشکرد، دوای چاککردنەوەو تەواوبوونی کارەکانیان لەلایەن وەقفی سوننەوە، چەند مزگەوتێکی دیکە دەکرێنەوە.}

^{پارێزگای دیالە، دەکەوێتە چوارچێوەی فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنەکانی دیجلە، لەم بارەوە فەریق مزهر عەزاوی، فەرماندەی ئۆپەراسیۆنەکانی دیجلە، بە (تۆڕی میدیایی رووداو)ی راگەیاند، زۆربەی کێشەکانی نێوان هەردوو پێکهاتە شیعە و سوننەمان چارەسەکردووە، دانیشتووانەکەی وەک یەک خێزان مامەڵە دەکەن و لە یەکەم رۆژی جەژنیشدا نوێژی هاوبەشیان ئەنجامدا، کردنەوەی ئەو مزگەوتەش دوای نۆژەنکردنەوە هەنگاوێکی گرنگە بۆ قوڵکردنەوەی پەیوەندییەکان.}

^{لەبارەی مزگەوتە داخراوەکانیش، فەریق مزهر عەزاوی ئاماژەی بەوەشکرد، 13 مزگەوتی دیکە هەن لە ژێر چاککردنەوە ونۆژنکردنەوەدان، دوا تەواوبوونی کارەکانیان سەرجەمیان دەکرێنەوە.}

^{محەممەد ئیبراهیم، پێشنوێژ و وتارخوێنی مزگەوتی بلوری گەورە لە وتارێکدا، جەختی لەسەر وەلانانی بیری تائیفی و کارکردنی یەک تیمی کردەوە، بەمەبەستی رێگریکردن لەوانەی دەیانەوێت کاری تێکدەرانە ئەنجامبدەن و گیانی تائیفی بووروژێنن.}

^13/9/2016

^{ئەمە پۆلی قوتابخانەیەک نییە لە رۆژهەڵاتی کوردستاندا، چونكە هێشتا ئەم منداڵانە لە قوتابخانەدا ناتوانن کوردی بخوێنن. ئەگەرچی بە یاسا رێگەی پێدراوە، بەڵام جارێ قەدەخەیە، هەڵبەت ئەمە بەو مانایەش نییە لە بەدواداچوون بۆ حەزەکانیشیان قەدەخەکرابن.}

^{ناوەندێکی فەرهەنگی لە مەریوان دەرفەتی بۆ ئەم منداڵانە رەخساندووە تاوەكو هاوین کە کاروبارێکیان نییە، فێری خوێندن و نووسین بە زمانی کوردی ببن، هەروەها کتێبی تایبەتیشیان بۆ چاپکراوە.}

^{کلاسەکان لە دوو ئاستی منداڵان و گەوران بەڕێوەدەچن، بە زاراوەکانی کورمانجی خواروو یا هەمان سۆرانی و کورمانجی ژووروو. لە قوتابخانەکاندا کە کوردی خوێندن قەدەخەیە، لە دوو دەیەی رابردوودا زۆر رێکخراو و دامەزراوەی فەرهەنگی هەوڵیانداوە ئەم کەلێنە پڕبکەنەوەوە و، لە زۆر لە شارەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان چالاکی زۆریان لە دەورانی سەرۆکایەتی مەحموود ئەحمەدی نەژاددا ئاستەنگی بۆ دروستبوو، بەڵام ژمارەیەکیان هێشتا هەر بەردەوامن.}

^{ئەم منداڵانە جگە لە کوردی، لە خولە فێرکارییەکانی دیکەشدا بەشدارن، وەک وێنەکێشی. ناوەندی ڤەژین لە زۆر بواردا دەرفەتی فێربوونی بۆ ئەوان رەخساندووە، تا سێ مانگی هاوینیان لەخۆڕا بەفیڕۆ نەچێت. خولگەلێکی فێرکاری لە بوارەکانی فەلسەفەی منداڵان، فۆتۆگرافی، شانۆ و تادوایی. بەشداریی چالاکانەی منداڵەکان لەم خولە فێرکارییانەدا، ئەوە نیشان دەدات ئەوان چەندە تینووی فێربوونن. ئەم منداڵانە جگەلەوەی زۆر شت لەم خولانەدا فێردەبن، لە پرۆسەی فێربوونیش دانابڕێن.}

^11/9/2016

<sup>لەکاتی سەردانی کەسوکارەکەی لە زیندانی ئیمرالی، چاوەڕێی ئەوە دەکرێت عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رێبەری زیندانیکراوی پەکەکە پەیامی سیاسی هەبێت. شەوکەت هەرکی، پەیامنێری تۆڕی میدیایی رووداو لە ئەنقەرە رایگەیاند، وەزارەتی دادی تورکیا تەنیا بۆ رۆژی جەژن رەزامەندی لەسەر بینینی عەبدوڵڵا ئۆجەلان بە کەسوکارەکەی داوە.

