رەزا شوان

^{لە ساڵی ( ١٩٨٨) دا، لە هێڕشەکانی ( ئەنفال ) ی بەدناودا، سۆپای دڕندەی عێراق، بە قورسترین چەکی کوشندە و کاولکەر، وەکو گورگی هار، زۆر بێ بەزەییانە، هێڕشی کردە سەر دێهات و شاروچکەکانی باشووری کوردستان .}  خەڵکی بێ تاوان و بێ دەرەتانی ئەم دێیانە، ئەوانەی توانیان، هەر بە سەڵتی خۆیان دەربازکرد و، لە شارەکانی کوردستاندا، لە ماڵانی خزم و کەس و کاریاندا، خۆیان شاردەوە ، بەڵام زۆربەیان فریا نەکەوتن، یا لەو باوەڕەدا نەبوون ، ئەوەی بەسەریان هات بەسەریان بهێنن .. بە هەزاران خەڵکی ئەم دێیانەی کوردستان، لەلایەن سوپای رەگەزپەرستی عێراقەوە ، گیران و بردیانیان بۆ بیابانەکانی باشووری عێراق و ، لەوێداهەر بە زیندوویی هەموویانیان زیندەبەچاڵکردن .. کە ژمارەیەکی زۆریان، منداڵ و گەنج و ژن و پیر بوون .. بە شۆفڵیش هەموو خانووەکان و قوتابخانەکانی دێیەکان و شاروچکەکانی کوردستانیانلەگەڵ زەویدا تەخت کرد.

                                                                         رەزا شوان

^{نیشتمان پیرۆزترین و خۆشترین شوێنە ، هیچ شتێک نییە لە نیشتمان شیرینتر بێت ، هیچ سۆز خۆشەویستییەک نییە بگاتە خۆشەویستیی نیشتمان ، نیشتمان تێکەڵی خوێن و هەست و سۆز و بیر و هۆشمان بووە ، تایبەترین شوێنی لە دڵماندا هەیە .. نیشتمان ناسنامەمانە ، ئابڕوومانە ، شانازیمانە ، ژیانمانە ، بەبێ نیشتمانمان ژیانمان مەحاڵە .. نیشتمانیش تەنها ناوێک نییە کە لەسەر زارمان بێت ، نیشتمان خاکە ، دار و دەون و گوڵزارە ، بەردە و خۆڵە ، ئاو و هەوایە ، دەشت و دۆڵ و گرد و چیایە ، ماڵ و گوند و شارە ، خزم و کەس و کارە ، ... هتد .}

^{فۆلکلۆری کوردی لە رۆژهەڵاتی کوردستان لە مەترسی لەنێوچووندایە. چالاکڤانانی بواری کولتووری پێیانوایە نەبوونی سەرچاوەی ئابووری بۆ کاری مەیدانی و کەرەستەی چاپ و پاراستن، بووەتە هۆی ئەوەی کە بەشێک لە فۆلکلۆری رۆژهەڵاتی کوردستان هەر لە چوارچێوەی زارەکیدا بمێنێتەوە. فۆلکلۆر واتە ئەفسانە، چیرۆک، بەیت و باو، ئاواز و لایەلایە، جلوبەرگ، هەڵپەرکێ ،مێژووی زارەکی، پەندی پێشینان، باوەری کۆمەڵایەتی، فۆلکلۆر بەشێکە لە شووناسی هەر نەتەوەیەک . چاوگەیەک بۆ مێژوو و زمان و شوناسی نەتەوەیی، بەرەبەرە و دەم بە دەم هاتووە، میراتێکی کۆن و کانگەیەکی باوەڕپێکراو بۆ ئەمڕۆ.سامانێکی نەتەوەیی بۆ کورد کە دەکرێ ببێتە بناخەی دیواری بەهێزی بیر و ئەندێشە و زمان و سیاسەت بۆ جیلی داهاتوو . بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کورد خاوەنی دەسەڵات نەبووە و لە بواری چاپەمەنییەوە بەربەست گەلی زۆری هەبووە، پرسیاری ئەوە دێتە پێش، کە کورد چەند توانیویەتی فۆلکلۆری خۆی کە سەرچاوەیەکی دەوڵەمەندە لە مەترسی فەوتان بپارێزێت . پێش کورد، بیانییەکان دەستیان کرد بە کۆکردنەوە و نووسینەوەی فۆلکلۆری کوردی و بەشێک لە بەیت و باوەکانیان نووسیوەتەوەو لە مەترسی لەنێوچوونیان پاراستوون . چەندین نووسەری بەناوبانگی کوردیش هەستیان بەو دەوڵەمەندییەی فۆلکلۆری کوردی کردووە، ئەحمەدی خانی بە نووسینی مەم و زین و شەرەف خانی بەدلیسی بە نووسینی شەرەفنامە لەو چوارچێوەیەدا توانیویانە بەرهەمێک بنووسنەوە، کە بە چەندین زمانی زیندووی دنیا وەربگێڕدرێ و وەک بەرهەمی جیهانی و سەرکەتوو نێویان بکەوێتە سەرزمان . چالاکڤانانی بواری کولتووری لە رۆژهەڵاتی کوردستان نەبوونی سەرچاوەی ئابووری بۆ کاری مەیدانی و نەبوونی کەرەستەی چاپ و پاراستن بە گەورەترین کێشە دەزانن . لە رۆژهەڵاتی کوردستان لە رابردوو و ئێستادا کەسانێک بێ پشتگری و خۆبەخشانە هەوڵیانداوە فۆلکلۆری کوردی بنووسنەوە و لە چوارچێوەی زارەکی دەریبێنن، بەڵام بە باوەڕی شارەزایانی ئەو بەشە، کار و چالاکییەکانیان بەگوێرەی پێویست نەبووە، تا ئێستاش بەشێکی زۆر لە فۆلکلۆری زاراوەکانی کەلهوڕی ،لەکی ،لوڕی و کرمانجی بە شێوەی زارەکییە و ئەگەر بتەوێ گوێبیسیان بیت، خەڵکی بە تەمەن و بە تایبەت گوندنشینان باشترین سەرچاوەن.}

