فه‌رهه‌نگ‌ و هونه‌ر

2025-05-31-11-52-19ئەم سێ هاووڵاتییە و بەبێ مۆڵەتی یاسایی دەستبەسەریان کردوون. جەلا فەڕوخی و هەردوو خوشکەزاکەی، ڕەعنا خۆران و ڕۆژان خۆران، پێشتریش بە بۆنەی ڕێوڕەسمی نەورۆزی ورمێوە لە...
2025-05-31-11-50-23 بە نرخی هەرزان پێبدرێت و کرێی گواستنەوەیان بۆ زیاد بکرێت. تائێستاش ژمارەیەکی زۆری بارهەڵگرەکان راگیراون و ئامادەنین کەلوپەل بگوازنەوە. هەروەها سوپای پاسدارانی کۆماری ئیسلامی ئێران لە...
2025-05-31-11-38-33 نووسینی عەبدوڕەحمان ئاداک هەڵبژێردران. بە پێی هەواڵی هاژە ڕۆژی یەکەمی خەڵاتی قەڵەمی هەژار ئەمڕۆ ٧ی جۆزەردانی ۱۴۰۴ی هەتاوی لە سنە لە حاڵی بەڕێوەچووندایە.یادگار کەریمی سەرۆکی...
2025-05-31-11-19-20؟! پێم وانەبێ! لانیکەم لەو ئاستەدا وا هەوڵدراو بوودجە بۆ هەژار دابینکرا، پێم وانەبێ ئەوندە پێشوازی بکرێ و کەسی وا پەیدا ببن شان بدەنە بەر...
2025-05-24-13-02-30 ئەمریکیدا هەبێت. دانوستانە ناڕاستەوخۆکان هێشتا بەردەوامن و ئەگەری پێشکەوتن لە خولی داهاتودا هەیە. وەزیری دەرەوەی ئێران باسی لەوەشكرد، پێشنیازەكان جێگەی گفتوگۆ بون، ڕێککەوتن لەسەر ئەوە...

په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ

گه‌ڕان

 

بۆ گەیاندنی پەیامەکەی عەبدوڵا ئۆجەلان ئەمڕۆ شاندی دەمپارتی لەگەڵ ئاکپارتی و هەریەک لە پارتی سەعادەت و پارتى ئایندە کۆببێتەوە، سبەینێش بۆهەمان مەبەست لەگەڵ دو پارتى دیکەى تورکیا کۆببێتەوە.
بڕیارە پاشنیوەڕۆى ئەمڕۆ شاندی پارتی یەکسانی و دیموکراسی گەلان(دەمپارتی)، کە لە هەریەک لە (پەروین بوڵدان، ئەحمەد تورک و سڕی سورەیا ئۆندەر) پێکهاتوە بۆ گەیاندنی پەیامی عەبدوڵا ئۆجەلان، لەگەڵ سەرۆکی فراکسیۆنی پارتی داد و گەشەپێدان ناسراو بە (ئاکپارتی) دەسەڵاتدار، لە پەرلەمانی تورکیا کۆببنەوە، بڕیاریشە هەر ئەمڕۆ لەگەڵ پارتی

Read more...

 

ــ تمەنى ئێرانى و لیرەى سورى یەکەم و دووەمن

ــ بەهۆى گرژییەکانی سوریاوە پێدەچێت تمەن و لیرە زیاتر دابەزن

ڕیزبەندی هەرزانترین و خراپترین دراوەکانى جیهان، بەرامبەر بە دۆلاری ئەمریکی لە ساڵی ڕابردوودا بڵاوکرایەوە، کە چەند وڵاتێکى عەرەبى تێدایە لەوانە لیرەى لوبنان و لیرەى سورى و تمەنى ئێرانى لەڕیزبەندیەکەدا دەبینرێن.

1. لیرەى لوبنانی

ساڵی ڕابردوو یەکێک لە خراپترین ساڵەکان بوو بۆ لیرەى لوبنانى، نرخی دۆلار بە ڕێژەی نزیکەی 500% بەرزبووەوە و گەیشتە 89.56 هەزار لیرە بەرامبەر بە دۆلار.

سندوقى دراوى نێودەوڵەتى، لە مانگی ئایاری ٢٠٢٤دا ڕایگەیاند

Read more...

 

هاوسەرۆکی گشتیی دەم پارتی تولای حاتەمئۆگیولاری رایگەیاند، "دەبێت دەرگاکانی ئیمراڵی بکرێنەوە و هەلومەرجی جەستەیی بۆ بەڕێز ئۆجالان دەستەبەر بکرێت، بۆ ئەوەی بتوانێت لەپێناو ئاشتی لەسەرتاسەری رۆژهەڵاتی ناوەڕاست تێبکۆشێت".

پارتی هەرێمە دیموکراتیکەکان (دەبەپە) بەردەوامە لە ئامادەکارییەکانی بۆ سازکردنی کۆنگرەی ئاسایی خۆی کە بریارە ١٢ی کانونی دووەم لە ئەنقەرە بەڕێوەبچێت. لە چوارچێوەی ئامادەکارییەکانی کۆبوونەوەیەکی جەماوەری لە ئامەد سازکرد. کۆبوونەوەکە بە گێڕانی هەڵپەڕکێ

Read more...

 

پرسیاری نوسەری ناوداری ئەمریکی بەرەگەز لوبنانی، "وەلید فارس"ە، ئەو پێیوایە میانڕەوەکانی جیهانی عەرەبی‌و ئیسلامی لەڕووی مێژووییەوە بەشێوەیەکی هاوتەریب لەم دوو هەڕەشەیە دەڕوانن، چونکە هەردوو بەرەکە ئەگەر شەڕیش بکەن، ستراتیژییەکی درێژخایەن‌و ئامانجێکی هاوبەشی شاراوەیان هەیە.

وەلید فارس لەوتارێکیدا کە لەئندیپێنتی عەرەبی بلاوبوەتەوە، ئاماژە بەوە دەکات لەکاتێکدا میسر ئیخوان بەهەڕەشە دەزانێت لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی خۆی زیاتر لەئێران، شانشینی ئوردون لەسەردەمی شا حسێن‌و شا عەبدوڵاشدا لەو هیلالی شیعییە زیاتر دەترسان کە دەروی وڵاتەکەیانی دابون‌و سەرچاوەی مەترسییەکەش ئێران بوو، بەڵام ئێستا دوای کەوتنی رژێمی ئەسەدو هاتنەسەرکاری هەیئەی تەحریری شام، هەم ئیخوانەکان‌‌و هەم ئێران مایەی ژانەسەرن

Read more...

