بەرپرسانی پارێزگای ورمێ جێبەجێکردنی 20 پرۆژەیان بۆ کۆنترۆڵی ئاوە سنوورییەکانیان راگەیاند
ئەو پڕۆژانە بە مۆڵەتی رێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران جێبەجێ دەکرێن و بودجەکەشیان لە سندووقی گەشەپێدانی نیشتمانی ئێران دابیندەکرێت.
سەرۆکی رێکخراوی کشتوکاڵی پارێزگای ورمێ دەڵێت، ئاوە سنوورییەکان بۆ بەشی کشتوکاڵ تەرخاندەکەن.
پارێزگای ورمێ لەگەڵ باشوور و باکووری کوردستان هاوسنوورە و سەرچاوەی بەشێک لە ئاوەکانی ئەو دوو پارچەیەی کوردستان لە رۆژهەڵاتەوە سەرچاوە دەگرێت.
23/11/2016
مانگی ئابی ساڵی رابردوو، رێژیار ڤیزایەكی توركیای وەرگرت و خۆی گەیاندە ئیستانبوڵ، لەوێ قاچاخچییەكی پەیدا كرد كە بە 11 هەزار دۆلار رێژیاری گەیاندە ئەڵمانیا، ئێستا پاش ئەوەی حكومەتی ئەڵمانیا نائومێدی كرد، دەیەوێ بگەڕێتەوە بۆ كوردستان.
رێژیاری تەمەن 26 ساڵ، كۆلێژی پەروەردەی وەرزشیی زانكۆی دهۆكی تەواو كردووە. ئەو دەڵێت "حەزم دەكرد بچمە ئەوروپا و ژیانێكی دیكە تاقی بكەمەوە". دوای ئەوەی داواكاری بۆ مافی مانەوە لەو وڵاتە پێشكەش دەكات، لە رۆژی 20/11/2015 چاوپێكەوتنی لەگەڵ دەكرێ، بەڵام داواكەی بۆ مافی پەنابەرێتی رەتدەكرێتەوە. ئەو هەرچەندە بڕیاری دیپۆرتكردنەوەی بۆ دەرنەچووە، بەڵام ئێستا دەیەوێ بە ویستی خۆی بگەڕێتەوە هەرێمی كوردستان.
حكومەتی ئەڵمانیا هۆشداری داوەتە كۆچبەرانی خەڵكی وڵاتانی باكووری ئەفریقا و لەوانەش تونس، مەغریب و جەزائیر كە بە زووترین كات ئەو وڵاتە جێبهێڵن. ئەو وڵاتانەش رەزامەندییان نیشانداوە كە كۆچبەرانیان وەربگرنەوە. كۆچبەرانی وڵاتانی مەسەدۆنیا، سربیا، ئەلبانیا و كۆسۆفۆش لەو كۆچبەرانەن كە شانسی وەرگرتنی مافی مانەوەیان لە ئەڵمانیا كەمە. هەرچی كوردی باشووری كوردستانە، ئەگەر مافی مانەوەشیان نەدرێتێ، بەزۆر دیپۆرت ناكرێنەوە، تەنیا ئەو كۆچبەرانە نەبێ كە كاری نایاسایی دەكەن.
هەندێك لە كۆچبەران سەرەڕای خەرجكردنی پارەیەكی زۆر لە رێگەی كۆچدا، بەڵام بە ویستی خۆیان دەگەڕێنەوە. حەمید مەجید، خاوەنی نووسینگەیەكی گەشتوگوزارە لە ئەڵمانیا، دەڵێت تاوەكو هاوینی ئەمساڵ هەفتانە زیاتر لە 80 كۆچبەر لە رێگەی نووسینگەكەیانەوە گەڕاونەتەوە هەرێمی كوردستان و عێراق.
حەمید بە (رووداو)ی گوت "هەفتەی رابردوو 25 كۆچبەرمان هەبوو كە بە حەز و ویستی خۆیان گەڕانەوە كوردستان كۆچبەرەكان كورد و عەرەب بوون".
زۆربەی كۆچبەران لە رێگەی رێكخراوی جیهانیی كۆچكردن (IOM) دەگەڕێنەوە. ئێستا ئەو رێكخراوە ئاسانكاریی زۆر دەكات بۆ گەڕانەوەی كۆچبەران بۆ وڵاتەكانیان، كاروباری گەڕانەوەیان لە ماوەی دوو هەفتەدا بۆ رێكدەخات و بڕی 700 یۆرۆش دەداتە كۆچبەری گەڕاوە. بەڵام كۆچبەران پێشتر دەبووایە نزیكەی سێ مانگ چاوەڕێی مامەڵەی گەڕانەوە بكەن.
رێكخراوی جیهانیی كۆچ پرۆگرامێكی هاوكاریكردنی گەڕانەوەی كۆچبەرانی لە ئەوروپاوە بۆ كوردستان و عێراق هەیە. رێكخراوەكە لەسەر ماڵپەڕەكەی خۆی رێنمایی و فۆرمی تایبەت بە گەڕانەوەی كۆچبەرانی بە زمانی كوردی و عەرەبی داناوە. هەر لە ماڵپەڕەكەیاندا چیرۆكی گەڕانەوەی چەند كۆچبەرێكی بۆ هەرێمی كوردستان و عێراق داناوە. رێكخراوەكە دەڵێ ئەو كۆچبەرانە بە بڕە پارەیەك هاوكاریی كراون بۆ ئەوەی پرۆژەی بچووك لە كوردستان و عێراق جێبەجێ بكەن و لە رووی ئابوورییەوە بكەونەوە سەر پێی خۆیان.