^rudaw

^15/1/2014

^{گۆرانیبێژی كورد شه‌هرام نازری، كۆنسێرتێك له‌ تاران ساز ده‌دات و داهاتی كۆنسێرته‌كه‌ش پێشكه‌ش به‌ نه‌خۆشه‌ تایبه‌ته‌كانی مه‌هاباد ده‌كات.} 

^{نازری به‌ هاوكاری موزیكزانانی كوردی گرووپی موزیكی "مه‌وله‌وی" له‌وانه‌: سابیر نه‌زه‌رگاهی، شه‌هرام مه‌حموودی، راشید باباشه‌هابی و بابه‌ك عه‌سالی، كاتژمێر 9ی شه‌وانی 14 و 15ی كانوونی دووه‌م/ یه‌نایه‌ر 2014، له‌ ناوه‌ندی كۆبوونه‌وه‌كانی تاوه‌ری میلادی تاران كۆنسێرتی گۆرانی و موزیكی كوردی پێشكه‌ش ده‌كات، ئه‌م گۆرانیبێژه‌ كرماشانییه‌ داهاتی ئه‌م كۆنسێرته‌ پێشكه‌ش به‌ نه‌خۆشه‌ تایبه‌ته‌كانی شاری مه‌هاباد ده‌كات.}

^{دوایین كۆنسێرتی نازری و گرووپی موزیكی "مه‌وله‌وی"به‌ به‌شداری هۆگرانی موززیك له‌ وڵاتانی ئه‌مه‌ریكا، ژاپۆن، ئه‌ڵمانیا، ئێران وتوركیا رۆژی 17ی كانوونی یه‌كه‌م/ دیسه‌مبه‌ری 2013، له‌ رێوره‌سمی ساڵوه‌گه‌ڕی مه‌ولانا له‌ ئامفی شانۆییی شاری قوونیه‌ له‌ وڵاتی توركیا به‌ڕێوه‌چوو.}

^{ئه‌ندامانی گرووپی موزیكی "مه‌وله‌وی" له‌م كۆنسێرته‌دا بریتی بوون له‌: شه‌هرام نازری ـ گۆرانیبێژ و سه‌رپه‌ره‌ستی گرووپ، سابیر نه‌زه‌رگاهی ـ ژه‌نیاری تار و دیوان، شه‌هرام مه‌حموودی ـ ژه‌نیاری تار، سێتار و ده‌ف، بابه‌ك غه‌سالی ـ ژه‌نیاری عوود، نیگار خاركه‌ن ـ ژه‌نیاری كه‌مانچه‌ی ئاڵتۆ، شه‌هریار نه‌زه‌ری ـ ژه‌نیاری ده‌ف، ڕاشید باباشه‌هابی ـ ژه‌نیاری كه‌مانچه‌، سه‌حه‌ر ئیبراهیم ـ ژه‌نیاری قانوون و فه‌رهاد سه‌فه‌ری ـ ژه‌نیاری زه‌رب، ده‌مام و ده‌هۆڵ.}