 

ئیدارەی نوێی سوریا ڕوبەڕوی یەکێک لە ئاڵۆزترین ئاڵنگاریه‌كان دەبێتەوە لە ڕێگای پێکهێنانی سوپای نیشتمانیی یەکگرتو، کە هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) لە پێکهاتە نوێیەکەدا تێکەڵ دەکات، لە نێوان ئەو مەرجانەی کە هه‌سه‌ده‌ بۆ پاراستنی چەکەکانی وەک گەرەنتی بونی دایناوە و پێویستی نیشتمانی بۆ یەکخستنی کوتلە چەکدارەکان لە ژێر یەک ئاڵادا، هاوکێشەکە زۆر قورس دەردەکەوێت.
ئایا هەوڵدان بۆ داڕشتنەوەی سوپا هەنگاوێکی سیاسی یان سەربازییە؟
ڕاگەیاندنی دەستپێکردنی هەنگاوەکانی پێکهێنانەوەی سوپای نیشتیمانی سوریا، ڕەنگدانەوەی خواستی سەرکردایەتی نوێیە بۆ گەیشتن بە سەقامگیری و تێپەڕاندنی

Read more...

 

سەركردایەتی گشتیی ئیدارەی نوێی سوریا، ئەنەس حەسەن خەتاب، ئەمیری پێشو لە بەرەی نوسرە، وەك سەرۆكی نوێی دەزگای هەواڵگریی گشتی سوریا دەستنیشان دەكات.

سەركردایەتی گشتیی ئیدارەی نوێی سوریا رایگەیاند، ئەنەس حەسەن خەتاب وەك سەرۆكی نوێی دەزگای هەواڵگریی گشتی سوریا دەستنیشانكرا.

ئەنەس خەتاب كە بە ئەبو ئەحمەد حدود ناسراوە، سەرۆكی دەزگای هەواڵگری دەستەی تەحریری شامەو وەك جێگری ئەحمەد شەرع، سەرۆكی گشتی دەستەكە دەناسرا

خەتاب لەدایكبوی ساڵی 1987ی شاری جیرود-ی سنوری دیمەشقە، خوێندكاری كۆلێژی ئەندازیاری بوە لە دیمەشق بەڵام بەرلەوەی خوێندنەكەی تەواو بكات هاتۆتە عێراق.

خەتاب هاوكات بەرپرسی دەزگای ئاسایشی گشتی بو لەو ناوچانەی كە لەژێر دەستی دەستەی تەحریری شامدا بون بەر لە كەوتنی رژێمەكەی ئەسەد كە هەڵساوە بە كۆكردنەوەی زانیاریی و دروستكردنی تۆڕی سیخوڕی.

خەتاب لە ساڵی 2012 بەشداری كردوە لە دامەزراندنی بەرەی نوسرەو دواتر لە ناوەڕاستی ساڵی 2013دا بۆتە ئەندامی ئەنجومەنی شورای بەرەكەو بەرپرسی پەیوەندییەكانی نێوان بەرەی نوسرەو رێكخراوی قاعیدە بوە لە عێراق بۆ وەرگرتنی هاوكاریی دارایی و ماددی و هاوكار بوە لە كارئاسانی بۆ تەمویكردن و هێنانی چەك بۆ بەرەی نوسرە.

ئەو لە 23ی ئەیلولی ساڵی 2014، ناوی خراوەتە لیستی تیرۆرەوە كە بەپێی راپۆرتی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی، پەیوەندی بە رێكخراوی قاعیدەوە هەبوەو بەشداربوە لە دابینكردنی پارە بۆ چالاكی و كردەوەكان و پلان و كارەكانی بەرەی نوسرە.

٢٦/١٢/٢٠٢٤

 

وەزیری دەرەوەی ڕوسیا ڕایگەیاند، مۆسکۆ پەیوەندی لەگەڵ حکومەتی ئینتقالی لە سوریا دەکات، هۆشداری دەدات لە دوبارەکردنەوەی ڕێباز و سیناریۆی دەوڵەتی لیبیا له‌ سوریا، ده‌شڵێت، "کەسانێک هەن کە دەیانەوێت سوریا دابەش بکەن، ئیسرائیلیش دەبێت درک بە بەرپرسیارێتی خۆی بکات، نابێت پشتی پێ ببەسترێت".

سێرگی لاڤرۆڤ، وەزیری دەرەوەی ڕوسیا لەمیانی کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا لەگەڵ نوێنەرانی میدیاکانی ڕوسیا و بیانییەکان، ڕایگه‌یاند، "ئێمە دیپلۆماتکارەکانمان لە دیمەشق نەکێشاوەتەوە، باڵیۆزخانەكه‌مان بە شێوەیەکی ئاسایی وەک باقی باڵیۆزخانەکان کاردەکات، لەگەڵ دەسەڵاتدارانی ئێستای سوریا پەیوەندی دەکەین و بابەتی پراکتیکی تاوتوێ دەکرێت، وەک دەستەبەرکردنی سه‌لامه‌تی هاوڵاتیانی ڕوسیا و کاری باڵیۆزخانەکە بەگشتی ئێمە ئارەزوی گفتوگۆمان هەیە لەسەر هەمو پرسەکانی دیكه‌ سەبارەت بە پەیوەندییە دوقۆڵییەکان". 

 

ئاماژه‌ی به‌وه‌شكرد، "ئێمە لە پەیوەندیداین لەگەڵ هەمو هێزە سیاسییەکانی سوریا، تەنانەت پێش ئەم ڕوداوانەی ئەم دواییانەش ئەو پەیوەندیانە درێژە پێدەدەین، دەمەوێت ئاماژە بەوە بکەم کە بەرپرسی دەسەڵاتی سوریا ئەحمەد شه‌رع، لە چاوپێکەوتنێکی ڕۆژنامەوانیدا لەگەڵ بی بی سی وتی کە پەیوەندییەکان ئەوە کۆن و ستراتیژییە لەگەڵ ڕوسیا، ئێمە پشتگیری لەو پێشنیازە دەکەین".

