^{زانکۆی راپه‌ڕین، له‌ یادی ڕاپه‌رینی گه‌لی کورددا، کۆنفرانسێکی زانستی له‌ ژێر ناوونیشانی "گه‌شه‌پێدانی راپه‌رین و خوێندنه‌وه‌یه‌کی نوێ بۆ ره‌هه‌نده‌کانی" رێک ده‌کات.}

^{‌به‌ پێی ئه‌و کارنامه‌یه‌ی کۆنفرانسه‌که‌ بێت که‌ ده‌ست (باسنیوز) که‌وتووه‌، له‌ کۆنفرانسه‌که‌دا چه‌ندان توێژێنه‌وه‌ له‌سه‌ر ڕاپه‌ڕین ئه‌نجام دراون و پێشکه‌ش ده‌کرێن که‌ سه‌رجه‌میان له‌لایه‌ن که‌سانی پسپۆر و مامۆستایانی زانکۆ ئاماده‌ کراون.}

^{ئامنجی کۆنفراسه‌که‌، (وه‌ك له‌ كارنامه‌كه‌دا هاتووه‌): "زیاتر گه‌شه‌پێدانی ده‌سکه‌وته‌کانی راپه‌رینه‌ و هاوکات ئاشناکردنی نه‌وه‌ی نوێیه‌ به‌ قۆناغه‌کانی ئه‌نجامدانی ئه‌م راپه‌رینه‌".}

^{کۆنفرانسه‌که‌ له‌ به‌رواری 6.3.2016 له‌ زانکۆی ڕاپه‌ڕین رێک ده‌خرێت و بۆ ماوه‌ی 2 رۆژ به‌رده‌وام ده‌بێت .}

^{سالانه‌ له‌ رۆژی 5ی ئاداردا، یادی راپه‌رینی گه‌لی کورد ده‌کرێته‌وه‌ که‌ له‌ 5.3.1991 له‌ شاری ڕانیه‌ ده‌ستی پێ کرد و ته‌واوی کوردستانی گرته‌وه‌.
4/3/2016}

<sup>بە بۆنەی ساڵیادی کۆچی دوایی بارزانی نەمر، خانمە شاعیرێکی مەغریب ڕێزی خۆی بۆ "مەلا مەستەفا بارزانی"، رابەری شۆڕشی ئەیلول دەردەبڕێت و کورتەیەک لەسەر ژیانی و گرنگترین گوتەکانی بڵاودەکاتەوە.

"مەلیکە مەزان"، کە خانمە شاعیرێکی ئەمازیغی بیابانەکانی مەغربیە، بەدۆستێکی گەورەی گەلی کورد ناسراوە و یەکێکە لەوانەی ھەمیشە داوای ڕاگەیاندنی دەوڵەتی کوردی دەکات، لە پۆستێکدا لە پەیجی تایبەتی خۆی لە فەیسبووک، یادی 37 ساڵەی کۆچی دوایی مستەفا بارزانی کردووەتەوە.

مەلیکە مەزان بەم شێوەیە باسی کەسایەتی بارزانی نەمر دەکات، کە بەشێکی زۆری گەلی کورد بە باوکی رۆحیی کورد پێناسەی دەکەن:

بارزانی بە سادە و ساکاری ناسرابوو، حەزی لەناو و نازناو نەبوو، چەندین گوتەی بەنرخ و ناوداری ھەبوو، کە لە فەرھەنگی مێژووی خەباتی گەلانی جیھان تۆمارکراون، وەک (من سەرۆکی کەس نیم و نامەوێت بەم شێویە بم، تەنھا حەز دەکەم ھاوکاریم بکەن تاوەکو خزمەتتان بکەم).

کاتی شکستەکان بێ ئومێد مەبن، کاتی سەرکەوتنەکانیش لەخۆبایی مەبن، کەرکووک دڵی کوردستانە، من لەسەرکەوتن دڵنیام، بەڵام دەترسم ئەوانەی قوربانیان دا، پەراوێز بخرێن و لابدرێن، ئێمە دەستدرێژی ناکەینە سەر کەس و دەستدرێژی لە کەسیش قبووڵ ناکەین.

لەکۆتاییدا مەلیکە مەزان باس لەوەدەکات، کە بارزانی قوتابخانەیەکی خەبات و خۆڕاگرتن بوو، لە شەڕدا مامۆستایەکی زیرەک بوو، پلانەکانی لە لایەن گەورەترین سوپاکانی جیھان توێژینەوەی لەسەر دەکرا، ”ھەزاران سڵاو لە گیانی پاکت..“.

مستەفا بارزانی، کە باوکی ”مەسعود بارزانی“، سەرۆکی هەرێمی کوردستانە، لە نێوان ساڵانی 1903 تاوەکو 1979 ژیاوە و لە ساڵانی 40ـەکانی سەدەی رابردووەوە سەرکردایەتیی شۆڕشی دژی رژێمی پاشایەتیی عێراق کرد و لە ساڵی 1946 چووە کوردستانی رۆژهەڵات و بووە سوپاسالاری یەکەم کۆماری کوردی بە ناوی (کۆماری کوردستان).

بارزانی لە ساڵی 1961 سەرکردایەتیی شۆڕشی ئەیلولی لە دژی رژێمی عێراق کرد و توانی چۆک بە رژێمی ئەوکاتی عێراقدا بدات و ناچاری کرد دان بە مافەکانی گەلی کورد بنێت و رێککەوتننامەی 11ـی ئاداری 1970 ش بەرهەمی خەباتی شۆڕشەکەی بوو.
4/3/2016</sup>