^{مه‌نسوور جیهانی/ پ. ف}

^{فیلمی سینه‌مایی "وه‌رزی كه‌ركه‌ده‌ن" له‌ ده‌رهێنانی سینه‌ماكاری كورد به‌همه‌ن قوبادی، له‌ هه‌شته‌مین خولی فێستیڤاڵی فیلمی كوردی له‌ له‌نده‌ن نمایشكرا.} 

^{ئه‌م فیلمه‌ كه‌ دوایین به‌رهه‌می بڵندی به‌همه‌ن قوبادییه‌ و به‌ رۆڵبینینی ئه‌كته‌ری ناوداری سینه‌مای جیهان مۆنیكا بلووچی، رۆژی 17 تشرینی دووه‌م/ نۆڤه‌مبه‌ری 2013 له‌ میانه‌ی هه‌شته‌مین خولی فێستیڤاڵی فیلمی كوردی له‌نده‌ن له‌ سینه‌ماكانی "هاكنی پیكچێرهاوس" و "ویستبۆرن ستۆدیۆز" له‌ شاری له‌نده‌ن له‌ وڵاتی به‌ریتانیا نمایشكرا.}

^{"وه‌رزی كه‌ركه‌ده‌ن" له‌ لایه‌ن كۆمپانیای "مژ فیلم" له‌ ئاستی دنیادا بڵاوده‌كرێته‌وه‌، تا ئێستا له‌ كۆمه‌ڵێك فێستیڤاڵی گرینگ له‌ ئاستی جیهاندا نمایشكراوه‌ و چه‌ندین خه‌ڵاتیشی به‌ده‌ستهێناوه‌ له‌ دوایین به‌شداری نێونه‌ته‌وه‌یی خۆیدا به‌ نوێنه‌رایه‌تیی له‌ به‌شی "ته‌ركیز له‌ سه‌ر فیلمه‌ كوردییه‌كان" له‌ میانه‌ی 48ـه‌مین خولی فێستیڤاڵی نێوده‌وڵه‌تیی فیلمی كاڕڵۆویواری له‌ شوێنه‌كانی لازینه‌ی 3، شانۆی كاڕڵۆویواری و سینه‌ما كاسی شاری كاڕڵۆویواری له‌ كۆماری چیك نمایشكرا.}

^{هه‌روه‌ها فیلمی سینه‌مایی "سه‌باره‌ت به‌ 111 كچ" له‌ ده‌رهێنانی هاوبه‌شی سینه‌ماكارانی كورد ناهید قوبادی و بیژه‌ن زه‌مانپیرا، رۆژی 20 تشرینی دووه‌م/ نۆڤه‌مبه‌ر 2013  له‌ میانه‌ی هه‌شته‌مین خولی فێستیڤاڵی فیلمی كوردی له‌نده‌ن له‌ سینه‌ماكانی "هاكنی پیكچێرهاوس" و "ویستبۆرن ستۆدیۆز" له‌ شاری له‌نده‌نی پایته‌ختی وڵاتی به‌ریتانیا نمایشكرا.}

^{ئه‌م فیلمه‌ له‌ دوایین به‌شداری نێونه‌ته‌وه‌یی خۆیدا و به‌ نوێنه‌رایه‌تیی هه‌رێمی كوردستان له‌ لایه‌ن ناوه‌ندی كلتووری ئێنته‌یتیڤی فیلمی جیهانی شه‌وی 3ی تشرینی یه‌كه‌م/ ئۆكتۆبه‌ر 2013 له‌ دووه‌مین به‌شی فیلمه‌كانی له‌نزی فیلمی جیهانی  له‌ ئاكادیمیای فیلم پۆڕت تاونسێند له‌ شاری واشنتۆن له‌ وڵاتی ئه‌مه‌ریكا نمایشكرا.}