 

لاڤرۆڤ هەروەها باسی له‌وه‌كرد، سوریا وڵاتێکی دۆستە بۆ ڕوسیا و "ئێمە بەشداربوین لە ڕزگاربون لە وابەستەیی کۆلۆنیالیزم و ئامادەکردنی دەیان هەزار کادیری سوری، ئێستاش پێنج هەزار سوریمان هەیە کە دەخوێنن و بەردەوام دەبین لەم ڕێبازە، ئامادەن دوای پێکهێنانی پێکهاتەیەک لەگەڵ سەرکردە نوێیەکان دەست بە کارەکانیان بکەنەوە".

 

ئه‌وه‌شی خسته‌ڕ,، "دەزانین کە ئەمە قۆناغێکی ئینتقالییە، وەک ڕاگەیەندرا، بەو پێیەی ئامادەکارییەکان بۆ هەڵبژاردنەکان لە ڕێگەی تەوافوق لەگەڵ هەمو لایەنەکان ئەنجام دەدرێن بۆ ئەوەی پڕۆسەکە هەمەلایەنە بێت، بە جۆرێک هەڵبژاردنەکان بە بەشداریی هەمو سوورییەکان بێت، ئێمە ئامادەین بۆ هاوکاریکردن لەم پڕۆسەیەدا لە چوارچێوەی ئەنجومەنی ئاسایشدا".

 

وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ڕوسیا ڕونیشیكرده‌وه‌، "پەیوەندیمان لەگەڵ شانشینی سعودیە، عێراق، ئوردن، میسر و بێگومان لەگەڵ قەتەر و ئیمارات و بەحرەین و لوبنان هەیە، هەموان گرنگی بەوە دەدەن کە سوریا ڕێبازی دەوڵەتی لیبیا دوبارە نەکاتەوە دوای ئەوەی ناتۆ ئەو وڵاتەی لەناوبرد و تا ئێستا هیچ ئەنجامێک نەگەیشتوە".

 

په‌یوه‌ست به‌ وته‌كانی ئه‌ردۆگان وتی، "لێدوانەکانی سەرۆک ئەردۆگانمان بیست سەبارەت بە ئاسایش لەگەڵ سوریا، ئەو کردەوانەی کە پێشتر ئاژاوەگێڕییان لێکەوتەوە ئێمە کاردەکەین بۆ پاراستنی یەکڕیزی و یەکپارچەیی خاکی سوریا، کە ئەوەش هەڵوێستی تورکیایە دەبێت سەیری ڕۆژهەڵاتی سوریا بکەین ئەمریکییەکان سەرچاوەی نەوت و زەوییە بەپیتەکانیان داگیرکرد و سەرچاوەکان دەرهێنراون و هەناردە دەکرێن".

 

هه‌روه‌ها ده‌ڵێت، "کەسانێک هەن کە دەیانەوێت سوریا دابەش بکەن، ئیسرائیلیش دەبێت درک بە بەرپرسیارێتی خۆی بکات، نابێت پشتی پێ ببەسترێت کە وێرانکردنی شوێنە سەربازییەکانی دراوسێکان بەم کارە دەتوانن ئاسایشی ناوچه‌كه‌ تێكبده‌ن و گرژی و نائارامی زیاتری لێبكه‌وێته‌وه‌".

 

سوپای ئیسرائیل له‌ڕێگه‌ی بۆردومانێكه‌وه‌ فڕۆكه‌خانه‌ی نێوده‌وڵه‌تی سه‌نعا و تاوه‌ری چاودێری حوده‌یده‌یان له‌ یه‌مه‌ن كرده‌ ئامانج و تاوه‌كو ئێستاش زیانه‌كان نه‌زانراون.

به‌گوێره‌ی میدایكانی یه‌مه‌ن، ئێواره‌ی ئه‌مڕۆ پێنجشه‌ممه‌ سوپای ئیسرائیل بۆردومانی فڕۆكه‌خانه‌ی سه‌نعا و به‌نده‌ری حوده‌یده‌ی له‌ یه‌مه‌ن كرد، به‌هۆی هێرشه‌كانیشه‌وه‌ تاوه‌ری چاودێری فڕۆكه‌خانه‌ی سه‌نعا به‌ته‌واوی وێران بوه‌ و سه‌رجه‌م كاره‌كانی فڕۆكه‌خانه‌كه‌ش په‌كیان كه‌وتوه‌.

 

ده‌سته‌ی په‌خشی ئیسرائیل بڵاویكردۆته‌وه‌، بۆردومانی ئه‌مجاره‌ی ئیسرائیل هاوشێوه‌ی رابردو نابێت بۆسه‌ر حوسیه‌كانی یه‌مه‌ن و ئه‌مجاره‌یان حوسیه‌كان باجێكی قورس ده‌ده‌ن.

هاوكات كه‌ناڵی 14ی ئیسرائیلی به‌ پشتبه‌ستن به‌ سه‌رچاوه‌ ئیسرائیلییه‌كان بڵاویكردۆته‌وه‌، "ئیسرائیل ئێستا هێرش ده‌كاته‌ سه‌ر ئامانجه‌كانی یه‌مه‌ن".

 

ئاماژه‌ی به‌وه‌شكردوه‌، "ئه‌و هێرشه‌ی ئێستا له‌ یه‌مه‌ن هاوشێوه‌ی هێرشه‌كانی رابردو نییه‌، به‌ڵكو هه‌ڵمه‌تێكی نوێیه‌ كه‌ ئیسرائیل دژی حوسییه‌كان ده‌ستیپێكردوه‌، فڕۆكه‌ ئیسرائیلییه‌كان فڕۆكه‌خانه‌ی نێوده‌وڵه‌تی سه‌نعایان په‌كخستوه‌ به‌ تێكدانی تاوه‌ری كۆنترۆڵكردن.

