^{ئێوارەی رۆژی هەینی 17-2-2017، کۆنفرانسی ئاسایشی جیهانی له‌ میونشن، بە بەشداری 30 سەرۆک و سەرۆکوەزیری وڵاتانی جیهان، 80 وەزیر و زیاتر لە 500 ئەندامی باڵای وڵاتان دەستیپێكرد، تاوەكو ئێوارەی 19ی مانگیش بەردەوام دەبێت.}

^{لە یەكەم گوتاردا ئۆرسولا ڤۆن دێر لاین، وەزیری بەرگریی ئەڵمانیا رایگەیاند، نابێت شەڕی داعش بە ئیسلام ببەسترێتەوە، بەپێویستیشی زانی هاوكاری زۆرتری هاوپەیمانەكانیان بكەن.}

^{لە باشووری کوردستانەوە مەسعود بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان بە یاوەری شاندێکی سیاسی و سەربازی بەشداری لەم کۆنفرانسەدا دەکات، تاوەكو ئێستاش  لە پەراوێزی كۆنفرانسەكەدا بارزانی سێ كۆبوونەوەی گرنگی كردوون.}

^{هەریەك لە محه‌ممه‌د حاجی مه‌حموود، سکرتێری حیزبی سۆسیالیست دیموکراتی کوردستان، شێخ جه‌عفه‌ر شێخ مسته‌فا، ئه‌ندامی مه‌کته‌بی سیاسی یه‌کێتیی نیشتمانیی کوردستان، عومه‌ر عوسمان، ئه‌ندامی مه‌کته‌بی سیاسی پارتی دیموکراتی کوردستان، فوئاد حوسێن، سه‌رۆکی دیوانی سه‌رۆکایه‌تیی هه‌رێمی کوردستان، هێمن هه‌ورامی، ئه‌ندامی ئه‌نجوومه‌نی سه‌رکردایه‌تی پارتی دیموکراتی کوردستان و ئه‌نوه‌ر حاجی عوسمان، بریکاری وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ یاوه‌ری بارزانی ده‌که‌ن.}

^{کۆنفرانسەکە ئەمساڵ ناونراوە "کۆنفرانسی رووبەڕووبوونەوەی کێشەکانی ترانس-ئەتڵەنتیک و قەیرانی سیستەمی لیبراڵ".  بەشێک لە فۆکەسی کۆنفرانسەکەش لەسەر داهاتووی پەیوەندییەکانی نێوان ناتۆ و وڵاتانی ترانس-ئەتڵەنتیک دەبێت لەدوای هاتنەسەرکاری دۆناڵد ترەمپ، هەروەها قسە لەبارەی بابەتەکانی وەک هاریکاریی ئەوروپی کە بواری ئاسایش و بەرگری، پەیوەندییەکانی رووسیا و ئۆکراینیا، شەڕی سووریا و ناوچەکانی ئاسیا-پاسیفیک، نیمچەدوورگەی کۆریا، تیرۆریزم و هەڕەشەکانی سەر ئاسایشی ژینگە و زەوی دەكرێت.}

^{ئۆرسولا ڤۆن دێر لاین، وەزیری بەرگریی ئەڵمانیا لە کۆنفرانسەكەدا گوتارێكی پێشكەشكرد و رایگەیاند "ئێمە رۆلێکی گەورەمان لە شەڕی داعشدا بینیوە، پێمانوایە دەبێ کاری زیاتریش بەیەکەوە بکەین و، پێویستە هاوکاری و هاوئاهەنگییەکانمان لە بواری سەربازیدا زیاتر بکەین".}

^{وەزیری بەرگریی ئەڵمانیا باسی چەند بابەتێكی دیكەیشی كرد، لەوانە: "پێویستە کاری جددی بۆ رووبەڕووبوونەوەی هێرشە ئەلیکترۆنییەکان بكەین، پێویستە ئاوڕێکی جددی لە هاوپەیمانەکانمان بدەینەوە،  نابێت شەڕی دژ بە داعش بە ئیسلام ببەستینەوە،  پێویستە وڵاتانی یەکێتیی ئەوروپا بودجەی زیاتر بۆ بواری سەربازی تەرخان بکەن".}

^{هاوكات جەیمس ماتیس، وەزیری بەرگریی ئەمریکاش گوتارێكی پێشكەشكرد و رایگەیاند "ئێمە بەرپرسیارێتی زۆرمان لەسەر شانە بەتایبەت لە رووبەڕووبوونەوەی تیرۆردا و، دەبێت بەیەکەوە رووبەڕووی تیرۆر ببینەوە".}

