به‌ڕێزان ( عوسمان عه‌به پێنجوێنی یان عوسمان قه‌ڵادزه‌یی) و( جه‌واد حه‌یده‌ری) به‌داخه‌وه وتیان به‌ڵێ ڕاسته و كۆچی دوایی كردووه؟
هونه‌رمه‌ند و پێشمه‌رگه ، سروودبێژ و گۆرانیبێژ...
کۆڕەوو شەنگال وتووەو دەیڵێت و بەشداریی کاریگەری لەئاهەنگەکانی سەرفیرازیدا بووەو دەبێت.
مستەفا داداری موکریانی مەهابادی خۆی بەخوێندکاری (مام هێمنی شاعیر ١٩٢١-١٩٨٦) دەزانێ و کاتێک قسە دەکا...
باسمان بۆ بکەن، ئەو ئۆرکێسترەی ئێوە چەنساڵێک ژەنیاری بوون؟ئەو ئۆرکێسترە بە ئۆرکێستری رادیۆ کرماشان ناسراو بوو و لە سەرەتاشەوە سەرپەرەشتییەکەی بەدەستی بەڕێز عەبدولسەمەدیان بوو کە...
بەر دەکەوێت بەڵام لەو لایشەوە هەر بە پاڵپشتی ئەو سامانە دەوڵەمەندە،خۆی دوو هێندە لە نێو ڕووبەری فەرهەنگیی کورددا دەردەخات. هێشتاکەیش کتێبخانەکەی پڕیەتی لە دەیان بەرهەمی...
سەرچاوەیەکی تایبەت لە وەزارەتی پێشمەرگە بە (رووداو)ی راگەیاند : بەھۆی ھێور بوونەوەی رەوشی ناوچەکە ، بەشێک لە ھێزەکانی پێشمەرگە لە دەوروبەری ناوچەی دووز کەمدەکرێنەوە .
ئەو سەرچاوە گووتیشی ، وا چاوەروان دەکرێت ئەم ئێوارەیە تا بەیانی ئەو بارە ناھەموارە بەرەو قۆناخێكی نوێی دانووستان و گفتوگۆ کردنەوە لە نێوان بەرپرسانی ھەرێم و بەغدا بڕوات.
عه‌بدوڵڵا ئۆجه‌لان، رێبه‌رى ده‌ستگیركراوى پارتى كرێكارانى كوردستان، داواى له زیندانیانى مانگرتوو كرد، كه كۆتایى به مانگرتنه‌كه‌یان بهێنن و په‌یامه‌كه‌یان گه‌یشتووه.
عه‌بدوڵڵا ئۆجه‌لان، دواى ئه‌وه‌ى له دوورگه‌ى ئیمرالى چاوى به محه‌ممه‌د ئۆجه‌لانى براى كه‌وتووه، پێیراگه‌یاندووه "بێ هیچ دوو دڵییه‌ک با ده‌ستبه‌جێ کۆتایی به مانگرتن بهێنرێت".
محه‌ممه‌د ئۆجه‌لان دواى دیداره‌كه به ئاژانسى DIHAى راگه‌یاندووه "من ئه‌مڕۆ له ئیمڕاڵی رووبه‌ڕوو له‌گه‌ڵ کاکه‌م عه‌بدولڵا ئۆجالان قسه‌م کرد، داوای لێکردم که بانگه‌وازییه‌که‌ی راسته‌وخۆ به رای گشتی رابگه‌یه‌نم. بانگه‌وازییه‌که‌ی کاکه‌م به‌و شێوه‌یه‌یه "ئه‌وانه‌ی ده‌ستیان به مانگرتن کردووه له زیندانه‌كان، کاری پێویست و به‌رپرسیارێتی کاری ئه‌وانه‌ی ده‌ره‌وه‌یان گرتووه‌ته ئه‌ستۆی خۆیان. با ئه‌وانه‌ی ده‌ره‌وه ئه‌رک و به‌رپرسیارێتی خۆیان نه‌خه‌نه سه‌ر شانی ئه‌و زیندانیانه‌ی که له‌ناو هه‌لومه‌رجی زه‌حمه‌ت، نه‌خۆشی و چوار دیواردان. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی که مانگرتن وه‌کو چالاکی به ته‌رزێکی راستی نابینم، ئه‌گه‌ر مانگرتن ده‌کرێت، ئه‌و پێویسته نه‌ک ئه‌وانه‌ی له‌ژووره‌وه دان، ئه‌وانه‌ی ده‌ره‌وه بیکه‌ن. چالاکی مانگرتن زۆر واتاداره. ئه‌م چالاکییه جێگه‌ی خۆی گرتووه و به ئامانجی خۆی گه‌یشتووه. بێ هیچ دوو دڵییه‌ک، با ده‌ستبه‌جێ کۆتایی به مانگرتن بهێنرێت. لێره‌وه سڵاو له هه‌موو مانگرتووێک و یه‌که به یه‌که‌ی مانگرتووانی گرووپی یه‌که‌م و دووه‌م ده‌که‌م".
زیاتر له دوو مانگه نزیكه‌ى 700 زیندانى كورد له گرتووخانه‌كانى باكوورى كوردستان و توركیا ده‌ستیان داوه‌ته مانگرتن له خواردن، ئه‌و مانگرتووانه داواى باشتر كردنى ره‌وشى ئۆجه‌لان ده‌كه‌ن له زیندان، هه‌روه‌ها داوا ده‌كه‌ن كه له دادگه‌كان رێگه‌یان پیبدرێت به زمانى كوردى داكۆكى له خۆیان بكه‌ن.
راگەیەندراوێك لە سەرۆكی هەرێمی كوردستانەوە لەبارەی رووداوەکانی دووز خورماتوو
لەبارەی ئەو رووداوانەی دوێنێ هەینی ١٦/١١/٢٠١٢ لە شارۆچكه‌ی دووزخورماتوو ڕوویاندا، پێویستە هەموومان ئاگاداری هەوڵی تێكدەرانەی ئەو لایەنانە بین كە عێراق بەرەو تەنگژەو ئاڵۆزکردن دەبەن، ژیانی هەر تاکێکی عێراقی وەکو مرۆڤ، بێ جیاوازی رەگەزو ئایین وئایینزاوە بەنرخە. وێڕای ئیدانەكردنی ئەو رووداوە، پرسەو سەرەخۆشی خۆم ئاراستەی بنەماڵەی خوالێخۆشبوو (عیدان عزیز سلمان) دەكەم كە لەم رووداوەدا گیانی لەدەستدا.
هەوڵی وا لەئارادان كە شیرازەی پەیوەندی دۆستانەی کورد و عەرەب بەگشتی و كورد و شیعە بەتایبەت تێك بدرێت، ئەو پیلانە مەترسییەكی گەورەی بەدواوەیە، بۆیە داوا لە هاوپەیمانی نیشتمانی و برایانی شیعە دەكەم بە جدی ئاگاداری ئەو پیلانە بن و هەموو تواناكانیان بخەنە كار بۆ شکست پێهێنانی.
لەهەمان کاتدا، داوا لە گەلی کوردستان دەکەم ئامادەیی تەواویان هەبێت بۆ روبەڕوبوونەوەی هەر رووداوێکی نەخوازراو و، کارکردن بۆ پووچەڵکردنەوەی ئەو پیلانانەی کە بەرامبەر کورد و ناوچە دابڕێندراوەکانی کوردستان ئەنجام دەدرێن.
هەرێمی كوردستان ئامادەباشی تەواوی هەیە بۆ روبەروبوونەوەی هەر ئەگەرێكی نەخوازراو بۆ بەرگریكردن لە خاك و گشت هاووڵاتیانمان. لەهەمان كاتدا داوا لە پێشمەرگە ئازیزەکانیش دەکەم، كە وێڕای دان بە خۆداگرتن بەرامبەر بە كردەوە ئیستفزازییەكان، ئامادەباشی تەواویان هەبێت لەبەرامبەر هەر دەستدرێژی و كردارێكی دوژمنكارانە و، بۆ ئەم مەبەستە داوام لە وەزارەتی پێشمەرگە كردووە هەموو ئامادەكارییەكی پێویست وەربگرێت.
مسعود بارزانی
سەرۆكی هەریمی كوردستان
17/11/2012
رۆژی هەینی ٢٦ی خەزەڵوەری ١٣٩١ی هەتاوی، شوکروڵڵا بابان گەورەمیدیاکاری کورد لە رۆژهەڵاتی کوردستان کۆچی دوایی کرد.