چاوەڕوانی ئەوە دەکرێت لەو سەردانەدا عەبدوڵڵا ئۆجەلان، لە رێگەی کەسوکارەکەیەوە پەیامێکی سیاسی هەبێت ئەگەر بوار و دەرفەت لەبەردەمیدا هەبێت، پێشتر لە رێگەی کەسوکاریەوە، جارجارە پەیامی سیاسی لەبارەی رۆژەڤی باكووری كوردستان و توركیا بڵاودەکردەوە و بە رای گشتی دەگەیاند.

پەیامنێری رووداو لە ئەنقەرە ئاماژە بەوە دەدات، هەدەپە و شاندی ئیمرالی و هەندێک لە کۆمەڵەکانی مافی مرۆڤ داوای ئەوە دەکەن نەک بە تەنیا کەسوکارەکەی، بەڵکو رێگە بە پارێزەرەکانی و خەڵکی دیکەش، بەتایبەتی شاندی ئیمرالی بدرێت سەردانی عەبدوڵڵا ئۆجەلان بکەن، بەڵام تاوەكو ئێستا حکومەت تەنیا رێگەی بە برایەکی ئۆجەلان داوە وەکو کەسوکاری بەبۆنەی جەژن سەردانی بکات.

بڕیارە رۆژی یەكشەممە 11-9-2016، کاژێر 11:00 بەکاتی تورکیا لە ناوەندی گشتی هەدەپە، کۆنگرەیەکی رۆژنامەڤانی سازبكرێت و گوتەبێژی هەدەپە تیشک بخاتە سەر رۆژەڤی تورکیا، هەر لەو کۆنگرە رۆژنامەڤانییەدا هەدەپە هەڵوێستی خۆی لەبارەی ئەو سەردانە رابگەیێنێت، باس لەو مانگرتنەش بکرێت کە بۆ بینینی عەبدوڵڵا ئۆجەلان لە ئامەد بەڕێوەدەچێت.</sup>

^11/9/2016

<sup>دوای دوو ساڵ لە گەڕان و پشکنین، شوێنەوارناسانی زانکۆی میونشنی ئەڵمانیا، شوێنەواری چەند خانووێک و چەند پارچە ئاسەوارێكیان لە گردی کاژاوی شارەزوور دۆزینەوە.

بەپێی لێكۆڵینەوەكان مێژووی خانووەكان بۆ 5 هەزار ساڵ لەمەوبەر دەگەڕێتەوە. شوێنەوارناسان ئەوەیان پشتڕاستكردووەتەوە ئاسەواری پێنج چاخی مێژوویی لەو شوێنەدا هەن.</sup>

^11/9/2016

^{چەند چەکدارێکی موجاهیدینی خەلق لە کەمپی ئەشرەف وێنە .. ئەرشیڤ}

تەواوی ئەندامی رێکخراوی موجاهیدنی خەلق(ئۆپۆزیسیۆنی کۆماری ئیسلامی ئێران)، عێراق-یان بەجێهێشت و لەکەمپێکی وڵاتی ئەلبانیا نیشتەجێ دەبن.

^{لە راگەیێندراوێکدا رێکخراوی موجاهیدنی خەلق بڵاویکردەوە، ئێوارەی رۆژی هەینی 9-9-2016 زیاتر لە 280 ئەندامی ئەو رێکخراوە، کە لە سەربازگەی لیبرتی نزیک فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی بەغدا نیشتەجێبوون، عێراقیان بەجێهیشت و بەمەش ئێستا عێراق خاڵییە لە ئەندامانی ئەو رێکخراوە.}

^{لەشەڕی هەشت ساڵەی عێراق و ئێران ئەو رێکخراوە، هاوکاری عێراقی کرد و هەروەها لە دژی راپەڕینی ساڵی 1991 باشووری کوردستان و باشووری عێراق لەلایەن رژێمی بەعسەوە بەکار دەهێنران.}

^{بەپێی رێککەوتنی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا و نەتەوەیەکگرتووەکان، نزیکەی 2 هەزار ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانی بەسەر 12 وڵاتی ئەوروپی دابەشدەکرێن.}