^{فه‌رهاد پیرباڵ}

^{ئایا‭ ‬كورد‭ ‬خۆی‭ ‬ئه‌م‭ ‬ناوه‌ی‭ ‬بۆ‭ ‬خاكی‭ ‬كوردان‭ ‬داتاشیوه‌‭ ‬یان‭ ‬غه‌یره‌كورد‭ ‬ئه‌و‭ ‬ناوه‌ی‭ ‬لێ‭ ‬ناوه‌
وشه‌ی‭ (‬كوردستان‭) ‬كه‌ی‭ ‬سه‌ری‭ ‬هه‌ڵداوه‌؟‭ ‬چۆن؟‭ ‬بۆچی؟‭ ‬له‌‭ ‬لایه‌ن‭ ‬چ‭ ‬كه‌سێكه‌وه‌‭ ‬یان‭ ‬له‌‭ ‬لایه‌ن‭ ‬چ‭ ‬گرووپ‭ ‬و‭ ‬ده‌سته‌‭ ‬و‭ ‬ئیداره‌یه‌كی‭ ‬سیاسییه‌وه‌‭ ‬به‌كارهات؟‭ ‬ئایا‭ ‬كورد‭ ‬خۆی‭ ‬ناوی‭ ‬كوردستانی‭ ‬بۆ‭ ‬وڵاتی‭ ‬خۆی‭ ‬هه‌ڵبژاردووه‌‭ ‬و‭ ‬به‌كارهیناوه‌‭ ‬یان‭ ‬خه‌ڵكی‭ ‬غه‌یره‌‭ ‬كورد‭ ‬ئه‌م‭ ‬ناوه‌یان‭ ‬به‌سه‌ردا‭ ‬بڕیوه‌؟
وشه‌ی‭ ‬كوردستان‭ ‬وشه‌یه‌كی‭ ‬داڕیژراوه‌،‭ ‬له‌‭ ‬دوو‭ ‬وشه‌ی‭ ( ‬كورد‭ ‬kurd‭) ‬و‭( ‬ستان‭ ‬stan‭) ‬پێكدێت،‭ ‬كورد‭ ‬مۆرفیمێكی‭ ‬سه‌ربه‌خۆ‭ ‬و‭ ‬ماناداره‌،‭ ‬به‌ڵام‭(‬ستان‭) ‬پاشگرێكه‌‭ ‬كه‌‭ ‬به‌‭ ‬ته‌نیا‭ ‬هیچ‭ ‬مانایه‌كی‭ ‬نییه‌‭ ‬و‭ ‬به‌كار‭ ‬نایه‌ت‭.‬
زۆرن‭ ‬ئه‌و‭ ‬پاشگرانه‌ی‭ ‬له‌‭ ‬زمانی‭ ‬كوردیدا،‭ ‬كه‌‭ ‬به‌‭ ‬ته‌نیا‭ ‬هیچ‭ ‬مانایه‌كیان‭ ‬نییه‌‭ ‬و‭ ‬ده‌بێ‭ ‬ئیللا‭ ‬بكه‌ونه‌‭ ‬دوای‭ ‬مۆرفیمێك‭ ‬بۆ‭ ‬ئه‌وه‌ی‭ ‬مانا‭ ‬ببه‌خشن،‭ ‬له‌وانه‌‭: ‬گه‌ر،‭ ‬وان،‭ ‬چی‭...‬هتد‭. ‬به‌ڵام‭ ‬ئه‌مه‌‭ ‬مانای‭ ‬ئه‌وه‌‭ ‬ناگه‌یه‌نی،‭ ‬كه‌‭ ‬ئه‌م‭ ‬پاشگرانه‌‭ ‬زه‌مانی‭ ‬جارانیش‭ ‬هیچ‭ ‬واتایه‌كیان‭ ‬نه‌بووه‌‭ ‬و‭ ‬به‌‭ ‬ته‌نیا‭ ‬به‌كار‭ ‬نه‌هاتوون‭. ‬یه‌كێك‭ ‬له‌و‭ ‬پاشگرانه‌ی،‭ ‬كه‌‭ ‬زه‌مانی‭ ‬جاران‭ ‬واتای‭ ‬هه‌بووه‌‭ ‬به‌‭ ‬ته‌نیا‭ ‬توانیویه‌تی‭ ‬به‌كار‭ ‬بێت،‭ ‬پاشگری‭ (‬ستان‭)‬ه‌‭.‬
‭(‬ستان‭) ‬وشه‌یه‌كی‭ ‬سه‌لجووقیه‌،‭ ‬یان‭ ‬به‌‭ ‬لای‭ ‬كه‌مییه‌وه‌‭ ‬به‌‭ ‬دڵنییاییه‌وه‌‭ ‬ده‌توانین‭ ‬بڵێین‭ ‬له‌‭ ‬زه‌مانی‭ ‬سه‌لجووقییه‌كاندا‭ (‬له‌‭ ‬995ز‭. ‬به‌ملاوه‌‭) ‬به‌كار‭ ‬هاتووه‌‭ ‬و‭ ‬مانای‭ ‬هه‌بووه‌‭. ‬ماناكه‌یشی‭ ‬بریتی‭ ‬بووه‌‭ ‬له‌‭ (‬ویلایه‌ت‭).‬
له‌‭ ‬زمانی‭ ‬فارسیدا،‭ ‬هیچ‭ ‬فارسێك‭ ‬له‌‭ ‬سه‌رتاپای‭ ‬ئیراندا‭ ‬نادۆزیته‌وه‌،‭ ‬كه‌‭ ‬بتوانی‭ ‬پیتی‭ (‬س‭)‬،‭ ‬كاتێ‭ ‬ده‌كه‌وێته‌‭ ‬پێش‭ ‬هه‌ر‭ ‬وشه‌یه‌كه‌وه‌،‭ ‬وه‌ك‭ ‬خۆی‭ ‬له‌‭ ‬شێوه‌ی‭ (‬س‭)‬حونجه‌‭ ‬بكات‭: ‬هه‌میشه‌‭ (‬ئو‭)‬ێك‭ ‬یان‭ (‬ئ‭)‬ێك‭ ‬ده‌خاته‌‭ ‬پێش‭ ‬پیتی‭ ‬سینه‌كه‌وه‌،‭ ‬ناتوانێ‭ ‬بڵێ‭(‬سكوول‭ ‬scool‭) ‬ده‌ڵێ‭( ‬ئسكوول‭ ‬lscool‭)‬،‭ ‬بیشیكوژی‭ ‬ناتوانێ‭ ‬بڵێ‭(‬ستادیۆم‭) ‬ده‌ڵێ‭( ‬ئیستادیۆم‭)‬،‭ ‬ناتوانێ‭ ‬بڵێ‭( ‬ستۆپ‭) ‬ده‌ڵێ‭( ‬ئیستۆپ‭). ‬بۆیه‌‭ ‬من‭ ‬وا‭ ‬تێده‌گه‌م‭ ‬وشه‌ی‭ (‬ئۆستان‭) ‬له‌‭ ‬زمانی‭ ‬فارسیی‭ ‬ئه‌مڕۆدا‭ ‬هه‌مان‭ ‬وشه‌ی‭ (‬ستان‭)‬ه‌‭ ‬سه‌لجووقییه‌كه‌یه‌،‭ ‬كه‌‭ ‬كاتی‭ ‬خۆی‭ ‬سه‌لجووقییه‌كان‭ ‬بۆ‭ ‬ناو‭ ‬نانی‭ ‬ئه‌و‭ ‬مه‌ڵبه‌نده‌‭ ‬ئۆتۆنۆمانه‌‭ ‬به‌كاریان‭ ‬ده‌هێنا،‭ ‬كه‌‭ ‬ده‌یانخسته‌‭ ‬ژێر‭ ‬ڕكێفی‭ ‬ده‌سه‌ڵاتی‭ ‬خۆیانه‌وه‌‭ ‬و‭ ‬وه‌ك‭ ‬یه‌كه‌یه‌كی‭ ‬ئیداریی‭ ‬سه‌ربه‌خۆ‭ ‬دایان‭ ‬ده‌نا‭.‬
كه‌واته‌‭ ‬وشه‌ی‭ (‬ستان‭), ‬جاران‭ ‬لای‭ ‬سه‌لجووقییه‌كان‭ ‬له‌‭ ‬شێوه‌ی‭ (‬ئوستان‭)‬دا،‭ ‬زاراوه‌یه‌كی‭ ‬كارگێڕی‭ ‬سیاسی‭ ‬بووه‌،‭ ‬به‌‭ ‬مانای‭ (‬ویلایه‌ت‭)‬،‭ ‬وه‌ك‭ ‬ده‌بینین‭ ‬ئه‌مڕۆش‭ ‬هه‌ر‭ ‬له‌‭ ‬زمانی‭ ‬فارسیدا‭ (‬ئوستان‭) ‬هه‌مان‭ ‬واتای‭ ‬خۆی‭ ‬پاراستووه‌‭ ‬و‭ ‬به‌‭ ‬واتای‭ (‬پارێزگا‭/‬محافضه‌‭) ‬به‌كار‭ ‬دێت‭: ‬ئوستانی‭ ‬ئازەربایجانی‭ ‬غه‌ربی،‭ ‬ئوستانی‭ ‬ئازەربایجانی‭ ‬شه‌رقی‭..‬هتد،‭ ‬ئنجا‭ ‬فارسه‌كان‭ ‬وشه‌ی‭ (‬ئوستاندار‭ ‬ustandar‭)‬یان‭ ‬له‌‭ ‬هه‌مان‭ ‬وشه‌كه‌‭ ‬داتاشیوه‌،‭ ‬كه‌‭ ‬به‌‭ ‬واتای‭ (‬سه‌رۆكی‭ ‬ویلایه‌ت‭) ‬یان‭ (‬پارێزگا‭)‬دیت‭. ‬هێنده‌‭ ‬نه‌بی،‭ ‬كه‌‭ ‬له‌‭ ‬زمانی‭ ‬سه‌لجووقیدا،‭ ‬سه‌باره‌ت‭ ‬به‌وه‌ی،‭ ‬كه‌‭ ‬زمانی‭ ‬سه‌لجووقی‭ ‬له‌ژێر‭ ‬كارگه‌ریی‭ ‬زمانی‭ ‬مه‌غۆلی‭ ‬و‭ ‬توركیدا‭ ‬بووه‌‭ ‬و‭ ‬له‌‭ ‬ڕێسای‭ ‬زمانی‭ ‬توركیشدا‭ ‬ناو‭ ‬ده‌كه‌وێته‌‭ ‬پێشه‌وه‌،‭ ‬بۆیه‌‭ ‬سه‌لجووقییه‌كان‭ ‬نه‌یان‭ ‬ده‌گوت‭ (‬ئوستانی‭ ‬بلووچ‭) ‬به‌ڵكو‭ ‬به‌پێی‭ ‬ڕێسای‭ ‬زمانه‌كه‌ی‭ ‬خۆیان‭ ‬ده‌یانگوت‭ (‬بلووچ‭ ‬ئوستانی‭)‬،‭ ‬واته‌‭ (‬ویلایه‌تی‭ ‬بلووچ‭)‬،‭ ( ‬ئه‌فغان‭ ‬ئوستانی‭) ‬واته‌‭ (‬ویلایه‌تی‭ ‬خه‌ڵكی‭ ‬ئه‌فغانی‭).‬
سه‌لجووقییه‌كان‭ ‬به‌‭ ‬درێژایی‭ ‬سه‌ده‌ی‭ ‬ده‌هه‌م‭ ‬تا‭ ‬سێزدەیه‌م،‭ ‬هه‌ر‭ ‬مه‌ڵبه‌ند‭ ‬و‭ ‬نه‌ته‌وه‌یه‌ك‭ ‬یان‭ ‬گرووپێكی‭ ‬ئیتنیكیان‭ ‬جیا‭ ‬بكردایه‌ته‌وه‌‭ ‬و‭ ‬ئۆتۆنۆمییه‌كی‭ ‬ئیدارییان‭ ‬به‌خشیبایه‌‭ ‬ناوچه‌كه‌،‭ ‬ده‌هاتن‭ ‬پاشگری‭ (‬ستان‭) ‬یان‭ ( ‬ئوستان‭)‬یان‭ ‬داده‌نایه‌‭ ‬سه‌ر‭ ‬ناوی‭ ‬ئه‌و‭ ‬نه‌ته‌وه‌یه‌‭ ‬و‭ ‬گرووپه‌‭ ‬ئیتنیكییه‌،‭ ‬له‌‭ ‬شێوه‌ی‭ (‬هیند‭ ‬ئوستانی‭) ‬واته‌‭ (‬ویلایه‌تی‭ ‬هیند‭)...‬هتد
له‌‭ ‬ساڵی‭ ‬995‭ ‬به‌ملاوه‌‭ ‬توركه‌‭ ‬سه‌لجووقییه‌كان‭ ‬ده‌گه‌نه‌‭ ‬ڕۆژهه‌ڵاتی‭ ‬ئیران‭ ‬و‭ ‬داگیری‭ ‬ده‌كه‌ن،‭ ‬پاشانیش‭ ‬له‌‭ ‬ساڵی‭ ‬1029‭ ‬مه‌راغه‌‭ ‬و‭ ‬كوردستانی‭ ‬ئیران‭ ‬سه‌رتاپا‭ ‬ده‌كه‌نه‌‭ ‬ژێر‭ ‬ڕكێفی‭ ‬خۆیان،‭ ‬ئنجا‭ ‬له‌‭ ‬ساڵی‭ ‬1056‭ ‬شاری‭ ‬مووسڵ،‭ ‬دواتریش‭ ‬له‌‭ ‬1077‭ ‬ئه‌نادۆڵ‭ ‬ده‌گرن،‭ ‬به‌م‭ ‬شێوه‌یه‌‭ ‬سه‌ده‌ی‭ ‬یازده‌هه‌م‭ ‬و‭ ‬دوازده‌هه‌م،‭ ‬ده‌توانین‭ ‬بڵێین،‭ ‬سه‌ده‌ی‭ ‬سه‌لجووقییه‌كانه‌‭ ‬له‌‭ ‬مێژووی‭ ‬كوردستاندا،‭ ‬كاریگه‌ریی‭ ‬كولتووریی‭ ‬خۆیان‭ (‬كولتووری‭ ‬سه‌لجووقی‭) ‬به‌سه‌ر‭ ‬هه‌موو‭ ‬كوردستاندا‭ ‬بڵاو‭ ‬ده‌كه‌نه‌وه‌‭.‬
