^{لە یەك مانگی رابردوودا ژمارەیەك هێرش كراونەتە سەر ئەو كەشتییە نەوتهەڵگرانەی بە كەنداوی عەرەبی/ فارسی- دا تێدەپەڕن، لە كاتێكدا گرژییەكانی نێوان ئێران و ئەمریكا زیاتر تەشەنە دەكەن. رێگای دەریایی كەنداو یەكێك لە رێگا سەرەكییەكانی گواستنەوەی نەوتە بۆ بازاڕەكانی جیهان، هێرشەكانی چەند هەفتەی رابردوو بازاڕی كۆمپانیاكانی پاسەوانیی دەریاییان گەرم كردووە.}

^{بەگوێرەی راپۆرتێكی (ئەسۆشێیتد پرێس)ی ئەمریكی، نزیكەی 2000 كۆمپانیای دەریاوانی كەشتییان لە كەنداودا هەیە و ئەو كۆمپانیایانە داوایان لە كەشتییەكانیان كردووە تەنیا بە رۆژ و بە خێراییەكی زۆر بە گەرووی هورمزدا تێپەڕن. نزیكەی 20٪ی نەوتی بەرهەمهاتووی رۆژانەی جیهان بەو گەرووەدا رەوانەی بازاڕەكانی جیهان دەكرێ، هەر بۆیە تێكچوونی دۆخی ئەمنی لەو ناوچەیە كاریگەریی راستەوخۆی لەسەر ئابووریی جیهانی دەبێ.}

^{ئیدارەی ئەمریكا ئاماژە بۆ ئەوە دەكا كە ئێران لە پشت هێرشەكانی چەند هەفتەی رابردوودا بووە، تاران ئەو تۆمەتە رەتدەكاتەوە و خۆی بە "پارێزەری ئاسایش"ی گەرووی هورمز دەزانێ. واشنتن كەشتی فڕۆكەهەڵگر و فڕۆكەی جەنگیی قورسی رەوانەی ناوچەی كەنداو كردووە و هەفتەی رابردوو جەختی لەوە كردەوە كە جگە لەو 1500 سەربازەی مانگی رابردوو ناردوویەتی، 1000 سەربازی دیكەش رەوانە دەكات.}

^{هەرچەند دۆخەكە هەتا دێ زیاتر بۆنی جەنگی نێوان ئێران و ئەمریكای لێدێ، بەڵام ئیدارەی ئەمریكی دەڵێت ئامادە نییە هەموو ئەركی پاراستنی ئاسایشی كەنداو و گەرووی هورمز بگرێتە ئەستۆ، وەك ئەوەی لە هەشتاكاندا ئیدارەی رۆناڵد رەیگان (سەرۆكی ئەوكاتی ئەمریكا) هەموو ئەركی پاراستنی كەشتییە نەوتییەكانی كوەیتی لەو ناوچەیە خستە سەر شانی خۆی.}

^{هەفتەی رابردوو ژەنەراڵ پۆڵ سێلڤا، جێگری فەرماندەی گشتیی هێزە هاوبەشەكانی ئەمریكا رایگەیاند بەشی زۆری نەوتی كەنداو بۆ وڵاتانی ئاسیایی دەچێ، كەچی "هیچكام لەو وڵاتانە حەز ناكەن گوشار بۆ ئێران بهێنن واز لەو جۆرە كارانە بهێنێ"، جەختی لەوەش كردەوە كە هەر هەنگاوێك بۆ پاراستنی كەشتییە نەوتییەكان پێویستی بە رێككەوتنێكی نێودەوڵەتییە، مەگەر ئەوەی هاووڵاتی و هێزەكانی ئەمریكا كرابێتنە ئامانج.}

^{مایك پۆمپیۆ، وەزیری دەرەوەی ئەمریكا، جەختی لەسەر هەمان هەڵوێست كردەوە كاتێك گوتی ئەمریكا ئامادەیە چەندی (لە پاراستنی ئاسایشی ناوچەكە) بەردەكەوێ بیگرێتە ئەستۆ، بەڵام "هەموو ئەو وڵاتانەی كە بەرژەوەندییان لە پاراستنی ئەو رێگە دەریاییەدا هەیە، دەبێ لەوە تێبگەن كە هەڕەشەیەكی جدی هەیە".}

^{دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمریكاش لە هەڤپەیڤینێكی هەفتەی رابردوودا لەگەڵ گۆڤاری (تایم)ی ئەمریكی رایگەیاند كە نەوتی كەنداو چیدی وەك دەیەكانی رابردوو بۆ ئەمریكا گرنگ نییە. ئێستا ئەمریكا بە 12 ملیۆن بەرمیل نەوت گەورەترین بەرهەمهێنەری نەوتە لە جیهاندا.}

^{لە دۆخێكی ئاوادا خواست لەسەر خزمەتگوزاری كۆمپانیاكانی پاراستنی ئاسایشی كەشتییە بازرگانییەكان بەشێوەیەكی بەرچاو زیادی كردووە. جۆن تۆمسن، دامەزرێنەری كۆمپانیای ئەمبری (Ambrey)ی بەریتانی، لە لێدوانێكدا بۆ رۆژنامەی (فاینەنشڵ تایمز)ی بەریتانی دەڵێ: "هیچمان بەدەستەوە نەماوە، لە دوای هێرشەكانی هەفتەی رابردووەوە، 70 پاسەوانی دیكەمان بۆ كەنداو ناردووە".}