^{کەمپی لیبرتی زۆرجار لەلایەن میلیشیا شیعەکانی نزیک ئێرانەوە، بە مووشەک هێرشی دەکرایە سەر و بەهۆیەوە 120 کەسیان کوژراون و هەزاری دیکەش برینداربوون، لە مانگی تەمموزی رابردووشدا بەهۆی ئەو هێرشانەوە 22 کەسیان برینداربوون.}

^{دوای دانوستاندن لەگەڵ ئیدارەی ئەمریکا و پێدانی 25 ملیۆن دۆلار وەک هاوکاری، ئەڵبانیا بە هاوئاهەنگی نەتەوەیەکگرتووەکان لە بەغدا لە مانگی تشرینی دووەمی ساڵی 2014دا 600 ئەندامی موجاهیدنی خەلقی گواستەوە و لە کەمپی تیرانا نیشتەجێی کردن.}

^{رێکخراوی موجاهیدینی خەلقی ئێران، یەکێکە لە دیارترین لایەنە ئۆپۆزیسیۆنەکانی ئێران و لە ساڵی 1965 دامەزراوە و لەلایەن مەسعود رەجەوی رێبەرایەتی دەکرا، بەڵام لە دووساڵی رابردوودا دەنگۆی کوژرانی بڵاوبووەتەوە و ئێستا مەریەم رەجەوی هاوسەری مەسعود رەجەوی رێبەرایەتی دەکرێت، ئۆفیسی سەرەکی لە پاریسە و ئایدۆلۆژیاکەی "ئیشتراکی ئیسلامی، عەلمانی و دیموکراسییە"، لە ئەمریکا و ئەوروپا ئۆفیسی هەیە، لەدوای رووخانی حکومەتی بەعس، لە چەک داماڵدراون و دواتر لە سەربازگەی ئەشرەف لە پارێزگای دیالەوە بۆ سەربازگەی لیبرتی گواسترانەوە.}

^10/9/2016

^{سێرگی لاڤرۆڤ و جۆن کێری و ستافان دیمستۆرا}

^{رووسیا و ئەمریکا لە بارەی قەیرانی سووریا گەیشتنە رێککەوتن، حکومەتی سووریا و ئۆپۆزیسیۆنی ئەو وڵاتەش پابەندبوونی خۆیان بە رێککەوتنەکەوە راگەیاندووە.}

^{دوای کۆبوونەوەیان لە جنێڤ بە بەشداریی ستافان دیمستۆرا، نێردەی تایبەتی نەتەوەیەکگرتووەکان بۆ سووریا، ئەمریکا و رووسیا لەسەر پلانێکی ئاشتی لەبارەی سووریاوە گەیشتنە رێککەوتن، بەپێی رێککەوتنەکە، هەردوولا سەنتەرێکی سەربازیی هاوبەش دادەمەزرێنن بۆ رووبەڕووبوونەوەی داعش و فەتحولشام لە سووریا.}

^{هەروەها حکومەتی سووریا دەبێت کۆتایی بە هێرش و بۆردوومانەکانی بهێنێت بۆ سەر ئەو ناوچانەی کە چەکدارانی سەر بە هێزەکانی ئۆپۆزیسیۆنی لێیە، لەوانە حەلەب، هەر بەپێی پلانەکە، دەبێت حکومەتی سووریا گەمارۆی سەر هەموو ئەو ناوچانە هەڵبگرێت کە پێویستیان بە هاوکاری مرۆیی هەیە و تاوەکو ئێستا حکومەت رێگر بووە لە گەیشتنی هاوکارییە مرۆییەکان لە رێگەی نەتەوەیەکگرتووەکانەوە.}

^{هەر بەگوێرەی ئەو رێککەوتنەی نێوان ئەمریکا و رووسیا، پلانەکە لە ئێوارەی رۆژی دووشەممە 12ی ئەیلوولەوە دەچێتە بواری جێبەجێکردنەوە، هەروەها داوا لە حکومەتی سووریا و ئۆپۆزیسیۆنی ئەو وڵاتەش کراوە کە پابەندبن بەو رێککەوتنەوە، بەگوتەی وەزیری دەرەوەی ئەمریکاش جۆن کێری و ئۆپۆزیسیۆن رازین بەو رێککەوتنە، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا لەبارەی حکومەتی سووریاشەوە رایگەیاند، رووسیا حكومەتی سووریای لەبارەی رێککەوتنەکە ئاگادار کردووەتەوە و دیمەشقیش بەڵێنی داوە پابەندی پلانەکە بێت.}

