فه‌رهه‌نگ‌ و هونه‌ر

2024-11-15-02-43-47 ڕابردوو بەردەوام گرووپگەلێک هەبوون لە کوردستان کە بەشێوەیەک لە شێوەکان پەیڕەویان لە خەباتی چەکداریی کردووە وەک ڕێبازێک بۆ گەیشتن بە مافەکانی کوردستانییان. بەڵام هەر...
2024-11-15-02-37-43ناودەبرێت، بۆ کوردەکانیش هێشتا بابەتێکە کە جێی گومان و پرسیارە؟، بەوپێیەی هەموان سیناریۆکانی پرۆسەی ئاشتی و چارەسەریان لەساڵی ٢٠١٢ بۆ ٢٠١٥ لەپێش چاوە، کەچۆن ئەو...
2024-11-15-02-31-50ئەشكەوتەكەیان ئاگر دەدا و كوردەكان دەبونە قەرەبروت. - توركەكان لە ئەستنبوڵ، لەگەڵ تاكسیە كوردەكان سوار نەدەبون، دەیانوت گڵاونسەردەمی تازەش، ئاردۆگان وتی:من ئەو كوردەم خۆشدەوێت كە لە...
-----qq---q-q- و ئەمەش دەبێتە هۆی دوورکەوتنەوەمان لە ململانێ و دواجار شەڕ." گرۆسی هەروەها لە پۆستێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی "X" دیدارەکەی پێنجشەممەی لەگەڵ عەباس عەراقچی وەزیری دەرەوەی...
2024-11-15-02-18-29 داوای لە حکوومەتی ئێران کردووە کە دەرکردن و جێبەجێکردنی سزای لەسێدارەدان ڕابگرێت و ئەم سزایە بە تەواوی هەڵبوەشێنێتەوە.هەروەها، کەمپەینی مافی مرۆڤی ئێران لە بەیاننامەیەکدا...

په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ

گه‌ڕان

 

عه‌تا قه‌ره‌داغی

کاتی باسی کەسێتی دەکرێت وێنەی مرۆڤ وەکو بوویەکی بەرجەستە خۆی نمایش دەکات، کە دەشێ مەبەست کەسێتی تاکەکەس بێت یان کەسێتی دەستە و گروپ کە ئەمەی دووەمیان لەسەر بنەمای نەتەوەیی یان کۆمەڵایەتی، واتە پێکهاتەی چینایەتی پۆلێن دەکرێت. کەسێتی وەکو تاکەکەس و وەکو دەستەو گروپیش تەنیا بەرهەمی ئەو چرکەساتە نیە کە تیایدا سەیری دەکرێت، بەڵکو بەرهەمی رابردوو پێشخانی بەر لە ئێستایە. ئەمەش ئەوە دەگەیەنێت کە کەسێتی لە رووی ئامادەبوون یان ئامادەنەبوونەوە پەیوەستە بە زەمینەی رابردووەوە، کە ئەویش دابەش دەبێت بۆ ریشەی بایۆلۆجی کە مەبەستمان خاسێتە بۆماوەییەکانە، هەروەها بۆ زەمینەی پەروەردەبوون کە ئەویش بریتیە لە یەکەم خانەی کۆمەڵایەتی کە خێزانە، پاشان قوتابخانەو ئەنجا کۆمەڵگا. واتە هەر مرۆڤێک وەکو تاکەکەس وەربگرین، بەرهەمی ئەم بنەمایانەیەو ئەو کەسێتیەی کە بۆی دروستبووەو هەیەتی دەرئەنجام و بەرهەمی ئەو هۆکارو پێشخانانەیە، کە ئەم کەسێتیەش لە دوو رەهەندەوە سەیردەکرێت، یان دەبینرێت کە ئەوش روانگەی سەیرکردنی خودی کەسەکەیە وەکو تاکەکەس و روانین بۆ ئەو تاکەکەسە وەکو بەشێک لە پێکهێنەری دەستەو گروپ کە ئەویش زیاتر لە رووی گشتیەوە وەکو کەسێتی نەتەوەیی یان کەسێتی کۆمەڵایەتی، واتە بوونی تاکەکەس و ئامادەبوونی لەپێکهاتەی دەستەجەمییدا سەیر دەکرێت و لەهەردوو بارەکەشدا پێوانەی

Read more...

 

ڕێباز دارا


پاشەکشە بە پلان و بێدەنگییەکەی ئەمریکا لە ڕۆژھەڵاتی نزیک و ناوەڕاستدا، دەرگا لە بەردەم ھاتنی وڵاتە پڕ لە کارگە و زەبەلاحەکەی چین دەکاتەوە، ھاتنی وڵاتێکی خاوەن سەروەریی سەدان ساڵەی وەکو چین، پێناچێت کاتیی بێت، بەڵکو دەیەوێت لە میوانیکی شەرمن و بازرگانێکی بەتەماحەوە، ببێت بە دۆستێکی ھەمیشەیی لە وڵاتانی ناوچەکەدا، بەجۆرێک دەستبخاتە ژێرخان و سەرخانی ئابورییەکانیانەوە.

ھاتنی چین لە ڕۆژھەڵاتی نزیکەوە بۆ ناوەراست، بە پلان دەبێت و ڕێککەوتنی درێژخایەنی ئابوریی، وەکو کارتێکی بەھێز بەکاردەھێنێت بۆ مانەوەی خۆی، واتە پێچەوانەی ئەمریکا و تاڕادەیەک ڕوسیاش، بواری ئابوریی ھەڵبژاردووە بۆ مانەوە، نەک جەنگ و ململانێی سەربازیی.