شوکروڵڵا بابان لەدایکبووی ساڵی ١٣٠٢ی هەتاوی لە شاری سنەی رۆژهەڵاتی کوردستان بوو. قۆناخەکانی خوێندنی تا ئاستی دیپلۆم لەو شارە تێپەڕ کرد و پاشان بۆ درێژەدان بە خوێندن لە شاری تاران گیرسایەوە و لە بەشی ئیلاهیاتی زانستگای تاران دا لیسانسی وەرگرت. دوای خوێندن وەک کارمەند لە وەزارەتی ناوخۆ دا دامەزرا و پاشان لە ساڵی ١٣٣٧ لە بەشی کوردیی رادیۆ دا دەستی بە چالاکی کرد. و دواتر کە رادیۆ و تلویزیۆن لە گەڵ یەک تێکەڵ کران، ناوبراو وەک بەرپرسی بەشی کوردیی رادیۆ و تەلەیزون لە هەر سێ پارێزگای ورمێ، سنە و کرماشان وەک بەڕێوەبەری گشتی چالاکی خۆی بەردەوام کرد. شوکروڵڵا بابان جگە لەوە کە بۆخۆی لە هەردوو بواری نووسینی شێعر و بابەتی ئەدەبی دا چالاک بوو، لە بواری خوێندنەوە و دیکلەمەی شێعری شاعیرانی کورد لە رادیۆ و بە تایبەتی لە گەڵ دەنگی بە سۆزی کەڵە هونەرمەندی گەلەکەمان حەسەن زیرەک، بە ناوبانگ بوو.
شوکروڵڵا جگە لەوە کە وەک بێژەرێکی ناسراوی رادیۆ بە ناوبانگ بوو، بە دوای ئینقلابی ٥٧ چالاکی خۆی زیاتر بە لێکۆڵینەوەی ئەدەبی و مێژویی کورد تەرخان کرد و لەم بارەوە چەندین بەرهەمی وەک جوغرافیای كوردستان، فەرهەنگی هەزار لاپەڕەیی فارسی ـ كوردی و کۆمەڵێک کتێب و نامیلکەی تری چاپ و بڵاو کردەوە.
شوکروڵڵای بابان هەروەها باوکی هونەرمەندی پێشمەرگە فەرهاد بابان و بێژەری ناسراوی تلویزیۆنی کۆماری ئیسلامی فوئاد بابان بوو.
وەزیری پێشمەرگە و بریکاری وەزارەتی پێشمەرگە سەردانی لیواکانی 12ی شاری کەرکووک و گەرمیان دەكەن.
بەرێوەبەری راگەیاندن و ھۆشیاری لە وەزارەتی پێشمەرگە بە (رووداو)ی راگەیاند ھەریەک لە شێخ جەعفەر وەزیری پێشمەرگە و ئەنوەری حاجی عوسمان بریکاری وەزارەتی پێشمەرگە سەردانی لیواکانی 12ی شاری کەرکووک و گەرمیانیان کردووەو لەگەڵ بەرپرسانی لیواکان کۆبوونەتەوە.
ھەڵگورد حیکمەت گوتیشی "ھێزەکانی پێشمەرگە ھەموو ئامادەکارییەکیان کردووە بۆ بەرگری کردن لە بەرامبەر ھێزەکانی دیجلە".
سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان لەگەڵ سەرۆک وەزیرانی تورکیا له شارى ئیسته‌نبۆڵ کۆبووەوە. ئێوارەی ئەمڕۆ هەینی، له په‌راوێزى به‌شداريكردنى له كۆنفرانسى وزه و ئابوورى ئاتلانتيك، نێچیرڤان بارزانی، سه‌رۆك وه‌زيرانى هه‌رێمى كوردستان لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆک وەزیرانی تورکیا کۆبووەوە.
له کۆبوونەوەکەدا، هه‌ردوو سه‌رۆك وه‌زيران باسيان له په‌يوه‌نديى دووقۆڵى هه‌رێمى كوردستان و توركيا به تايبه‌تی له بوارى ئابوورى و وزه‌دا كرد و تيشكيان خسته سه‌ر چۆنيه‌تى بره‌ودان و فراوانكردنى زياترى په‌يوه‌ندييه ئابوورييه‌كان و به‌رزكردنه‌وه‌ى زياترى ئاستى ئاڵوگۆڕى بازرگانى له نێوان هه‌رێمى كوردستان و توركيادا.
بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش نێچيرڤان بارزانى و ره‌جه‌ب ته‌ييب ئه‌ردۆغان داكۆكيان له سه‌ر هاوكارى و هه‌ماهه‌نگى و فه‌راهه‌مكردنى ئاسانكارى زياترى نێوان لايه‌نه په‌يوه‌نداره‌كانى هه‌رێمى كوردستان و توركيا و چاره‌سه‌ركردنى ئه‌و رۆتين و گرفتانه‌ى ده‌بنه رێگر له به‌رده‌م فراونبوونى چالاكيى ئابوورى و بازرگانى نێوان هه‌ردوولا كرده‌وه.
له به‌شێكى ديكه‌ى ديداره‌كه‌دا سه‌رۆك وه‌زيرانى هه‌رێمى كوردستان و سه‌رۆك وه‌زيرانى توركيا، ديد و بۆچوونيان ده‌رباره‌ى ره‌وشى سياسى ئێستاى ناوچه‌كه و پێشبينى و ئاراسته و ئه‌گه‌رى رووداو و پێشهاته‌كان گۆڕيه‌وه و هه‌ردوولا داكۆكيان له سه‌ر پێويستيى پاراستنى ئارامى و سه‌قامگيرى له ناوچه‌كه‌دا كرده‌وە.
بارودۆخى سياسى و ئاينده‌ى پرۆسه‌ى سياسى له عێراق و په‌يوه‌ندييه‌كانى نێوان عێراق و توركيا، لايه‌نێكى ديكه‌ى ديدارى نێوان نێچيرڤان بارزانى و ره‌جه‌ب ته‌ييب ئه‌ردۆغان بوو.
سەرۆک وەزیران و شاندێکی یاوەری لەسەر بانگهێشتی فەرمی ئه‌نجوومه‌نى ئاتلانتیك، سەردانی تورکیایان کردووە.
چواره‌مین كۆڕبه‌ندى وزه و ئابوورى ئه‌نجوومه‌نى ئاتلانتیك دوێنێ پێنج شەممە، له شارى ئیسته‌نبۆڵ دەستی بەکارەکانی کرد و ئەمڕۆ هەینی ئاخرین رۆژی کۆڕبەندەکە بوو.
رووداو- KRG
ئازاد جوندیانی، گوتەبێژی یەكێتی: ئەگەر مالیكی هەڵەكانی چارەنەكات ئێمە بێ بەدیل نین فەرهاد ئەترۆشی، پەرلەمانتاری پارتی لە بەغدا: مام جەلال دەتوانێ بە یەك لێدوان ئەو قەیرانەی ئێستای عێراق یەكلایی بكاتەوەئاڵا تاڵەبانی، پەرلەمانتاری یەكێتی لە بەغدا: مالیكی پشتیوانی لە تاڵەبانی ناكات و دەبێ كورد خۆی یەكبخات
سەرئەنجام جەلال تاڵەبانی، سەرۆك كۆماری عێراقیش بێزاربوو لە هەڵسوكەوتەكانی نووری مالیكی، وەك دەربڕینی نارەزاییش كۆشكی سەرۆكایەتی كۆماری لە بەغدا بەجێهێشت و گەڕایەوە سلێمانی. بەرپرسانی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان، لەسەر ئاستی سەركردایەتی و نوێنەرانیان لە بەغدا دەڵێن سەرۆك وەزیرانی عێراق هەڵەی زۆری كردووە و بەرامبەر تاڵەبانی بێوەفا دەرچووە.
یەكێتی نیشتیمانی كوردستان، كە تاڵەبانی سكرتێری گشتییەتی، رایدەگەیێنێ ئەگەر مالیكی بەخۆیدا نەچێتەوە، رێگەی دیكەیان هەن بۆ ئەوەی بیگرنەبەر. ئازاد جوندیانی، گوتەبێژ و ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی نیشتمانی كوردستان، بە (رووداو)ی راگەیاند "مالیكی لەو ماوەیەدا كۆمەڵێك هەنگاوی هەڵەی ناوە، یان دەبێ ئەو هەڵانە چاك بكرێن، یان دەبێ بیر لەوە بكرێتەوە كە چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەو هەڵانەدا بكرێت". گوتەبێژی یەكێتی ئەوەشی راگەیاند كە "بێگومان ئێمە وەك كورد و لایەنە عێراقییەكانیش بێ بەدیل نین، بەڵام تائێستا ئەوەی قسەی لەسەر دەكرێت رێگەی دیالۆگ و دانوستاندنە. هێشتا كەمێكی ماوە و دەبێ پێش ئەوەی بیر لە هەنگاو و ئاراستەی دیكە بكەینەوە، لەگەڵ هاوپەیمانی نیشتمانی و لایەنەكانی دیكە دەست بە گفتوگۆ بكەین".