^10/9/2016

^{دەبێت رکابەری لەگەڵ 217 کەناڵی ئاسمانی بکەن کە لەسەر ئێران هەواڵ پەخش دەکەن}

^{رێکخراوی رادیۆ و تەلەڤزیۆنی ئێران لە چۆنیەتی کارکردنی میدیای پارێزگاکانی ئەو وڵاتە ناڕازییە، بۆیە بڕیاریداوە پێداچوونەوە بە پلان و بەرنامەکانیاندا بکەن.}

^{لە ورمێ کۆبوونەوەیەک بۆ تاوتوێکردنی گەشەپێدانی میدیای پارێزگاکانی ئێران بەڕێوەچوو. لەو کۆبوونەوەدا جێگری سەرۆکی رێکخراوی حکومی رادیۆ و تەلەڤزیۆنی ئێران رایگەیاند، میدیا ناوخۆییەکانی ئێران دەبێ لەگەڵ ئەو کەناڵانە رکابەرایەتی بکەن کە لە دەرەوە کار لەسەر نێوخۆی ئێران دەکەن.}

^{بەگوتەی عەلی دارابی، میدیاکانی ئێران دەبێ بۆ راکێشانی سەرنجی خەڵک رکابەری لەگەڵ 217 کەناڵی ئاسمانی بکەن کە هەواڵ و بابەت لەسەر پرسە نێوخۆییەکانی ئێران بڵاودەکەنەوە.}

^{رێکخراوی رادیۆ و تەلەڤزیۆنی ئێران، مۆڵەتی یەک مانگی بە بەرپرسانی کەناڵی پارێزگاکان داوە پلان و بەرنامەکانیان بەشێوەیەکی جددی بگۆڕن و لەماوەی پێنج مانگیشدا گۆڕانکارییەکان جێبەجێ بکەن.}

^{لە ئێران رێگە بە دامەزراندنی کەناڵی تەلەڤزیۆنی ناحکومی نادرێت. رێکخراوی رادیۆ و تەلەڤزیۆنی ئێرانیش 16 کەناڵی سەراسەری، 34 کەناڵی پارێزگاکان، 9 کەناڵی نێودەوڵەتی و 2 کەناڵی ئینتەرنێتی فەرمی هەیە.}

^{بەگوتەی بەرپرسانی ئێران بەشێکی زۆر لە دانیشتووانی ئەو وڵاتە ئامێری سەتەلایت بەکار دەهێنن، ئەوەش دەریدەخات میدیاکانی ئێران نەیانتوانیوە ئارەزووی میدیایی خەڵک بەراوەردە بکەن.}

^{هەوڵەکانی دەزگا ئەمنییەکان و پۆلیسیش بۆ رووبەڕووبوونەوەی بەکارنەهێنانی سەتەلایەت سەرکەوتوو نەبووە. رەخنەگرانی میدیاکانی ئێران دەڵێن، میدیاکانی ئێران حکومین و تەنیا ئەو هەواڵ، بابەت و بەرنامانە دەگوازنەوە کە لە چوارچێوەی دەستوور و یاساکانی کۆماری ئیسلامیدابن، نەک راستییەکانی کۆمەڵگا. بۆیە ناچارن پشت بە کەناڵە ئاسمانییەکانی دەرەوەی ئێران ببەستن.}

^{هەر پارێزگایەکی ئێران میدیای تایبەت بەخۆی هەیە. تەلەڤزیۆنی پارێزگاکان بۆ ئەوە داندراون سیاسەتە گشتییە میدیاییەکانی ئێران بە روانینێکی ناوچەیی بگەیێندرێنە خەڵک، بەڵام وەک لە بڕیاری نوێی رێکخراوی رادیۆ و تەلەڤزیۆنی ئێران دەردەکەوێ، تەلەڤزیۆنی پارێزگاکان نەیانتوانیوە وەک پێویست سەرنجی خەڵک بۆلای خۆیان رابکێشن.}

^10/9/2016

^{جارێکی دیکە فەریزەی حەجکردن مشتومڕی نێوان سعودیە و ئێران گەرمدەکات و ئێران داوا دەکات سعودیە داوای لێبووردن لە وڵاتەکە بکات، کە ساڵی رابردوو بەهۆی گیان لەدەستدانی سەتان حاجی ئێران لە کاتی حەجکردن ناکۆکی کەوتە نێوان ریاز و تاران.}