بەلاوەنانی بژاردەی سەربازیی لەلایەن چینەوە، دەرگا لەسەر ئەو ڕاستییە دەکاتەوە، ھەموو کات ناتوانرێت بە چەک، داگیرکاریی بەردەوام بێت و ھەژمونی خۆت بەسەر وڵاتێکدا بسەپێنیت.

ساڵانێکە چین لەڕێگەی بازرگانییەوە کاردەکات، بۆ کۆنتڕۆڵکردنی کایەی ئابووریی ئەو وڵاتانەی خاوەنی یەدەگی بێشوماری نەوت و وزەن، واتە لەھەمان کاتدا سودی لە بۆشایی ئابوریی و خراپی گوزەرانیشیان وەرگرتووە.

واژوو کردنی ھەریەک لە ڕێککەوتنی ٢٠ ساڵەی چین و عێراق

Read more...

 

سەردار عەزیز

ئیدارەی بایدن زیاتر جەخت لەسەر مافەکانی مرۆڤ دەکاتەوە، چونکە ئیدارەی پێشوو هیچ بایەخێکی بەمافی مرۆڤ نەدەدا. ئەمە یەکەم هۆکاری پشت بایەخدانە بەخیتابی مافەکانی مرۆڤ لەلایەن ئەم ئیدارەیەوە، بەڵام پرسەکە هێندە بەسانایی نیە، ئیدارەی دۆناڵد ترەمپ بەهۆی زاڵی مەسیحییە ئایندارەکانەوە ئازادی ئایینی لەسەرووی هەموو مافەکانی ترەوە دادەنا. بەجۆرێک ئازادی ئایینی بە بنەمای هەموو ئازادییەکانی تر دادەنا، کەسانی وەک مایک پێنس و پۆمپیو، سەر بەگروپە ئایینیە ئیڤانجێلیکەکان بوون، لەناوەوەو دەرەوەی ئەمریکا جەختی زۆریان لەسەر مافی ئایینی دەکردەوە، گروپە ئایینیەکان ئەوەیان دەزانی کەدیموکراسی لەسودیان نیە، بۆیە زیاتر بایەخیان بەدادگاکان دەدا، لەم رێگایەوە لەبەشێکی زۆری دادگاکان کەسی نزیک لەخۆیان دانا، کاتێک بایدن لەکۆنفرانسی میونخ هاواری ئەوەی کرد کەئەمریکا هاتەوە، دەیەوێت هاتنەوەی ئەمریکا، تەنها هاتنەوەی هێز یان ئامادەیی وڵاتێک نەبێت، بەڵکو هەروەها هاتنەوەی بەهاکانیش بێت.

مافەکانی مرۆڤ یەکێکە لە ئەو کۆمەڵە نۆرم و بەهایانەی کە ئەمریکا لەپاش جەنگی جیهانی دووەمەوە وەک جۆرێک لەهێزی نەرم خاوەندارێتی کردەوەو بەکاریبردوە، هەرچەندە رەگی دیاری ئەم دیسکۆرسە دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی جیمی کارتەر، کارتەر مافەکانی مرۆڤی هێنایە نێو سیاسەتی دەرەوەی

Read more...

 

سەرهەد شێخە

رۆژھەڵاتی ناوەڕاست پێگەیەکی گرنگ و بەبایەخی ھەیە لەسەر ئاستی جیھان لەڕووی (سیاسی و ئابووری و سەربازی تەنانەت لەڕووی ئاینیش)
ھەر ئەمەش وای کردووە وڵاتانی زلھێز لە ھەوڵ و تەقەلادابن بۆ داگیرکردن یان ھەیمەنە کردن بەسەر وڵاتانی ئەم ناوچەیە.
لەو نێوەندەشدا ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لەدوای جەنگی دووەمی جیھان کەوتە ململانێیەکی قوڵ لەگەڵ یەکێتی سۆڤیەت کە بەشێکی کێشەکانیان لەم ناوچەبوو، سەرئەنجام توانی دەست بەسەر زۆرێک لەوڵاتانی ئەو ناوچەیەدا بگرێت ئەمەش وایکرد کە پلانێکی ستراتیجی دابنێت، کۆمەڵێک ئامانج لەم ناوچەیە دیاری بکات کە لای ئەمریکا ھێڵی سورن ئەوانیش خۆی دەبینێتەوە لە (پاراستنی ئاسایشی ئیسرائیل، کۆنتڕۆڵکردنی سەرچاوەی ووزە، بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر) لەگەڵ چەند ئامانجێکی تر.
دیارترین کێشە و گرفتەکانی ئەم ناوچەیە ململانێی ئەمریکایە لەگەڵ ڕوسیا و چین ئەمە جگە لە کێشەی نێوان ئەمریکا و ئێران، ئەمریکا و چەند وڵاتێکی تر کە وایکردووە ناوچەکە ئارامی و ئاسایش

Read more...


ئازاد ئیبراهیم ئەحمەد

 

سەرەتا دەمەوێت بڵێم: یٔەم نووسینە نووسینێكی تەقلیدی نیە وەك یٔەو نووسینانەی كە لەبارەی گەنجانی یٔەوروپای سەردەمی رۆشنگەری و رێنسانسەوە نووسراون، بەڵام خەونی منە گەنجانی كورد و عیراقیش وەك گەنجانی یٔەوروپی دەستیان هەبێت لە شۆڕشە رۆشنگەرییەكانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و عیراقدا.

دوای چەندان پێكدادان دینی و شۆڕشی یٔەوروپا و پێكدادانی رۆشنگەرانە و فەندەمێنتاڵیستی یٔەوروپی، دواجار گەنجان بوونە سەرمەشقی سەركەوتنە رۆشنگەری و پێشكەوتنەكانی یٔەوروپا و شۆڕشەكانی یٔەوروپا زۆر یٔاسان و بەجوانی لە سنوورەكانی وڵاتانی یٔەوروپادا خولی دەخوارد و دەگوێزرایەوە بۆ وڵاتانی دیكە.