تووڕەبوون و نیگەرانی تاڵەبانی لە مالیكی لەوەوە سەرچاوەی گرتووە كە تاڵەبانی، پاش گەڕانەوەی لە ئەڵمانیا، هەوڵیدا لایەنەكان لەسەر مێزی دیالۆگ كۆبكاتەوە. كەچی لەوكاتەدا مالیكی رایگەیاند دەبێ حكومەتی زۆرینە لە عێراق پێكبهێنرێت. تاڵەبانی داوای راگرتنی چالاكییەكانی فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنەكانی دیجلەشی لە مالیكی كرد، كەچی مالیكی كاری ئەو فەرماندەییەی فراوانتركردو جگە لە فیرقەی 12ی كەركووك و فیرقەی 5ی دیالە، فیرقەی 4ی سەڵاحەدینیشی خستە سەر فەرماندەییەكە، ئەوەش بە تەواوی تاڵەبانی تووڕەكرد. جگە لەوەش چوار جار لە رێگەی دادگاوە حوكمی لەسێدارەدان بۆ تارق هاشمی جێگری سەرۆك كۆمار دەركرا، كە تاڵەبانی رایگەیاندبوو هێشتا هاشمی جێگری سەرۆك كۆمارە.
بەپێی قسەی بەرپرسانی یەكێتی بێزاری تەواو لە مالیكی بە تاڵەبانییەوە دیارە. بەرپرسێكی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان كە نەیویست ناوی بڵاوبكرێـتەوە بە (رووداو)ی راگەیاند "گەڕانەوەی ئەم ماوەیەی تاڵەبانی بۆ سلێمانی، بۆ ناڕەزایی دەربڕینە بەرامبەر هەڵسوكەوتەكانی ئەمدواییەی مالیكی. تاڵەبانی لە مالیكی تووڕەیە".
فەرید ئەسەسەرد، ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی نیشتیمانی كوردستانیش بە (رووداو)ی راگەیاند "مالیكی بەڵێنی بە تاڵەبانی دابوو كە پێكهێنانی هێزەكانی دیجلە دوابخات، كەچی هەر پێكیهێنا و تائێستا بەردەوامە. زۆرجاریش پێشێلكاری دەكات".
لە مانگی نیسانی 2012دا، بەشێك لە لایەنە سیاسییەكانی عێراق، كە لەنێو كورددا پارتی و یەكگرتوو و كۆمەڵی ئیسلامی تێدابوون، هەروەها لیستی عێراقییە و رەوتی سەدریشی لەگەڵدا بوو، هەوڵیاندا متمانە لە مالیكی بستێننەوە، بەڵام جەلال تاڵەبانی، سەرۆك كۆماری عێراق، رایگەیاند كە بێلایەنی خۆی دەپارێزێ و ئامادەنەبوو واژۆكانی سەندنەوەی متمانە لە مالیكی رەوانەی پەرلەمانی عێراق بكات. بەمەش پرۆسەی سەندنەوەی متمانە لە مالیكی شكستیهێنا. فەرهاد ئەترۆشی، ئەندامی پارتی لە فراكسیۆنی هاوپەیمانی كوردستانی لە پەرلەمانی عێراقدا دەڵێ: "ئەگەر مالیكی وەفای هەبووایە، رێزی لە داواكانی تاڵەبانی دەگرت و لەبەر خاتری ئەو پێكهێنانی فەرماندەیی دیجلەی رادەگرت".
لەسەرەتای ئاشكرابوونی نیاز و بڕیاری مالیكی بۆ دروستكردنی فەرماندەیی دیجلە، یەكێتی رایگەیاند كە مالیكی بەڵێنی بە تاڵەبانی داوە ئەوە نەكات. هەروەها دكتۆر نەجمەدین كەریم، پارێزگاری كەركووك و ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی لە هەڤپەیڤینێكدا كە لە ژمارەی رابردووی (رووداو)دا بڵاوكرایەوە، گوتی كە چووەتە لای مالیكی پێش راگەیاندنی فەرماندەییەكە، مالیكی پێیگوتووە كە ئەو فەرماندەییە دروستناكات، دواتریش دروستیكردووە.
ئەترۆشی باسی رەفتارەكانی ئێستای مالیكی لە عێراقدا بۆ (رووداو) دەكات و دەڵێت: "ئەو بە لووتبەرزی و خۆبەزلزانی و بێمنەتانە قسەدەكات و لەئێستاوە خۆی بۆ خولێكی دیكە ئامادە دەكات، بەڵام خەڵكێك هەیە خۆی تێناگەیێنێت". فەرهاد ئەترۆشی رایدەگەیێنێ "سەرۆك كۆمار هەموو كاتێك مافی ئەوەی هەیە داوای سەندنەوەی متمانە لە مالیكی بكات. ئەمە مافێكی دەستوورییە و دەتوانێ بەكاریبێنێ". ئەترۆشی بە دڵنیاییەوە دەڵێت: "ئێستا لەنێو شیعەكانیشدا رایەك هەیە بۆ رووخاندنی حكومەتی مالیكی".
ئاڵا تاڵەبانی، ئەندامی یەكێتی لە فراكسیۆنی هاوپەیمانی كوردستان لە پەرلەمانی عێراق، رەخنەی تووند لە مالیكی دەگرێ و بە (رووداو)ی رادەگەیێنێ "مالیكی پشتیوانی لە تاڵەبانی ناكات و دەبێ كورد خۆی یەكبخات بۆئەوەی گوشار لەسەر مالیكی دروستبكەن". ئەو پەرلەمانتارە كوردە دەشڵێ "باسی سەندنەوەی متمانە دەكرا، مالیكی گوتی فەرموون با كێشەكان بە رێككەوتن چارەسەر بكەین، كەچی ئێستا وا قسە ناكات و پاشگەزبووەتەوە و خۆی بەهێزدەكات".
دوای هەشت مانگ لە دابڕانی سیاسی لە پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و حكومەتی عێراق، رۆژی 21/10/2012، شاندێكی باڵای سیاسی هەرێمی كوردستان سەردانی بەغدای كرد.
پاش گەیشتنی شاندی كوردی بۆ بەغدا، تاڵەبانی لە رێگەی دەركردنی بەیاننامەیەكەوە داوای لە دەزگاكانی راگەیاندن و بەرپرسانی سیاسی عێراق كرد شەڕی راگەیاندن رابگرن. كەچی دوای چەند كاژێرێك لەو بەیاننامەیە، مالیكی لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ كەناڵی سۆمەرییە كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغدای قووڵتر كردەوە. ئەمەش لەكاتێكدابوو كە تاڵەبانی بە شاندی كوردی گوتبوو كاتێك دەست بە دانوستاندن دەكەن لەگەڵ مالیكی و لایەنەكاندا، بە زمانی چەپكە گوڵ قسەبكەن و با خەمەكانتان عێراقییانە بێ نەك تەنیا كوردستانی.
ئاڵا تاڵەبانی باس لە دۆخی سیاسی ئێستای عێراق دەكات و رایدەگەیێنێ كە "ئێستا عێراق لە خراپترین دۆخی خۆیدایە و پەیوەندی نێوان لایەنەكان قەت هێندەی ئەمجارە خراپ نەبووە. لیستی دەوڵەتی یاسا، بە سەرۆكایەتی نووری مالیكی، لەم دۆخە سوودمەندە". هەروەها دەڵێ "كێشەكانی ئێستای عێراق قوفڵیان لێدراوە".
"تاڵەبانی دەتوانێ بە یەك لێدوان قەیرانی عێراق چارەسەر بكات". ئەمە قسەی فەرهاد ئەترۆشییە: "مام جەلال دەتوانێ بەیەك لێدوان یاخود بە دەركردنی بەیاننامەیەك ئەم قەیرانەی ئێستای عێراق یەكلایی بكاتەوە، ئەویش بەوەی كە بڵێ مالیكی هۆكاری دروستبوونی ئەم قەیرانەیە".