^{جەیمس بەپێویستی زانی پەیوەندییەکانی نێوان ئەمریکا و یەکێتیی ئەوروپا بەهێزتر بکەن و، لە بواری سەربازیش پەرە بە هاوکاری و هاوئاهەنگییەکانی نێوانیان بدەن.
18/2/2017}

^{دوای پێنج رۆژ بەفربارین، رۆژی هەینی 17-2-2017، فێستیاڵی بووكەبەفرینە لە شاری مەریوانی رۆژهەڵاتی كوردستان، بە بەشداری ژمارەیەكی بەرچاو لە خەڵكی شارەكە سازكرا.}

^{فێستیڤاڵەكە ساڵانە بە بەشداری چین و توێژەكانی شارەكە سازدەكرێت و ئامادەبووان بووكەڵە و پەیكەری جیاجیا لە بەفر دروست دەكەن. ئەسماڵیش رێگای زرێبار بۆ فێستیڤاڵەكە هەڵبژێردرابوو.}

^{چەند رۆژێكە شەپۆلێکی بەفر و باران سەرتاسەری کوردستانی گرتووەتەوە، لە زۆربەی شارەکان بەفر کەوتووە و لە چەند شوێنێکیش بەهۆی زۆری بەفر رێگاکانی هاتووچۆی شار و گوندەکان داخراوە.
18/2/2017}

^{مەسعود بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە میونشن، لەگەڵ شاندێکی ئێران بەسەرۆکایەتیی محەممەد جەواد زەریف، وەزیری دەرەوەی ئەو وڵاتە كۆبووەوە.}

^{سەرۆکی هەرێمی کوردستان رۆژی پێنجشەممە 16-2-2017، بۆ بەشداریكردن لە کۆنفرانسی ئاسایشی میونشن گەیشتە ئەڵمانیا، پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ هەینیش لەگەڵ ئێدوارد نەعلبەندیان، وەزیری دەرەوەی ئەرمینیا و شاندێكی یاوەری کۆبووەوە.}

^{بارزانی پاشان لەگەڵ جەیمس ماتیس، وەزیری بەرگریی ئەمریکا کۆبووەوە. لەدوای دەستبەکاربوونی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، یەکەمجارە سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەگەڵ بەرپرسێکی باڵای ئیدارەی ترەمپ کۆدەبێتەوە.}

^{کۆنفرانسی ئاسایشی جیهانی ئێوارەی رۆژی هەینی 17-2-2017  له‌ شاری میونشنی ئەڵمانیا بە بەشداری 30 سەرۆک و سەرۆکوەزیری وڵاتانی جیهان، 80 وەزیر و زیاتر لە 500 ئەندامی باڵای وڵاتان دەستیپێكرد، تاوەكو ئێوارەی 19 ی مانگیش بەردەوام دەبێت.}

^17/2/2017

^{درەنگانی شەوی رابردوو لە گوندی بەردە سووری سەر بە سیلوانای پارێزگای ورمێی رۆژھەڵاتی كوردستان، خانووی خێزانێک بە تەواوی كەوتە ژێر ھەرەسی بەفر و 2 ئەندامی خێزانەکە گیانیان لەدەستدا.}

^{جێگری بەڕێوەبەری بەڕێوەبەرایەتی قەیرانی پارێزگای ورمێ داوای لە ھەموو دانیشتووانی گوندەكە و ھێزەكانی فریاكەوتن كردووە ھەوڵەكانیان بخەنە گەڕ بۆ دەرھێنانی تەرمی ئەندامانی دیكەی خێزانەکە.}

^{بە وتەی عەباس موسەوی یەكێك لە منداڵەكانی ئەو خێزانە رزگاركراوە و تا ئێستا تەرمی دوو كەسیش لەژێر ھەرەسی بەفر دەرھێنراون.}

^{بەھۆی بارینی بەفرەوە لە چەند رۆژی رابردوودا 22 پارێزگای ئێران و رۆژھەڵاتی كوردستان رووبەڕووی حاڵەتی نائاسایی بوونەتەوە و لە زستانی ئەمساڵیشدا پارێزگاكانی رۆژھەڵاتی كوردستان بەھۆی بەفر و سەرما زۆرترین قووربانیانداوە.}