بەپێی بەدواداچوونی (رووداو) ژمارەیەكی زۆر لە كۆچبەران داوای ئەو هاوكارییەی رێكخراوەكەیان كردووە بۆ ئەوەی بگەڕێنەوە، بەڵام ژمارەیەكی زۆر كەمیان لە هاوكارییەكانی ئەو رێكخراوە سوودمەند بوون.
بەشێك لە كۆچبەران ئامادەن ئەڵمانیا جێبهێڵن و بگەڕێنەوە زێدی خۆیان، ئەگەر حكومەت ئەو پارەیەیان بۆ بگەڕێنێتەوە كە لە رێگەی كۆچدا خەرجیان كردووە.
ئاسۆ، 24 ساڵ، گەنجێكی خەڵكی سلێمانییە، ساڵێك و سێ مانگە لە ئەڵمانیایە، ئێستا لە كەمپێكی كۆچبەرانە لە بەرلین. حكومەت مانگانە 160 یۆرۆی دەداتێ. ئاسۆ پەنجەمۆری لێ وەرگیراوە و دەمێكە چاوەڕێی چاوپێكەوتنە.
ئەو كە تاوەكو قۆناغی ناوەندی خوێندووە بە (رووداو)ی گوت "ژیانم لێرە زۆر ناخۆشە، چوار كەس لە یەك ژووردا دەخەوین، لە ناخۆشترین كەمپی ئەڵمانیاین. ئەگەر حكومەتی ئەڵمانیا ئەو پارەیەم بداتەوە كە بە قاچاخچیم داوە، یەك رۆژ لێرە نامێنمەوە". ئاسۆ بە گوتەی خۆی 9800 دۆلاری داوەتە قاچاخچی بۆ ئەوەی بیگەیەنێتە ئەڵمانیا.
كۆچبەران تەواو بێزار بوون لە ژیانی كەمپ، چونكە زۆربەی كەمپەكان مەرجەكانی ژیانیان تێدا نییە. هەندێك لە كەمپەكان گۆڕەپانی قوتابخانەی كۆنن، پڕكراون لە قەرەوێڵەی دوو قات و نێوان قەرەوێڵەكانیش بە پارچە قوماشێك جیاكراوەتەوە. ئەو كۆچبەرەی كامپەكەی لە گوندێكی دوورە شار بێت، شانسی هەیە، چونكە هەر هیچ نەبێت لە خانوودا دەژی.
بەشێكی زۆر لە كۆچبەران پەشیمانن لە كۆچكردن و هەوڵ دەدەن بگەڕێنەوە زێدی خۆیان، بەڵام بەشێكیان ئامادەنین بگەڕێنەوە، مەگەر بە زۆر دەربكرێن.
دلێر گەنجێكی تەمەن 22 ساڵە، لە مانگی ئابی 2015 گەیشتووەتە ئەڵمانیا. چوار مانگە چاوپێكەوتنی لەگەڵ كراوە، بەڵام هێشتا وەڵامی نەدراوەتەوە. دلێر دەڵێت "چوار مانگە چاوەڕێی وەڵامم، نە بە بەڵێ نە بە نەخێر وەڵامم نەدراوەتەوە. بەڵام مەگەر بە زۆر دەرم بكەن، ئەگەرنا حەز ناكەم بگەڕێمەوە كوردستان".
بەپێی ئامارەكانی حكومەتی ئەڵمانیا، ساڵی رابردوو ژمارەی ئەو كۆچبەرانەی بەویستی خۆیان ئەو وڵاتەیان جێهێشتووە 32 هەزار و 700 كۆچبەر بووە. بۆ ئەمساڵیش ئامارێكی ورد نییە، بەڵام مەزەندە دەكرێ ئەوانەی بە ویستی خۆیان و بە رێگای تایبەت یان IOM ئەڵمانیا جێدێڵن، بگاتە 70 هەزار كۆچبەر كە لانیكەم نیوەیان خەڵكی هەرێمی كوردستان و عێراقن. ئەوانی دیكەش زۆربەیان ئەفغانین.
رێژیار كە رۆژی 20/11/2016 بە ویستی خۆی گەڕایەوە هەرێمی كوردستان، دەڵێت "بەنیازم جارێكی دیكە بگەڕێمەوە ئەڵمانیا، بەڵام ئەمجارە بە رێگەی فەرمی دەگەڕێمەوە، چونكە هاوسەرگیریم لەگەڵ كچێكی كورد كردووە كە وڵاتینامەی ئەڵمانیای هەیە و ئێستا مامەڵەی راكێشانی من بۆ ئەڵمانیا دەكات".
23/11/2016
عەبادی پلانێكی لەگەڵ هەرێمی كوردستان ئاشكرا دەكات و دەڵێت نامەوێ دەوڵەتێكی ناوەندی دیكتاتۆر دروستبكەین.
ئێوارەی رۆژی سێشەممە 22-11-2016 حەیدەر عەبادی سەرۆكوەزیرانی عێراق لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەڤانی لە شاری كەربەلا ئاشكرای كرد كە پلانێكیان لەگەڵ هەرێمی كوردستان هەیە بۆ دروستكردنی دەوڵەتێكی یەكگرتوو لە چوارچێوەی یەك وڵاتدا.