سەرچاوە: رووداۆ/ هیقداد ئەحمەد
هونه‌رمه‌ند شڤان په‌روه‌ر، مانده‌گرێت وه‌ك پاڵپشتییه‌ك بۆ مانگرتووانی باكووری كوردستان. به‌گوێره‌ی ئه‌و زانیاریانه‌ی به‌ده‌ست (رووداو) گه‌یشتووه، سبه‌ی ( هه‌ینی) هونه‌رمه‌ند شڤان په‌روه‌ر، مانگرتن له خواردن راده‌گه‌یێنێت وه‌ك پاڵپشتییه‌ك بۆ مانگرتووانی زیندانیانی سیاسی كورد له باكووری كوردستان كه ئه‌مرِۆ (65) رۆژه درێژه‌ی هه‌یه..
رۆژی چوارشەممە، لەیلا زانا، نوێنەری سەربەخۆی شاری ئامەدی باکووری کوردستان، بۆ پشتیوانی لە مانگرتنی زیندانیانی سیاسی کورد، لە ناو ژووری تایبەتی خۆی لە پەرلەمانی تورکیا، مانی لە خواردن گرت.
بە گوتەی رێکخراوی مافی مرۆڤی تورکیا، 715 زیندانی (سیاسی کورد) لە 48 گرتووخانە لە سەرانسەری تورکیا مانیان لە خواردن گرتووە.
کۆتایی هێنان بە گۆشەگیری سەر عەبدوڵڵا ئۆجەلان، سەرۆکی بەندکراوی پارتی کرێکارانی کوردستان PKK، داکۆکی کردن بە زمانی کوردی لە دادگاکانی تورکیا و پەروەردە بە زمانی دایکی لە سەرەکی ترین داواکاریەکانی مانگرتووانە.
رۆژی یەک شەممەش، 6 پەرلەمانتاری سەر بە پارتی ئاشتی و دیموکراسی BDP و عوسمان بایدەمیر، سەورۆک شارەوانی ئامەد بۆ پشتیوانی لە مانگرتنی زیندانیانی سیاسی کورد، مانگرتن لە خواردنیان دەست پێکرد.
بۆ پشتیوانی لە مانگرتووانی کورد، لە زۆربەی شار و شارۆچکەکانی باشوور و باکووری کوردستان خۆپێشاندان بەڕێوە چووە و سەرجەم پارت و رێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان وێڕای پشتیوانی لە زیندانیانی سیاسی کورد، داوایان لە حکومەتی تورکیا کردووە بە دەم داواکاری مانگرتووانەوە بچێت.
بەرپرسانی باڵای تورکیا، داوایان لە زیندانیانی سیاسی کورد کردووە کە کۆتایی بە مانگرتنەکەیان بێنن و رایانگەیاندووە ئاسانکاری پێویست دەگیرێتە بەر تا تاوانباران لە دادگاکانی تورکیادا بتوانن بە زمانی دایکی خۆیان، داکۆکی لەخۆیان بکەن.
بۆ ئەو مەبەستەش، بڕیارە پارتی دەسەڵاتداری داد و گەشەپێدان AKP، کە زۆرینەی کورسییەکانی پەرلەمانی بەدەستە، پڕۆژە یاسایەکی تایبەت بە داکۆکی کردن بە زمانی دایکی لە دادگاکان، پێشکەشی پەرلەمانی تورکیا بکات.
عه‌لی باپیر، ئه‌میری كۆمه‌ڵی ئیسلامی سبه‌ی ده‌گاته تاران و سه‌ردانه‌كه‌ش 4 رۆژ ده‌خایه‌نێت. محه‌ممه‌د حه‌كیم، گوته‌بێژ و ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی كۆمه‌ڵی ئیسلامی كوردستان به (رووداو) راگه‌یاند "سبه‌ی (هه‌ینی) مامۆستا عه‌لی باپیر، ئه‌میری كۆمه‌ڵی ئیسلامی سه‌ردانی كۆماری ئیسلامی ئێران ده‌كات".
راشیگه‌یاند "پێشتر چه‌ند جارێك ئه‌میری كۆمه‌ڵی ئیسلامی كوردستان له‌لایه‌ن كۆماری ئیسلامی ئێرانه‌وه بانگهێشت كرابوو، به‌ڵام مامۆستا عه‌لی باپیر ئه‌و سه‌ردانه‌ی ئه‌نجام نه‌دابوو، دواجاریش له رێگه‌ی كونسولی ئێران له هه‌ولێره‌وه داوای لێكرابوو سه‌ردانی ئێران بكات، بۆیه سبه‌ی سه‌ردانی ئێران ده‌كات و له‌گه‌ڵ گه‌وره به‌رپرسانی ئه‌و وڵاته كۆده‌بێته‌وه".
سه‌ردانه‌كه ئه‌میری كۆمه‌ڵی ئیسلامی 3 تا 4 رۆژ ده‌خایه‌نێت و ئه‌جێندای ئه‌و سه‌ردانه‌ش وه‌ك گوته‌بێژی ئه‌و حزبه ئاماژه بۆ ده‌كات "دیاری نه‌كراوه". هاوكات ره‌تیشیده‌كاته‌وه دوای ئێران ئه‌میری كۆمه‌ڵ یه‌كسه‌ر سه‌ردانی توركیا بكات، گوتیشی" دوای ته‌واوی بوونی سه‌ردانه‌كه‌ی بۆ ئێران، ئه‌میری كۆمه‌ڵی ئیسلامی ده‌گه‌رِێته‌وه هه‌رێمی كوردستان".
هه‌ولێر و تاران چه‌ند برِیارێكی هاوبه‌ش ده‌ده‌ن، به‌مه‌به‌ستی به‌هێزكردنی په‌یوندی نێوانیان و نێچیرڤان بارزانی وه‌رزێكی نوێی له په‌یوه‌ندی نوێنه‌وان هه‌ولێر و تاران راگه‌یاند .
رۆژی چوارشه‌ممه 14ی نۆڤه‌مبه‌ری 2012، به سه‌رپه‌رشتیی نێچیرڤان بارزانی، سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان و د. عه‌لی سه‌عیدلوو، جێگری سه‌رۆك كۆماری ئیسلامیی ئێران و به به‌شداریی به‌رپرسان و لایه‌نه په‌یوه‌نداره‌كانی هه‌ردوولا، دانیشتنی كۆتایی "یه‌كه‌مین كۆنفرانسی په‌ره‌پێدانی په‌یوه‌ندیی بازرگانی و ئابووریی نێوان كۆماری ئیسلامیی ئێران و حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان" له هه‌ولێر به‌رِێوه چوو.
له دانیشتنه‌كه‌دا و له به‌ر رِۆشنایی دیدار و گفتوگۆ و پانێله‌كانی دوو رِۆژی رِابردووی كۆنفرانس، چه‌ندین برِیار و رِاسپارده په‌سه‌ند كران، له وانه: برِیار درا لیژنه‌یه‌كی باڵا بۆ به‌دواداچوون و چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌ی دواكه‌وتن و رِۆتینی گواستنه‌وه‌ی كه‌ره‌سته و كه‌لوپه‌ل و كاڵاكان له ده‌روازه سنوورییه‌كان پێك بێت و رِه‌چاوی كاری ئه‌و هاووڵاتیانه بكرێت كه له هه‌رێمی كوردستان كار و بژێوی ژیانیان له سه‌ر جموجووڵی بازرگانی و گواستنه‌وه له ده‌روازه سنوورییه‌كانه.
ده‌رباره‌ی ناوچه پیشه‌سازیه‌كان برِیار درا كاری جددی و زۆر په‌له بكرێت تاكو له ماوه‌ی ده رِۆژی داهاتوودا لایه‌نه په‌یوه‌نداره‌كانی هه‌رێمی كوردستان و كۆماری ئیسلامی؛ هه‌ماهه‌نگی بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی له هه‌ردوو مه‌رزی باشماغ و په‌روێزخان ده‌ست به دانانی به‌ردی بناغه‌ی دروستكردنی ناوچه‌ی پیشه‌سازی بكرێت.
حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان و كۆماری ئیسلامیی ئێران له رِێگه‌ی كه‌رتی تایبه‌ته‌وه، رِێگا خۆش ده‌كه‌ن و به‌رچاورِوونی ده‌كه‌ن بۆ سه‌رمایه‌گوزاران له هه‌ردوولا تاكو بتوانن له سه‌ر ئاستێكی به‌رز كاری سه‌رمایه‌گوزاریی هاوبه‌ش له هه‌رێمی كوردستان جێبه‌جێ بكه‌ن. هه‌روه‌ها برِیار درا هه‌موو ئه‌و رِێككه‌وتنانه‌ی پێشتر له نێوان هه‌ردوولادا مۆر كراون، كارا بكرێن و بخرێنه بواری جێبه‌جێكردنه‌وه و كار له سه‌ر كاراكردنی ئه‌و مه‌رزانه‌ی كه ئێستا هه‌ن بكرێت و هه‌موو پێداویستیه‌كانیان له هه‌موو رِوویه‌كه‌وه دابین بكرێت. بۆئه‌م مه‌به‌سته‌ش نامه ئاراسته‌ی حكومه‌تی ناوه‌ندی بكرێت تا ئه‌و ده‌روازانه به فه‌رمی بناسێت.