تەنانەت یٔێستا كە قسە لەسەر شۆڕشی یٔەوروپی و فەرەنسی 1968 دەكرێت، بە شۆرشی بەرەی گەنج و رۆشنبیران و یٔەدیبان ناودەبرێت و دەگوترێت یٔەگەر گەنجان بەشداری كارایان لەو شۆڕشانەدا نەكردایە لە دژی دەسەڵاتی یٔاینی مەسیحی و دادگاكانی پشكنین و زیندانەكان پڕ نەبوونایە لە گەنجانی پڕ خەون و یٔازادیخواز، هەرگیز یٔەو شۆڕشانە بەرهەمیان نەدەبوو، گەنجەكانی فەرەنسای یٔەو دەمە لەسەر سنوورەكانی نێوان فەرەنسا و یٔینگلیز دروشمی "سنووری یٔازادی دەستی پێ كرد"یان هەڵواسی و داوای یٔازادی تەواوی یٔەوروپایان دەكرد لە دەستی

Read more...

 

 

 

گەڵی کوردی خۆراگر
کوردستانیانی سەربەرز

رۆژی ١٠ی خاکەلێوە، ۷۴مین ساڵرۆژی شەهیدکرانی پێشەوای گەورەی کوردان و یەکەمین سەرۆک کۆماری کوردستان واتە کۆماری دیفاکتۆی کوردستانە لە ۱۳۲۵ە،
لە رۆژی ۱۰ی خاکەلێوەی ۱۳۲۶ی هەتاوی نەمر و هەردەم زیندوو پێشەوا قازی محەممەد، هاورێ لەگەل شەهیدان حەمەحوسێن خانی سەیفی قازی و ئەبولقاسم سەدری قازی له‌دوو دادگای‌ ناعادلانه‌‌و فه‌رمایشی‌ سەردەمی دەسەڵاتی ستەم‌شایی دا، حوکمی لەسێدارەدانیان بەسەردا سەپا و هەر له‌چوارچرای‌ شاری‌مه‌هاباد، واته‌ هه‌ر له‌و شوێنه‌ی‌ كه‌‌ لە ٢ی‌رێبه‌ندانی سالی‌1324 هه‌تاویی‌دا، بە بەشداری نەمر مەلا مستەفا بارزانی كۆماری‌ كوردستانی‌ بە شکۆ و هەیمنە و ئیرادەی پتەوی کوردایەتی لێ‌راگه‌یه‌ندرابوو، لە ئەنجامی پشتیوانی نەکردنی زلهێزان لە کۆمار و پێشەوا و دۆزی کوردان، هەروەها خیانەتی زۆربەی سەرانی عەشایەری و نەبوونی رووحی خۆراگری، لەولاشەوە درندەیی دەسەڵاتی ناوەندی، دوای تەسلیم بوونی ئاشتیانەی پێشوا و کۆمار لە پێناو گەل و وڵات دا رێک لەم شوێنەی سازدانی کۆمار، بە ناجوانمێرانە لە سێدارە دران و شەهید کران. هەمان رۆژیش له‌سه‌ر شان ‌و پیلی‌ خه‌ڵكی‌ به‌شه‌ڕه‌ف و کوردپەروەری‌ مه‌هاباد له‌گۆرستانی‌ مه‌لا جامی‌ به‌خاكی‌ پیرۆزی‌ کوردستان سپێردران.

١٠ی خاکەلێوە رۆژێکی تاڵ و ناخۆش بوو لە مێژووی بزاوتی رزگاریخوازی کورددا کە تێیدا بەرجەستە ترین و بەرزترین کەسێتی مێژووی نوێی کورد واتە پێشەوا قازی سەرۆک کۆماری یەکەمین کۆماری مێژووی کوردستان لە بێدەنگی زلهێزانی جیهانی دابەشکەری کوردستان کە پشتیان لە کورد کردبوو و بە بریاری دەسەڵاتی بووکەڵەی پاڵەوی دووەم لە ئەنجامی نەبوونی روحی خۆراگری گشتگیر دوای پەیامی ئاشتی و دانووستاندن

Read more...

هۆمەر نۆریاوی
بە گوێرەی هەندێک بۆچوون،پتر لە سەدەیەک بەسەر دامەزرانی ڕادیۆییەکی کوردی تێدەپەڕێت کە لە وڵاتێکی بن حوکمی کۆمۆنیستەکاندا لە ڕێی کۆمەڵە مرۆیەکی نیشتمانپەروەرەوە شێلگیرانە لە پێناو بووژاندنەوە،گەشەپێدان و بڵاوکردنەوەی فەرهەنگ و چاندی کوردی خەبات دەکات و دەنگی کوردانی نەک کوردستانی سۆر بگرە هەر هەموو کوردستان دەبێت.
دوکتۆر "جەبار قادر" و دوکتۆر "ئەمیر حەسەنپوور"،دوو زانستوەری کورد،مێژووی ڕادیۆ کوردیی لە یەکێتی سۆڤییەتی پێشوو دەگەڕێننەوە بۆ نێوان ساڵانی 1929-1923 کە ئەم ڕادیۆیە،پەخش و وەشانی خۆی بە زمانی کوردی بەردەوام کردووە.
بەڵام بۆچوونێکی دی،ڕۆژی یه‌که‌می به‌فرانباری ساڵی 1329ی هه‌تاوی(1955)بە سەرەتایەک بۆ کاری ڕاگەیاندنی بیستیاری لە یەکێتی سۆڤییەتی پێشوو دادەنێت کە له‌ "یه‌ریڤان"ی پێته‌ختی کۆماری ئه‌رمه‌نستانی ئێستا،زمانی کوردی ده‌که‌وێته‌ ناو لیسته‌ی ئه‌و زمانانه‌ی که‌ به‌رنامه‌یان پێ په‌خش ده‌کرێت و‌ چەندان ڕووناکبیری وه‌ک "حه‌جی جندی"،"جه‌لیل جه‌لیل"،"ئۆردیخان جه‌لیل"،"که‌ره‌م سه‌یاد" و گه‌لێک نڤیسکار و هونه‌رمه‌ندی دی لەم ڕادیۆیەدا کار ده‌که‌ن.ئه‌م ڕادیۆیه‌ نهاش هه‌ر له‌سه‌ر درێژه‌ی خه‌باتی خۆی به‌رده‌وامه‌.
یەک لە دەنگ و سیما هەرە دیارەکانی ئەم ڕادیۆ خودان سەنگە،کەس نییە ج