نووسه‌ری‭ ‬سه‌ده‌ی‭ ‬ده‌یه‌م،‭ ‬ئه‌لته‌ننوخی،‭ ‬ناوی‭ (‬لسان‭ ‬الاكراد‭)‬ی‭ ‬هیناوه‌‭. ‬ئه‌مه‌‭ ‬مانای‭ ‬وایه‌،‭ ‬كه‌‭ ‬پێش‭ ‬ساڵانی‭ ‬900،‭ ‬زمانێك‭ ‬به‌‭ ‬ناوی‭ (‬زمانی‭ ‬كوردی‭) ‬ته‌نانه‌ت‭ ‬لای‭ ‬عه‌ره‌ب‭ ‬و‭ ‬دراوسێكانی‭ ‬دیكه‌شمان‭ ‬دانی‭ ‬پێدا‭ ‬هاتووه‌‭ ‬و‭ ‬هه‌بووه‌،‭ ‬كه‌چی‭ (‬ئه‌لته‌ننوخی‭) ‬به‌‭ ‬هیچ‭ ‬شێوه‌یه‌ك‭ ‬وشه‌ی‭ (‬كوردستان‭)‬ی‭ ‬به‌كار‭ ‬نه‌هێناوه‌‭. ‬ابنوحشیه‌‭ ‬البتی‭ ‬له‌‭ ‬324‭ ‬346ی‭ ‬هیجریدا،‭ ‬له‌‭ ‬كتێبی‭ (‬شوق‭ ‬المستهام‭ ‬فی‭ ‬معرفه‌‭ ‬ڕموز‭ ‬الاقلام‭) ‬له‌‭ ‬312ی‭ ‬هیجریدا‭ ‬ده‌ڵێ‭: (‬من‭ ‬له‌‭ ‬شاری‭ ‬به‌غدا‭ ‬چاوم‭ ‬به‌‭ ‬سێ‭ ‬به‌رگ‭ ‬كتێبی‭ ‬كوردی‭ ‬كه‌وت،‭ ‬كه‌‭ ‬به‌‭ ‬خه‌تی‭ ‬ماسیی‭ ‬سوراتی‭ ‬نووسرابوون‭ ‬و‭ ‬ئێستاش‭ ‬له‌‭ ‬شام‭ ‬دوو‭ ‬به‌رگ‭ ‬له‌و‭ ‬كتێبانه‌م‭ ‬له‌لایه‌،‭ ‬كه‌‭ ‬یه‌كێكیان‭ ‬باسی‭ ‬په‌روه‌رده‌كردن‭ ‬و‭ ‬چه‌قاندنی‭ ‬دار‭ ‬خورما‭ ‬ده‌كات‭ ‬و‭ ‬ئه‌وی‭ ‬تریان‭ ‬له‌‭ ‬بابه‌ت‭ ‬دۆزینه‌وه‌ی‭ ‬ئاوه‌‭ ‬له‌‭ ‬جێگای‭ ‬وشك‭ ‬و‭ ‬بێ‭ ‬ئاودا‭. ‬ئه‌ز‭ ‬ئه‌و‭ ‬دوو‭ ‬كتێبه‌م‭ ‬وه‌رگێڕایه‌‭ ‬سه‌ر‭ ‬زمانی‭ ‬عه‌ره‌بی‭...) ‬به‌‭ ‬هه‌مان‭ ‬شێوه‌‭ ‬ده‌بینین‭ (‬ابن‭ ‬وحشیه‌‭ ‬النبتی‭ ‬324‭ ‬346‭ ‬هیجری‭) ‬ئه‌ویش‭ ‬زاراوه‌ی‭ (‬كوردستان‭)‬ی‭ ‬به‌كار‭ ‬نه‌بردووه‌‭. ‬له‌‭ ‬ماوه‌ی‭ ‬ساڵانی‭ ‬950‭ ‬1050‭ ‬كتیبی‭( ‬الف‭ ‬لیله‌‭ ‬و‭ ‬لیله‌‭) ‬له‌‭ ‬گه‌لێك‭ ‬دیمه‌ندا‭ ‬باسی‭ ‬كوردی‭ ‬كردووه‌‭ (‬به‌رگی‭ ‬یه‌كه‌م،‭ ‬ل609‭ ‬623،‭ ‬به‌رگی‭ ‬دووه‌م،‭ ‬ل242‭ ‬295‭). ‬یه‌كه‌م‭ ‬جار،‭ ‬المسعودی،‭ ‬له‌‭ ‬مروج‭ ‬الذهب‭ ‬له‌‭ ‬ساڵی‭ ‬1056‭ ‬ئاماژه‌ی‭ ‬بۆ‭ ‬كردووه‌‭. ‬كه‌چی‭ ‬ئه‌وانیش‭ ‬به‌‭ ‬هیچ‭ ‬شێوه‌یه‌ك‭ ‬وشه‌ی‭ (‬كوردستان‭) ‬به‌سه‌ر‭ ‬نووكی‭ ‬پێنووسه‌كه‌یاندا‭ ‬نه‌هاتووه‌‭. ‬له‌‭ ‬ساڵی‭ ‬957یشدا‭ ‬مه‌ئمون‭ ‬به‌گی‭ ‬شاره‌زووری‭ (‬مزكرات‭ ‬مامون‭ ‬بگ‭) ‬بۆ‭ ‬سوڵتان‭ ‬مورادی‭ ‬سێیه‌م‭ ‬ده‌نووسی‭ ‬به‌‭ ‬توركی،‭ ‬ئه‌ویش‭ ‬باسی‭ ‬كوردی‭ ‬زۆر‭ ‬كردووه‌،‭ ‬به‌ڵام‭ ‬زاراوه‌ی‭ (‬كوردستان‭)‬ی‭ ‬به‌كار‭ ‬نه‌هێناوه‌‭. ‬له‌‭ ‬ساڵی‭ ‬977دا‭ (‬ابن‭ ‬حوقل‭)‬ی‭ ‬جوگرافیاناسی‭ ‬مووسڵمان‭ ‬له‌‭ ‬كتێبێكی‭ ‬جوگرافیدا‭ ‬به‌‭ ‬ناوی‭ ‬‭(‬صوره‌‭ ‬الارض‭)‬‭ ‬ده‌سنیشانی‭ ‬شوێنی‭ ‬جوگرافیی‭ ‬كورد‭ ‬ده‌كات‭: ‬‭(‬مشاتی‭ ‬الاكراد‭ ‬و‭ ‬مصایفهم‭)‬،‭ ‬ناوی‭ (‬الاكراد‭)‬ی‭ ‬له‌ناو‭ ‬كتێبێكی‭ ‬جوگرافی‭ (‬جوگرافیای‭ ‬نه‌ته‌وه‌كانی‭ ‬ڕۆژهه‌ڵات‭)‬دا‭ ‬به‌كارهیناوه‌‭ ‬به‌بێ‭ ‬ئه‌وه‌ی‭ ‬زاراوه‌ی‭ (‬كوردستان‭) ‬له‌و‭ ‬نه‌خشه‌یه‌دا‭ ‬به‌كار‭ ‬بهێنێ‭.‬
له‌‭ ‬سه‌ده‌ی‭ ‬نۆیه‌م‭ ‬تا‭ ‬چوارده‌هه‌میش‭ ‬چه‌ندین‭ ‬زانا‭ ‬و‭ ‬گه‌ڕۆكی‭ ‬مووسڵمانی‭ ‬دیكه‌‭ ‬ناوی‭ ‬كورد‭ ‬ده‌هێنن‭: ‬الطبری‭ ( ‬838‭ ‬923‭)‬،‭ ‬كه‌‭ ‬باسی‭ ‬خه‌لیفه‌‭ ‬مه‌ڕوان‭ ‬ده‌كات‭ ‬ده‌ڵێ‭ ‬به‌‭ ‬بنه‌چه‌‭ ‬كورده‌‭ (‬كتاب‭ ‬اخبار‭ ‬الرسل‭ ‬و‭ ‬الملوك،‭ ‬ج3،‭ ‬1،‭ ‬ص51‭)‬،‭ ‬الیعقوبی‭ ‬906‭)‬،‭ ‬الاصطخری‭ (‬له‌‭ ‬951‭ ‬مردووه‌‭)‬،‭ ‬المسعودی‭ ( ‬957‭)‬،‭ ‬كه‌‭ ‬كۆمه‌ڵێك‭ ‬زانیاریمان‭ ‬له‌باره‌ی‭ ‬هۆزه‌‭ ‬كورده‌كان‭ ‬ده‌داتێ‭ (‬مروج‭ ‬الذهب،‭ ‬چاپی‭ ‬1965،‭ ‬ب2،‭ ‬ل122‭ ‬123،‭ ‬ب3،‭ ‬ل‭ ‬100و‭ ‬253،‭ ‬ئنجا‭ ‬ابا‭ ‬دلف‭ ‬بن‭ ‬المهلهل‭ ‬الخزرجی‭ ‬له‌‭ ‬951‭ ‬سه‌ری‭ ‬له‌‭ ‬كرماشان‭ ‬داوه‌‭ ‬و‭ ‬باسی‭ ‬ده‌سڕه‌نگینییه‌كانی‭ ‬په‌یكه‌رتاشێكی‭ ‬كورد‭ ‬ده‌كات‭ ‬به‌سه‌ر‭ ‬تاق‭ ‬و‭ ‬دیواره‌كانی‭ ‬قه‌سری‭ ‬شیرینه‌وه‌،‭ ‬هه‌روه‌ها‭ ‬باسی‭ ‬ژیانی‭ ‬شاره‌‭ ‬كوردیه‌كان،‭ ‬ابن‭ ‬حوقل‭ ( ‬977‭)‬،‭ ‬المقدسی‭( ‬1048‭)‬،‭ ‬ابن‭ ‬البلخی‭ ( ‬1106‭)...‬
هه‌موو‭ ‬ئه‌مانه‌،‭ ‬به‌‭ ‬دریژایی‭ ‬سه‌ده‌ی‭ ‬ده‌یه‌م‭ ‬و‭ ‬یازده‌هه‌م،‭ ‬سه‌ره‌ڕای‭ ‬ئه‌وه‌ی‭ ‬ناوی‭ ‬كوردیان‭ ‬هێناوه‌‭ ‬و‭ ‬باسی‭ ‬گه‌لی‭ ‬كوردیان‭ ‬كردووه‌،‭ ‬به‌ڵام‭ ‬به‌‭ ‬هیچ‭ ‬شیوه‌یه‌ك‭ ‬هیچ‭ ‬یه‌كێكیان‭ ‬وشه‌ی‭ (‬كوردستان‭) ‬له‌‭ ‬لایان‭ ‬به‌كار‭ ‬نه‌هاتووه‌‭. ‬ئه‌مه‌ش‭ ‬به‌ڵگه‌ی‭ ‬ئه‌وه‌یه‌،‭ ‬كه‌‭ ‬تاكو‭ ‬سه‌رده‌می‭ ‬ئه‌وان‭ ‬زاراوه‌ی‭ (‬كوردستان‭) ‬بوونی‭ ‬نه‌بووه‌‭.‬
جگه‌‭ ‬له‌مه‌‭ ‬له‌‭ ‬هیچ‭ ‬تێكستێكیش‭ ‬به‌‭ ‬زمانی‭ ‬كوردی،‭ ‬یان‭ ‬به‌‭ ‬زمانه‌‭ ‬ڕۆژئاواییه‌كان،‭ ‬وشه‌ی‭ (‬كوردستان‭) ‬بوونی‭ ‬نه‌بووه‌‭ ‬و‭ ‬به‌دی‭ ‬ناكرێ‭: ‬تاكو‭ ‬ساڵی‭ ( ‬1150‭).‬
محمود‭ ‬الغشقری،‭ ‬جوگرافیاناسێكی‭ ‬مووسڵمان،‭ ‬له‌‭ ‬ناوه‌ڕاستی‭ ‬سه‌ده‌ی‭ ‬یازده‌هه‌مدا‭ ‬له‌‭ ‬ناوچه‌ی‭ (‬كاژغه‌ر‭)‬دا‭ ‬ژیاوه‌،‭ ‬له‌‭ ‬ساڵی‭ (‬1076‭)‬دا‭ ‬نه‌خشه‌یه‌كی‭ ‬جوگرافی‭ ‬سیاسی‭ ‬له‌باره‌ی‭ ‬وڵات‭ ‬و‭ ‬گرووپه‌‭ ‬ئه‌تنیكییه‌كانی‭ ‬كێشوه‌ری‭ ‬ئاسیا‭ ‬دروست‭ ‬ده‌كات‭ ‬و‭ ‬له‌‭ (‬دیوان‭ ‬لغات‭ ‬التركيه‌‭) ‬به‌‭ ‬زمانی‭ ‬عوسمانی‭ ‬بڵاوی‭ ‬ده‌كاته‌وه‌‭. ‬له‌و‭ ‬نه‌خشه‌یه‌دا‭ ‬ناوی‭ ‬گه‌لی‭ ‬كورد‭ ‬و‭ ‬وڵاتی‭ ‬كوردی‭ ‬هێناوه‌‭. ‬له‌و‭ ‬نه‌خشه‌یه‌ی‭ (‬غه‌شقه‌ری‭)‬دا‭ ‬ناوی‭ ‬وڵاتی‭ ‬كورد‭ ‬به‌‭ (‬ارض‭ ‬الاكراد‭) ‬هاتووه‌،‭ ‬كه‌‭ ‬ده‌كاته‌‭ (‬خاكی‭ ‬كوردان‭). ‬ئه‌م‭ ‬نه‌خشه‌یه‌ی‭ (‬غه‌شقه‌ری‭) ‬به‌‭ ‬دووه‌مین‭ ‬نه‌خشه‌ی‭ ‬جوگرافی‭ ‬له‌‭ ‬قه‌ڵه‌م‭ ‬ده‌درێت،‭ ‬كه‌‭ ‬ناوی‭ ‬گه‌لی‭ ‬كوردی‭ ‬وه‌ك‭ ‬نه‌ته‌وه‌یه‌ك‭ ‬هێنابێت‭. ‬كه‌چی‭ ‬ده‌بینین‭ ‬ئه‌ویش‭ ‬هه‌ر‭ ‬له‌‭ ‬ساڵی‭(‬1076‭) ‬زاراوه‌ی‭ (‬كوردستان‭)‬ی‭ ‬به‌كار‭ ‬نه‌بردووه‌‭. ‬ئه‌مه‌ش‭ ‬به‌ڵگه‌یه‌كی‭ ‬دیكه‌ی‭ ‬ئه‌وه‌یه‌،‭ ‬كه‌‭ ‬جارێ‭ ‬تاكو‭ ‬ساڵی‭ (‬1076‭)‬یش،‭ ‬وشه‌ی‭ (‬كوردستان‭) ‬هێشتا‭ ‬نه‌ب‭,,‬mته‌‭ ‬زاراوه‌یه‌كی‭ ‬ئیداری‭ ‬سیاسی‭.‬