رِێنماییه‌كانی دامه‌زراندنی كۆمپانیا و مۆڵه‌تدان به كۆمپانیاكانی ئێرانی بۆ كاركردن له هه‌رێمی كوردستان یه‌كبخرێت و كارسانی ته‌واویان بۆ بكرێت و پێداچوونه‌وه به رِێكاره‌كاندا بكرێت تا به شێوه‌یه‌كی گونجاو مۆڵه‌تیان پێ بدرێت. هه‌روه‌ها لیژنه‌یه‌كی هاوبه‌ش له نێوان هه‌ردوولادا پێك بهێنرێت كه نوێنه‌رایه‌تیی وه‌زاره‌تی دادی تێدا بێت، به شێوه‌یه‌ك برِیاره‌كانی ئه‌م لیژنه‌یه له چواچێوه‌ی یاسا و رِێسا كارپێكراوه‌كان له هه‌رێمی كوردستان هێزی یاسایان هه‌بێت، تا ئه‌و كێشه و گرفتانه یه‌كلایی بكاته‌وه كه رِووبه‌رِووی كه‌رتی تایبه‌ت له هه‌ردوولا ده‌بنه‌وه.
ده‌رباره‌ی بابه‌تی كواڵیتی كۆنترۆل بۆ پشكنینی ئه‌و كه‌لوپه‌ل و كاڵایانه‌ی هاورده‌ی هه‌رێمی كوردستان ده‌كرێن، برِیار درا هه‌ماهه‌نگی له نێوان حكومه‌تی ناوه‌ندی و هه‌رێمی كوردستان و كۆماری ئیسلامیی ئێراندا بكرێت، تا یه‌كده‌نگی له سه‌ر ئه‌و كۆمپانیایانه‌ی لای هه‌مووان په‌سه‌ندن هه‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی رِێگه‌پێدان و برِوانامه‌ی كواڵیتی كۆنترۆل به كاڵاكان بده‌ن.
كاركردنی مه‌رز و ده‌روازه سنوورییه‌كان بكرێته بیست و چوار كاژێر و رِۆژانی هه‌ینی و پشووه فه‌رمییه‌كانیش كار له ده‌روازه سنوورییه‌كاندا نه‌وه‌ستێت و هاتوچۆ و ئاڵوگۆرِی بازرگانی و كاروباری هاووڵاتیان ئاسانكاری بۆ بكرێت و به پێی پێویست ستافی كار له‌و مه‌رزانه ئاماده بن.
سه‌باره‌ت به بواری بانكی و گارانتیی دارایی و رِاییكردنی كاروباری سه‌رمایه‌گوزاران و خاوه‌نكاران، له رِووی بانكی و داراییه‌وه كار بكرێت تا ئه‌و بواره رِێك بخرێته‌وه و هه‌وڵ بدرێت له رِێگه‌ی كه‌رتی تایبه‌ته‌وه به كاری هاوبه‌ش، دوای وه‌رگرتنی رِه‌زامه‌ندیی حكومه‌تی ناوه‌ندی، بتوانرێت به پێی پێویست بانك بكرێنه‌وه.
هه‌روه‌ها هه‌وڵ بدرێت كارئاسانی بۆ ده‌رفه‌تی نوێش بكرێت تا بتوانرێ له به‌رژوه‌ندیی هه‌ردوولادا جموجۆڵی بازرگانی زیاد بكرێت. لیژنه پێكهاتووه‌كانیش له هه‌رێمی كوردستان و له كۆماری ئیسلامیی ئێران، په‌یوه‌ندیی به‌رده‌وامیان هه‌بێت بۆ به‌دواداچوونی هه‌موو ئه‌و ته‌وه‌رانه‌ی كه دیاری كراون و رِێككه‌وتنی له سه‌ر كراوه و هه‌ر گرفت و پێداویستیه‌كی دیكه‌ش كه له داهاتوودا بێته پێشه‌وه، به زووترین كات له رِێگه‌ی دانیشتنی رِاسته‌وخۆی هه‌ردوولاوه چاره‌سه‌ری بۆ بدۆزرێته‌وه.
دوای ئه‌مه‌ش له كاتی به‌رِێكردنی جێگری سه‌رۆك كۆماری ئێسلامیی ئێران له لایه‌ن نێچرڤان بارزانیه‌وه له فرِۆكه‌خانه‌ی هه‌ولێر، د. سه‌عیدلوو له لێدوانێكدا بۆ ده‌زگاكانی رِاگه‌یاندن تیشكی خسته سه‌ر دانیشتن و دیداره‌كانی دوو رِۆژی كۆنفرانسه‌كه و ئه‌و لیژنانه‌ی كه بۆ كاری هاوبه‌ش پێك هاتوون، هه‌روه‌ها هیوای خواست كه ئه‌م كۆنفرانسه ببێته مایه‌ی به‌ره‌وپێشبردن و هاویشتنی هه‌نگاوی گه‌وره له په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان كۆماری ئیسلامی و هه‌رێمی كوردستاندا و سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ میوانداری و پێشوازیی گه‌رمی سه‌رۆك وه‌زیران و حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان دووپات كرده‌وه.
پاشان نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان باسی له كۆنفرانسه‌كه كرد و گوتی "خۆشحاڵین به‌وه‌ی كه جه‌نابی یاریده‌ده‌ری سه‌رۆك كۆماری ئیسلامیی ئێران ماوه‌ی دوو رِۆژه ته‌شریفی هێناوه بۆ ئێره، له دوێنێوه ده‌ستمان به‌و كۆنفرانسه كردووه، گومانی تێدا نیه ئێمه و كۆماری ئیسلامیی ئێران، په‌یوه‌ندیه‌كی كۆنی مێژووییمان هه‌یه و هه‌میشه جێی خۆیه‌تی به بیرمان بێته‌وه كه له رِۆژانی زۆر میحنه‌ت و سه‌ختیدا كۆماری ئیسلامیی ئێران له هه‌موو بوارێكدا هاوكاریی كورده‌كانی عێراقی كردووه، هاوكاریی عێراقیشی كردووه به شێوه‌یه‌كی گشتی".
نێچیرڤان بارزانی گوتیشی "پێمان وایه به هاتنی جه‌نابی د.سه‌عیدلوو بۆ هه‌ولێر وه‌رزێكی تازه‌ی پێشكه‌وتنی په‌یوه‌ندییه‌كانمان له هه‌موو رِوویه‌كه‌وه ده‌ست پێ ده‌كات. له‌م دوو رِۆژه‌دا زۆر باسی ئه‌و كێشانه‌مان كرد كه جاربه‌جار دێنه پێش و هه‌وڵی جددیش له هه‌ردوولا هه‌یه بۆ ئه‌وه‌ی كه ئه‌م كێشانه نه‌هێڵرێن، هیوادارین ئه‌وه ببینین له‌مه‌و دوا وه‌رزێكی تازه‌ی په‌یوه‌ندیی ئابووری له نێوان عێراق و ئێران و هه‌رێمی كوردستان به تایبه‌تی له‌گه‌ڵ كۆماری ئیسلامیی ئیرانی دۆست بكرێته‌وه."
لەیلا زانا، نوێنەری سەربەخۆی شاری ئامەد لە پەرلەمانی تورکیا مانی لە خواردن گرت. ئەمڕۆ چوارشەممە، لەیلا زانا، نوێنەری سەربەخۆی شاری ئامەدی باکووری کوردستان، بۆ پشتیوانی لە مانگرتنی زیندانیانی سیاسی کورد، لە ناو ژووری تایبەتی خۆی لە پەرلەمانی تورکیا، مانی لە خواردن گرت.
ئەمڕۆ مانگرتنی زیندانیانی سیاسی باکووری کوردستان پێی نایە ناو 64مین رۆژەوە. بە گوتەی رێکخراوی مافی مرۆڤی تورکیا، 715 زیندانی (سیاسی کورد) لە 48 گرتووخانە لە سەرانسەری تورکیا مانیان لە خواردن گرتووە.