^17/2/2017

^{رێبەرانی بزووتنەوەی سەوزی ئێران شەش ساڵە بەند کراون، دەسەڵات هەر جۆرە داواکارییەکی بۆ کرانەوەی دەرگا بەسەر ئەوان و بزووتنەوەی ریفۆرمخوازییدا رەتکردووەتەوە.}

^{تازەترین داواکاری محەممەد خاتەمی، کەسایەتی دیاری ریفۆرمخوازان، بۆ ئاشتەوایی نیشتمانیی بوو، خاتەمی گرژبوونەوەی پەیوەندییەکانی ئێرانی و ئەمریکا بە دەرفەت زانیبوو تا ئەو داواکارییە بێنێتە گۆڕێ.}

^{وادیار بوو ریفۆرمخوازان بۆ دەرفەتێک دەگەڕان کە بتوانن راستەوخۆ پەیوەندیی بە رێبەری ئێرانەوە بکەن، مستەفا کەواکبیان، نوێنەری ریفۆرمخوازی پەرلەمان، داوای لە ئایەتوڵا خامنەیی کردووە، نووسینگەکەی راسپێرێت کە بوار بۆ پەیوەندیی لەگەڵ چالاکانی ناسراوی ریفۆرمخوازدا بڕەخسێنێت.}

^{هەندێ کەس پێیان وایە، لە نەبوونی کەسایەتییەکی وەک هاشمی رەفسەنجانیدا بوونی پردێکی پەیوەندیی بۆ ئەوان لەگەڵ رێبەریی پرسێکی گرینگە.}

 ^{بەڵام سەیدعەلی خامنەیی، رێبەری ئێران، گرنگییەکی بە داواکارییەکی ئەوان نەدا، رێبەری ئێران لە وەڵامی خاتەمیدا ئاشتی نیشتمانی بە شتێکی بێ مانا لە قەڵەمدا و گوتی: "خەڵک لەگەڵ ئاژاوەگێڕەکاندا ئاشت نابنەوە".}

^17/2/2017

^{شاره‌زايان له‌ ئه‌مريكا رۆشناييان خسته‌ سه‌ر وتارێكى كۆنى سه‌رۆك وه‌زيرانى پێشووى بريتانيا ونستۆن چه‌رچڵ، كه‌ تێيدا پێشبينى هه‌بوونى ژيانى له‌ ده‌ره‌وه‌ى هه‌ساره‌ى زه‌وى كردووه‌.}

^{وتاره‌كه‌ له‌ مۆزه‌خانه‌ى چه‌رچڵ له‌ كه‌رتى ڤولتۆنى ئه‌مريكا هه‌ڵگيراوه‌ و تێيدا چه‌رچڵ باسى له‌ هه‌بوونى ژيان له‌ ده‌ره‌وه‌ى هه‌ساره‌ى زه‌وى كردووه‌.}

^{له‌ وتاره‌كه‌دا كه‌ گۆڤارى Nature  ئه‌مريكايى بڵاويكردووه‌ته‌وه‌ چه‌رچڵ باسى له‌ فراوانبوون و كشانى گه‌ردوون وه‌ك ديارده‌يه‌كى سرووشتى كردووه‌ و ئاماژه‌ى به‌ پێويستى هه‌بوونى ئاو له‌ ده‌ره‌وه‌ى گۆى زه‌وى كردووه‌.}

^{هه‌روه‌ها ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌ كردووه‌، كه‌ ده‌گونجێت ژيان له‌ هه‌ساره‌كانى مه‌ريخ يان زوهره‌ هه‌بێت.}

^{دۆزينه‌وه‌ى ئه‌م وتاره‌ له‌ كاتێكدايه‌ كه‌ له‌ ئێستادا زانايانى فيزياى گه‌ردوونى باس له‌ گريمانه‌ى هه‌بوونى ئاو و ژيان له‌ هه‌ساره‌ى مه‌ريخ ده‌كه‌ن.}

^{ونستون چه‌رچڵ له‌ 30ى تشرينى دووه‌م/ نۆڤه‌مبه‌رى 1874 له‌دايكبووه‌ و له‌ 24ى كانوونى دووه‌م/ يه‌نايرى 1965 كۆچى دواييكردووه‌. سه‌رۆك وه‌زيرانى بريتانيا بووه‌ له‌ 1940 تا 1945 و بۆ جارى دووه‌م له‌ 1951 تا 1955 سه‌رۆك وه‌زيران بووه‌.}

^16/2/2017

<sup>بە مەبەستی دروستکردنی لۆبیەکی سیاسی، سەربازیی و ئابووری، سەرۆککۆماری تورکیا سەردانێکی بۆ وڵاتانی سعودیە و قەتەر و بەحرێن دەستپێکردووە، هاوکات سەرۆککۆماری ئێرانیش سەردانی کوێت و عوممان دەکات.