عەبادی رایگەیاند: "لە ساڵی 1991 هەرێمی كوردستان نیمچە سەربەخۆ بووە تاوەكو 2003 دەمانەوێ شتێكی هاوبەش دروستبكەین لە چوارچێوەی عێراقدا كە یەك دەوڵەتی یەكگرتوو بێت، ئەمەش بەرزترین هاوئاهەنگی دەوێت و كارێكی ئاسان نییە هەردوولامان بەرژەوەندی هاوبەشمان هەیە".
عەبادی گوتی: "نامەوێ دەوڵەتێكی ناوەندی دیكتاتۆر دروستبكەین كە هاووڵاتیان دەچەوساندەوە بەڵكو دەوڵەتێكی فیدراڵی كە خزمەتی و هاوكاری سەرجەم پارێزگاكان بكات".
سەرۆكوەزیرانی عێراق سووربوونی حكومەتەكەی لە سەر ئەم سیاسەتە دەربڕی ئاماژەی بەوەدا كە حكومەتی فیدراڵی و پارێزگاكان و هەرێمی كوردستان دەسەڵاتی خۆیان هەیە.
عەبادی ئەوەشی روونكردنەوە كە "هەندێك هێزی سیاسی دەیانەوێ لە عێراق بەهێزتربن چونكە پێیانوایە كە عێراق لاواز بێت ئەوان بەهێزدەبن".
سەرۆكوەزیرانی عێراقی لە كۆنگرە رۆژنامەڤانییەكە ئەوەی خستەڕوو كە هاوئاهەنگییەكی گەورە لە نێوان سەرجەم پێكهاتەكانی عێراق بۆ لە نێوبردنی داعش هەیە و دەڵێ: "هەندێك دەوڵەت دەیانویست عێراق بروخێ و سەرپاڵی برینەكانی بێت بەڵام سەركەوتنەكانی عێراق ئەو وڵاتانەی توشی بومەلەرزە كردووە".
23/11/2016
بەڕێوەبەری نووسینگەی مافی مرۆڤ لە گەرمیان دەڵێت دوو كچ لە دوو كەمپی ئاوارەكاندا لەلایەن كەسوكاریانەوە لەشفرۆشییان پێكراوە. بەڕێوەبەری كاروباری مرۆییش لە ئیدارەی گەرمیان ئەو زانیاریانە پشتڕاست دەكاتەوە و دەڵێت یەكێك لەو كچانە لەلایەن باوكییەوە لەشفرۆشی پێكراوە.
بەهۆی شەڕی داعش، ژمارەیەكی زۆری ئاوارە لە شارەكانی عێراق و سووریاوە روویان لە هەرێمی كوردستان كردووە. هەندێك لەو ئاوارانە لە رەوشێكی ئابووریی خراپدان. رەنگە ئەمە وای لە باوكێك كردبێت كە لەشفرۆشی بە كچێكی خۆی بكات.
لە سنووری ئیدارەی گەرمیان چوار كەمپ بۆ ئاوارەكان دروستكراون. بەپێی ئەو زانیارییانەی دەست (رووداو) كەوتوون، دوو كچ لەو كەمپانە لەلایەن كەسوكاریانەوە بازرگانییان پێوە كراوە.
خەبات رەشید، بەڕێوەبەری نووسینگەی مافی مرۆڤ لە گەرمیان بە (رووداو)ی راگەیاند، بەڕێوەبەرایەتی هەماهەنگی رێكخراوەكان لەناو ئیدارەی گەرمیان سەبارەت بە دوو حاڵەتی بازرگانیكردن بە دوو كچ یاداشتێكیان داوەتە ئیدارەی گەرمیان، دواتریش لەلایەن سەڵاح كوێخا، سەرپەرشتیاری ئیدارەوە داوا لە نووسینگەكەی ئەوان كراوە لێكۆڵینەوە لەو دوو كەیسەدا بكەن.
خەبات رەشید گوتی "لیژنەمان دروستكرد. دوای بەدواداچوون بۆمان دەركەوت هەردوو حاڵەتەكە راستن. ئەو دوو كچە تەمەنیان لە نێوان 10 تاوەكو 15 ساڵیدا بووە. یەكێكیان لەلایەن باوكی. ئەوەی دیكەش لەبەرئەوەی باوك و دایكی نەبووە، لەلایەن مامییەوە لەشفرۆشیی پێكراوە". خەبات گوتیشی "وەڵامی ئیدارەی گەرمیانیشمان داوەتەوە كە ئەو دوو حاڵەتە راستن. یەكێكیان بۆ ئەو مەبەستە براوەتە دەرەوەی كەمپەكە".
بەڵام بێستوون ژاڵەیی، بەڕێوەبەری كاروباری مرۆیی لە ئیدارەی گەرمیان دەڵێت هەردوو كچەكە لەلایەن یەك كەسەوە لەشفرۆشیان پێكراوە، ئەو كەسەش باوكی یەكێك لە كچەكان بووە.
ژاڵەیی بە (رووداو)ی گوت "هەردوو كەیسەكە لە كەمپێكدا بووە. پیاوەكە باوكی یەكێك لە كچەكانە، كچەكانیش تەمەنیان لە خوار 18 ساڵی بوو. گومان هەبوو ئەو پیاوە رۆژانە كچەكانی بردبنە دەرەوەی كەمپەكە و لەشفرۆشی پێ كردبن".