کۆتایی هێنان بە گۆشەگیری سەر عەبدوڵڵا ئۆجەلان، سەرۆکی بەندکراوی پارتی کرێکارانی کوردستان PKK، داکۆکی کردن بە زمانی کوردی لە دادگاکانی تورکیا و پەروەردە بە زمانی دایکی لە سەرەکی ترین داواکاریەکانی مانگرتووانە.
رۆژی یەک شەممەش، 6 پەرلەمانتاری سەر بە پارتی ئاشتی و دیموکراسی BDP و عوسمان بایدەمیر، سەورۆک شارەوانی ئامەد بۆ پشتیوانی لە مانگرتنی زیندانیانی سیاسی کورد، مانگرتن لە خواردنیان دەست پێکرد.
بۆ پشتیوانی لە مانگرتووانی کورد، لە زۆربەی شار و شارۆچکەکانی باشوور و باکووری کوردستان خۆپێشاندان بەڕێوە چووە و سەرجەم پارت و رێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان وێڕای پشتیوانی لە زیندانیانی سیاسی کورد، داوایان لە حکومەتی تورکیا کردووە بە دەم داواکاری مانگرتووانەوە بچێت.
بەرپرسانی باڵای تورکیا، داوایان لە زیندانیانی سیاسی کورد کردووە کە کۆتایی بە مانگرتنەکەیان بێنن و رایانگەیاندووە ئاسانکاری پێویست دەگیرێتە بەر تا تاوانباران لە دادگاکانی تورکیادا بتوانن بە زمانی دایکی خۆیان، داکۆکی لەخۆیان بکەن.
بۆ ئەو مەبەستەش، بڕیارە پارتی دەسەڵاتداری داد و گەشەپێدان AKP، کە زۆرینەی کورسییەکانی پەرلەمانی بەدەستە، پڕۆژە یاسایەکی تایبەت بە داکۆکی کردن بە زمانی دایکی لە دادگاکان، پێشکەشی پەرلەمانی تورکیا بکات.
زانرا کە محەممەد سدیق کەبوودوەند لە لایەن بەرپرسانی دەزگای قەزاییەوە مەرەخەستی پێدراوە بەڵام بنەماڵەکەی توانای دابینکردنی ٧٠٠ میلیۆن تمەن بارمتەی داواکراویان نییە. ئیجلال قەوامی" وتەبێژی "رێکخراوی مافی مرۆڤی کوردستان" لە لێدوانێک دا بە ئێن ئێن ئێس رۆژی راگەیاند کە ئەمڕۆ یەکشەممە[٢١ی گەڵاڕێزانی ١٣٩١ی هەتاوی]، بەرپرسانی دەزگای قەزایی کۆماری ئیسلامی ئێران بە فەرمی بە بنەماڵەی کەبوودوەندیان راگەیاندووە کە مەرەخەستی بە ناوبراو دەدەن.
بە گوێرەی وتەبێژی RMMK بەرپرسانی پێوەندیدار داوای سپاردنی بارمتەیەکی ماڵی ٧٠٠ میلیۆن تمەنییان کردووە بەڵام بنەماڵەی کەبوودوەند تاکوو ئێستا نەیاتوانیوە ئەو بڕە ئامادە بکەن و هەر بۆیەش هەوڵەکان لەو پێناوەدا درێژەی هەیە.
کەبوودوەند، هاوینی ئەمساڵ، سەرەڕای رەوشی نالەباری تەندروستی، بە مەبەستی وەرگرتنی مەرەخەستی، مانی لە خواردن گرت و لە سەر داوای چالاکانی کورد و چەند ناوەندی داکۆکیکاری مافی مرۆڤ، پاش دوو مانگ و لە رۆژی سێشەممە، ٣ی گەلاوێژ، کۆتایی بە مانگرتنەکەی هێنا.
محەممەد سدیق کەبوودوەند، بە "باوکی مافی مرۆڤ" لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان ناسراوە، بە هۆی دامەزراندنی RMMK و کاری ڕۆژنامەنووسی، ١١ ساڵ زیندانی بەسەر دا سەپاوە و لە ١٠ی پووشپەڕی ١٣٩١ی هەتاوییەوە پێی ناوەتە ناو شەشەمین ساڵی زیندانی بوونی.
ناوبراو لە گرتووخانە تووشی کۆمەڵێک نەخۆشی وەک پڕۆستات، هەوکردنی سییەکان، چڵکی ریخۆڵە و هتد بووە.
سەرۆک وەزیران رایگەیاند "هه‌رێمى كوردستان له ناوچه‌یه‌كدايه کە به سنوورى وڵاتانى ده‌وروبه‌ر ده‌ور دراوه و ئابوورییەکەی بە توانای گواستنەوەی کاڵا لە رێگەی وڵاتانی دراوسێ بەندە".
ئه‌مڕۆ سێ شه‌ممه، نێچيرڤان بارزانى، سه‌رۆك وه‌زيرانى هه‌رێمى كوردستان، له رێوڕه‌سمى كردنه‌وه‌ى يه‌كه‌مين كۆنفرانسى په‌ره‌پێدانى په‌يوه‌ندى بازرگانى و ئابوورى نێوان كۆمارى ئيسلامى ئێران و حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان رایگەیاند "هه‌رێمى كوردستان له ناوچه‌یه‌كدايه کە به سنوورى وڵاتانى ده‌وروبه‌ر ده‌ور دراوه. بۆيه‌شه پته‌وى و مانه‌وه‌ى ئابوورى هه‌رێمى كوردستان به تواناى گواستنه‌وه‌ى كاڵا و خزمه‌تگوزارى له رێگه‌ى وڵاتانى دراوسێوه به‌ندە".
ئەو کۆنفرانسە بە بەشداری جێگری سەرۆک کۆماری ئێران بۆ کاروباری نێودەوڵەتی و باڵيۆزى كۆمارى ئيسلامى ئێران له به‌غدا و به‌رپرس و لايه‌نه په‌يوه‌نداره‌كانى هه‌رێمى كوردستان و ئێران و بازرگانانی هه‌دوولا لە هەولێر به‌ڕێوه چوو.
نێچیرڤان بارزانی سەبارەت بە روانگەی هەرێمی کوردستان بۆ پەیوەندی لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ رایگەیاند "سیاسه‌ت و تێڕوانینى حكومه‌تى هه‌رێمی کوردستان ئه‌وه‌یه كه باشترین په‌یوه‌ندى هه‌بێت له‌گه‌ڵ وڵاتانى دونیا به گشتى و وڵاتانى دراوسێ به تایبه‌تى. له‌م روانگه‌يه‌شه‌وه فراوانكردنى په‌یوه‌ندییه ئابوورى و بازرگانیه‌كان له‌گه‌ڵ ئێران سوودى بۆ هه‌ردوولا ده‌بێت و یارمه‌تیده‌ر ده‌بێت بۆ دروستكردنى بنچینه‌یه‌كى به‌هێز بۆ په‌یوه‌نديى زیاتر له نێوان كۆمارى ئیسلامى ئێران و حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان و ته‌واوى عيراق".
ئێران پشكى زۆری له چالاكییه بازرگانیه‌كانی هه‌رێمى كوردستان به‌ركه‌وتووە
سه‌رۆك وه‌زيران ئاماژه‌ى به‌وه‌شدا كه "له‌م پێناوه‌شدا هه‌وڵى زۆر دراوه و سه‌ركه‌وتن و پێشووه‌چوونى باش به ده‌ست هاتووه. به تایبه‌ت له سه‌رده‌مى كابینه‌ى شه‌شه‌مى حكومه‌تى هه‌رێمی کوردستان كه ئاكامى هه‌وڵه‌كان بوو به هۆكارێك بۆ پێكهێنانى لیژنه‌یه‌كى هاوبه‌ش له نێوان هه‌ردوولا بۆ په‌ره‌پێدانى په‌یوه‌ندیه ئابووریه‌كان. ئێستاش ووڵاتانى دراوسێ و به تایبه‌تى كۆمارى ئیسلامى ئێران پشكى زۆر له چالاكییه بازرگانیه‌كان له هه‌رێمى كوردستانيان به‌ركه‌وتووە".