ئەو سێ وڵاتەی کە ئەردۆغان سەردانیان دەکات لەبارەی قەیرانی سووریا و مەترسییەکانی زیاتر بوونی هەژموونی ئێران لە ناوچەکەدا هاوڕان. سەردانەکەی ئەردۆ‌غان لەکاتێکدایە بڕیارە رۆژی سێشەممەش (15-2-2017)حەسەن روحانی، سەرۆککۆماری ئێرانیش سەردانی کوێت و عوممان بکات.

رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆککۆماری تورکیا، بە سەردانێکی سێ رۆژە لە وڵاتانی کەنداوە.

ئەردۆغان لەو سەردانەیدا لەگەڵ سەرکردەی هەرسێ وڵاتی سعودیە، قەتەر و بەحرێن، چەندین پرسی ناوچەی و پەیوەندیەکانی نێوان وڵاتەکەی و کەنداو باس دەکات.</sup>

^16/2/2017

لە رۆژهەڵاتی ئەفریقا دوورگەیەكی بچووك هەیە بەناوی زانزێبار. وڵاتێكی زۆر بچووكە و دەتوانین 31 زانزێبار لەهەرێمی كوردستاندا جێ بكەینەوە. دانیشتووانەكەی تەنیا یەك ملیۆن و سێ سەد هەزار كەسن.

زانزێبار كەشوهەوایەكی گەرمی هەیە، زۆربەی كات ئاسمانی ساف و ساماڵە. لەبەر گەرمیی كەشوهەواكەی میوەو درەختی جۆراوجۆری لێ دەڕوێت. خەڵكی گوندنشینی دوورگەكە لەژێر سێبەری كەپرەكانیاندا، مۆز، ئاناناس، مانگۆ، لیمۆ و پرتەقاڵی تازەیان هەڵچنیوە بۆ فرۆشتن. میوەكانیان زۆر بەتام و ئاودار و هەرزانیشن. هەروەها لەبەرئەوەی ئاوی دەریای سوێر چواردەوری زانزێباری گرتووە، چەندین جۆر خۆراكی دەریایی وەك رۆبیان، ئەختەبووت، ماسی لە چێشتخانەكانیاندا هەیە بەتام و رەنگی جیاوازەوە. ئەمەش لەبەرئەوەیە كە زانزێبار بە دوورگەی بەهارات ناسراوە. چەندین كێڵگەی زەنجەفیل، دارچین، بیبەری توند و ئاڵەت، ڤانیلا و مێخەك لە سەرتاسەری دوورگەكە هەن.

ئەم دوورگە جوان و دڵگیرە وڵاتێكی سەربەخۆ نییە. هەرێمێكی ئۆتۆنۆمییە و سەر بە تانزانیایە. زانزێبار رۆژێ لە رۆژان سەربەخۆ بوو، بەڵام بەدەستی خۆی وازی لە سەربەخۆیی هێنا و خۆی كردە بەشێك لە تانزانیا.

ئێوارەیەكی درەنگ، كەمێك پێش خۆرئاوا بوون، بە بەلەمێكی گەورە گەیشتینە بەندەری سەرەكیی زانزێبار. هەر كە بە پەیژەی بەلەمەكەدا دێیتە خوارەوە، هەست دەكەی لە وڵاتێكی جیاوازی لەچاو تانزانیا. پێش ئەوەی بگەیتە نێو شار، كەسێك بانگت دەكات و داوای پاسپۆرتت لێدەكات، مۆرێكی زانزێبار لە پاسپۆرتەكەت دەدا. هەرچەندە بەشێكە لە تانزانیا، بەڵام بۆ ئەوەی جیاوازبوونی خۆی بسەلمێنێ، حكومەتی زانزێبار مۆری خۆی لە پاسپۆرتی هەموو گەشتیارێك دەدات.

زانزێبار لەدێر زەمانەوە پەیوەندییەكی كولتووری و سیاسی و ئاینی لەگەڵ وڵاتانی كەنداوی عەرەبی هەیە. جلوبەرگی زۆر لە دانیشتووانەكەی، بە ژن و پیاوەوە لە عەرەبەكان دەچێ‌، هەرچەندە بە رەنگ رەشپێستی ئەفریقین. بە زمانی كیسواحیلی قسە دەكەن كە پڕیەتی لە وشەی عەرەبی و 98%ی دانیشتووانەكەی موسوڵمانن. هەر ناوی زانزێبار خۆیشی لە وشەی زەنجییەوە هاتووە كە بە عەرەبی و فارسی واتە رەشپێست.