^{قسە و کاردانەوەی تووندی ئێرانییەکان لە چەند رۆژی رابردوو، بووە هۆی ئەوەی عەبدولعەزیز شێخ موفتی گەورەی سعودیە بەرپرسانی ئێران بە نەوەی مەجووسەکان ناوببات.}

^{حەسەن رۆحانی، سەرۆککۆماری ئێران، رایگەیاند تاوەکو ئێستا بەرپرسانی سعودیە لە بەرامبەر رووداوەکەی ساڵی رابردووی حەجدا داوای لێبوردنیان نەکردووە.}

^{حەسەن رۆحانی، سەرۆککۆماری ئێران دەڵێت "دەبێت حکومەتی سعودیە وەڵامی بۆ ئەو رووداوە هەبێت، جێی نیگەرانییە حکومەتی ئەو وڵاتە تەنانەت داوای لێبووردنی لە موسوڵمانان و دەوڵەتانی موسوڵمانیش نەکردووە".}

^{رۆحانی گوتیشی، کێشەی ئێستای نێوان ئێران و سعودیە تەنیا حەج نییە بەڵکو ئەوەیە "حکومەتی سعودیە پشتگیری تیرۆر دەکات و خوێنی موسوڵمانان لە عێراق و سووریا و ئێران دەرێژێت".}

^{رۆژی 5ی مانگیش ئایەتولڵا عەلی خامەنەیی، رابەری کۆماری ئیسلامی ئێران، بەرپرسانی سعودیەی بەوە تۆمەتبارکرد کە رێگایان نەداوە بریندارەکانی رووداوەکەی ساڵی رابردوو چارەسەر وەربگرن.}

^{عەبدولعەزیز شێخ، موفتی گەورەی سعودیە، رایگەیاند لێدوانەکانی بەرپرسانی تاران جێی سەرسامی نین، چونکە ئێرانییەکان نەوەی مەجووسەکانن.}

^9/9/2016

”بڕوای تەواوم بەوە هەیە کە میللەتی کورد بەسەر ئەم قەیرانانەدا سەردەکەوێت“

<sup>سەرۆکی هەرێمی کوردستان ڕای گەیاند، بڕوای تەواوی بەوە هەیە کە گەلی کورد بەسەر قەیرانەکانی ئێستای هەرێمی کوردستاندا سەردەکەوێت.

لە دوای دیدارەکەی لەگەڵ سەرۆک کۆماری فەڕەنسا، ڕۆژی پێنجشەممە 8\9\2016، مەسعود بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان، لە بەشێکی چاوپێکەوتنەکەیدا لەگەڵ کەناڵی (کوردستان 24)، ئاماژەی بەوە کرد: ”مرۆڤ هەمیشە گەشبین بێت باشترە، بڕوای تەواوم هەیە کە میللەتی کورد بەسەر ئەم قەیرانانەدا سەردەکەوێت، بەڵام ناکرێت بە پێکەنینێک بڕیار لەسەر دۆخەکە بدرێت، مرۆڤ هەندێکجار پێدەکەنێت یان دەموچاوی جۆرێکی دیکە بێت، ناکرێت ڕووخسار بڕیار لەسەر واقیعەکە بدات، ئەگەر وابێت هەمیشە پێدەکەنم“.

سەرۆکی هەرێمی کوردستان جەختیشی لەوە کردەوە کە ”کورد لە کۆتایی قەیرانەکەدایە“.

هەر لەو دیدارەدا، سەبارەت بە پرسی سەربەخۆیی کوردستان، بارزانی ڕوونی کردەوە: ”بۆ هەموو کوردێک، ئەگەر بە تەواوی دڵنیا نەبم لەوەی مەسەلەی سەربەخۆیی جددییە و بەرهەمی دەبێت، چۆن موجازەفە بە هەموو شتێک دەکەم؟، پێویستە زیاتر لەمە بیڵێم؟“.


هاوکات باسی باری تەندرووستیی خۆی و پشکنینەکانی کرد و ئاشکرای کرد: ”ماوە نا ماوە کە گەشتی ئەورووپا بکەم، پشکنین دەکەم، ئەنجامەکان زۆر باش بوون و پزیشکەکان ڕازی بوون، نەشتەرگەریی چاویشم کردووە و سەرکەوتوو بووە“.

ڕۆژی پێنجشەممە 8\9\2016، مەسعود بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان، لە پاریسی پایتەختی فەڕەنسا، کۆبوونەوەیەکی یەک سەعاتی لەگەڵ فرانسوا هۆلاند، سەرۆک کۆماری فەڕەنسا ئەنجام دا.</sup>

^9/9/2016