ڕادیۆی ئه‌رته‌شی ئیسرائیل له‌ زاری سه‌رچاوه‌یه‌كی سه‌ربازییه‌وه‌ وتی: هێرشه‌كانی یه‌مه‌ن فڕۆكه‌خانه‌ی سنه‌ و به‌نده‌ری حوده‌یده‌ و دامه‌زراوه‌ نه‌وتییه‌كانی كرده‌ ئامانج.

٢٦/١٢/٢٠٢٤

 

سه‌رچاوه‌یه‌كی باڵای ناو شاندی عێراقی كه‌ له‌گه‌ڵ ئیداره‌ی نوێی سوریا كۆبوه‌ته‌وه‌، ورده‌كاری كۆبونه‌وه‌كه‌ و ئه‌و دۆسێیانه‌ی ئاشكرا كرد كه‌ له‌ دیمه‌شق تاوتوێكراون، یه‌كێك له‌ ته‌وه‌ره‌كانیش دۆخی ئه‌منی و سنوره‌كانی نێوان هه‌ردو وڵات بو.

ئاژانسی هه‌واڵی فه‌رمی عێراقی له‌سه‌ر زاری سه‌رچاوه‌یه‌كی باڵای ناو شانده‌كه‌ی عێراق بۆ سوریا بڵاویكردۆته‌وه‌، ئه‌و گفتوگۆیانه‌ی شاندی عێراقی به‌ سه‌رۆكایه‌تی حه‌مید شه‌تری سه‌رۆكی ده‌زگای هه‌واڵگری ئه‌نجامیاندا، ئه‌منی بون و تیشكیان خسته‌ سه‌ر ئه‌و دۆسێیانه‌ی په‌یوه‌ستن پێیه‌وه‌".

 

ئاماژه‌ی به‌وه‌شكرد، شاندی عێراقی له‌گه‌ڵ ئیداره‌ی نوێی سوریا باسیان له‌ پاراستنی سنوره‌كان و هاوكاریكردن له‌سه‌ر ڕێگریكردن له‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی چالاكیی تیرۆرستانی داعش و هه‌روه‌ها پاراستنی ئه‌و زیندانانه‌ كرد كه‌ چه‌كدارانی داعش له‌ ناو خاكی سوریادا نیشته‌جێن.

ئه‌و سه‌رچاوه‌یه‌ ئاشكراشیكردوه‌، شانده‌ عێراقیه‌كه‌، تێڕوانین و داواكارییه‌كانی عێراقیان سه‌باره‌ت به‌ ڕێزگرتن له‌ كه‌مینه‌كان و مه‌زارگه‌ پیرۆزه‌كان خسته‌ڕو، "عێراق وڵاتێكی كاریگه‌ره‌ له‌ ناوچه‌كه‌دا و ده‌بێت به‌ لۆژیكی ده‌وڵه‌ت مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ دۆسیه‌كانی ئێستا بكرێت".

 

جه‌ختیشیكرده‌وه‌ كه‌ "ئیداره‌ی نوێی سوریا پشتیوانی خۆی بۆ داواكاری و نیگه‌رانییه‌كانی عێراق ده‌ربڕی سه‌باره‌ت به‌و فایلانه‌ی باسیان لێوه‌ كراوه‌".

باسم عه‌وادی وته‌بێژی حكومه‌تی عێراق پێشتر ئه‌مڕۆ پێنجشه‌ممه‌ پشتڕاستیكرده‌وه‌ كه‌ "شاندێكی عێراقی به‌ سه‌رۆكایه‌تیی حه‌مید شه‌تری سه‌رۆكی ده‌زگای هه‌واڵگری، له‌گه‌ڵ ئیداره‌ی نوێی سوریا له‌ دیمه‌شق به‌سه‌رۆكایه‌تی ئه‌حمه‌د شه‌رع كۆبۆته‌وه‌ و پێشهاته‌كانی سوریایان تاوتوێ كرد، هه‌روه‌ها باس له‌ پێداویستییه‌كانی ئاسایش و سه‌قامگیری له‌سه‌ر سنوری هاوبه‌شی نێوان هه‌ردو وڵات كراوه‌".

 

هه‌واڵی ڕوخانی به‌شار ئه‌سه‌د سه‌رۆكی سوریا وه‌ك بروسكه‌یه‌ك گه‌یشته‌ گوێی بنه‌ماڵه‌ی عه‌لی كه‌وت كه‌ نزیكه‌ی 20 ساڵه‌ له‌ پارێزگای ته‌رتوس كه‌ زۆرینه‌ی دانیشتوانه‌كه‌ی عه‌له‌وییه‌كان ده‌ژین.

عه‌لی به‌ BBCی ده‌ڵێت، وه‌ك زۆربه‌ی عه‌له‌وییه‌كان له‌ شاره‌كانی كه‌ناراوه‌كانی سوریا ئێستا هه‌ست به‌ ترس و تۆقین ده‌كات كه‌ هه‌رگیز پێشبینیان نه‌كردوه‌، ئه‌م هه‌سته‌ به‌ ڕوخانی ڕژێمی به‌شار ئه‌سه‌د خراپتر بو كه‌ سه‌ر به‌ هه‌مان مه‌زهه‌ب بو و به‌ درێژایی 24 ساڵ حوكمڕانی به‌سه‌ر سوریادا پشتیوانییه‌كی به‌هێزیان بو".

عه‌لی باس له‌وه‌شده‌كات، "یه‌كه‌مجار كه‌ هه‌واڵی ڕوخانی ئه‌سه‌دم بیست، هه‌ستم كرد به‌نرخترین شتی خۆمم له‌ده‌ستداوه‌. ئه‌وه‌ی ئێستا ئێمه‌ ده‌ترسێنێت ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئێمه‌ كه‌مینه‌یه‌كی ئه‌م وڵاته‌ین، ئێمه‌ له‌ نه‌زانراو ده‌ترسین، نازانین چی چاوه‌ڕێمان ده‌كات و داهاتومان چۆن ده‌بێت، چاره‌نوسی ئێمه‌ وه‌ك عه‌له‌وییه‌كان به‌ته‌واوی نادیاره‌."