سێ سەد ساڵ لەمەوبەر زانزێبار بە تەواوی كەوتە ژێر دەسەڵاتی سوڵتانەكانی عوممان. دوورگەكە بۆ بازرگانی لەگەڵ ئەفریقا ئەوەندە گرنگ بوو كە ساڵی 1830 سەید بن سووڵتان، سوڵتانی ئەوكاتی عوممان بەیەكجاری پایتەختی سەڵتەنەتەكەی خۆی لە عومانەوە گواستەوە بۆ زانزێبار.

دوورگەی زانزێبار مێژوویەكی رەش و خەمناكی هەیە. ساڵانێكی زۆر بنكەی سەرەكیی كڕین و فرۆشتنی كۆیلە بوو.  بازرگانانی عەرەب بۆ كڕینی عاجی فیل و كەركەدەن دەچوونە ناو دەشت و جەنگەڵەكانی ئەفریقا، بەڵام لەوسەریشەوە بە زەبری چەك و چەقۆ و شمشێر خەڵكی رەش و رووتی گوندەكانی ئەفریقایان دەگرت و كۆت و زنجیریان لە مل دەكردن و دەیانهێنان لە زانزێبار دەیانفرۆشتن.

زانزێبار تەنیا شوێنی بازرگانانی عەرەب نەبوو. لە چین و هیندستانیشەوە بە بەلەم بۆی دەهاتن و بازرگانیی بەهارات و عاج و كۆیلەیان دەكرد، بەڵام هەمیشە چینی دەسەڵاتدار و خاوەنپارە عەرەبەكان بوون كە مۆركی خۆیان بەسەر سیاسەت و حكومەت و ئابووریی ئەم دوورگەیەدا هەتا ئەمڕۆش بەجێهێشتووە.

كاتێك بەنێو كوچە و كۆڵانە تەنگەبەرەكانی زانزێباردا رێ دەكەی، هەموو پەنجەرە و دەرگایەك چیرۆكێكی خۆی هەیە. هەندێ لەسەر شێوازی هیندی دروستكراون، هەندێكیان بەستایلی چینی و هەندێكیش بە ئەفریقی و عەرەبی. پەرستگای هیندۆس و مزگەوتی موسوڵمانان و كڵێسای مەسیحی لە نزیك یەك دروستكراون. دەمێك گوێت لە دەنگی بانگە و ساتێكیش لە زەنگی كڵێسا.

زانزێبار لەژیر فەرمانڕەوایی عەرەبەكان و چاودێریی بەریتانیادا مایەوە هەتا ساڵی 1963، ئەو ساڵانە بەریتانیا سەربەخۆیی بەخشی بۆ كۆمەڵێ وڵاتی ئەفریقی، لەوانەش زانزێبار، دەسەڵاتدارانی ئەوێ دەوڵەتێكی سەڵتەنەتیان بۆ خۆیان دامەزراند و كابرایەكیان بەناوی جەمشید بن عەبدوڵڵا كردە سوڵتان.

 تەمەنی سەربەخۆیی زانزێبار كەم بوو. یەك مانگ دوای سەربەخۆیی، چەند هەزار كەسێك كە بە خۆیان دەگوت شۆڕشگێڕانی ئەفریقی، هێرشیان كردە سەر بنكەكانی پۆلیس و دامودەزگای و دەوڵەت و حكومەتەكەی سوڵتان جەمشیدیان لەسەركار لابرد. لە رۆژانی دوای شۆڕشدا، چەندین هەزار كەسی مەدەنی كۆمەڵكوژكران كە زۆربەیان عەرەب بوون.

شۆڕشگێڕەكان دەیانگوت ئێمە خەڵكی رەسەنی ئەم دوورگەیەین كەچی عەرەب و ئاسیاییەكان هەموو دەسەڵاتێكی سیاسی و ئابوورییان بۆ خۆیان پاوان كردووە. لەبەرئەوە مافی خۆمان وەك خەڵكی رەشپێست دەستێنین. كەسێكیشیان بەناوی عەبد كەرۆمێ كردە سەرۆك و ناوی وڵاتیان لە سەڵتەنەتی زانزێبارەوە گۆڕی بۆ حكومەتی شۆڕشگێڕی زانزێبار.