Read more...

 

هاونیشتمانانی بەرێز و خۆشەویست

خەڵکی بەشەرەف و خۆراگری مافخوازی کوردستان

بزووتنەوەی کۆماریخوازانی روژهەڵاتی کوردستان، به بۆنەی جێژنی نەورۆز و هاتنی ساڵی تازەی ۲۷۲۱ی کوردی و نوێ بوونەوەی سروشت و نەورۆزی كوردەواری، پیرۆزبایی ئاراستەی تێکرای ئازادیخوازان، بنەماڵەی شەهیدان، زیندانیانی سیاسی، چالاکوانانی گۆرەپانی خەباتی مەدەنی و سەرجەم گەلی کوردستان دەکات.

بەرێزان
هەر وەك ئاگادارن، بزووتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەڵاتی کوردستان وەک جەریانێکی فکری/ سیاسی، ئاشتیخواز و لایەنگری هاوژینی بە ئاشتی و دیالۆگ و دانووستاندنی ئاشتەوایی، لە چەند ساڵی رابردوودا کۆی کار و تێکۆشانی لەراستای پارێزگاری لە مافی مرۆڤ و دەستەبەرکردنی ئەسڵی سەروەری سیاسی/ نەتەوەیی لە شکڵی مومکین دا بۆ کوردی رۆژهەلاتی كوردستان جهەتدار كردووە،و هەردەم تێکۆشاوە کە بەستێنی گونجاو و لەبار، وە هەلوومەرجی تەژی لە ئاشتی و لێکتێگەیشتنی پر لەحاوانەوە و پێکەوەسازانی دەرفەتساز و گۆران خوڵقێن زاڵ بێت بەسەر کەشی دوگم و شەر و ناتەبایی و چەقبەستوویدا.

بۆیە لەوپەیوەندییەدا بزووتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەلاتی کوردستان، روو لەگشت لایەك خوازیاری دوورەپەرێزی لە "ئەندیشەی ئیستراتیژیکی سوونەتی"یە، کە تێیدا شەر و گرژی پڕتێچوو وە کارەساتبار، وەک تەنیا مکانیزمی یەکلاییکردنەوەی کێشەکان توسییە دەکات،
لێرەدا بزووتنەوە داواکارە کە کوردان هەولبدەن لەژێر تیشکی"ئەندیشەی ئیستراتیژیکی مۆدێرن"، کە دیالۆگ و دانووستاندنی ئاشتەوایی دەگەل لایەنی بەرامبەر، وەک مکانیزمی هەرە کارا و گوونجاو لەم سەردەمەدا، بۆ حەللی کیشە و گرفتەکان دەستنیشان دەکات، بەرپرسانە ئاجێندە و بەرنامەی کاری سیاسی ساڵی نوێیان لەسەر ئاستی ” ئەندیشەی ئیستراتێژیكی مۆدێرن” ئامادە و گەلالە بکەن، تابەڵکوو بتوانرێت بە هاریکاری و هەرەوەزێکی گشت لایەنی،و لەچوارچێوەی عەقلانییەتی سیاسی و رێئال پۆلیتیک ‌دا، بەسوودوەرگرتن لە هوونەری سیاسەت و تەعاموولی پراگماتیستانە، "ناموومکینات، موومکین" بکردرێت و بەکردەوە ئازموونەکانی گەلانی جیهان لە پێناو دەستپێکی دیالۆگ، و لەئەنجامدا دەستەبەرکردنی ئاشتی و ئازادی و مافی خۆبەریوەبەری خۆجەیی، بە رۆژهەلاتی بکردرێن.

بزووتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەلاتی کوردستان، دەگەل پیرۆزبایی دووبارە لەگشت لایەك، ساڵی نوێ هەروەکی سالانی رابردوو، وەک "سالی دیالۆگ و دانووستاندن لە پێناو ئاشتی‌دا" ناۆدێر دەکات و چاوەروانی لە گشت ئەکتەرگەلی ناو گۆرەپانی خەباتی رزگاریخوازی کوردستان هەیە، کە بۆ سەرخستنی پرۆژەی بەئاشتیکردنی کەیسی کورد لە رۆژهەلاتی کوردستان، کە بزووتنەوەمان پێ‌هەستاوە، چالاکوانانی بزووتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەلاتی کوردستان، هاوکاری سەمیمانە و کارسازانە بکەن. تابەلکوو بتوانرێت بەم‌چەشنە و لەئەنجامی هاریکاری سەمیمانە و پر لە دیالۆگی گشتگیرانە، سالی نوێ بە سالی دیالۆگ و دانوستاندن و لەئەنجامدا جێژنی داهاتوو، بە جێژنی سەرکەوتن،و وەدیهاتنی ئامانجە لەمێژینەکانی نەتەوەکەمان لەم بەشە لە کوردستان‌دا، تەبدیل بێت.