گوتیشی "هەرچەندە پیاوەكە رەتیكردبووەوە لەشفرۆشیی پێوەكردبن، بەڵام دوای لێكۆڵینەوەی لایەنە پەیوەندیدارەكان، دەركەوت راست بوو".
سەبارەت بە چارەنووسی كچەكان، بێستوون ژاڵەیی گوتی "ئەو پیاوە خەڵكی ناوەڕاستی عێراقە، وەكو ئاوارە لەلای ئێمە تۆمار نەكرابوون، لەو ماوەیە شارەكەیان ئازادكرا و گەڕانەوە شاری خۆیان. كچەكەی دیكەشمان رادەستی كەسوكارەكەی كردەوە".
هەر سەبارەت بە بازرگانیكردن بە كچانی ئاوارە، رێكخراوی هارتلاندی ئەمەریكی لە مانگی تشرینی یەكەمی 2014ەوە دەستیان بە پڕۆژەی بەهێزكردنی چوارچێوەی یاسایی بۆ بەرەنگاربوونەوەی تاوانی بازرگانیكردن بە مرۆڤ لە هەرێمی كوردستان كرد، ئامانجێكی پڕۆژەكەش كاركردن بوو لەنێو كەمپەكاندا.
لە هاوینی ئەمساڵدا، مەیس مساعدە، بەڕێوەبەری ئەو پڕۆژەیەی هارتلاند بە (رووداو)ی راگەیاند، رێكخراوەكەیان سەردانی كامپەكانی بەحركە و هەرشەمیان لە شاری هەولێر كردبوو. لەنێو ئەو دوو كەمپەدا لەلایەن خێزانەكانەوە پێیانگوترابوو كە دوو تاوانیان بەرامبەر دەكرێت، یەكێكیان لەلایەن بازرگانەكانەوە بە زۆر لەشفرۆشی بە كچەكانیان دەكرێ، ئەوەی دیكەش چەند حاڵەتێكی فرۆشتنی گورچیلە بووە لە كەمپەكان.
مەیس گوتبووی "بەشێكی زۆر لەو ژنانەی لە كامپەكانی بەحركە و هەرشەم قسەمان لەگەڵ كردوون جەختیان كردووەتەوە لەوەی كە داوای لەشفرۆشی لە خۆیان یان منداڵەكانیان كراوە و هەندێكیان بۆ ئەو مەبەستە براونەتە دەرەوەی كەمپەكان".
22/11/2016
سەرۆکی کۆریای باکوور پەیامێک بۆ دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی هەڵبژێردراوی ئەمریکا دەنێرێت و داوای لێدەکات کۆتایی بە سیاسەتی دوژمنکارانەی واشنتن بەرامبەر بە پیۆنگیانگ بهێنێت.
میدیاکانی کۆریای باکوور بەیاننامەیەکی کیم جۆنگ ئۆن، سەرۆکی ئەو وڵاتەیان بڵاوکردەوە کە بۆ دۆناڵد ترەمپی نوسیووە، لە بەیاننامەکەیدا کە 9 لاپەرەیە، سەرۆکی کۆریای باکوور داوا لە ترەمپ دەکات کۆتایی بە سیاسەتی گرژکردن و قوڵکردنەوەی ناکۆکییەکانی نێوان هەردوو وڵات بهێنێت.
کیم جۆنگ ئۆن هەروەها لە پەیامەکەیدا رەخنەی تووند لە باراک ئۆباما، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا دەگرێت کە بەئاشکرا داوای کردووە "گوشارەکانی بۆسەر پیۆنگیانگ زیادبکرێن و، حکومەت لە کۆریای باکوور بڕوخێت".
22/11/2016
پەرلەمانی بەریتانیا لەسەر نەبوونی پلانێکی روون و ئاشکرا بۆ هاوکاریکردنی ئاوارەکانی عێراق و سووریا، رەخنە لە حکومەتەکەی ترێزا مەی دەگرێت.
رەخنەکەی پەرلەمانی بەریتانیا لەمیانی کۆبوونەوەیەکیدا هات لەسەر پرسی کۆچبەران و چۆنییەتی هاوکاریکردنیان، داواشی لە حکومەتکرد پلانێکی ورد و روونی لەسەر ئەو پرسە هەبێت.
لەنێو باڵەخانەی پەرلەمان، کۆبوونەوەیەکی چوار کاژێری لەسەر رەوشی کۆچبەران و هاوکاری ئاوارەکانی عێراق و سووریا کرا، پەرلەمان و حکومەتی نەگایاندە خاڵی سازان، پەرلەمانتاران گللەییان لە حکومەتە لە نەبوونی پلانێکی روون و دیار بۆ ئاوارەکانی عێراق و سووریا. حکومەتیش دەڵێت بێ پلان نیم.
وەزارەتی بەرگری بەریتانیا رایگەیاندووە کە تاووتویی هاوکارییە سەربازییەکان بۆهێزی پیشمەرگە دەکات، بەڵام تاوەکو ئێستا هیچ بڕیارێت لەو وەزارەتەوە لەسەر ئەوپرسە نەدراوە، بۆیە پەرلەمان و ئەنجوونی لۆردەکان دەیانەویت فشارەکانیان بخەنەسەر حکومەت هەم بۆ هاوکارییە سەربازییەکان هەم بۆ هاوکارییە مرۆییەکان.