له‌‭ ‬ساڵی‭ ( ‬1150‭) ‬به‌ملاوه‌یه‌،‭ ‬كه‌‭ ‬وشه‌ی‭ (‬كوردستان‭)‬په‌یدا‭ ‬ده‌بێ‭. ‬چۆن؟له‌‭ ‬ساڵی1150‭ ‬سوڵتان‭ ‬سه‌نجاری‭ ‬سه‌لجوقی‭ ‬sanjar‭ ‬سه‌باره‌ت‭ ‬به‌‭ ‬فشاری‭ ‬كورد‭ ‬و‭ ‬خۆپیشاندانه‌كانیان‭ ‬دژی‭ ‬سیسته‌می‭ ‬باج‭ ‬و‭ ‬ده‌رامه‌ت،‭ ‬ناچار‭ ‬ده‌بێ‭ ‬ڕۆژئاوای‭ ‬هه‌رێمی‭ ‬جیبال‭ (‬كه‌‭ ‬كوردیان‭ ‬تێدا‭ ‬ده‌ژیا‭ ‬و‭ ‬سه‌ر‭ ‬به‌‭ ‬كرماشان‭ ‬بوو‭) ‬جیا‭ ‬بكاته‌وه‌‭ ‬و‭ ‬هه‌رێمێكی‭ ‬ئۆتۆنۆم‭ ‬بۆ‭ ‬ئه‌و‭ ‬كورده‌‭ ‬نارازی‭ ‬و‭ ‬هێرشبه‌ر‭ ‬و‭ ‬چه‌كدارانه‌‭ ‬دابمه‌زرێنێ‭. ‬به‌م‭ ‬شێوه‌یه‌،‭ ‬سوڵتان‭ ‬سه‌نجاری‭ ‬سه‌لجوقی‭ ‬به‌شێك‭ ‬له‌‭ ‬ڕۆژئاوای‭ ‬هه‌رێمی‭ ‬جیبالی‭ ‬جیا‭ ‬كرده‌وه‌‭ ‬و‭ ‬كردی‭ ‬به‌‭ ‬ئوستانێكی‭ ‬سه‌ربه‌خۆ‭ ‬و‭ ‬ناوی‭ ‬نا‭ (‬كورد‭ ‬ئوستانی‭) ‬،‭ ‬واته‌‭ (‬ویلایه‌تی‭ ‬كورد‭) ‬یان‭ (‬ئوستانی‭ ‬كوردی‭). ‬شار‭ ‬و‭ ‬شارۆچكه‌كانی‭ ‬ئه‌م‭ ‬ئوستانه‌‭ ‬بریتی‭ ‬بوون‭ ‬له‌‭: ‬كرماشان،‭ ‬چه‌مچه‌ماڵ،‭ ‬كنگاوه‌ر،‭ ‬دیناوه‌ر،‭ ‬ئالیشته‌ر،‭ ‬بێستوون،‭ ‬هه‌رسین،‭ ‬كریند،‭ ‬حیلوان،‭ ‬شاره‌زوور،‭ ‬سیسار،‭ ‬ماهیده‌شت،‭ ‬سوڵتان‭ ‬ئاباد،‭ ‬به‌هار‭..).‬
پاشان‭ ‬سوڵتان‭ ‬سه‌نجاری‭ ‬سه‌لجوقی‭ ‬ئه‌م‭ ‬ئوستانه‌‭ ‬تازه‌یه‌ی‭ ‬خسته‌‭ ‬ژێر‭ ‬ده‌سه‌ڵاتی‭ ‬برازاكه‌ی‭ ‬خۆی‭ ‬به‌‭ ‬ناوی‭ (‬سوله‌یمان‭ ‬پاشا‭)‬،‭ ‬كه‌‭ ‬له‌‭ ‬ماوه‌ی‭ ‬1156‭ ‬تاكو‭ ‬1161ی‭ ‬زایینی‭ ‬ده‌سه‌ڵاتدارێتیی‭ ‬ئه‌م‭ ‬ئوستانه‌ی‭ ‬گرته‌‭ ‬ده‌ست‭. ‬دوای‭ ‬ئه‌ویش‭ ‬مامه‌كه‌ی‭ ‬ده‌سه‌ڵاتی‭ ‬گرته‌‭ ‬ده‌ست‭ ‬و‭ ‬بووه‌‭ ‬سوڵتانی‭ ‬هه‌ردوو‭ ‬عێراقه‌كه‌‭: ‬عێراقی‭ ‬عه‌ره‌ب‭ ‬و‭ ‬عێراقی‭ ‬عه‌جه‌م‭. ‬شاری‭ ‬به‌هار‭ ‬8‭ ‬میل‭ ‬له‌‭ ‬باكووری‭ ‬شاری‭ ‬هه‌مه‌دانه‌وه‌‭ ‬دووره‌،‭ ‬پایته‌ختی‭ (‬ئه‌م‭ ‬ئوستانه‌ی‭ ‬خه‌ڵكی‭ ‬كورد‭) ‬بوو،‭ ‬پاشانیش‭ (‬سوڵتان‭ ‬ئاباد‭)‬،‭ ‬كه‌‭ ‬له‌‭ ‬نزیك‭ ‬چه‌مچه‌ماڵ‭ ‬و‭ ‬چیای‭ ‬بێستوونه‌،‭ ‬له‌باتی‭ ‬ئه‌و‭ ‬كرایه‌‭ ‬پایته‌ختی‭ (‬كورد‭ ‬ئوستانی‭).‬
به‌م‭ ‬شێوه‌یه‌،‭ ‬له‌‭ ‬ساڵی‭ ‬1150‭ ‬سوڵتان‭ ‬سه‌نجاری‭ ‬سه‌لجوقی،‭ ‬له‌‭ ‬ئه‌نجامی‭ ‬به‌خشینی‭ ‬ئۆتۆنۆمی‭ ‬به‌‭ ‬كورده‌كانی‭ ‬ئه‌و‭ ‬ناوچه‌‭ ‬هه‌ڵایساوه‌،‭ ‬وشه‌ی‭ (‬كورد‭ ‬ئوستانی‭) ‬واته‌‭ (‬ویلایه‌تی‭ ‬كورد‭) ‬داده‌هێنیت‭ ‬و‭ ‬بۆ‭ ‬یه‌كه‌مین‭ ‬جار‭ ‬وشه‌ی‭ (‬كورد‭ ‬ئوستانی‭) ‬وه‌ك‭ ‬زاراوه‌یه‌كی‭ ‬ئیداری‭ ‬سیاسی‭ ‬جێگه‌ی‭ ‬خۆی‭ ‬ده‌گرێت‭.‬
له‌و‭ ‬ڕۆژه‌‭ ‬به‌‭ ‬دواوه‌،‭ ‬وشه‌ی‭ (‬كورد‭ ‬ئوستانی‭) ‬به‌‭ ‬هه‌مان‭ ‬شێوه‌ی‭ (‬هیند‭ ‬ئوستانی‭)‬،‭ (‬ئه‌فغان‭ ‬ئوستانی‭)‬،‭ (‬عه‌ره‌ب‭ ‬ئوستانی‭).. ‬هێدی‭ ‬هێدی‭ ‬له‌‭ ‬ئه‌نجامی‭ ‬تێپه‌ڕبوون‭ ‬به‌ناو‭ ‬سیسته‌می‭ ‬فۆنه‌تیكی‭ ‬زمانه‌كانی‭ ‬دوای‭ ‬سه‌لجووقی‭ ‬و‭ ‬به‌تایبه‌تیش‭ ‬به‌پێی‭ ‬سیسته‌می‭ ‬زمانه‌‭ ‬ئیرانییه‌كان‭ ‬ده‌بن‭ ‬به‌‭ (‬هیندستان‭) ‬و‭ (‬عه‌ره‌بستان‭) ‬و‭ (‬بلووچستان‭) ‬و‭ (‬كوردستان‭).. ‬بۆیه‌ش‭ ‬ده‌بینین‭ ‬هه‌ندێك‭ ‬كه‌س‭ ‬هێشتاش‭ ‬هه‌ر‭ ‬ده‌ڵێن‭ (‬هیندستان‭)‬،‭ (‬كوردستان‭).‬
گه‌ڕیده‌ی‭ ‬ئیتاڵی،‭ ‬ماركۆ‭ ‬پۆلۆ‭ (‬1254‭ ‬1324‭) ‬یه‌كێكه‌‭ ‬له‌‭ ‬یه‌كه‌مین‭ ‬ئه‌و‭ ‬گه‌ڕیده‌‭ ‬ڕۆژئاواییانه‌ی‭ ‬باسی‭ ‬ئه‌م‭ ‬ویلایه‌ته‌ی‭ (‬كوردستان‭)‬ی‭ ‬كردبێت‭ ‬و‭ ‬ناوی‭ ‬هێنابیت‭ ‬و‭ ‬وه‌سفی‭ ‬كردبێت‭. ‬چل‭ ‬و‭ ‬یه‌ك‭ ‬ساڵ‭ ‬دوای‭ ‬ماركۆ‭ ‬پۆلۆ،‭ ‬حمدالله‌‭ ‬مستوفی‭ ‬القزوینی‭ (‬1349‭) ‬له‌‭ ‬كتێبی‭ (‬نزهه‌‭ ‬القلوب‭)‬دا‭ ‬ناوی‭ ‬هه‌مان‭ ‬ئه‌و‭ ‬ویلایه‌ته‌ی‭ ‬هێناوه‌‭ ‬و‭ ‬باسی‭ ‬كردووه‌‭. ‬بێگومان‭ ‬به‌م‭ ‬شێوه‌یه‌‭ ‬بووه‌،‭ ‬كه‌‭ ‬زاراوه‌ی‭ ( ‬كوردستان‭) ‬بڵاو‭ ‬بۆته‌وه‌‭.‬
جێی‭ ‬ئاماژه‌‭ ‬پێكردنه‌،‭ ‬كه‌‭ ‬ئه‌م‭ ‬ئوستانه‌‭ ‬سه‌لجووقییه‌،‭ ‬وه‌ك‭ ‬زۆربه‌ی‭ ‬ئوستانه‌كانی‭ ‬دیكه‌ی‭ ‬وڵاتی‭ ‬ئێران،‭ ‬ئێستاش‭ ‬له‌سه‌ر‭ ‬نه‌خشه‌ی‭ ‬كارگێڕیی‭ ‬سیاسیی‭ ‬كۆماری‭ ‬ئیسلامی‭ ‬ئێران‭ ‬لانه‌چووه‌‭ ‬و‭ ‬هه‌ر‭ ‬ماوه‌‭: ‬ئوستانێك‭ ‬به‌‭ ‬ناوی‭ ( ‬كوردستان‭)‬،‭ ‬كه‌‭ ‬شاری‭ ‬سنه‌‭ ‬و‭ ‬سه‌قز‭ ‬و‭ ‬ده‌وروبه‌ریانه‌‭ ‬ده‌گرێته‌وه‌‭ ‬ئێستاش‭ ‬هه‌ر‭ ‬ماوه‌‭.‬
سه‌یر‭ ‬له‌‭ ‬مه‌دایه‌،‭ ‬كه‌‭ ‬ئه‌مڕۆ‭ ‬له‌‭ ‬ئێران‭ ‬ده‌گوترێ‭( ‬ئوستانی‭ ‬كوردستان‭)‬،‭ ‬بێ‭ ‬ئاگان‭ ‬له‌وه‌ی‭ ‬كه‌‭ (‬كوردستان‭) ‬خۆی‭ ‬واتای‭ (‬ئوستانی‭ ‬كورد‭) ‬ده‌گرێته‌وه‌‭ ‬و‭ ‬پێویست‭ ‬ناكا‭ ‬دوو‭ ‬جار‭ ‬بڵێی‭ ( ‬ئوستان‭).‬
كه‌واته‌‭ ‬زاراوه‌ی‭ ( ‬كوردستان‭) ‬ناونانێكی‭ ‬سه‌لجووقیه‌،‭ ‬سوڵتان‭ ‬سه‌نجاری‭ ‬سه‌لجوقی‭ ‬دایهێناوه‌،‭ ‬ناونانێكی‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬ئیداریی‭ ‬سه‌رده‌می‭ ‬سه‌لجووقییه‌كانه‌،‭ ‬كه‌‭ ‬له‌‭ ‬سه‌ره‌تادا‭ ‬بۆ‭ ‬ناونانی‭ ‬ته‌نیا‭ ‬ناوچه‌یه‌كی‭ ‬دیاریكراوی‭ ‬ژێر‭ ‬ده‌سه‌ڵاتی‭ ‬خۆیان‭ ‬به‌كارهاتووه‌،‭ ‬كه‌‭ ‬بریتی‭ ‬بوو‭ ‬له‌‭ ‬به‌شێكی‭ ‬ڕۆژئاوای‭ ‬هه‌رێمی‭ ‬جیبال‭ (‬كوهستان‭). ‬پاشان‭ ‬ئه‌م‭ ‬زاراوه‌یه‌،‭ ‬له‌گه‌ڵ‭ ‬په‌ره‌سه‌ندنی‭ ‬هه‌ستی‭ ‬نه‌ته‌وه‌یی‭ ‬و‭ ‬بزاڤی‭ ‬ڕزگاریخوازی‭ ‬سه‌رتاسه‌ری‭ ‬خه‌ڵكی‭ ‬كورد،‭ ‬ورده‌‭ ‬ورده‌‭ ‬بووه‌‭ ‬زاراوه‌یه‌كی‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬نه‌ته‌وه‌یی‭ ‬سه‌رتاسه‌ری،‭ ‬كه‌‭ ‬بگونجێت‭ ‬بۆ‭ ‬مانای‭ ‬ئه‌و‭ ‬ولاته‌‭ ‬گه‌وره‌یه‌ی،‭ ‬كه‌‭ ‬سه‌رجه‌م‭ ‬خه‌ڵكی‭ ‬كورد‭ ‬له‌‭ ‬باوه‌ش‭ ‬ده‌گرێت‭: ‬نه‌ك‭ ‬ته‌نیا‭ (‬هه‌رێمێك‭) ‬و‭ (‬ئوستانێك‭) ‬بگرێته‌وه‌‭!‬
بیبلیۆگرافیا‭:‬
Asia in map from ancient tims to the mid‭ ‬19‭ ‬th centruy leipig‭ :‬1989
Le strange g‭ : ‬the lands of the estern caliphate London‭ : ‬1905
1/3/2016}