سەرکەوێ ئیرادەی مافخوازانەی گەلی کورد،
بەڵێ بۆ ئاشتی و ئازادی و هاوژینی بە ئاشتی
نەورۆزتان پیرۆز و هەموو رۆژتان نەورۆز

بزووتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەلاتی کوردستان

٣٠/١٢/٢٧٢٠

٢٠/٣/٢۰۲۱

Read more...

 

 

بزووتنەوەی کۆماریخوازی رۆژهەڵاتی کوردستان، بە بۆنەی ساڵرۆژی٨ی مارس، وێڕای بەرزنرخاندنی گشت دەستکەوتوو و زنجیرە سەرکەوتنەکانی رەوتی خەباتی ژنان لەپێناو دەستەبەرکردنی مافەکانیان‌دا، پڕ بەدڵ پیرۆزبایی ئەم رۆژە مێژووییە روو لە ژنانی جیهان و به تایبەت ژنانی کوردستان ئاراستە دەکات.

هەر لەم پەیوەندییەشدا بزووتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەڵاتی کوردستان، کە وەک جەریانێکی مەدەنی/سیاسی کە لەپێناو دەسخستنی ئاشتی، ئازادی، وە خۆبەرێوەبەری خۆجەیی بۆ کوردستانی رۆژهەڵات خەبات دەکات، پشتگیریی و پاڵپشتی خۆی، روو لەهەر بزووتنەوەیەکی ئازادیخواز و مافخواز، یەک لەوان بزووتنەوەی مافخوازی ژنان ئاراستە دەکات، که لەپێناو ئازادی و کەرامەتی ئینسانەکان خەبات و تێکۆشان

Read more...

 

برایم محێدین عارف

شیراز، یه‌كێكه‌ له‌ شاره‌ قه‌ره‌باڵغ و چڕەکانی خوارووی ئێران له‌رووی دانیشتووانه‌وه‌، شارێكی پڕ شوێنه‌واری دێرین و جوان و ڕه‌نگینه‌، ناوه‌ند و پایته‌ختی پارێزگای فارسە‌، پێنجه‌م شاری ئێرانه‌، دوای تاران، ئیسفه‌هان و ته‌وێز، له‌ شاره‌ گه‌وره‌كانی ئێرانه‌ له‌ڕووی ژماره‌ی دانیشتووانه‌وه‌. شاری دوو شاعیری لووتكه‌ی شیعری فارسی حافز و سه‌عدی شیرازییه‌. سه‌رچاوه‌كان ناوی شیراز بۆ دوو هه‌زار ساڵ پێش زاین ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌ كه‌ له‌ نووسینه‌ بسمارییه‌كاندا هاتووه‌، له‌لایه‌ن پاشا تەهمورسه‌وه‌ دروست كراوه‌ كه‌ یه‌كێكه‌ له‌ پاشا ئه‌ستوورییه‌كان.
ئه‌ستوورییه‌كان له بنه‌ڕه‌تدا ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ سه‌ر یه‌كێك له‌ تیره‌كانی گه‌لانی فارس. ئه‌م شاره‌ له‌ مێژوودا ڕووخان و تێكدانی زۆری به‌ خۆیه‌وه‌ بینیوه‌ "1". هاوکات شیراز، پێوه‌ندییه‌كی دێرینی له‌گه‌ڵ كورد و مێژووی كورددا هه‌یه‌ و ماوه‌یه‌ك پایته‌ختی ده‌وڵه‌ته‌كه‌ی كه‌ریم خانی زه‌ند بووه‌.

چوونی كورد بۆ شیراز
به‌شێوه‌یه‌كی گشتی بڵاوبوونه‌وه‌ی كورد له‌ شاره‌ دووره‌كانی ده‌ره‌وه‌ی سنووری كوردستانی بنده‌ستی ئێراندا جیاوازه،‌ له‌ پارچه‌كانی تری كوردستان. كورد زۆرجار جگه‌ له‌ ڕاگوێزان، خۆیشیان ئازادانه‌ بڵاو بوونه‌ته‌وه‌ له‌ پانتایی ئێراندا و ڕه‌ویان بۆ خواروو و ڕۆژئاوای وڵاته‌كه‌ كردووه‌.

ئه‌م دیارده‌یه‌ بۆ چه‌ند هۆیه‌ك ده‌گه‌ڕێته‌وه‌:
یه‌كه‌م: حكوومه‌ته‌كانی ئێران زۆرتر حكوومه‌تی تێكه‌ڵه‌ی گه‌لانی ئێران بوون، یان گه‌لانی ئێران به‌ گشتی و پێكه‌وه‌ ده‌وڵه‌ته‌كانیان دروست كردووه‌ و هه‌موو نه‌ته‌وه‌كان ڕۆڵیان له‌ پێكهێنانی حكوومه‌ته‌كاندا هەبووه‌، مێژووی هاوبه‌شیان هه‌یه‌، به‌ تایبه‌تی گه‌لی فارس و كورد.
دووه‌م: زۆر له‌ پاشا و ده‌وڵه‌ته‌كانی ئێران كورد بوون كه‌ فه‌رمانڕه‌وایی ئێرانیان كردووه‌، وه‌ك پاشاكانی ماد، ساسانی، زه‌ندییه‌كان، ئه‌م ده‌وڵه‌تانه‌ بوونه‌ هۆی چوونی كورد بۆ سنووری فه‌رمانڕه‌واییان كه‌ به‌شێكیان پایته‌خته‌كانیان ده‌كه‌وێته‌ ده‌ره‌وه‌ی سنووره‌كانی كوردستان.
سێیه‌م: كورده‌ كۆچه‌رییه‌كانی ئێران زۆرتر بوونه‌ته‌ شیعه‌ له‌ دوای كۆچكردنیان، فارسه‌كانیش

Read more...