22/11/2016
ئێران رایگەیاند ناتوانێ مەرجی کۆمپانیای فڕۆکەوانی ئێیرباس بۆ فرۆشتنی فڕۆکە بەو وڵاتە جێبەجێ بکات.
بەڕێوەبەری گشتی ئێیرباس رایگەیاندووە، ئەو کۆمپانیایە ئامادەیە تاوەکو کۆتایی ساڵی 2016 یەکەم فڕۆکە رادەستی ئێران بکات، بەڵام بەو مەرجە کە حکومەتی ئێران بە نەخد پارەکەیان پێبدات، بەڵام ئەندامێکی دانوستاندنکاری کۆمپانیای نیشتمانی فڕۆکەوانی ئێران رایگەیاند، پارەی نەخدیان بۆ کڕینی فڕۆکەی نوێ لە کۆمپانیان ئێیرباس نییە.
22/11/2016
بەهۆی دابەزینی داهاتی بەرهەمە کشتووکاڵییەکانی وەکو گەنم و سێو، لە ناوچەی ورمێ جووتیاران روویان لە بەرهەمهێنانی سیر کردووە.
جووتیارانی ناوچەی مرگەوەری ورمێ دەڵێن، لێکۆلینەوەیان کردووە و بۆیان دەرکەوتووە ئاوهەوای ئەو ناوچەیە بۆ بەرهەمهێنانی سیر گونجاوە و بەرهەمێکە کە تێچوویەکی کەمتری دەوێت و داهاتیشی باشە.
21/11/2016
چالاکوانێکی سیاسیی کوردی خەڵکی سەقز لەلایەن دەزگای دادوەریی ئێرانەوە بە تۆمەتی چالاکیی سیاسی بە 18 مانگ بەندکران سزا درا.
بەپێی ڕاپۆرتی ناوەندی چالاکانی مافی مرۆڤی کوردستان سەیوان عەلیزادە، چالاکوانی سیاسی خەڵکی سەقز، لە ڕۆژانی ڕابردوودا لەلایەن دادگای شۆڕشی حکوومەتی ئێران لە سەقز، بە تۆمەتی هاوکاری لەگەڵ پارتێکی کوردیی دژبەری ئێران، بە 18 مانگ بەندکران سزا دراوە.
سەیوان عەلیزادە، تەمەن 27 ساڵ کۆتایی مانگی یەکەمی وەرزی هاوینی ڕابردوو لەلایەن هێزە ئیتلاعاتییەکانی کۆماری ئیسلامییەوە دەستگیر کراوە.
بەپێی هەمان سەرچاوە، ئەو چالاکوانە سیاسییە لە ماوەی زیاتر لە 4 مانگ زیندانی لەلایەن هێزە ئەمنییەکانەوە زۆر ئازار و ئەشکەنجە کراوە.
ئەو چالاکوانە سیاسییە یەک ڕۆژ دوای یەکلایی بوونەوەی حوکمەکەی بۆ زیندانی (دیزڵئاوا)ی کرماشان دوور خراوەتەوە و ئێستا لەوێ بەند کراوە.
21/11/2016
هێزە ئەمنییەکانی تورکیا سیاسەتمەدارێکی کوردستانی باکوور و هاوسەرۆکی شارەوانییەک دەستگیر دەکەن.
رۆژی دووشەممە 21ـی تشرینی دووەمی 2016، هێزە ئەمنییەکانی تورکیا لە شاری مێردین لە کوردستانی باکوور، ئەحمەد تورک، هاوسەرۆکی پێشووی شارەوانیی مێردینیان دەستگیر کرد.
هەروەها لەگەڵ دەستگیرکردنی ئەحمەد تورک، هێزە ئەمنییەکان ئەمین ئیرماک، هاوسەرۆکی شارەوانیی ئەرتوکلوی سەر بە مێردینیان دەستگیر کرد.
پێشتر لە رۆژی 17ـی تشرینی دووەمی 2016، وەزارەتی ناوخۆی تورکیا بە بڕیارێک، ئەحمەد تورک، هاوسەرۆکی شارەوانیی مێردینی لەسەر کارەکەی لادا و والیی مێردینی وەک قەیوم (بە وەکالەت) لە شوێنی ئەو دانا.
ئەحمهد تورك له ههڵبژاردنی شارهوانییهكان له 30 ئاداری 2014 لهسهر لیستی پارتی ههرێمه دیموکراتییەكان (دهبهپه) وهك هاوسەرۆکی شارەوانیی مێردین ههڵبژێردرا.
قۆناغەکانی ژیانی سیاسیی ئەحمەد تورک:
- له 2 تهموزی 1942 له دێرك پارێزگای مێردین له دایكبووه.
- له 17 ئابی 2005 تا 3 تهموزی 2017 سهرۆكی پارتی كۆمهڵگەی دیموكراتیك (دهتهپه) بوو.
- شهش خول پهرلهمانتاری تورکیا بووه له ساڵانی (1973-1977، 1987 – 1991 و 2007 – -2011).
- له ساڵانی 1973-1974 ئهندامی پارتی دیموكرات بوو.
- له ساڵانی 1974-1980 ئهندانی پارتی گەلی كۆماری (جهههپه) بوو.
- له ساڵانی 1987-1994 ئهندامی پارتی سوسیال دیموكراتی گهل بوو.