هەرچەندە گومان هەبوو كە شۆڕشگێڕەكان ماركسین و زانزێبار دەكەنە دوورگەیەكی داخراوی چەپڕەوی سەر بە سۆڤیەت وەكو كووبا، بەڵام وڵاتانی رۆژئاوا، بەتایبەت بەریتانیا و ئەمریكا هیچ كاردانەوەیەكیان بەرامبەر بە شۆڕشەكە نەبوو جگە لەوەی كەشتییان نارد و هاووڵاتیانی خۆیان لەو دوورگەیە دوورخستەوە.

دەكرێ هەندێجار شۆڕشێك ژیانی خەڵكی وڵات بگۆڕێت و باشتری بكات، بەڵام بەقسەی خەڵكی زانزێبار، ئەو شۆڕشە لەبەرژەوەندیی ئەوان نەبوو. نەك ژیانیان نەگۆڕا، بەڵكو هەر بەهەژاری مانەوە. هۆكارەكەی ئەوە بوو كە تەنیا سێ مانگ دوای شۆڕش، سەرۆكە نوێیەكەیان لەگەڵ حكومەتی تەنگانیكا كەوتە گفتوگۆ و رازی بوو كە زانزێبار لە وڵاتێكی سەربەخۆوە بكاتە هەرێمێكی ئۆتۆنۆمی. بەوشێوەیە تەنگانیكا و زانزێبار یەكیانگرت و ئەو وڵاتە دروست بوو كە ئەمڕۆ پێیدەڵێن تانزانیا.

ئێستا خەڵكی زانزێبار باوەڕیان وایە كە سەرۆكی ئەوكاتەیان كەسێكی یان خائین بووە یان نەزان و گەمژە كە بەدەستی خۆی سەربەخۆیی وڵاتی داوەتە وڵاتێكی دیكە.

خەیری، شۆفێری ئەو تاكسییەی دەمانگوازێتەوە، خەفەت بۆ رابردووی وڵاتەكەی دەخوات و دەڵێت "سەرۆكەكەی ئێمە كەسێكی نەخوێندەوار بوو، سەرۆكی تەنگانیكاش وریا و شارەزا. پێیگوتبوو ئێوە دوورگەیەكی بچووك و هەژارن، بە تەنیا ناتوانن بژین و ئەگەر هێرشتان بكرێتە سەر كەس نییە پارێزگاریتان لێ بكات. بۆیە باشتر وایە ببنە بەشێك لە وڵاتەكەی من. ئەمیش هەڵخەڵەتاو گوتی باش".

زۆر كەسی دیكەی دوورگەكە وەكو خەیری بیردەكەنەوە. ئەوان دەڵێن ئەگەر سەربەخۆ بن، بەو هەموو گەشتیارەی لەبەر خۆشیی كەشوهەوا و سامانی سروشتی و ناوبانگی دوورگەكەیان روو لەوێ‌ دەكەن، دەتوانن بە ئاسوودەیی بژین.

بەلەمەوانێك لە دوورگەكە گوتی "تانزانیا بەو گەورەیی و دەوڵەمەندییەی خۆیەوە بەردەوام داوای پارە لەم دوورگەیەی ئێمە دەكات". گوتیشی "خەونی هەموو زانزێبارییەكە كە رۆژێ لەرۆژان ببینەوە بە خاوەن دەوڵەتی خۆمان".

حكومەتی ناوەندیی تانزانیا زۆرباش ئاگاداری خواستی خەڵكی زانزێبارە بۆ سەربەخۆیی، بەڵام بەهەموو شێوەیەك دژایەتی ئەم خواستە دەكات و ئامادە نییە گوێ لە باس و خواسی جیابوونەوە بگرێت، بەڵام بەربەستەكان هەرچەند زۆر بن، خەڵكی زانزێبار بەردەوام لە ژێر سێبەری درەختە بەرزەكانیاندا و لەبەردەم شنەبای كەنارەكاندا، خەون بە جیابوونەوە دەبینن لەو وڵاتەی كە تەنیا چەند كیلۆمەترێك دەریا پێكەوەی بەستوونەتەوە.