نێچيرڤان بارزانى تيشكى خستە سەر په‌يوه‌نديى دێرينى هه‌ردوولا و گوتى "كۆمارى ئیسلامى ئێران هه‌م گه‌ل و هه‌م حكومه‌ته‌كه‌ى به نزیكترین و دێرینترین گه‌ل و حكومه‌ت ده‌ژمێرين له‌گه‌ڵ هاوڵاتیانى هه‌رێمى كوردستان. بۆیه ده‌توانین بڵێین په‌یوه‌ندیه‌كانمان مێژوویین و خاوه‌ن بنه‌ما و بناخه‌یه‌كى پته‌ون. ئه‌مڕۆ بارودۆخ به شێوه‌یه‌ك گۆڕاوه كه ده‌توانین به باشترین شێوه سوود له په‌یوه‌ندییه له‌مێژینه‌كان وه‌ربگرین و له‌م قۆناخه‌دا به شێوه‌یه‌كى پراكتیك بۆ سوود و به‌رژه‌وه‌نديى هه‌ردوولا به‌گه‌ڕیان بخه‌ین".
كۆمارى ئیسلامى ئێران له پێشه‌نگى ئه‌و وڵاتانه بوو به ته‌نگ ئێش و ئازارى كورد هات
نێچیرڤان بارزانی گوتیشی "له‌و كاتانه‌ى كۆمه‌ڵگاى نێوده‌وڵه‌تى پشتیان له گه‌لى كوردستانى عيراق كردبوو و رژێمى به‌عسیش به ئاگر و به ئاسن كه‌وتبووه وێزه‌ى كورد، ئه‌و كاته‌ى گونده‌كان وێران ده‌كران، گوندنشینه‌كان له زێدى باب و باپیرانیان ده‌رده‌كران، ئه‌و كاته‌ى ڕژێمى سه‌دام به چه‌كى كۆمه‌ڵكوژ هه‌ڵه‌بجه و خۆشناوه‌تى و بادینان و ناوچه‌كانى دیكه‌ى بۆردمان ده‌كرد و ئافره‌ت و مناڵ و خه‌ڵكى بێدیفاعى ده‌كرد به ئامانج، ئا له‌و كاتانه‌دا كۆمارى ئیسلامى ئێران له پێشه‌نگى ئه‌و وڵاتانه‌ى دونیا بوو به ته‌نگ ئێش و ئازارى كورد هات و برینى بریندارانى ساڕێژ كرد و ئاواره و لێقه‌وماوانى كوردستانى له‌خۆوه گرت".
چه‌نده‌ها خێزان و خێڵ و مێژووی هاوبه‌ش لەنێوان ئێران و هەرێمی کوردستان هەیە
سه‌رۆك وه‌زيران باسى له گرنگى پێگه‌ى ئێران بۆ هه‌رێمى كوردستان كرد و گوتى "ئێمه له‌گه‌ڵ كۆمارى ئیسلامى ئێران سنوورێكى دوور و درێژ و چه‌ندین خاڵى هاوبه‌شمان هه‌یه، بۆیه ده‌خوازین بۆ سه‌قامگیرى سنووره‌كان و رێزگرتن له سه‌روه‌ريى خاكى یه‌كتر و په‌ره‌پێدانى په‌یوه‌نديى ئابوورى و بازرگانى زیاتر، هاوكارى و هه‌ماهه‌نگى زياتر له‌گه‌ڵ یه‌كتر بكه‌ین. ئێمه كۆمارى ئیسلامى ئێران وه‌ك هاوبه‌شێكى سروشتى بۆ هه‌رێمى كوردستان ده‌بینین. ئێمه له سنوورێكى درێژدا هاوبه‌شین، چه‌نده‌ها خێزان و خێڵى هاوبه‌ش و مێژووی هاوكاریه‌كى به‌تین له نێوانماندا هه‌یە".
ئاڵوگۆڕى بازرگانى نێوان هەولێر و تاران نزیکەی 8 ملیارد دۆلارە
نێچيرڤان بارزانى لە بەشێکی دیکەی گوتەکانیدا ئاماژەی بە به‌رزبوونه‌وه‌ى ئاستى ئاڵوگۆڕى بازرگانى نێوان هه‌رێمى كوردستان و ئێران کرد و رايگه‌ياند "ئاستى ئاڵوگۆڕى بازرگانى كۆمپانیا ئێرانییه‌كان له‌گه‌ڵ هه‌رێمى كوردستان له ساڵى 2006 نزیكه‌ى 3 ملیار و له ساڵى 2011 گه‌یشته 6 ملیار و له ماوه‌ى 9 مانگى ساڵى 2012 گه‌شه‌ى سه‌ندووه بۆ نزیكه‌ى 8 ملیار دۆلار. كه‌لوپه‌له‌كانیش ئه‌و پێویستیانه‌ن كه هاوڵاتیانى هه‌رێمى كوردستان پێویستیان پێيه، ئه‌مه‌ش پێشكه‌وتنێكى زۆر گرنگە".
بارزانی خۆشحاڵیى خۆى نيشاندا به‌وه‌ى كه ژماره‌یه‌كى زۆر له كۆمپانیاکانى كه‌رتى تایبه‌ت به‌شدارن له‌م كۆنفرانسه و ئاماژه‌ى به‌وه‌دا كه حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان كه‌رتى تایبه‌ت به هاوبه‌شى راسته‌قینه بۆ په‌ره‌پێدانى ئابووريى هه‌رێمی کوردستان له قه‌ڵه‌م ده‌دات، ئه‌م كۆنفرانسه‌ش به ده‌رفه‌تێك بۆ كه‌رتى گشتى و تایبه‌ت له هه‌ردوولا ده‌زانێت كه تيایدا سوودمه‌ند بن.
پێویستە نرخ و جۆری کاڵا هاوردەکراوەکان زۆر گونجاو بێت
سه‌رۆك وه‌زيران راشیگەیاند "هه‌رێمى كوردستان كراوه‌يه‌وه و پێشوازى له كاڵاى بیانى بۆ بازاڕه‌كانى ده‌كات، به مه‌رجێك ئه‌و كاڵایانه له رووى كواڵیتى و جۆر و نرخ، زۆر گونجاو بن، بۆ ئه‌وه‌ى كڕیاره‌كان بتوانن لێى سوودمه‌ند بن".
هاوڵاتیان لە گرانی نرخی کاڵا بیانییەکان نیگەرانن
بارزانی بە ئاماژەکردن بە نرخی کاڵا بیانییەکان گوتی "تا ئێستا نیگه‌رانیه‌كى زۆر له نێو خه‌ڵكى هه‌رێمی کوردستاندا هه‌یه سه‌باره‌ت به گرانيى نرخى ئه‌و كاڵایانه‌ى كه دێنه بازاڕه‌كانه‌وە. ئه‌مڕۆ ئێمه بووین به به‌شێك له سیسته‌مى ئابووريى جیهانى، بۆیه پێویسته كاڵاكانى هاورده ده‌كرێن بژمێردرێن و رێك بخرێن و چاودێرى بكرێن، بۆ ئه‌وه‌ى دڵنیا بین له‌وه‌ى هیچ زیانێكى بۆ هاوڵاتیانى هه‌رێمى كوردستان نییە".
نێچيرڤان بارزانى پێى وابوو كه ئه‌م كۆنفرانسه ده‌سپێكى قۆناخێكى تازه‌یه له به سیسته‌ماتیككردنى كارى ئابوورى و بازرگانى نێوان هه‌ردوولا و هيواى خواست ببێته سه‌ره‌تاى به‌رنامه‌یه‌كى درێژخایه‌ن بۆ سوودوه‌رگرتن له‌و ده‌رفه‌ت و توانا ئابووریانه‌ى له هه‌ردوولا هه‌یه و ببێته ده‌رفه‌تێك بۆ له نزیكه‌وه ئاگاداربوون له پێویستيى بواره‌كان و ئاشنابوون به توانا و ئه‌زموونى كۆمپانیا و وه‌به‌رهێنه‌رانى كۆمارى ئیسلامى، به تايبه‌تيش كاركردن له‌گه‌ڵ كه‌رتى تايبه‌تى كۆمارى ئيسلامى ئێران، چونكه به تێڕوانينى ئه‌و، ئه‌مه هه‌وڵێكه بۆ داڕشتنى به‌رنامه‌یه‌كى تۆكمه بۆ ئایندە.
سەرچاوە: رووداۆ
هەردوو ئەنجوومەنی کوردی لە بەیاننامەیەکی هاوبەشدا داوای کشانەوەی هێزەکانی سوپای ئازادی سووریا و رژێمی سووریا لە رۆژئاوای کوردستان دەکەن. رۆژی دووشەممە، ئەنجوومەنی نیشتمانی کورد و ئەنجوومەنی گەلی رۆژئاوای کوردستان لە بەیاننامەیەکی هاوبەشدا داوایان لە سوپای ئازادی سووریا و رژێمی سووریا کرد کە هێزەکانی خۆیان لە پارێزگای جزیزە لە رۆژئاوای کوردستان بکشێننەوە.