دوابەدوای ئەوەی لە كەشێكی ساردی ناوچەی باڵەكایەتیدا فیستیڤاڵَێك بەڕێوەچوو، كە جگەلە چالاكییەكانی خلیسكانەی سەر بەفر، چەندین نمایشی دیكەش وەك "یارییە سەركێشییەكان، یپێشبڕكێی ئۆتۆمبێل و هەڵپەركێ و گۆرانی" ئەنجام دران.

كەنالە راگەیاندنەكانی جیهانی گرنگیی تایبەتییان بەو فێستیڤاڵە داوە و وێنەكانیان بڵاو كردەوە، هەروەها بە بایەخ و جیِگەی سەرسووڕمانەوە باسیان لێوە كردووە و سەرسووڕمانی خۆیان دەربریوە كە سەرەڕای ئەوەی ناوچەكە لەڕووی ئابوورییەوە كەوتووەتە قەیرانێكی سەختی دارایی و هەمیش جەنگ هەر چوار دەورەی داوە و مەترسیدارترین رێكخراوی جیهان لە سنوور وەلاتەكیانەوە نزیكە، بەڵام حەزی ژیاندۆستی هانیان دەدات ئەو جۆرە چالاكییە جوانە ئەنجام بدەن و خەڵك ئازادانە چێژ لە سروشتی ناوچەكەیان وەردەگرن و ئافرەتان و پیاوان بە یەكەوە سەمای كوردی كە ناوی هەڵپەڕكییە ئەنجام دەدن.