- له ساڵانی 2005 تا 2009 ئهندامی پارتی كۆمهڵگەی دیموكراتیك (دەتەپە) بوو.
21/11/2016
ئێوارەی ئەمڕۆ یەكشەممە مەسعود بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان پەیامێكی لەبارەی بارودۆخی سیاسی هەرێمی كوردستان بڵاوكردەوە.
لەو پەیامەدا، بارزانی ئاماژەی بەوە داوە کە وەک هەر هاووڵاتییەکی کوردستان، حەز دەکات قەیران و کێشەکان نەمێنن و کۆتاییان پێ بێت، بەڵام هۆکاری گرفت و کێشەکان زۆرن. بۆیە چەند ڕێگەچارەیەکی خستووەتە ڕوو کە ئەمە دەقی پەیامەکەیە:
بەناوی خودای بەخشندە و میهرەبان
لە ماوەی چەند ڕۆژی ڕابردوودا ژمارەیەك بەڕێزی سیاسی و فەرهەنگی و ئاكادیمی پەیوەندییان پێوە كردووم و دەڵێن ڕای ئێمە و بەشێكی هاووڵاتییانیش ئەوەیە كە چارەسەری قەیرانەكانی هەرێمی كوردستان لای منە و دەگوترێ بارزانی دەتوانێ گرفتەكان چارەسەر بكات.
وەك هەر هاووڵاتییەكی كوردستان حەز دەكەم قەیران و كێشەكان نەمێنن و كۆتاییان پێ بێت بەڵام هۆكاری گرفت و كێشەكان زۆرن. بەشێكیان دەرەكین و پەیوەستن بە بارودۆخی سیاسی و ئابووری و ئەمنی عێراق و ناوچەكە بە گشتی، وەكو پەلاماردانی تیرۆریستان و شەڕی داعش، دابەزینی نرخی نەوت، بڕینی بودجەی هەرێم و ئەو دۆخە نائاساییەی لە ئەنجامی میوانداریی سەدان هەزار ئاوارە هاتووەتە كایەوە. بەشێكی تری گرفتەكانیش ناوخۆیین و دەگەڕێتەوە بۆ ململانێی لایەنە سیاسییەكانی هەرێم.
ئەگەر چارەسەری گرفتە سیاسییەكانی ناوخۆی هەرێمی كوردستان لای منە، ئەوە چەندین جارە حزبەكانم بانگهێشت كردووە بۆ كۆبوونەوە بەڵام بە بیانووی جۆراوجۆر نەهاتوون. هەروەها داوام كردووە حزبەكان لەگەڵ یەكتر دابنیشن و چارەسەری دۆخەكە بكەن، دیسان دانەنیشتوون و شانیان نەداوەتە بەرپرسیارێتی بارودۆخەكە.
لەبارەی چارەسەری قەیرانی هەرێم ڕای خۆم لەمبارەیەوە ڕاگەیاندووە. ئێستایش دووپاتی دەكەمەوە، چارەسەری قەیرانی سیاسیی هەرێم بەمشێوەیە دەكرێت كە حزبەكان بكەونە گفتوگۆ و پارلەمان كارا بكرێتەوە و سەرۆكایەتییەكی تازە بۆ پارلەمان هەڵبژێردرێت. چونكە بۆ هەموو لایەك ڕوونە، ناكرێ ئەوانەی بوونەتە سەرچاوەی قەیران دووبارە سەرۆكایەتیی پارلەمان بگرنە دەست. هەروەها حزبەكان لەسەر ئەوە ڕێكبكەون حكوومەتێكی نوێ دابمەزرێت و بەڕێزێكیش بۆ سەرۆكایەتیی هەرێم هەتا كاتی هەڵبژاردن دەستنیشان بكرێت بۆ ئەوەی ئەركی سەرۆكایەتیی هەرێم بگرێتە ئەستۆ و، منیش بە هەموو توانایەك یارمەتیی ئەو پڕۆسەیە دەدەم.
لەبارەی ناڕەزایەتیی مامۆستایان و فەرمانبەران، ڕێزم بۆ داوا و مافە ڕەواكانیان هەیە و حەقی خۆیانە داوای مافەكانیان لە حكوومەت و لایەنە پەیوەندیدارەكان بكەن و پاڵپشتیان دەكەم و پێویستە وڵاتەكەمان لە خوشی و ئاسوودەییدا بێ بەڵام بەهۆی ئەو قەیران و كێشە ئەمنی و ئابووری و سیاسییانەی هاتوونەتە پێش، ئیمكانیات و توانای حكوومەت سنووردار بووە. بەڵام كە پێیان وایە چارەسەر هەیە، با لایەنەكان و حكوومەت بفەرموون پێكەوە دابنیشن بە شەفافییەتێكی تەواو دۆخەكە چارەسەر بكەن و هەموو شتێكیش بخەنەڕوو و كۆتایی بە موزایەدات و شێواندنی ڕای گشتی بهێنرێت.
چاك دەزانم شاری سلێمانی لەژێر ئیرهابی فكری دایە و دەبێ ئەو ئیرهابە فكرییەی سەر شاری سلێمانی بشكێت. ئەو شارەی هەردەم تەحەدای زاڵم و داگیركارانی كردووە و ڕۆڵەكانی ئامادە بوون زیندە بەچاڵ بكرێن بەڵام لەبەرانبەر زەعیم سدیق سەربەرزانە وەستان و ئامادە نەبوون قسە بە هێماكانی گەلی كوردستان بڵێن. ئەوە ڕای منە لەبارەی سلێمانی و خەڵكە سەربەرزەكەی، با كەس هەوڵ نەدات خوێندنەوەیەكی تر بەسەر خەڵكی ئەم شارەدا بسەپێنێت.