16/2/2017

^{گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئیران لە وڵامی لێدوانی وەزیری دەرەوەی سعوودیە کە گوتبووی ئێران هەڕەشەیەکی گەورەیه‌ بۆ سەر ناوچەکەیە، رایگەیاند:" سعوودیە لە بەرامبەری ئێراندا تووشی وەهم بووە و هەوڵ دەدات بۆ ئەوەی وڵاتانی دیکە لە ئێران بکاتە دوژمن.}

^{لە ساڵی رابردوودا، بەرپرسانی باڵای سعوودیە لە هەر بۆنە و کۆبوونەوەیەکدا رەخنەیان لە دەستێوەردانەکانی ئێران لە وڵاتانی عەرەبیی ناوچەکە گرتووە. لە دوایین لیدوانیشدا رۆژی یەکشەممە، وەزیری دەرەوەی سعوودیە، لە پاش کۆبوونەوەی لەگەڵ سکرتێری گشتیی رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان، ئێرانی بە هەڕەشەیەک بۆ سەر رۆژهەڵاتی ناوەڕاست زانی.}

^{عادل ئەلجوبەیر، وەزیری دەرەوەی سعوودیە رایگه‌یاند:" ئێمە بە چاوی خۆمان ئەو دۆخە دەبینین وا لە لوبنان، سووریا، عێراق، یەمەن و لیبیا هاتووەتە ئاراوە. ئێمە بە چاوی خۆمان دەبینین هەموو ئەم رووداوانە بە هۆی دەستێوەردانی ئێران لە وڵاتەکانی دیکەدا روو دەدەن.}

^{ئاژانسی هەواڵی ئیماراتیش بڵاوی کردەوە، حەفتەی رابردوو عەبدولرەحیم ئەلعوزی، جێگری وەزیری دەرەوەی ئەم وڵاتە ئێرانی بە پێشێل کردنی بڕیارنامەکانی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی تۆمەتبار کردووە و گوتویەتی ئێران بەم کردەوانەی سەروەریی خاکی یەمەنی پێشێل کردووە و بووەتە هۆی پەرەسەندنی پێکدادانەکان. ئیمارات ئەندامی ئەو هاوپەیامانەتییەیە کە بە سەرۆکایەتیی سعوودیە پشتیوانی لە حکوومەتی یەمەن دەکەن.}

^{لە بەرامبەریشدا گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئیران لە لێدوانێکدا بۆ ئاژانسی ئیسنای ئێرانی رایگەیاندووە ئەم لێدوانانەی بەرپرسانی سعوودیە و ئیمارات بە هۆی نەزانی و نەبوونی زانیاریی پێویست لە سەر دۆخی ناوچەکە و کۆماری ئیسلامییە و ئەم دوو وڵاتە لە پاش ئەوەی دۆناڵد ترامپ بووەتە سەرۆک کۆماری ئەمریکا، هەڵوێستەکانیان بەرمابەر بە ئێران توندتر بووە و سیاسەتێکی توندتر لە جارانیان گرتووەتە بەر.}

^{گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران گوتووشیەتی سعوودیە بەرامبەر بە ئێران تووشی وەهم و هەڵە بووە و ئەم هەڵانەی سعوودیە پێشتریش ئەم وڵاتەیان تووشی کێشە کردووە.}

^{بە گوتەی بەهرام قاسمی، سعوودیە هەوڵێکی زۆر دەدا و پارەیەکی زۆر خەرج دەکا بۆ ئەوەی دوژمن بۆ ئێران دروست بکات.}

^{ئێران و سعوودیە زیاتر لە ساڵێکە هیچ پەیوەندییەکی سیاسی و دیپلۆماسیان لە نێواندا نەماوە و لە هەر دوو وڵاتی سوریا و یەمەنیش خەریکی شەڕێکی ناڕاستەوخۆن لەگەڵ یەکتردا. لەم دۆخە دا لێدوانی حەفتەی رابردووی جه‌نه‌راڵ ئەحمەد عەسیری، ڕاوێژکاری باڵای وەزیری بەرگریی سعوودیە، کە گوتبووی ئێران دەبێ بۆ ناو سنوورەکانی خۆی پاشەکشەی پێ بکرێ، رەنگە ئامانج و سیاسەتی فەرمیی حکوومەتی سعوودیە بەرامبەر بە تاران بێ.}

^15/2/2017

<sup>ئەنجوومەنی پاراستنی دەستووری ئێران بۆ تاوتوێکردن و بڕیاردان لەسەر چەمکی "رەجالی سیاسی" وەک یەکێک لە مەرجەکانی پەسندکردنی شیاوبوونی بەربژێرەکانی هەڵبژاردنی سەرۆککۆماری ئێران کۆدەبێتەوە.