^{هه‌شته‌مین خولی فیستیڤاڵی فیلمی كوردی له‌ له‌نده‌ن و چواره‌مین خولی پێشبڕكێی "یه‌ڵماز گۆنه‌ی بۆ كورته‌ فیلم" به‌ به‌شداری كۆمه‌ڵێك فیلمی سینه‌مایی، فیلمی دۆكیۆمێنته‌ری، ئه‌نیمه‌یشێن و كورته‌ فیلم به‌ ناوه‌رۆكی چیرۆكی و دۆكیۆمێنته‌ری له‌ سینه‌ماكارانی كورد و بیانی له‌ رۆژانی 15 تا 24ی تشرینی دووه‌م / نۆڤه‌مبه‌ر 2013 له‌ دوو سینه‌مای به‌ناوبانگی له‌نده‌ن "هاكنی پیكچێرهاوس" و "ویستبۆرن ستۆدیۆز" له‌ شاری له‌نده‌نی پایته‌ختی وڵاتی به‌ریتانیا به‌ڕێوه‌ده‌چێت.}

^{مه‌نسوور جیهانی/ پ. ف}

رەزا شوان

١ـ مێـروولە و کوللـە

میروولەیەک لە هاوینەدا، خەریکی کۆکردنەوەی دانەوێڵە بوو .. دەیبردەوە بۆ شارەکەی .. دانەوێڵەیەکی باشی کۆکردەوە .. بۆیە غەمی هاتنی زستانی نەبوو.

رۆژێکی زۆر ساردی پاییز، کوللـەیەک لە دەرگای ماڵی مێروولەکەی دا .. داوای خواردنی لە مێروولەکە کرد .

مێروولەکە : ئەی هاوینی رابردوو چیت دەکرد .. ؟
کوللـەکە : بە درێژایی هاوینی رابردوو .. گۆرانیم دەوت .

^{به‌شداری کوردان له فێستیڤاڵی نێونه‌ته‌وه‌یی جل و به‌رگی نه‌ته‌وه‌یی}

^{له ڕۆژانی ١ تا ٣ی مانگی نۆڤه‌مبه‌ری ٢٠١٣ فێستیڤاڵێکی نێۆ نه‌ته‌وه‌یی بۆ نیشاندانی جل و به‌رگ و هه‌ڵپه‌‌ڕکێ نه‌ته‌وه‌یی به به به‌شداری گرووپه نه‌ته‌وه‌یه‌کانی وڵاتانی سویس، برێزیل، بۆلیوی، هیندوستان، ئه‌لجه‌زایر، ئیسپانیا، ئیتیۆپی، کۆزۆڤۆ، مه‌راکیش، شیلی و چه‌ند نه‌ته‌وه و وڵاتی دیکه به‌ڕێوه چوو. ئه‌و فێستیڤاڵه نێونه‌ته‌وه‌یی بۆ یه‌که‌م جار بوو که له شاری ژنێڤ  و له ژێر ئه‌و ناوه‌دا به‌ڕێوه بچێ. له‌و فێستیڤاڵه‌دا گرووپێکی پێک هاتوو له لایه‌ن "کۆمه‌ڵه‌ی ژنانی کورد- ژنێڤ" و "کومیته‌ی ژنانی ناوه‌ندی زاگرۆس"ه‌وه، به‌شدار بوون. گرووپه‌که سه‌ره‌ڕای هه‌موو که‌م و کورتیه‌کی ماددی و کۆسپه‌کانی سه‌ر ڕێگایان بۆ دابین کردنی جل و به‌رگی ناوچه جۆراوجۆره‌کانی کوردستان و سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ که مه‌جبوور بوون له ژێر ناوی به‌شداربووانی "کوردستانی ئێراندا" بچنه فستیواڵه‌که‌وه به‌ڵام به به‌شداریه‌کی چالاکانه توانیان سه‌رنجی به‌شداربووان بۆ لای خۆیان ڕاکێشن و وێڕای نیشاندانی به‌شێک له جل و به‌رگی نه‌ته‌وه‌یی، هه‌ڵپه‌ڕکێه‌کیشیان پێشکه‌ش به به‌شداربووان کرد. شایانی باسه که له لایه‌ن ده‌سته‌ی به‌ڕێوه‌به‌ری فێستیڤاڵه‌که‌وه به‌ڵێنی به گرووپی کوردان درا که له داهاتوودا ئه‌توانن له ژێر ناوی کوردستاندا به‌شداری فێستیڤاڵه‌که‌ بن.}