ماڵپەڕی دۆیچەوێڵەی ئەڵمانی (DW) نووسیویەتی “ژنان و پیاوانی كورد بە سەما و هەڵپەڕكێ لە هەرێمی كوردستان فێستیڤاڵی بەفر بەڕێ دەكەن. سەما و هەڵپەركێ لەو ماڵپەڕە بە كۆنترین سەمای جیهان هەژمار كراوە.

هەورەها هەر یەك لە ماڵپەڕەكانی مۆنیتۆر و ئێكۆنۆمیك تایمز و چەندین ئاژانس و رۆژنامەی دیكەی بیانی گرنگییان بەو فێستیڤاڵە داوە و وێنەكانی فێستیڤالەكەیان بڵاو كردەوە و بە گرنگ وەسفی دەكەن.

ئەو فێستیڤاڵە لەلایەن كەرتی تایبەتەوە سپۆنسەری كراوە و جگە لەوەش هەریەك لە گرووپی پێشبڕكێی ئۆتۆمبێلی هەولێر، دهۆك، سلێمانی، شەقڵاوە لەگەڵ گرووپی شاخەوانیی هەڵگورد، فیدراسیۆنی شاخەوانانی كوردستان و تیپی هونەری میللیی هەولێر بەشدارییان تێدا كرد.
29/2/2016

رەزا شوان

^{لاڤۆنتین دەڵێ : " درۆزن و تەڵەکەباز و ریاباز .. لەسەر ئەرکی کەسانێک دەژین کە گوێیان لێدەگرن "
لە زمان و لە پەندی پێشینانی کوردیدا، گەلێ وشەی هاومانا و هاومەبەست و، گەلێ پەندی پێشینانی کوردیمان هەن، دەربارەی کەسانی ریاباز و مەراییکەر و خۆهەڵواس و ماستاوکەر و دەڵەچە و لەگاو و چاپلووس .. وەکو دەڵێن، فڵان کەسێکی : دەڵەچەیە، ریابازە، کلک لەقێنە، ماستاوکەرە، شان تەکێنە، خۆهەڵواسە، کاسەلێسە، چەورکەرە، دەروون نزمە، دەست ماچکەرە، لارەملە، زمان لووسە، کڕنۆش بەرە ... هتد. لە پەندە کوردییەکانیشمان بۆ هەمان مەبەست، بۆ نموونە دەوترێ : " تەشی لەبەر دەڕێسێت "، " پیازی بۆ پاک دەکـات "، " مامە حەمەیەی لەبەر دەکات "، " شانی بۆ دەتەکێنێت "، " بۆیـە پێی دەڵێ مامـە، چۆلەکـەی بۆ بگرێت "، " سابـوون مـەدە لە ژێـر پێـم "، " سڵاوی کـوردە، بێ مەڵامـەت نییە " ،" هەسـتان لەبـن پێی دەدات "، ... هتد .}  

<sup>مۆنسەنیۆر بروگوەس سەرۆکی ژووری ئەرشیڤی نهێنی و کتێبخانەی ڤاتیکان رایگەیاند ئەو کتێبەی دان براون نووسیویەتی ئاماژەی هیچ راستییەکی تێدا نییە. کتێبەکەی بە هەڵەیەکی گەورە وەسف کرد.

مۆنسەنیۆر لەسەر بانگهێشتی نیو ئێست فاوندەیشن سەردانی تورکیای کرد و لە لێدوانێکیدا بۆ ئاژانسی ئانادۆڵو ئاماژەی بە گرنگی ئەو زمانە دا کە بۆ لێکۆڵینەوە لە ئەرشیڤی ڤاتیکان بەکاردێت.

هەروەها رایگەیاند "بەشێکمان هەیە کە تایبەتە بە تورکیا، بەڵام تەنیا بۆ لێکۆڵەرەوەکان کراوەیە، لێرەوە بانگهێشتی هەموو لایەک دەکەم کە دەتوانێت لە کەتەلۆگکردنیاندا یارمەتیمان بدات هەموو لایەک بۆ ئێمە پێویستن. باگهێشتەکە هەم وەک خۆم و هەم بۆ کتێبخانەش دەستەبەرە. بەشێکی تورکیمان هەیە، بەشێکی عەرەبیمان هەیە، بەڵام ئەگەر لەسەر کام بەشە کار دەکەن، دەبێت زمانی ئەو بەشە بزانن".</sup>

<sup>رەخنەشی لە کتێبی "کۆدی داڤینچی" نووسەر دان براون گرت کە لە ساڵی ٢٠٠٣ بڵاو بووەتەوە و دەنگۆیەکی زۆری نایەوە.

مۆنسەنیۆر ئاماژەی بەوە دا کە نێوەڕۆکی کتێبەکە هیچ ئاماژەیەکی راستی تێدا نییە. بۆیە هەڵەیەکی گەورە ئەنجام دراوە و گوتی "هەرچۆنێک بێت کاریگەریی نەبوو لەسەر سەردانیکەرانی ڤاتیکان. چونکە ئەرشیڤەکە تەنیا پەیوەست بوو بەوانەی لێکۆڵینەوەی زانستی دەکەن و ئەوانیش خۆیان لە سەرەتاوە بڕوایان بە کتێبەکە نەکردبوو".
27/2/2016</sup>

<sup>تابلۆیەكی نیگاركێشی لە لایان فرانسیس بیكەن نیگاركێشی ناسراوی ئیرلەندی پلەی پێوانەیی لە مێژووی فرۆشتنی تابلۆی هونەری جیهان تۆمار دەكا. ئەو تابلۆیە سێ پارچەیە و بە بەهای 142.4 ملیۆن دۆلار فرۆشراوە.

خانەی مەزادی كریستی ئێوارەی رۆژی سێشەممە 12ی نۆڤەمبەر تابلۆیەكی نیگاركێشیی بەناو "سێ پورترە لە لۆسیەن فرۆید" كە لەلایەن "فرانسیس بیكەن"ەوە كێشرابوو خستە مەزایەدەوە و ئۆمێدی هەبوو بتوانێ لەو مەزایەدەدا 90 ملیۆن دۆلاری دەست بكەوێ، بەڵام بەپێچەوانەی پێشبێنییەكان بە 142 ملیۆن و 400 هەزار دۆلار فرۆشرا و ئەوە پلەی پێوانەیی و مێژووییە بۆ بەهای نیگارێكی هونەری.

پلەی پێوانەیی پێشووی بەنرخترین تابلۆی نیگاری جیهان تایبەت بوو بە تابلۆی "قیژە"ی "ئیدوارد مونیك" نیگاركێشی نەرویجی.</sup>

<sup>تابلۆی قیژە چەند مانگ پێش بە بەهای 120 ملیۆن دۆلار فرۆشرا، بەڵام دوای ئەو مەزادە نازناوی بەنرخترین تابلۆی نیگاركێشی بەخشرایە تابلۆی "سێ پۆرترە لە لۆسیەن فرۆید".