مسعود بارزانی
20ـی 11ـی 2016
منداڵێكی ئهمهریكی، دوای ئهوهی نامهیهكی دهستنووسی سێ لاپهڕهیی، ئاراستهی باراك ئۆباما، سهرۆكی ویلایهته یهكگرتووهكان دهكات، ئۆباما له كۆشكی سپی پێشوازی لهو منداڵه دهكات.
نامهی منداڵهكه، مانگی ئاب/ ئۆگسی رابردوو نووسراوه و تایبهت بووه به عیمران، ئهو منداڵه سوورییهی دیمهنی ڤیدیۆییهكهی جیهانی ههژاند، كاتێك لهلایهن تیمێكی فریاگوزارییهوه له ژێر داروپهردووی خانووهكانی حهلهب له بۆردومانی فڕۆكه جهنگییهكانی رووسیا و سووریا، رزگاركرا، ئهو منداڵه سوورییه كاتێك خرایه ناو ئامبۆلانس، سهری بریندارببوو و ههموو لهشی تۆز و خۆڵی دار و پهردوو بوو.
عیمران به شێوهیهك تاسابوو، نهیدهزانی چی له دهوروبهریدا دهگوزهرێت، تهنها ئهوه نهبێت قهرهباڵغییه و لهلایهن تیمهكانی رۆژنامهوانانهوه وێنهی دهگیرێت، ئهویش به دهسته بچووكهكهی ههوڵی دهدا ئهو خوێنهی سهر دهموچاوی لابهرێت، كه بههۆی بۆردومانهوه بریندارببوو.
ئهو منداڵه ئهمهریكییه، ناوی ئهلێكس مایتبێرییه، تهمهنی شهش ساڵه و له بهشێك له نامهكهیدا نووسیویهتی: "بهڕێز سهرۆك ئۆباما، ئهو منداڵه سووریهت به بیره كاتێك ههڵگیرایهوه و خرایه ناو ئامبۆلانس؟ تكایه ئهگهر دهتوانی بڕۆ بیهێنه بۆ پارك له (درایڤ وهی)، یان بیهێنه بۆ سهر شهقام و ئێمه به گوڵ و باڵۆنهوه له چاوهڕوانیدا دهبین.
ئێمه خێزانی پێدهدهین و ئهو دهبێته برای ئێمه، كاترین، خوشكه بچووكهكهم، پهپوولهی بۆ كۆدهكاتهوه.
له قوتابخانهكهم و به عومهری هاوڕێم دهناسێنم، كه ئهویش له سووریاوه هاتووه، ئێمه ههموومان به یهكهوه یاری دهكهین.
دهتوانین بۆ ئاههنگی لهدایكبوون بانگهێشتی بكهین و ئهویش فێره زمانێكی دیكهمان دهكات، ئێمهش ئهو فێره ئینگلیزی دهكهین، ههروهكو ئۆتۆمی هاوڕێمان فێری ئینگلیزی كرد كه له ژاپۆنهوه هاتووه.
تكایه پێی بڵێ ئهلێكسی برای، كه زۆر به رهحمه، ههروهكو ئهوه، چونكه ئهو یارییهكانی خۆی نههێناوه و نیهتی، خوشكهكهم جلی كهروێشك لهبهر دهكات، منیش پایسكلهكهی خۆی پێدهدهم و فێری دهكهم چۆن لێبخوڕێت.
من له بیركاریدا فێره كۆ و جارانی دهكهم، ئهویش دهتوانێت شووشه بۆنه پهنگوینییهكهی خوشكم بۆن بكات، كه لێناگهڕێ كهس دهستی لێبدات.
زۆر سوپاس، ناتوانم بهرگهی چاوهڕوانی ئهوه بگرم تا بێمه لات!
ئهلێكسی
تهمهن 6 ساڵان"
دواجار ئهلێكس له كۆشكی سپی پێشوازیلێكرا، ئهلێكس چاكهت و پانتۆڵێكی پۆشیبوو، لهگهڵ ئهندامانی خێزانهكهی، كه له دایك و باوك و خوشكێكی بچووكی پێكهاتووه، له نووسینگهی ئۆڤاڵ چاوییان به ئۆباما كهوت.
له بهرامبهر نووسینی ئهو نامهیهدا، ئۆباما بهو منداڵهی گوتی: "ئهو شتانهی له نامهكهتدا نووسیبووت زۆر به دڵم بوون، من بۆ ههموومان خوێندهوه، تۆ زۆر باش و به رهحمی، هیوادارم وا له خهڵك بكهی به ههمان شێوهی تۆ بیر بكهنهوه، زۆر شانازیت پێوهدهكهم".
20/11/2016
پارێزگار و نوێنەرانی پارێزگای سنە رەخنە لە نادادپەروەری سیستەمی وەرگرتنی خوێندکارانی زانکۆکانی ئێران دەگرن و داوا دەکەن، حکومەت پێداچوونەوە بە سیستەمی وەرگرتنی خوێندکاران بکاتەوە.