 

به‌ره‌به‌یانی ڕۆژی یه‌كشه‌ممه‌ 8ی (كانونی یه‌كه‌م/12)ی 2024، ده‌سته‌ی ته‌حریر شام به‌ سه‌رۆكایه‌تی ئه‌حمه‌د شه‌رع ناسراو به‌ ئه‌بو محه‌مه‌د جۆلانی كۆنترۆڵی دیمه‌شقی پایته‌ختی سوریا و ڕوخانی ڕژێمی به‌شار ئه‌سه‌دی ڕاگه‌یاند.‌كات

ئاژانسی هه‌واڵی تاس له‌ ڕوسیا له‌ زاری به‌رپرسێكی پارێزگای لازقیه‌ بڵاویكرده‌وه‌ كه‌ ئۆپۆزسیۆن به‌ ته‌واوی كۆنترۆڵی پارێزگاكانی ته‌رتوس و لازقیه‌ ده‌كات، "هێزه‌ چه‌كداره‌كانی ئۆپۆزسیۆن نه‌یانتوانیوه‌ هێرش بكه‌نه‌ سه‌ر بنكه‌كانی سه‌ربازی ڕوسیا كه‌ هێشتا به‌ ئاسایی كار ده‌كه‌ن".

 

گیدیەن سەعار، وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئیسرائیل ڕایگه‌یاند، دەبێت هێرشەکانی سەر کورد له‌ مه‌نبه‌ج بوەستن، ده‌شڵێت، "پێویستە کورد وەک هێزێک بۆ پاراستنی هاوسەنگی لە داهاتوی سوریادا بمێننەوە".

وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئیسرائیل پاشنیوه‌ڕۆی ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه‌ له‌ په‌یامێكی ڤیدیۆیدا له‌ هه‌ژماری تایبه‌تی خۆی له‌ تۆڕی كۆمه‌ڵایه‌تی "X" له‌باره‌ی هێرشه‌كانی سه‌ر كورد له‌ مه‌بنج، نوسیویه‌تی، "هێرشەکانی سەر کورد وەک دوێنێ لە منبج بینیمان دەبێت بوەستێن،  کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی پابەندبونێکی ئەخلاقی هەیە بەرامبەر بەو کەسانەی کە ئازایانە دژی داعش شەڕیان کردوە".

ئاماژه‌ی به‌وه‌شكرد، "پێویستە کورد وەک هێزێک بۆ پاراستنی هاوسەنگی لە داهاتوی سوریادا بمێننەوە". 

ئه‌و په‌یامه‌ی وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل لە کاتێکدایە کە بەشێک لە گروپە چەکدارەکانی سەر بە تورکیا بەردەوامن لە هێرشەکانیان دژی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) لە مەنبەج و ناوچەکانی دیکە.

 

مانگی ڕابردو گیدیەن سەعار وه‌ك وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل  دەستبەکاربو، ئاماژەی بەوەدا کە "یەکێک لەو کارانەی کە پێویستە ئیسرائیل بیکات، بەهێزکردنی هاوپەیمانییەتی لەگەڵ کورد لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا".

 

ئەبو عەلا ئەلوەلائی ئەمینداری گشتیی لیواکانی سەیدول شوهەدا کە بەشێکە لەبەرەی مقاوەمەی عێراقی، ڕایگەیاند، ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیا سەرکەشی بەئایندەی سیاسیی خۆیەوە دەکات، ده‌شڵێت:"سوریا نابێتە زبڵدانێک بۆ پاشەڕۆکانی تورکیاو ئیسرائیل 

ئەلوەلایی لەپۆستێکدا لەسەر پلاتفۆرX”نوسیویه‌تى، "حکومەتی تورکیا سورە لەسەرئەوەی خەڵکەکەی، کە بەدەست تێکچونی توندی ئابورییەوە دەناڵێنن، بخاتە ناو جەنگێکی دۆڕاوەوە کە ئابورییەکەی بەرگەی ئەو جۆرە ململانێیانە ناگرێت".

ئەمینداری گشتیی لیواکانی سەید شوهەدا دەشڵێت:"هەرچەند داڕمانی دراوی تورکیا خەریکبوو ئابوریی تورکیا بەرەو هەڵدێر بەرێت، بەڵام زیادبونی ئاڵوگۆڕی بازرگانیی لەگەڵ عێراق ڕۆڵی هەبوو لەکەمکردنەوەی قەیرانەکەو ڕزگارکردنی ئابوریی ئەو وڵاتە".

هەروەک ئاماژه‌ى به‌وه‌شكردوه‌، "ئەردۆغان پێیوایە سیاسەتەکانی ئێستای وای لێدەکات بتوانێت لەپڕۆژەی “ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی نوێ”دا جێگایەک بەدەستبهێنێت، کە لەگەڵ ناتانیاهۆی هاوپەیمانەکەیدا گرێی دەدات.

ئەلوەلائی جەختی لەوەشکردوه‌تەوە، ڕژێمی تورکیاو قەوارەی ئیسرائیل دەبێت درک بەوە بکەن کە سوریا جارێکی تر نابێتە گۆڕەپانێک بۆ بەڕێوەبردنی قەیرانە مرۆییەکانیان.

هۆشداریشده‌دات‌و ته‌ئكیدده‌كاته‌وه‌، "لیواکانی سەیدولشوهەدا بەتەواوی ئامادەی ڕوبەڕوبونەوەی هەر هەڕەشەیەکن، بەئیرادەو باوەڕێکی بەهێزتر لەجاران".

 

 

 

 

ئەبو عەلا ئەلوەلائی ئەمینداری گشتیی لیواکانی سەیدول شوهەدا کە بەشێکە لەبەرەی مقاوەمەی عێراقی، ڕایگەیاند، ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیا سەرکەشی بەئایندەی سیاسیی خۆیەوە دەکات، ده‌شڵێت:"سوریا نابێتە زبڵدانێک بۆ پاشەڕۆکانی تورکیاو ئیسرائیل".
 ئەلوەلایی لەپۆستێکدا لەسەر پلاتفۆرمX”نوسیویه‌تى، "حکومەتی تورکیا سورە لەسەرئەوەی خەڵکەکەی، کە بەدەست تێکچونی توندی ئابورییەوە دەناڵێنن، بخاتە ناو جەنگێکی دۆڕاوەوە کە ئابورییەکەی بەرگەی ئەو جۆرە ململانێیانە ناگرێت".