لۆیسەن فرۆید یەكێك لە نەوەكانی زیگمۆند فرۆید دەروونناسی بەناوبانگی ئەورووپییە و نیگاركێشێكی ناسراوی بەریتانیا بووە.</sup>

^{فرانسیس بیكەن نیگاركێشی ئەو تابلۆیە لە ساڵی 1909 لە وڵاتی ئیرلەندا لەدایك بووە و لە ساڵی 1992 لە ئیسپانیا كۆچی دوایی كردووە. یەكێك لە ناسراوترین نیگاركێشەكانی چەرخی بیستەم بووە. مرۆڤ و جەستە سەرەكیترین بابەتی نیگاركێشی ئەو هونەرمەندە بووە.}

^{فرانسیس بیكەن لە دوایین وتووێژی پێش كۆچباربوونی دەڵێ:" لە ژیانمدا جەنگی زۆرم بینیوە. سێبەر و كاریگەریی جەنگ لە نیگارەكانم دەبینرێ.}

^{هاواركردن یەكێكە لەو بابەتانەی لەناو نیگارەكانی فرانسیس بیكەندا زۆر دەبینرێ و زۆرینەی وێنەكانی ئەو پیاو و ژنانەن كە بەدەمی كراوە هاواردەكەن.}

^{ئەو نیگاركێشە نزیكەی 130 تابلۆی لێ بەجێماوە.
26/2/2016}

<sup>په‌یكه‌رتاش زیره‌ك میره‌: بەرزیی په‌یكه‌رەکە 10 مەترە و دەبێتە مۆنۆمێنت‌ له‌ گه‌ڕه‌كێكی وێرانبووی كۆبانێدا
له‌ شاری سلێمانیی پایته‌ختی رۆشنبیریی هه‌رێمی كوردستان، هونه‌رمه‌ندی په‌یكه‌رتاش زیره‌ك میره‌، به‌ هاوكاریی چه‌ند هاوڕێیه‌كی، گه‌وره‌ترین په‌یكه‌ری شه‌ڕڤانێكی ژن دروست ده‌كات، وا بڕیاره‌ په‌یكه‌ره‌كە وەک دیاری ‌باشووری کوردستان له‌ گه‌ڕه‌كێكی وێرانبووی كۆبانێ كه‌ وه‌ك هێمای به‌رخۆدان و به‌رگری ده‌كرێته‌ مۆزه‌خانه‌، دابنێرت.

هونه‌رمه‌ندی په‌یكه‌رتاش زیره‌ك میره‌، كه‌ له‌مه‌وبه‌ر به‌ كۆمه‌ڵێ شاكاری ناوازه‌ی په‌یكه‌رتاشی ناوبانگی ده‌ركردووه‌، له‌باره‌ی ئه‌م كاره‌ تازه‌یه‌وه‌ بۆ (باس) رای گه‌یاند: ”په‌یكه‌ره‌كه‌ كه‌سێكی مه‌عنه‌وییه‌ و شێوه‌یه‌كی گشتییه‌ بۆ شه‌ڕڤانان“.

گوتیشی: ”په‌یكه‌ره‌كه‌ به‌ناوی (خواوه‌ندی سه‌ركه‌وتنی ژن)ه‌وه‌یه‌ و بیرۆكه‌ی دروستكردنه‌كه‌ی دەگەڕێتەوە بۆ ساڵێك پێش ئێستا كاتێك كۆبانێ نیوه‌ی له‌لایه‌ن داعشه‌وه‌ داگیر كرابوو، ئه‌وكات بڕیاری لێ دراوه‌، ئه‌و ده‌مەویستم بڕۆم له‌ كۆبانێ كه‌ سێ گه‌ڕه‌كی به‌ده‌ستی شه‌ڕڤانانه‌وه،‌ بوو دروستی بكه‌م، به‌ڵام له‌به‌رئه‌وه‌ی قه‌باره‌ی په‌یكه‌ره‌كه‌ زۆر گه‌وره‌ بوو ئه‌و كاره‌م بۆ نه‌كرا، ئه‌وه‌ بوو پڕۆژه‌كه‌ كه‌وته‌ دوای كۆنتڕۆڵكردنەوەی ته‌واوی كۆبانێ و ئێستا دوای سێ مانگ له‌ كاركردن ته‌واو كراوه‌“.

ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ په‌یكه‌رسازه‌ ئاشكراشی كرد، له‌لایه‌ن شاره‌وانیی كۆبانێوه‌ به‌فه‌رمی بانگهێشت كراوه‌، ئه‌ویش به‌م نزیكانه‌ په‌یكه‌ره‌كه له‌گه‌ڵ خۆیدا‌ ده‌با.

میره‌ گوتیشی: ”قه‌باره‌ی په‌یكه‌ره‌كه‌ 10 مه‌تر ده‌بێت و پانییه‌كه‌شی مه‌تر و نیوێكه‌، ته‌واوی په‌یكه‌ره‌كه‌ش به‌ شێوه‌یه‌كی خۆبه‌خشانه‌ دروست كراوه‌، هه‌موو ئه‌وانه‌ی كاریان تێدا كردووه‌ له‌ رووی داراییه‌وه‌ هیچ سوودمه‌ند نه‌بوون، به‌پێچه‌وانه‌وه‌ خه‌رجییشیان كه‌وتووه‌ته‌ ئه‌ستۆ“.

گوتیشی: ”ستافی دروستكردنی په‌یكه‌ره‌كه‌ 10 كه‌س بوون كه‌ ته‌نیا یه‌كیان كه‌ هونه‌رمه‌ند ئاسۆ جاف بوو، په‌یكه‌رسازه‌، ئه‌وانی دیكه‌ هونه‌رمه‌ند و كه‌سانی جیاوازن له‌و كاره‌ و ماوه‌ی سێ مانگ یارمه‌تیده‌ری بوون لە دروستكردنیدا“.

ئاماژه‌ی به‌وه‌ش دا، ته‌واوی په‌یكه‌ره‌كه‌ له‌ ماده‌ی پۆڵسته‌ر پێك هاتووه‌ و هه‌ر هه‌مووی به‌ جۆرێك له‌ بۆیە رووپۆش كراوه‌ كه‌ هەموو مادده‌كان به‌ كوالێتی به‌رز بوون، به‌شێوه‌ك کە 75 ساڵ دەمێنێتەوە، گوتی: ”رۆژی پێنجشه‌مه‌ی داهاتوو، سه‌ره‌تا په‌یكه‌ره‌كه‌ له‌به‌رده‌م پارێزگای سلێمانی نمایش ده‌كه‌ین و دواتریش رۆژی یه‌كی مانگی ئادار به‌ دیاری بۆ كۆبانێی ده‌به‌ین“.

میره‌ گوتیشی: ”له‌ كۆبانێ له‌و به‌شه‌ی كه‌ ده‌بێت به‌ مۆزه‌خانه‌ و به‌ وێرانی ده‌مێنێته‌وه‌، شوێنی بۆ دانراوه‌ كه‌ ده‌كه‌وێته‌ به‌رده‌م مۆزه‌خانه‌ی شاره‌کەوە“.

ئاشكراشی كرد، په‌یكه‌ره‌كه‌ له‌ رێگه‌ی پارێزگای دهۆكه‌وه‌ ده‌ڕواته‌ شاری كۆبانی و بۆ ئه‌وه‌ش قسه‌ له‌گه‌ڵ پارێزگاری دهۆك بۆ دیاریكردنی رێگه‌ و ئاسانكاری، كراوه‌.

زیره‌ك میره‌، گوتی: ”ئه‌م په‌یكه‌ره‌ وه‌ك دیارییه‌ك له‌ كوردستانی باشووره‌وه‌ به‌ كوردستانی رۆژئاوا ده‌به‌خشرێت“.
24/2/2016</sup>

<sup>په‌یكه‌رتاش زیره‌ك میره‌: بەرزیی په‌یكه‌رەکە 10 مەترە و دەبێتە مۆنۆمێنت‌ له‌ گه‌ڕه‌كێكی وێرانبووی كۆبانێدا
له‌ شاری سلێمانیی پایته‌ختی رۆشنبیریی هه‌رێمی كوردستان، هونه‌رمه‌ندی په‌یكه‌رتاش زیره‌ك میره‌، به‌ هاوكاریی چه‌ند هاوڕێیه‌كی، گه‌وره‌ترین په‌یكه‌ری شه‌ڕڤانێكی ژن دروست ده‌كات، وا بڕیاره‌ په‌یكه‌ره‌كە وەک دیاری ‌باشووری کوردستان له‌ گه‌ڕه‌كێكی وێرانبووی كۆبانێ كه‌ وه‌ك هێمای به‌رخۆدان و به‌رگری ده‌كرێته‌ مۆزه‌خانه‌، دابنێرت.

هونه‌رمه‌ندی په‌یكه‌رتاش زیره‌ك میره‌، كه‌ له‌مه‌وبه‌ر به‌ كۆمه‌ڵێ شاكاری ناوازه‌ی په‌یكه‌رتاشی ناوبانگی ده‌ركردووه‌، له‌باره‌ی ئه‌م كاره‌ تازه‌یه‌وه‌ بۆ (باس) رای گه‌یاند: ”په‌یكه‌ره‌كه‌ كه‌سێكی مه‌عنه‌وییه‌ و شێوه‌یه‌كی گشتییه‌ بۆ شه‌ڕڤانان“.

گوتیشی: ”په‌یكه‌ره‌كه‌ به‌ناوی (خواوه‌ندی سه‌ركه‌وتنی ژن)ه‌وه‌یه‌ و بیرۆكه‌ی دروستكردنه‌كه‌ی دەگەڕێتەوە بۆ ساڵێك پێش ئێستا كاتێك كۆبانێ نیوه‌ی له‌لایه‌ن داعشه‌وه‌ داگیر كرابوو، ئه‌وكات بڕیاری لێ دراوه‌، ئه‌و ده‌مەویستم بڕۆم له‌ كۆبانێ كه‌ سێ گه‌ڕه‌كی به‌ده‌ستی شه‌ڕڤانانه‌وه،‌ بوو دروستی بكه‌م، به‌ڵام له‌به‌رئه‌وه‌ی قه‌باره‌ی په‌یكه‌ره‌كه‌ زۆر گه‌وره‌ بوو ئه‌و كاره‌م بۆ نه‌كرا، ئه‌وه‌ بوو پڕۆژه‌كه‌ كه‌وته‌ دوای كۆنتڕۆڵكردنەوەی ته‌واوی كۆبانێ و ئێستا دوای سێ مانگ له‌ كاركردن ته‌واو كراوه‌“.

ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ په‌یكه‌رسازه‌ ئاشكراشی كرد، له‌لایه‌ن شاره‌وانیی كۆبانێوه‌ به‌فه‌رمی بانگهێشت كراوه‌، ئه‌ویش به‌م نزیكانه‌ په‌یكه‌ره‌كه له‌گه‌ڵ خۆیدا‌ ده‌با.

میره‌ گوتیشی: ”قه‌باره‌ی په‌یكه‌ره‌كه‌ 10 مه‌تر ده‌بێت و پانییه‌كه‌شی مه‌تر و نیوێكه‌، ته‌واوی په‌یكه‌ره‌كه‌ش به‌ شێوه‌یه‌كی خۆبه‌خشانه‌ دروست كراوه‌، هه‌موو ئه‌وانه‌ی كاریان تێدا كردووه‌ له‌ رووی داراییه‌وه‌ هیچ سوودمه‌ند نه‌بوون، به‌پێچه‌وانه‌وه‌ خه‌رجییشیان كه‌وتووه‌ته‌ ئه‌ستۆ“.

گوتیشی: ”ستافی دروستكردنی په‌یكه‌ره‌كه‌ 10 كه‌س بوون كه‌ ته‌نیا یه‌كیان كه‌ هونه‌رمه‌ند ئاسۆ جاف بوو، په‌یكه‌رسازه‌، ئه‌وانی دیكه‌ هونه‌رمه‌ند و كه‌سانی جیاوازن له‌و كاره‌ و ماوه‌ی سێ مانگ یارمه‌تیده‌ری بوون لە دروستكردنیدا“.

ئاماژه‌ی به‌وه‌ش دا، ته‌واوی په‌یكه‌ره‌كه‌ له‌ ماده‌ی پۆڵسته‌ر پێك هاتووه‌ و هه‌ر هه‌مووی به‌ جۆرێك له‌ بۆیە رووپۆش كراوه‌ كه‌ هەموو مادده‌كان به‌ كوالێتی به‌رز بوون، به‌شێوه‌ك کە 75 ساڵ دەمێنێتەوە، گوتی: ”رۆژی پێنجشه‌مه‌ی داهاتوو، سه‌ره‌تا په‌یكه‌ره‌كه‌ له‌به‌رده‌م پارێزگای سلێمانی نمایش ده‌كه‌ین و دواتریش رۆژی یه‌كی مانگی ئادار به‌ دیاری بۆ كۆبانێی ده‌به‌ین“.

میره‌ گوتیشی: ”له‌ كۆبانێ له‌و به‌شه‌ی كه‌ ده‌بێت به‌ مۆزه‌خانه‌ و به‌ وێرانی ده‌مێنێته‌وه‌، شوێنی بۆ دانراوه‌ كه‌ ده‌كه‌وێته‌ به‌رده‌م مۆزه‌خانه‌ی شاره‌کەوە“.

ئاشكراشی كرد، په‌یكه‌ره‌كه‌ له‌ رێگه‌ی پارێزگای دهۆكه‌وه‌ ده‌ڕواته‌ شاری كۆبانی و بۆ ئه‌وه‌ش قسه‌ له‌گه‌ڵ پارێزگاری دهۆك بۆ دیاریكردنی رێگه‌ و ئاسانكاری، كراوه‌.

زیره‌ك میره‌، گوتی: ”ئه‌م په‌یكه‌ره‌ وه‌ك دیارییه‌ك له‌ كوردستانی باشووره‌وه‌ به‌ كوردستانی رۆژئاوا ده‌به‌خشرێت“.
24/2/2016</sup>

<sup>په‌یكه‌رتاش زیره‌ك میره‌: بەرزیی په‌یكه‌رەکە 10 مەترە و دەبێتە مۆنۆمێنت‌ له‌ گه‌ڕه‌كێكی وێرانبووی كۆبانێدا
له‌ شاری سلێمانیی پایته‌ختی رۆشنبیریی هه‌رێمی كوردستان، هونه‌رمه‌ندی په‌یكه‌رتاش زیره‌ك میره‌، به‌ هاوكاریی چه‌ند هاوڕێیه‌كی، گه‌وره‌ترین په‌یكه‌ری شه‌ڕڤانێكی ژن دروست ده‌كات، وا بڕیاره‌ په‌یكه‌ره‌كە وەک دیاری ‌باشووری کوردستان له‌ گه‌ڕه‌كێكی وێرانبووی كۆبانێ كه‌ وه‌ك هێمای به‌رخۆدان و به‌رگری ده‌كرێته‌ مۆزه‌خانه‌، دابنێرت.

هونه‌رمه‌ندی په‌یكه‌رتاش زیره‌ك میره‌، كه‌ له‌مه‌وبه‌ر به‌ كۆمه‌ڵێ شاكاری ناوازه‌ی په‌یكه‌رتاشی ناوبانگی ده‌ركردووه‌، له‌باره‌ی ئه‌م كاره‌ تازه‌یه‌وه‌ بۆ (باس) رای گه‌یاند: ”په‌یكه‌ره‌كه‌ كه‌سێكی مه‌عنه‌وییه‌ و شێوه‌یه‌كی گشتییه‌ بۆ شه‌ڕڤانان“.

گوتیشی: ”په‌یكه‌ره‌كه‌ به‌ناوی (خواوه‌ندی سه‌ركه‌وتنی ژن)ه‌وه‌یه‌ و بیرۆكه‌ی دروستكردنه‌كه‌ی دەگەڕێتەوە بۆ ساڵێك پێش ئێستا كاتێك كۆبانێ نیوه‌ی له‌لایه‌ن داعشه‌وه‌ داگیر كرابوو، ئه‌وكات بڕیاری لێ دراوه‌، ئه‌و ده‌مەویستم بڕۆم له‌ كۆبانێ كه‌ سێ گه‌ڕه‌كی به‌ده‌ستی شه‌ڕڤانانه‌وه،‌ بوو دروستی بكه‌م، به‌ڵام له‌به‌رئه‌وه‌ی قه‌باره‌ی په‌یكه‌ره‌كه‌ زۆر گه‌وره‌ بوو ئه‌و كاره‌م بۆ نه‌كرا، ئه‌وه‌ بوو پڕۆژه‌كه‌ كه‌وته‌ دوای كۆنتڕۆڵكردنەوەی ته‌واوی كۆبانێ و ئێستا دوای سێ مانگ له‌ كاركردن ته‌واو كراوه‌“.

ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ په‌یكه‌رسازه‌ ئاشكراشی كرد، له‌لایه‌ن شاره‌وانیی كۆبانێوه‌ به‌فه‌رمی بانگهێشت كراوه‌، ئه‌ویش به‌م نزیكانه‌ په‌یكه‌ره‌كه له‌گه‌ڵ خۆیدا‌ ده‌با.

میره‌ گوتیشی: ”قه‌باره‌ی په‌یكه‌ره‌كه‌ 10 مه‌تر ده‌بێت و پانییه‌كه‌شی مه‌تر و نیوێكه‌، ته‌واوی په‌یكه‌ره‌كه‌ش به‌ شێوه‌یه‌كی خۆبه‌خشانه‌ دروست كراوه‌، هه‌موو ئه‌وانه‌ی كاریان تێدا كردووه‌ له‌ رووی داراییه‌وه‌ هیچ سوودمه‌ند نه‌بوون، به‌پێچه‌وانه‌وه‌ خه‌رجییشیان كه‌وتووه‌ته‌ ئه‌ستۆ“.

گوتیشی: ”ستافی دروستكردنی په‌یكه‌ره‌كه‌ 10 كه‌س بوون كه‌ ته‌نیا یه‌كیان كه‌ هونه‌رمه‌ند ئاسۆ جاف بوو، په‌یكه‌رسازه‌، ئه‌وانی دیكه‌ هونه‌رمه‌ند و كه‌سانی جیاوازن له‌و كاره‌ و ماوه‌ی سێ مانگ یارمه‌تیده‌ری بوون لە دروستكردنیدا“.

ئاماژه‌ی به‌وه‌ش دا، ته‌واوی په‌یكه‌ره‌كه‌ له‌ ماده‌ی پۆڵسته‌ر پێك هاتووه‌ و هه‌ر هه‌مووی به‌ جۆرێك له‌ بۆیە رووپۆش كراوه‌ كه‌ هەموو مادده‌كان به‌ كوالێتی به‌رز بوون، به‌شێوه‌ك کە 75 ساڵ دەمێنێتەوە، گوتی: ”رۆژی پێنجشه‌مه‌ی داهاتوو، سه‌ره‌تا په‌یكه‌ره‌كه‌ له‌به‌رده‌م پارێزگای سلێمانی نمایش ده‌كه‌ین و دواتریش رۆژی یه‌كی مانگی ئادار به‌ دیاری بۆ كۆبانێی ده‌به‌ین“.

میره‌ گوتیشی: ”له‌ كۆبانێ له‌و به‌شه‌ی كه‌ ده‌بێت به‌ مۆزه‌خانه‌ و به‌ وێرانی ده‌مێنێته‌وه‌، شوێنی بۆ دانراوه‌ كه‌ ده‌كه‌وێته‌ به‌رده‌م مۆزه‌خانه‌ی شاره‌کەوە“.

ئاشكراشی كرد، په‌یكه‌ره‌كه‌ له‌ رێگه‌ی پارێزگای دهۆكه‌وه‌ ده‌ڕواته‌ شاری كۆبانی و بۆ ئه‌وه‌ش قسه‌ له‌گه‌ڵ پارێزگاری دهۆك بۆ دیاریكردنی رێگه‌ و ئاسانكاری، كراوه‌.

زیره‌ك میره‌، گوتی: ”ئه‌م په‌یكه‌ره‌ وه‌ك دیارییه‌ك له‌ كوردستانی باشووره‌وه‌ به‌ كوردستانی رۆژئاوا ده‌به‌خشرێت“.
24/2/2016</sup>