کەمتر لە دوو مانگی دیکە دەرگای نانووسی کردن بەڕووی بەربژێرەکانی هەڵبژاردنی خولی 12یەمی سەرۆککۆماری ئێران دەکرێتەوە. هەموو ئەو کەسانەی ناویان تۆمار دەکەن دەبێ لە فیلتەری ئەنجوومەنی پاراستنی دەستوور تێپەڕن.

گوتەبێژی ئەنجوومەنەکە رایگەیاند، داواکارییەکان بۆ پەسندکردنی شیاوی ژنان بۆ بەربژێربوون لە هەڵبژاردنی سەرۆککۆماری زیاتر بووە، بۆیە بڕیاریانداوە، ئەو چەمکە یەکلایی بکەنەوە.

بەشێک لە شارەزایانی یاسایی و ئەندامانی ئەنجوومەنی پاراستنی دەستوور دەڵێن، مەبەست لە رەجالی سیاسی، کەسایەتی سیاسییە نەک پیاو، بەڵام بەشێکی دیکەیان بەپێچەوانە پێیانوایە تەنیا پیاوان دەتوانن ببن بە سەرۆککۆماری ئێران.

بەپێی مادەی 115ی دەستووری ئیران، سەرۆککۆماری ئەو وڵاتە جگە لە ئیمانداربوون بە مەزهەبی شیعەی 12 ئیمامی و باوەڕمەندی بە بنەماکانی کۆماری ئیسلامی، پێویستە لە رەجالی سیاسی و مەزهەبی بێت. لە 38 ساڵەی تەمەنی کۆماری ئیسلامیدا، هیچ ژنێک بۆ هەڵبژاردنەکانی سەرۆککۆماری ئێران لە فیلتەری پەسندکرانی شیاوبوونەکان رەتنەبووە، بەڵام ئەو خاڵە شیکردنەوەی جیاوازی بۆ دەکرێت.

بەشێک لە ئەندامانی ئەنجومەنی پاراستنی دەستوور پێیانوایە مەبەست لە رەجالی سیاسی، کەسایەتی سیاسییە کە دەتوانێ هەم ژن بێت و هەمیش پیاو، بەڵام بەشێکی دیکە پێیانوایە بە واتای پیاوی سیاسییە و ژنان ناگرێتەوە.

ئەنجوومەنی پاراستنی دەستووری ئێران بۆ چارەسەری ئەو کێشەیە بڕیاریداوە، چەمکی رەجالی سیاسی شیبکاتەوە و دیاری بکات مەبەست لێی هەردوو رەگەزە یان تەنیا پیاوان.

عەباسعەلی کەدخودایی، گوتەبێژی ئەنجوومەنەکە رایگەیاند، لە کۆبوونەوەی رۆژی چوارشەممەی ئەنجوومەنی پاراستنی دەستووردا پرسی دەستنیشانکردنی پێوەرەکانی رەجالی سیاسی بۆ بەربژێرەکانی سەرۆککۆماری دەخرێتە بەرباس و تاوتوێ دەکرێت.
کەدخودایی دەشڵێت، دوای ئەوەی کە داواکارییەکان بۆ رێگەدان بە خۆپاڵاوتنی ژنان زیاتر بووە، بڕیاریانداوە ئەو چەمکە شیبکەنەوە.

بەرپرسانی کۆماری ئیسلامی یاساکانی ئەو وڵاتە بە دیموکراتیترین یاساکان لەقەڵەمدەدەن، بەڵام رێکخراوە نێودەوڵەتییەکانی پارێزەری مافی مرۆڤ ئەوە بە بانگەشەی بێ بنەما دەزانن. بەگوتەی ئەو رێکخراوانە یەک لە هۆکارەکانی نادیموکراتیبوونی ئێران، نایەکسانبوونی مافی ژن و پیاوە لە دەستووری ئایینی ئەو وڵاتەدا.

چەند بەرپرسی ئێران رایانگەیاندووە، پرسی رێگەدان بە خۆپاڵاوتنی ژنان بۆ هەڵبژاردنی سەرۆککۆماری لە ناوەندەکانی بڕیاری ئەو وڵاتە یەکلایی بووەتەوە.

کردنەوەی دەرگای خۆپاڵاوتن بۆ ژنان بە واتای کۆتایی کار نییە. هێشتا ئەوانەی پێڕەوی مەزهەبی شیعەی 12 ئیمامی نین، ناتوانن شانسی خۆیان لە کێبڕکێی هەڵبژاردنەکانی سەرۆککۆماریدا تاقیبکەنەوە.</sup>

^15/2/2017