ئەمینداری گشتیی لیواکانی سەید شوهەدا دەشڵێت:"هەرچەند داڕمانی دراوی تورکیا خەریکبوو ئابوریی تورکیا بەرەو هەڵدێر بەرێت، بەڵام زیادبونی ئاڵوگۆڕی بازرگانیی لەگەڵ عێراق ڕۆڵی هەبوو لەکەمکردنەوەی قەیرانەکەو ڕزگارکردنی ئابوریی ئەو وڵاتە".

هەروەک ئاماژه‌ى به‌وه‌شكردوه‌، "ئەردۆغان پێیوایە سیاسەتەکانی ئێستای وای لێدەکات بتوانێت لەپڕۆژەی “ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی نوێ”دا جێگایەک بەدەستبهێنێت، کە لەگەڵ ناتانیاهۆی هاوپەیمانەکەیدا گرێی دەدات.

ئەلوەلائی جەختی لەوەشکردوه‌تەوە، ڕژێمی تورکیاو قەوارەی ئیسرائیل دەبێت درک بەوە بکەن کە سوریا جارێکی تر نابێتە گۆڕەپانێک بۆ بەڕێوەبردنی قەیرانە مرۆییەکانیان.

هۆشداریشده‌دات‌و ته‌ئكیدده‌كاته‌وه‌، "لیواکانی سەیدولشوهەدا بەتەواوی ئامادەی ڕوبەڕوبونەوەی هەر هەڕەشەیەکن، بەئیرادەو باوەڕێکی بەهێزتر لەجاران".

 

 

 

دۆناڵد ترەمپ، دەربارەی هەوڵی چەند وڵاتێکی هاوپەیمانێتی ‏Brics‏ بۆ ‏بەرهەمهێنانی جێگرەوەی دۆلار رایگەیاند، لەهیچ وڵاتێک یان لایەنێکی قبوڵ‏ناکەین جێگرەوەی دراوەکە بەرهەمبهێنێت و بە توندترین شێوە سزای دەدەین.‏

دۆناڵد ترەمپ، لە هەژماری خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی سریدز رایگەیاند، وا هەست ‏نەکەن ئاگاداری هەنگاوەکانتان نین، بەتایبەت هەنگاوی دروستکردنی جێگرەوەیەک ‏بۆ دۆلار تا مامەڵەکانتانی پێبکەن، دڵنیابن ئەمە جێگای قبوڵکردن نییە و بە ‏توندترین شێواز سزا دەدرێن.‏

ئەمە لەکاتێکدایە، لەماوەی رابردودا ترەمپ، جەختی لەسەر زیادکردنی باج و ‏گۆرانکارییە ئابورییەکان کردووەتەوە، پێشتر ئاماژەی بەوەشدابوو لە داهاتودا قۆناغی ‏زێرینی ئابوری دەگەرێنێتەوە.‏

وڵاتانی ناو هاوپەیمانێتی ‏Brics‏ پێشتر پێشنیاری دروستکردنی دراوێکیان ‏کردبووە بەناوی “بریک” تا لە مامەڵەکانی نێوان خۆیاندا بەکاریبهێنن و هەژموونی ‏دۆلار لە بازاڕەکانی جیهاندا کەمبکەنەوە.‏

هاوپەیمانێتی ‏Brics‏ بەوە ناسراوە، کە بەشێکی زۆری وڵاتە ئەندامەکان دژی ‏سیاسەت و پلانەکانی ویلایەتە یەکگرتووەکانن وەک “ڕوسیا و چین و ئێران” کە ‏هاوشانی هیندستان و ئیمارات و بەرازیل و چەند وڵاتێکی دیکە بەشداریان لە ‏هاوپەیمانێتییەکەدا کردوە.‏

 

 

میدیاکانی ئێران بڵاویان کردەوە، عەباس عێراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران، لە شاری دیمەشق لەگەڵ بەشار ئەسەد سەرۆککۆماری سووریا، کۆبوویەوە و تێیدا وەزیری دەرەوەی ئێران پاڵپشتی خۆی بۆ سووپا و دەوڵەتی سووریا دووپاتکردەوە.

ئاوێنە: میدیاکانی ئێران سەبارەت بە کۆبوونەوەی وەزیری دەرەوەی ئێران و سەرۆک کۆماری سووریا لە دیمەشق بڵاویان کردەوە، عەباس عێراقچی لە چاوپێکەوتنیدا لەگەڵ بەشار ئەسەد باسی لە هەڵوێستی نەگۆڕی ئێران بۆ پشتیوانیی تەواوەتی لە سووپا و دەوڵەتی سووریا بۆ بەرەنگاربوونەوەی گرووپە چەکدارەکان و چەسپاندنی ئاسایش و سەقامگیری لە ناوچەکەدا کردووە.

ئاماژە بەوەشکراوە، وەزیری دەرەوەی ئێران ڕایگەیاندووە، جموجوڵی ئەم دواییەی گرووپە چەکدارەکان بەشێکە لە پیلانگێڕیی نەیارانیان بۆ ناسەقامگیرکردنی ناوچەکە و شاردنەوەی شکستەکانی ئیسرائیل.

وەزیری دەرەوەی ئێران وتوشیەتی، ئێران بە تەواوی پشتیوانی لە سووپا و دەوڵەتی سووریا دەکات و ئەسەدیش باسی لەوەكردووە: بە پشتیوانیی هاوپەیمانەکانمان ڕووبەڕووی گرووپە چەکدارەکان دەبینەوە.

هەروەها وەزیری دەرەوەی ئێران باسی لەوەکردووە، سووریا وەک ڕابردوو بەسەر گرووپە چەکدارەکاندا سەردەکەوێت و ئێرانیش بەردەوام دەبێت لە پشتیوانیی تەواوەتی سووریا بۆ بەرەنگاربوونەوەی گرووپە چەکدارەکان.