لە بەیاننامەکەدا هاتووە "ئێمە وەک هەردوو ئەنجوومەنی کوردی (ئەنجوومەنی نیشتمانی کورد لە سووریا) و (ئەنجوومەنی گەلی رۆژئاوای کوردستان) بۆ رای گشتی سووریا و جیهان رادەگەیەنین کە پابەندی شۆڕشێکی ئاشتیخوازانە بۆ روخانی رژێمین و جەخت لەسەر یەکڕیزی هەڵوێستمان دەکەینەوە".
هەردوو ئەنجوومەن رەخنە لە هاتنی هێزەکانی سوپای ئازادی سووریا بۆ دەڤەرە کوردییەکان دەگرن "بەهۆی هاتنی کەتیبە چەکدارەکانی سوپای ئازادی سووریا بۆناو شاری سەری کانی، رژێمی سووریا بە شێوەی هەڕەمەکی و وەحشیانە ئەو شارەی کردە ئامانجی هێرشی فڕۆکە و کۆپتەرە جەنگییەکانی خۆی و بە هۆیەوە خوێنی هاوڵاتیانی بێ تاوان رژا و سەدان بنەماڵەی ئەو شارە ئاوارە بوون و بە بەدەیان ماڵ داڕمان. لە کاتێکدا هەزاران بنەماڵەی ئاوارەی سووری پەنایان بۆ ئەو ناوچە ئارامانە هێناوە".
هەر بەو هۆیەوە هەردوو ئەنجوومەن داوای کشانەوەی سەرجەم هێزەکانی سوپای ئازادی سووریا و رژێمی سووریا لە پارێزگای جزیرە دەکەن "رژێمی ئەسەد لەرێگەی پارێزگای جزیرە ناڕوخێت. پێویستە سەرجەم هێزەکانی هەردوو لایەن بە زووترین کات لە جزیرە بکشێنەوە. داوا لە سەرجەم پێکهاتەکانی پارێزگای جزیرە و بەتایبەت گەلی کورد دەکەین کە یەکریزی خۆیان بۆ پارێزگاری کردن لەو ناوچانە و پاراستنی خەباتی ئاشتیخوازانە و مەدەنی بپارێزن و ناوچەکانی خۆیان بەرەو دەرەوەی سنوورەکانی سووریا بەجێ نەهێڵن".
هەردوو ئەنجوومەن وێڕای راگەیاندنی پرسە و سەرەخۆشی خۆیان بۆ بنەماڵەی قوربانیانی سەری کانی، خوازیاری گەڕانەوەی ئاوارەکان بۆ زێدی خۆیان و بەرقەراربوونی ئاشتی و ئاسایش لە ناوچەکە بوون.
رۆژی دووشەممە، فڕۆکە جەنگییەکانی رژێمی سووریا شاری سەری کانی لە رۆژئاوای کوردستانیان بە سەختی بۆردومان کرد و بە هۆیەوە دەیان هاوڵاتی کورد کوژران و بریندار بوون. سەرچاوە هەرێمییەکان ئاماژە بە کوژرانی زیاتر لە 30 هاوڵاتی کورد و برینداربوونی زیاتر لە 60 هاوڵاتی دەکەن کە لەنێو کوژراواندا ژمارەیەکی زۆر ژن و منداڵ دەبیندرێن.
رژێمی سووریا بە پاساوی لێدانی بنکە و بارەگاکانی سوپای ئازادی سووریا، شاری سەری کانی بۆردومان کردووە.
مەسعود بارزانی سەرۆکی ھەرێمی کوردستان رایگەیاند پێویستە باکوور کۆتایی بە چالاکی مانگرتن بھێنن و داوای لە حکومەتی ئانکەرەو PKKش کرد ئاگربەست رابگەیێنن .
بارزانی لە هەڤپەیڤینێكیدا لەگەڵ رۆژنامەی (میللەت)ی تورکی كە ئەمڕۆ 13/11/2012 بڵاوكراوەتەوە، سەبارەت بە مانگرتنی زیندانیانی باکوور کە پێی ناوەتە ٦٤ رۆژ گوتی "پێویستە کۆتایی بەو چالاکییە بھێندرێ لەبەر ئەوەی گەشتووەتە قۆناغی مردن بۆیە پێویستە حکومەتی ئانکەرەش وەڵامێکی ئەرێنی لە بارەیەوە ھەبێت".
بارزانی باسی لە نەخشەرێی چارەسەری پرسی کورد لە تورکیا کردوو رایگەیاند "پێویستە بۆ ئەو ئامانجە ھەردوو لایەن ئاگر بەست را بگەیەنن و چەکەکانیان بێدەنگ بکەن ". هەروەها بارزانی دەربارەی رۆڵی عەبدوڵڵا ئۆجەلان رێبەری PKK گوتی "ئۆجەلان دەتوانێ ئاشتی لە بەرقەرار کردنی ئاشتیدا رۆلی خۆی بگێرێت چونکە تا ئێستا پەکەکە بە ئۆجەلانەوە گرێدراوە".
سەرۆکی ھەرێم لە کۆتایی گوتیشی ھەر کاتێ پێویست بێت ئەو ئامادەیی ھەیە بۆ ناوبژیوانی پەکەکەو کۆماری تورکیا .
- ئەمڕۆ شاندی دەمپارتی بۆ گەیاندنی پەیامی ئۆجەلان لەگەڵ ئاکپارتی کۆدەبێتەوە
- خراپترین دراوەکانی جیهان لە ساڵی 2024 دا
- تولای حاتەمئۆگیولاری: دیدار بەس نییە، دەبێت دەرگاکانی ئیمراڵی بکرێنەوە
- کامیان مەترسیدارترن: ئێران یان ئیخوان؟
- ههسهده و چەک؛ هاوکێشە سەختەکە لە بنیاتنانەوەی سوپای سوریادا
- ئیدارەی نوێی سوریە ئەمیرێكی پێشوی بەرەی نووسرەی وەك سەرۆكی دەزگای هەوالگریی سوریە دیاری كڕد
- وەزیری دەرەوەی روسیە دەلێ دەگەل ئیدارەی تازەی سوریە پەیوەندیمان هەیە
- ئیسرائیل فرۆكەخانەی نێودەولەتی سەنعا لە یەمەن بۆمباران كرد
- شاندێكی بالای عێراقی دەگەل ئیدارەی نوێی سوریە دیداری كرد
- دوای روخانی رژیم بەعسی ئەسد، عەلەوییەكان چییان بەسەر دێت
- وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل دەلێت: هێرشەكان دژ بە كوردەكان دەبێ بوەستێنرێن
- چیروکی نەبیستراویی ناو زیندانەكانی سوریە
- حشدی شەعبی هەرشە لە توركیەدەكات
- ترامپ دەلێ: لە هیچ لایەك قەبوول ناكەیین جێگرەوەی دۆلار بەرهەم بێنێت
- ناوەرۆكی دیداری نێوان وەزیری دەرەوەی ئێران و بەشار ئەسەد بلاوبووە
- فەرانسە رێگای بەكارهێنانی مووشەكی دورمەودای بە ئوكرایین دا كە لە دژی روسیە بەكاری بێنێت
- جۆزف بۆرێل دەلێ: بیرت لە لێواری دارماندایە
- ئەگەری هێرشی ئیرائیل بۆ سەر عێراق هەیە
- گڕۆسی لە تاران: پێشگرتن لە "جەنگ" پەیوەستە بە "ئەنجامی بەرجەستە"ی دانوستانەکانەوە
- لیژنەیەکی نەتەوە یەکگرتووەکان داوای هەڵوەشاندنەوەی سزای لەسێدارەدانی وەریشە مورادی دەکات
- پیرۆزبایی بزووتنەوەی کۆماریخوازانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە بۆنەی جێژنی پیرۆزی قوربان
- پەیامی پیرۆزبایی بزووتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەڵاتی کوردستان بە بۆنەی پێنجەمین کۆنگرەی ئاسایی هەدەپە
- پەیامی پیرۆزبایی بزوتنەوەی کۆماریخوازی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە بۆنەی جێژنی ڕەمەزانی پیرۆزەوە
- راگەیەندراوی بزووتنەوەی کۆماریخوازان بەبۆنەی رۆژی جیهانی کرێکاران
- بزووتنەوی کۆماریخوازان ئیدانەی هێرشەکانی رێژیمی تورکیە بۆ سەر باشووری دەکا