پارێزگاری سنە لە کۆبوونەوەی دەستەی سەرۆکایەتی زانکۆی کوردستان، کە بەبەشداری وەزیری خوێندنی باڵای ئێران لە سنە بەڕێوەچوو، رایگەیاند، خوێندکارانی پارێزگای سنە لەبەر بەناوچەییکردنی سیستەمی وەرگرتنی خوێندکاران لەخوێندن لە زانکۆ ئاست بەرزەکانی ئێران بێبەش بوونە.
زاهیدی دەشڵێت، سیستەمی "بوومی گوزینی" بووەتە هۆکاری ئەوەی کە گەنجانی پارێزگا بێبەشەکانی ئێران و رۆژهەڵاتی کوردستان نەتوانن لە زانکۆ ئاست بەرزەکاندا بخوێنن.
داواشی لە وەزیری خوێندنی باڵای ئێران کرد پێداچوونەوە بە سیستەمی وەرگرتنی خوێندکاران بکرێت بۆ ئەوەی دەرفەتی یەکسان بۆ خوێندن بڕەخسێت.
سەرۆکی کۆڕی نوێنەرانی سنەش سیستەمی بە ناوچەییکردنی وەرگرتنی خوێندکاران بە سەرەکیترین گرفتی خوێندکارانی پارێزگاکەی لەقەڵەمدەدات. مەنسوور مورادی دەڵێت، ئەو سیستەمە خوێندکارانی کوردی لە خوێندن بێهیواکردووە و بووەتە هۆکاری ئەوە خوێندکارانی کورد لە زانکۆ بەرزەکانی ئێران وەرنەگیرێن.
بەپێی سیستەمی بوومی گوزینی یاخوود بە ناوچەییکردنی وەرگرتنی خوێندکاران لە زانکۆکانی ئێران، 80 لەسەدی کورسییەکانی خوێندن بۆ دانیشتووانی ئەو ناوچەیە تەرخاندەکرێت، کە زانکۆکەی لێیە و تەنیا 20 لەسەدی بۆ خوێندکارانی ناوچەکانی دیکە دەبێت.
وەزارەتی خوێندنی باڵای ئێران لەبارەی سیستەمەکە رایگەیاندووە، ئەو سیستەمە رێگری دەکات لە تێکەڵاوی ناپێویستی قوتابیانی کوڕ و کچ لە زانکۆکاندا، تێچووی خوێندنیش کەمدەکاتەوە.
بەگوێرەی ئامارەکان لە رۆژهەڵاتی کوردستان تەنیا 7 زانکۆی سەرانسەری و پیشەسازی حکومی هەن، کە کەمترە لە 4%ی سەرجەم زانکۆکانی ئێران. جگە لەوەش تەنیا دوو زانکۆی ورمێ و رازی کرماشان لە پلەبەندنی زانستی لە ریزی 50 زانکۆی یەکەمی ئێراندان.
20/11/2016
باراك ئۆباما سهرۆكی ویلایهته یهكگرتووهكانی ئهمریكا له كۆبوونهوهیهكی نهتهوه یهكگرتووهكان تایبهت به پرسی ئاوارهكان، نامهی منداڵێك دهخوێنێتهوه كه ئامادهیی خۆی بۆ یارمهتیدانی منداڵهكانی سوریا پیشان دهدات و بۆ ئهوهش ئاماژه به "عومران دهقنیش" دهكات، كه پاش دهرهێنانی له ژێر دار و بهرده رووخاوهكانی حهلهب وێنه جهرگبڕهكهی لهسهر كورسی ئهمبوڵانسێك دونیای ههژاند.
ئهلێكس منداڵێكی شهش ساڵهی خهڵكی نیویۆرك له پهیامێكی ڤیدیۆییدا بۆ ئۆباما چیرۆكی "عومران دهقنیش" به بیری دههێنێتهوه دهڵێت: "تكایه داوات لێ دهكهم عومران بهێنه ئێره و لهگهڵمان بژیت و پاسكیلهكهمی پێی دهدهم و فێری لێخورینی دهكهم و دهبینه برا و كاسرینی خوشكم پهپوولهی بۆ كۆ دهكاتهوه و دهتوانین پێكهوه یاری بكهین".
ئۆباما دهقی ئهو نامهیه وهك خۆی له كۆبوونهوهی سهرانی جیهان بۆ تاوتوێكردنی قهیرانی ئاوارهكانی خوێندهوه و گوتی ئهوه قسهی منداڵێكی شهش ساڵییه و ئهم منداڵه زۆر شتمان فێر دهكات. ئهو فێر نهبووه ترس و گومان له كهسانی تر ههبێت، بههۆی ئهو شوێنهی لهوێوه هاتوون، چۆن دهبینن و چۆن دوعا دهكهن.
گوتیشی: "پێویسته ئیمه زیاتر وهك ئهلێكس بین. بهێنه بهر چاوی خۆتان، دونیا چۆن دهبوو، ئهگهر ههموومان وهك ئهو بین. بهێنه بهر چاوی خۆتان ئهو ئێش و ئازارهی دهتوانین سووكی بكهین و گیانی ئهوانهی دهتوانین رزگاریان بكهین".
له بهشێكی تری قسهكانیدا، ئۆباما گوتی: "گوێ له ئهلێكس بگرن، نامهكهی بخوێننهوه، پێم وایه ئێوه تێ دهگهن بۆ ئهم نامهیهم بۆ دونیا خوێندهوه".
Dear President Obama: "We Will Give Him a Family"
20/11/2016