 

دوای ڕوخانی ڕژێمی به‌شار ئه‌سه‌د له‌ سوریا، ئه‌وه‌ی له‌ زیندانه‌كان رویاندا، سه‌رنجی جیهانی ڕاكێشا، به‌و پێیه‌ی له‌م دواییانه‌دا ژماره‌ی ده‌ستگیركراوه‌كان به‌ هه‌زاران كه‌س خه‌مڵێندرا، به‌ ده‌یان شێوازی ئه‌شكه‌نجه‌دانیان له‌سه‌ر به‌كارهێنرا، دیارترینیان جه‌ڵت لێدان، ده‌ستدرێژی سێكسی، ناچاركردن به‌ لاساییكردنی ئاژه‌ڵ.

ڕۆژنامه‌ی "ده‌یلی مه‌یل"ی بریتانی به‌ گێڕانه‌وه‌ی شایه‌تحاڵی زیندانیانی پێشو، بڵاویكردۆته‌وه‌، ئه‌فسه‌رێك كه‌ خۆی به‌ "هیتله‌ر" ناوبردوه‌، به‌ سادیزمی له‌گه‌ڵ ده‌ستگیركراوه‌كانی زیندانی سه‌ربازیی ئه‌لمه‌زه‌ له‌ دیمه‌شق ناسراوه‌.

به‌ وته‌ی ئه‌و زیندانییه‌، هیتله‌ر حه‌زی له‌ ئه‌نجامدانی نمایشی كات به‌سه‌ربردن بو له‌سه‌ر حیسابی زیندانییه‌كان له‌ زیندانی ئه‌لمه‌زه‌، له‌وێ میوانی ده‌هێنا بۆ نانخواردن و له‌و ماوه‌یه‌دا زیندانییه‌كانی ژێر ده‌ستی خۆی ناچار ده‌كرد وه‌ك سه‌گ، كه‌ر، پشیله‌، یان ئاژه‌ڵێكی دیكه‌ ڕه‌فتار بكه‌ن .

ئه‌وانه‌ی نه‌یانتوانی به‌شداری لاسایی ئاژه‌ڵه‌كان بكه‌نه‌وه‌، لێیان ده‌درا "سه‌گه‌كه‌ ده‌بو بوه‌ڕێت، پشیله‌كه‌ش ده‌بو میاو میاو بكات" هیتله‌ر هه‌وڵی به‌رده‌وامیان پێبدات و ئه‌و كه‌سه‌ی ده‌بو لاسایی سه‌گ بكاته‌وه‌، پێویست بو هه‌مان كاردانه‌وه‌ی سه‌گێكی بۆ ئاماژه‌كانی هیتله‌ر هه‌بێت.

به‌گوێره‌ی ڕۆژنامه‌كه‌، پاسه‌وانانی زیندانه‌كه‌ به‌ به‌رده‌وامی زیندانیان به‌ ڕوتی به‌ سیاجێكه‌وه‌ هه‌ڵده‌واسی و له‌ شه‌وانی سارددا ئاویان پێدا ده‌كرد.

یه‌كێك له‌ زیندانییه‌كان درێژه‌ی به‌ قسه‌كانیدا كه‌ جارێكیان ئه‌فسه‌رێك پێی وتوه‌ كه‌ ژنێكیش له‌ زیندان هاوار ده‌كات، به‌ڵام له‌ چاوی دوركه‌وتوه‌ته‌وه‌ دواتر زیندانییه‌كه‌ بۆی ده‌ركه‌وتوه‌ كه‌ دایكی خۆیه‌تی.‌

ئه‌م زیندانییه‌ له‌ ماوه‌ی یه‌ك مانگدا 19 هاوژوری خۆی تۆماركردوه‌ كه‌ به‌هۆی نه‌خۆشی، ئه‌شكه‌نجه‌، یان پشتگوێخستن گیانیان له‌ده‌ستداوه‌.

هه‌ندێك له‌ زیندانییه‌كان بۆ ماوه‌یه‌كی زۆر دور بون له‌وه‌ی كه‌ له‌ جیهاندا چی ده‌گوزه‌رێت، تا هه‌ندێكیان پێیان وابو سه‌دام حسێن سه‌رۆك كۆماری رژێمی پێشوتری عێراق كه‌ له‌ ساڵی 2006 له‌ سێداره‌ درا، هاتوه‌ و ئازادی كردون.

 

ڕژێمی سوریا دڕنده‌یی و تاكتیكی سه‌ركوتگه‌رانه‌ی به‌كارهێنا، هه‌ركه‌سێك به‌ دوژمن داده‌نرا، جا ناڕازی بێت، داكۆكیكاری مافی مرۆڤ، ناڕازی سیاسی، پزیشكانی چاره‌سه‌ری ناڕازی یان كه‌سایه‌تییه‌ ئۆپۆزسیۆنه‌كان، هه‌روه‌ها ئه‌ندامانی بنه‌ماڵه‌ی ناڕازیه‌كانیش به‌هه‌مانشێوه‌ مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ ده‌كرا.

به‌گوێره‌ی ئاماری تۆڕی سوریا بۆ مافه‌كانی مرۆڤ، له‌ سه‌ره‌تای ڕوداوه‌كانی سوریاوه‌ له‌ ساڵی 2011ه‌وه‌ تا ئێستا زیاتر له‌ 157 هه‌زار كه‌س له‌ ده‌ستبه‌سه‌ریدا ماونه‌ته‌وه‌ یان به‌ زۆر بێسه‌روشوێن كراون، كه‌ پێنج هه‌زار و 274 كه‌سیان منداڵ، 10 هه‌زار و 221 كه‌سیشیان ژن بون، له‌و ماوه‌یه‌دا، زیاتر له‌ 15 هه‌زار كه‌سیش له‌ ژێر ئه‌شكه‌نجه‌دا گیانیان له‌ده‌ستداوه‌ 

تۆڕی سوریا 72 شێوازی جیاوازی ئه‌شكه‌نجه‌دانی تۆماركردوه‌ كه‌ له‌لایه‌ن رژێمی سوریاوه‌ جێبه‌جێكراون، له‌وانه‌ لێدانی كاره‌بایی له‌ ئه‌ندامی زاوزێ، یان هه‌ڵواسینی به‌ كێشی قورس، سوتاندن به‌ ڕۆن، داری كانزا، باروت، قڕكه‌ری سوتێنه‌ر، دانانی سه‌ر له‌نێوان دیوار و ده‌رگای زیندان، دانانی ده‌رزی له‌ژێر پێی زیندانه‌كان، دانانی كانزا له‌ناو جه‌سته‌، زۆرجاریش زیندانییه‌كان له‌ جل و به‌رگ و دوش و ته‌والێت بێبه‌ش ده‌كران. بو