 

ئامەد شاهۆ

هەواڵی کوشتن، برینداربوون، گرتن و گیان لەدەستدانی کۆڵبەران لە کوردستان، میدیا و رای شەقامی تەنیوە و ئەوەش نیگەرانی لەلای هێز و لایەنە سیاسی و پێکهاتەکانی کۆمەڵگا درووست کردووە. بۆچی لە کوردستان کۆڵبەری پەرەی سەندووە؟ داخۆ کۆڵبەری دەتوانێت پێویستی ژیانی هاوڵاتیان دابین بکات؟ کێ بەرپرسیارە لە پەلکێش کردنی هاوڵاتیان بۆ کاری کۆڵبەری؟ کێ بەرپرسە لە کوشتن و راودوونانی کۆڵبەران؟ رژێم چەندێک نیازی چارەسەری کێشەی کۆڵبەر و کاسبکارانی هەیە؟ بۆ کۆتایی هێنان بەو کۆمەڵکوژیانە ئەرک و بەرپرسیاری گەل چییە؟

گەشەدانی کۆڵبەری لە کوردستان دەرئەنجامی سیاسەتی هەڵەی رژێمی داگیرکەری ئێرانە. واتا رژێمێک کوردستانی قۆرخ کردووە کە بۆ گەلی کورد نەزۆک کراوە و سەرجەم داهاتی ژێرزەوینی و سەرزەوینی لە لایەن مافیاکانی رژێمەوە بە تاڵان دەبرێت. کاربەدەستانی رژێم بە سیستەماتیک دەرفەتی ژیان و خۆش بژێوی لە کوردستان لەبار دەبەن، تا گەل و کۆمەڵگا چاو لە دەستی خۆ بکەن.

رژێم لە هەنگاوی یەکەمی قڕکردنی گەلی کورد، ئیمکان و دەرفەتی ژیان و هەلی کاری لەبار بردووە و کوردستانێک کە بە بەهشتی سەر زەوی دەناسرا، کردوویەتیە پادگانێکی سەربازی و دەشتێکی چۆڵ و بایەر تا سوودێکی بۆ دانیشتوانی ناوچەکە نەمێنێ. واتا رژێم بەو سیاسەتە گەل لەسەر زێدی باب و باپیران و خاکی دایک دادەبڕێنێت و کوردستانی کردوەتە کێڵگەی داگیرکەری کە چی بوێت، تێدا دەچێنێ و دروێنەی دەکات. ئەو سیاسەتەی رژێم وای کردووە کە ئەمڕۆ کوردستان بۆ خاوەن ماڵ حەرام بێت و بۆ داگیرکەرانیش حەڵاڵ بێت.

کۆڵبەری لەئەنجامی سیاسەتی داگیرکەری رژێمی ئێران چەکەرەی کێشاوە، واتا چەندێک داگیرکەری بڵاو و زەبەلاحتر بێ، کۆڵبەریش ئەوەندە فراوانتر و زیاتر دەبێ. بۆیە تا لە کوردستان کۆتایی بە داگیرکەری نەهێندرێت، کۆتایی بە کاری کۆڵبەری و هاوشێوەی لەو جۆرە نایەت. چونکا تا داگیرکەری لەئێران و کوردستان بوونی هەبێ، دەرفەتی ژیان و هەلی کار بۆ هاوڵاتیان بوونی نابێ. ریشەی تەواوی چەرمەسەری و مەرگەساتەکانی گەلانی ئێران و کوردستان دەگەڕێتەوە بۆ داگیرکاری رژێمی ئێران لەو ناوچانە و کوردستان. کوشتنی رۆژانەی کۆڵبەران لەکوردستان

Read more...

 

عەبدوڵا رێشاوی

لە سەروەختی دەستبەکار بونی دیموکراتە میانڕەوەکان بەسەرۆکایەتی جۆبایدن لە کۆشکی سپی ، ئێران و ئەمەریکا چاوەڕێی یەکترن کامیان پێش ئەوی تر سڵاو بکات و ھەنگاوێک بێتە پێش .

یەکەمیان چاوەڕێیە سزا ئابوریەکانی لەسەر ھەڵبگیرێت و جارێکی تر لەروی ئابوریەوە ببوژێتەوە ، ئەوەی دوەمیش چاوەڕێیە تاران بەتەواوی دەست لە بەرنامە ئەتۆمیەکە ھەڵگرێت و گویڕایەڵانە بێتە سەر مێزی گفتوگۆ.

لەم شەڕەدا کە چاودێران بە "شەڕی کات" لە نێوان ئەمەریکا و ئێران ناوی دەبەن ، گەلانی ئێران رۆژانێکی ئابوری سەخت بەرێوە دەبەن ، ئیسرائیل و ئەمەریکا و وڵاتانی ئەوروپاش ترسی ئەوەیان ھەیە ئێران سود لەم فاکتەری کاتە وەربگرێت و سەرەڕای فشارەکان دەستی بە چەکی ئەتۆم بگات .

ماوەی چوار ساڵ زیاترە ئێران بە دۆخێکی ئابوری سەختدا تێپەڕدەبێت ، ھۆکاری ئەمەش ھەڵوەشانەوەی یەک لایەنەی رێکەوتنی ئەتۆمیی بو لە لایەن دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی پێشوی ئەمەریکا و پەیڕەوکردن لە سیاسەتی "ئەوپەڕی فشار"بو دژ بە کۆماری ئیسلامی ، بەڵام وا دیارە سیاسەتی دۆناڵد ترەمپ بۆ دورخستنەوەی ئێران لە چەکی ئەتۆم ، پاش چوار ساڵ بێ ئەنجام بوە ، وەک باراک ئۆباما لە

Read more...