^{کومیته‌ی ژنانی ناوه‌ندی زاگرۆس}

^{کۆمه‌ڵه‌ی ژنانی کورد-ژنێڤ}

^04/11/2013

رەزا شوان / نەرویج

با زەردەخەنە بکەین بە دروشمی هەمیشەی ژیانمان .. زەردەخەنە بکەین بە رێباز و بە پەیژەی سەرکەوتنمان .. بیکەین بە کلیلی هیوا و خۆشی و شادیمان .. بیکەین بە پەیامێکی پیرۆز و ، بە مژدەی ئاشتی و ئاسوودەیی و تەباییمان .. زەردەخەنە بکەین بە نهێنیی بەهێزکردنی برایەتی و خوشکایەتی و هاوڕێتیمان .. بیکەین بە پێشاندانی رێز و سۆز و خۆشەویستیمان .. با بە زەردەخەنە گوزارشت لە رووخۆشی و دڵخۆشی و دڵپاکی و گەشبینیی خۆمان بکەین .. با زەردەخەنە بکەینە پاسپۆرتی بێ ڤیزەمان ، بۆ چوونە ناو دڵ و دەروونی کەسانی ترەوە .. با بە زەردەخەنەوە بەرەو داهاتوویەکی گەشتر و شیاوتر ، بەرەو ژیانێکی خۆشتر و شیرینتر بەبێ دوودڵییەوە هەنگاو بنێین .. با هەردەم لێو بە خەندە و رووخۆش و رووگەش بین .  مرۆڤی رووگرژ و مۆن ، نێوچەوان لۆچ ، دۆست و هاوڕێ و ئاشنای کەمە .. لە ناخی خۆی دەخواتەوە .. زیان بە کەسایەتی و بە تەندروستی خۆی دەگەیەنێت .. لە نێو کوردەواریدا ، ئەگەر کەسێک

كتێبی (Kurdistan: itsenäisyyden kynnyksellä- كوردستان لە دەروازەی سەربەخۆییدا) لە نووسینی ژنە نووسەری فینلەندی كریستینا كۆیڤونێن و بەهاوكاری وڵات نەهری لەلایەن وەشانخانەی ئێدیتا (Edita) بڵاوكرایەوە. كتێبی "كوردستان لە دەروازەی سەربەخۆییدا" یەكەم پەرتووكی فینلاندی زمانە كە مێژووی سیاسی - كۆمەڵایەتی كوردی لەخۆگرتبێت. كتێبەكە وا پێناسەی كوردی كردووە كە "یەكێكن لەنەتەوە رەسەنەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و هەزاران ساڵە لە كوردستان دەژین. بە درێژایی مێژوو، نەتەوەی كورد بووەتە قوربانیی شەڕ و داگیركاری و پەیمانی زلهێزەكان. پرسی كورد لەدوای كۆتایی شەڕی یەكەمی جیهانی و هەڵوەشانەوەی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی بە چارەسەرنەكراوی مایەوە. ئەمڕۆ قۆناغی شەڕی ساردی دوای جەنگی دووەمی جیهانی بەسەرچووە و كاتی دەستبردن بۆ

 رەزا شوان 

شایەکی بیابان نشین ، هەر لە منداڵییەوە ، زۆر حەزی لە دەنگی باڵندە بوو .. لە باخچە گەورەکەی کۆشکە قەشەنگەکەیدا ، لە نێو تەلبەند و قەفەزی جوان و نایابدا ، چەندین جۆرە باڵندەی رەنگین و دەنگخۆشی هەبوون .. رۆژانە خۆشترین دان و گیا و سەوزە و میوەی دەدانێ .. خۆشەویسترین و دەنگخۆشترین باڵندە بەلای شاوە ، جوانی و دەنگی قاسپە قاسپی کەوەکەی بوو .. کە لە نێو تەلبەندێکدا ، دیکۆرێکی زۆر جوانی لە شێوەی کوێستان ئاسایی بۆ رازاندبۆوە .. کە بریتی بوو لە شاخ و لە تاڤگە و لە کانی و لە گۆڵزارێکی رەنگین و لە تاشەبەردی جوان .. شا هێندە هۆگری باڵندە ببوو .. رۆژانە هێندە گوێی لە دەنگیان گرتبوو .. تا رادەیەیەکی کەم ،