ڕۆژنامه‌ی ده‌یلی مه‌یل له‌ زاری مه‌ریه‌م خه‌لیفه‌وه‌ بڵاویكرده‌وه‌، كه‌ به‌هۆی دابینكردنی پێداویستی پزیشكی بۆ یاخیبوان زیندانی كرابو، له‌ ژورێكی ژێرزه‌میندا ڕاگیرا كه‌ قه‌باره‌كه‌ی سێ پێی چوارگۆشه‌ بو (یه‌ك مه‌تر چوارگۆشه‌ یه‌كسانه‌ به‌ نزیكه‌ی 10 پێی چوارگۆشه‌)، له‌و ژوره‌دا شه‌ش ژنی دیكه‌ی تێدابو.

پاسه‌وانه‌كان مه‌ریه‌میان به‌ دیواره‌كاندا هه‌ڵواسی و لێیاندا، ئه‌و ده‌گێڕێته‌وه‌ كه‌ دیلێكی بینیوه‌ كه‌ گله‌یی له‌ برسێتی ده‌كات، بۆیه‌ پاسه‌وانه‌كان پیسایییان خۆیان خستۆته‌ سه‌ر ده‌موچاوی.

ده‌وڵه‌ت ئه‌م شێوازانه‌ بۆ ئه‌شكه‌نجه‌دان و ده‌ستدرێژیكردنه‌ سه‌ر و كوشتنی ژن و پیاو و منداڵان به‌بێ جیاوازی به‌كارهێنا.‌

مه‌ریه‌م چه‌ندینجار ده‌ستدرێژی سێكسی كراوه‌ته‌ سه‌ر، به‌مه‌ش توندوتیژی سێكسی به‌ربڵاوی پشتڕاستكرده‌وه‌، ئه‌و له‌ درێژه‌دا وتی، "له‌ نیوه‌ی شه‌ودا، كچه‌ جوانه‌كانیان ده‌برده‌ لای عه‌قید سلێمان جومعه‌، به‌رپرسی لقی 320ی ئاسایشی ده‌وڵه‌تی سوریا له‌ حه‌ما، بۆ ئه‌وه‌ی ده‌ستدرێژی بكه‌نه‌ سه‌ریان له‌ ژورێكی نوستنی ته‌نیشت ئۆفیسه‌كه‌ی كه‌ به‌ وێنه‌ی ئه‌سه‌د رازابۆوه‌".

سه‌باره‌ت به‌ زیندانی سیدنایا، ده‌كه‌وێته‌ ده‌ره‌وه‌ی دیمه‌شق، له‌سه‌ر گردێك به‌رز ده‌بێته‌وه‌ و ڕوبه‌ره‌كه‌ی 1.4 كیلۆمه‌تر چوارگۆشه‌یه‌، كه‌ یه‌كسانه‌ به‌ 184 یاریگای تۆپی پێ و به‌ دو كێڵگه‌ی مین ده‌وره‌ دراوه‌.

له‌ ڕاپۆرتێكی ڕێكخراوی لێبوردنی نێوده‌وڵه‌تی له‌ ساڵی 2017دا ده‌ركه‌وتوه‌ كه‌ هه‌زاران كه‌س به‌هۆی هه‌ڵواسینی به‌كۆمه‌ڵه‌وه‌ له‌ سیدنایا كوژراون، كه‌ ڕێكخراوه‌كه‌ به‌ " كوشتارگه‌یه‌كی مرۆڤ " وه‌سفی كردوه‌.

له‌ زیندانی سیدنایا هه‌فتانه‌ له‌ نێوان 20 بۆ 50 كه‌س ده‌كوژران و كوشتنه‌كان به‌زۆری شه‌وانی دوشه‌ممه‌ و چوارشه‌ممه‌ ئه‌نجام ده‌دران.

ڕێكخراوی لێبوردنی نێوده‌وڵه‌تی مه‌زه‌نده‌ی كردوه‌ كه‌ له‌ نێوان پێنج هه‌زار بۆ 13 هه‌زار كه‌س له‌ نێوان مانگی (ئه‌یلول/9)ی 2011 تا كانونی (دوه‌م/1)ی 2015 له‌ سێداره‌ دراون.

دادگاییكردنه‌كان له‌ناو زیندانه‌كاندا بو، زیندانیكراوه‌كان ده‌هێنرانه‌ ژێرزه‌مینێك و به‌ توندی لێیان ده‌درا و پاشانیش له‌ماوه‌ی 2 بۆ سێ خوله‌كدا سزای له‌سێداره‌دانیان به‌سه‌ردا جێبه‌جێده‌كرا. 

ڕزگاربوان زیانێكی زۆریان به‌ركه‌وت، به‌و پێیه‌ی به‌رده‌وام چاویان به‌سترابو، توانیان گوێیان له‌ ده‌نگی لێدان و هاوار بێت كه‌ له‌ كون و بۆرییه‌كانی هه‌واگۆڕكێیه‌وه‌ ده‌نگی ده‌دایه‌وه‌، توندوتیژییه‌كان ئه‌وه‌نده‌ به‌رده‌وام بون كه‌ زیندانییه‌كان توانیان جیاوازی بكه‌ن له‌ نێوان ده‌نگی جه‌ڵت لێدان، كێبڵی كاره‌بایی سه‌ر جه‌سته‌ و جیاوازی نێوان ته‌رمه‌كان كه‌ به‌ چه‌قۆ، لێدان، یان به‌دار و بلۆك بكه‌ن.

هه‌ندێك له‌ قوربانییه‌كان له‌ ژێر زه‌ویدا له‌ خانه‌كانی ڕاگرتنی به‌ستودا ڕاگیرابون كه‌ بۆ یه‌ك كه‌س دروستكرابون و قه‌باره‌كه‌ی هه‌شت پێ بۆ پێنج پێ بو، به‌ڵام له‌ یه‌ككاتدا تا 15 كه‌سیان تێدابو.

دواین هه‌واڵ

به‌رنامه‌ی کۆماریخوازان