 

پەڕەو ئەنوەر

یه‌كه‌م/ ئێران چی ده‌وێت؟


جۆ بایدن بوو به‌ سه‌رۆكی ئه‌مه‌ریكا، به‌ڵام ده‌یه‌وێ چیڕۆكی سه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌ی وا دابڕێژێت و بگێڕێته‌وه‌ كه‌ جیاوازه‌. جیاواز له‌گه‌ڵ ئێران، له‌گه‌ڵ سیاسییه‌كانی، له‌گه‌ڵ به‌رنامه‌ و چه‌كه‌ ئه‌تۆمی و رێككه‌وتننامه‌كانی. بایدن هه‌ر له‌ سه‌ره‌تای ده‌ستبه‌كاربوونییه‌وه‌، ئه‌و گوتاره‌ی هێنایه‌وه‌ به‌رباس كه‌ گوایه‌ ده‌یه‌وێ له‌گه‌ڵ ئێراندا رێكبكه‌وێته‌وه‌. رێككه‌وتننامه‌ ئه‌تۆمییه‌كه‌ی له‌گه‌ڵ كۆماری ئیسلامیی ئێراندا زیندوو بكاته‌وه‌. زیندووكردنه‌وه‌ به‌شێوه‌ی تر، به‌ڕێی تر و به‌و میتۆده‌ی بایدن و هاوڕێكانی و دیموكراته‌كان ده‌یانه‌وێت.

جۆ بایدن به‌ته‌نیا مه‌رجی ئه‌وه‌ نییه‌ ئێران نه‌بێته‌ خاوه‌ن چه‌كی ئه‌تۆمی و واز له‌ پیتاندنی ئه‌تۆم بهێنێت، نا ئه‌مه‌ تاكه‌ خواستی بایدن نییه‌ و مه‌رجی تر ده‌خه‌نه‌ڕوو بۆ ئێرانییه‌كان. مه‌رجی راگرتنی چالاكییه‌ سه‌ربازییه‌كانی له‌ ناوچه‌كه‌ و كشانه‌وه‌ی ئێران بۆ ناوه‌وه‌ی خۆی.

پێده‌چێت ئه‌م مۆدێله‌ له‌ رێككه‌وتن و مامه‌ڵه‌كردن به‌لای كۆماری ئیسلامیی ئێرانه‌وه‌ سه‌خت و قبووڵنه‌كراو بێت، به‌تایبه‌ت كاتێك ئێران نایه‌وێ مه‌یدانی جه‌نگ، جیۆگرافیای سیاسی ده‌ره‌وه‌ی خۆی و هه‌موو ئه‌و رووبه‌رانه‌ی وه‌ك حه‌وشه‌ی

Read more...

 

بەرێزان، ئەندامانی هێژای سەرکردایەتی کۆمەلەی شۆرشگێری زەحمەتکێشانی کوردستانی ئێران

لەگەڵ ئاراستەکردنی سڵاو و رێزمان

بزووتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەڵاتی کوردستان، بەبۆنەی۲۶ی رێبەندان (۵۱)هەمین ساڵیادی دامەزرانی کۆمەڵەی شۆرشگێری زەحمەتکێشانی کوردستانی ئێران، پڕ بەدڵ پیروزبایی ئاراستەی سکێرتێری گشتی و سەرکردایەتی هیژا و سەرجەم ئەندام و لایەنگرانی کۆمەڵە، دەکات.
بزووتنەوەی کۆماریخوازان، مێژوویی خەباتی کۆمەڵە و قۆناغە سەخت و ئاستەمەکانی دەستپێکی خەباتی نەهێنی و ئاشکرا، و هەروەها رێبەری شۆرشی نوێی رۆژهەڵاتی کورستان، کە ۵۱ ساڵ پێش لە پێناو دەستەبەرکردنی ئاشتی، ئازادی، دێموکراسی، مافی مرۆڤ، و عەدالەت و دادپەروەری کۆمەڵایەتی،و هەروەها بە ئەمریواقیعکردنی ئەسلی مافی دیاریکردنی چارەنووس دەستی پێکردبوو، وە هەنووکەش تێدەکۆشێت سەربەرزانە بەئەنجام و ئاکامی بەگەیەنێت بەخالێکی گرنگ و ئەرێنی لەمێژوویی خەباتی کۆمەڵەدا هەژمار دەکات،و بەرز و پیرۆز دەنرخێنێ.
بزووتنەوەی کۆماریخوازان بە باوەڕی قوول و قایمی بە خەبات لە پێناو ئاشتی و هاوژینی بەئاشتی،و ئازادی و هەروەها ساغکردنەوەی سەروەری سیاسی بۆ رۆژهەلاتی کوردستان، پێیوایە باشترین مکانیزم و رێکاری گوونجاو بۆ بەئەمری واقیعکردنی ئەم پرینسیپانە، تێکۆشانی گشت رەهەندی بۆ چەسپاندنی ئەسلی دیالۆگی گشتگیرو ئاشتەواییە، کە دەتوانێ یەکانگیری ریزەکانی ئەکتەرگەلی نەتەوەیی لەپێناو ساغکردنەوەی سازانی نیشتمانی بۆ دابینکردنی مافی قایم بەزاتی کوردانی رۆژهەلات مسەوگەربکات، بۆیە لەم راستایەدا بزووتنەوە ئاواتەخوازە کە کۆمەڵەی شۆرشگێری زەحمەتکێشانی کوردستانی ئێران لەم قۆناغه هەستیارەشدا، واتە لە سەرەتای دەستپێکی ۵۲مین ساڵی خەباتتیدا، هەر وەک رابردووی درەوشاوەی له گرتنەبەری مکانیزمی دیاڵۆگ و سیاسەتی هاوپەیمانی نێوانحیزبی و گوونجاو لەپێناو ساغکردنەوەی سازانی نیشتمانی، وە هەروەها دارشتنی پلانی شایسته و گوونجاو، بۆ ئەمرۆ و دوارۆژی کۆمەڵە و گەل و نیشتیمان‌دا، سەربەرزانە و سەرکەوتووانە رێگای گەیشتن بە لوتکەی ئاواتەکانی ببڕێت.
هەر سەربەرز و پایەدار بن

بزوتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەلاتی کوردستان
۲۶ی رێبەندانی ۲۷۲۰ی کوردی، ۱۳۹۹ی هەتاوی
۱۴ی فێوریەی ۲۰۲۱ی زایینی

Read more...

 

    نەمر (مەلا مستەفا) کوڕی (شێخ محەمەد بارزانی)، لە ساڵی 1903 لە گوندی بارزان هاتووەتە دونیا، و لە ساڵی 1976ی زاینیدا بە مەبەستی چارەسەرکردنی نەخۆشیەکەی و هەروەها دەستەبەرکردنی پشتیوانی و کۆمەگی دونیای دەرەوە لەپێناۆ درێژەدان بە شۆرشی کورد، بەرەۆ وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا سەفەر دەکات و لە واشینگتۆن نیشتەجێ دەبێت، سەرئەنجام لە 1ی مارسی ساڵی 1979ی زایینی لە ئەنجامی تووش هاتن بە نەخۆشی شێرپەنجە، بەداخەوە کۆچی دوایی دەکات.
   بزووتنەی کۆماریخوازانی رۆژهەلاتی کوردستان بە ئەرکی نیشتیمانی گشت خەلکی کوردستانی دەزانێ، کە لە سالیادی کۆچی دووایی گەۆرەپیاۆیی کورد نەمر مەلا مستەفا بارزانی، یاد و یادمانی بەرز و پیرۆز رابگیردرێت و دەسکەۆتە بەنرخەکانی لە رەۆتی خەباتی رزگاریخوازی نەتەوایەتیدا گرینگ و پر بایخ بنرخێندرێن.
 مەلا مستەفا بارزانی دەگەل ئەوەش کە لەلایەن گشت نیشتیمانپەروەرانی کورد وەک باۆکی ڕۆحی نەتەوەیی کورد و کوردستان ناسراوە، بەلکوو ئاشکراشە کە رێگا و رێبازی ئەم نەمرە دەگەل بنەما فیکری و فەلسەفیەکانی سەردەمی کۆمار و پێشەوا قازی، وەک سەرچاوە و قووتابخانەی بیر و هزری نەتەوەیی و نەتەوەخوازی، بۆنەتە دەستمایەی ساغکردنەوەی ئیستێراتیژی تاک و کۆ و حیزبەکانی خاوەن ئاجێندەی نەتەوەخوازی. بۆیە هەلدەگرێ رۆلی ئەم گەۆرەپیاوە لە قۆناغگەلی جۆراۆجۆری مێژووی مۆدێرن و هاۆچەرخی نەتەوایەتیمان‌دا بەرز بنرخێندرێ و لە ئازموونەکانی خەباتی پرنرخ و پر بەهای، سوودی فەلسفی و رەوەنگەییان لێوەربگیردرێت.
    مەلا مستەفا بارزانی یەکێک لەو کەسایەتیانە بوو کە ڕۆڵی گەورەی بۆ کورد و کوردستانی گەورە، بە تایبەت لەدامەزران و بەرگریکردن لە کۆماری کوردستان لە مەهاباد دا گێرا، و ژیان و ماڵی لەپێناۆ ئازادی و بەختەوەری نەوەی نوێ، قربانی رێگای خەبات کرد. هەر بۆیە لەسەرمان ئەرکە بە وەبیرهێنانەوەی ڕێگا و ڕەوشتی ئەم گەورەپیاوە، ئەرکی نیشتیمانپەروەری و سەرۆک خۆشەویستیمان بەجێ بگەیەنین و خۆمان و یارانی کورد دڵخۆش بکەین کە نەوەی کێین و رێبواری چ رێبازێکین.
بزووتنەوەی کۆماریخوازانی ڕۆژهەلاتی کوردستان دەگەل بەرز و پیرۆز راگرتنی یاد و یادمانی ئەم گەۆرەپیاوەی مێژوویی خەباتی رزگاریخوازی نەیەوایەتیمان، ئومێد دەخوازێ بەلکوو بە هیمەتی گشت لایەک، بتوانرێ ۴۲هەمین ساڵیادی کۆچی دوایی بارزانی نەمر، بکرێتە سەرەتایەک بۆ دەستپێکی چەسپاندنی ئەسلی تەبایی و یەکانگیری نەتەوەیی لە کوردستان بەگشتی،و هەروەها دەستەبەرکردنی سازانی نیشتیمانی لەپێناۆ دەربازبوون لە قەیرانگەلی سیاسی، ئابووری و  ساغکردنەوەی پرسی سەربەخۆیی،و راگەیاندنی دەۆلەت/نەتەوە لە باشووری کوردستان بەتایبەتی.
لە کۆتاییدا سەری ڕێز و نەوازش دادەنوێنین بۆ تەواوی شەهیدانی کوردستان
 بژی کورد و کوردستان
شورای هەماهەنگی/ بزوتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەلاتی کوردستان
٢/٣/٢٠۲۱

Read more...

دواین هه‌واڵ

به‌رنامه‌ی کۆماریخوازان