^{تۆمسن پێشبینی دەكات لە چەند هەفتەی داهاتوودا پاسەوانەكانی سەر كەشتی 25٪ زیاد بكرێن، چونكە ژمارەی داواكارییەكان یەكجار بەرزبووەتەوە. دیمیتریس مانیاتیس، سەرۆكی بەشی بازرگانی لە كۆمپانیای دیاپلۆس (Diaplous)ی قوبرسیش بۆ رۆژنامە بەریتانییەكەی ئاشكرا كردووە كە رێژەی داواكاری لە كۆمپانیاكەی 12٪ بەرز بووەتەوە.}

^{بەگوێرەی راپۆرتەكە هەقدەستی تیمەكانی پاسەوانانی كەشتی لە چاو دەیەی رابردوودا نیوەیی بووە. جاران تیمێكی سێ بۆ چوار پاسەوانی كە 12 رۆژ لەسەر كەشتییەك دەمانەوە، 40 هەزار دۆلاریان وەردەگرت. ژمارەی ئەو جۆرە كۆمپانیایانە كاتێك بەرزبووەوە كە چەتەی دەریایی لە نزیك كەنارئاوەكانی سۆماڵ بەرەو زۆربوون دەچوون.}

^{ژمارەیەكی زۆر لەو كەشتییانەی بە كەنداوی عەدەندا تێدەپەڕن پاسەوانیان لەسەرە. بەپێی راپۆرتەكەی (ئەسۆشێیتد پرێس) ئەگەر ئەو دۆخەی ئێستا بەردەوام بێ، كۆمپانیا خاوەن كەشتییەكانی كەنداوی فارس و عومان ناچار دەبن پشت بە پاسەوانی چەكدار ببەستن.}

^{لە زۆربەی حاڵەتەكاندا پاسەوانی ئەو كۆمپانیایانە چەكیان پێ نییە، لەبەر ئەوەی تەقەكردن لە هێزی حكومەتەكانی ناوچەكە كێشەسازە. جیا لەمە وڵاتەكانی ناوچەكە یاسای جیاوازیان بۆ مافی هەڵگرتنی چەك و كۆمپانیا پاسەوانییەكان هەیە. مامەڵەكردن لەگەڵ هێزێكی سەر بە حكومەتێكی دیكە تەحەدای نوێ دەخاتە بەردەم پاسەوانانی كەشتی كە جیاوازە لەو حاڵەتەی چەتەیەكی دەریایی هێرش بكاتە سەر كەشتییەكە.}

^{كاری سەرەكیی پاسەوانەكان چاودێری دۆخ و دابینكردنی كەرستە و شارەزایی تایبەت بە شەوانە، بۆ ئەوەی كەشتییەكان پێشوەخت لە ئەگەری هێرشەكان ئاگادار بن. پەتریك رۆجەرز، شڕۆڤەكار لە كۆمپانیای ئێس ئار ئێم بۆ راوێژی كەشتیوانی، بە رۆژنامە بەریتانییەكەی راگەیاندووە "هەتا ئێستاش دڵنیانین لەوەی كەشتییەكان (لە كەنداو) رووبەڕووی چ جۆرە هەڕەشەیەك دەبنەوە". لە كاتێكدا هەتا ئێستاش بە دڵنیاییەوە دیار نییە هێرشەكان چۆن كراون و كێ لە پشت هێرشەكانە.}

^{پیتەر سەند، شرۆڤەكار لە ئەنجوومەنی كەشتیوانی (BIMCO) لە لێدوانێك بۆ ئاژانسە ئەمریكییەكە دەڵێ "ئەگەر لە روانگەی پیشەسازیی كەشتیوانییەوە سەیر بكەین، ئێمە لەگەڵ ئەوەدا نین پاسەوانی چەكداری زیاتر بهێنرێنە سەر كەشتییە بازرگانییە نێودەوڵەتییەكان، چونكە ئەو كەشتییانە كەشتیی جەنگی نین، بۆیە نابێ چەكیان لەسەر بێ".}

^{رۆژی 12ی ئایار هێرشكرایە سەر چوار كەشتیی نەوتهەڵگر لە سنووری ئاوی ئیماراتی عەرەبی، هەفتەیەك دواتر ئەنجوومەنی لیژنەی هاوبەشی جەنگ سەر بە ئەنجوومەنی بازاڕی لۆیدی لەندەن رایگەیاند هەموو كەنداو وەك ناوچەی مەترسیدارە بۆ كەشتییە بازرگانییەكان، بۆیە خەرجیی كۆمپانیاكانی بیمەش لەو ناوچەیە بەرز دەبێتەوە. لە ساڵی 2005ەوە ئەوە یەكەمجارە هەموو ناوچەی كەنداو وەك ناوچەی مەترسیدار لە قەڵەم بدرێ‌.}

^28/6/2019

^{لە یەمەن رۆژانە دەیان منداڵ بەهۆی بەدخۆراکی لە نەخۆشخانە دەخەوێندرێن، پێویستییان بە خۆراک و چارەسەرەکانی دیکەیە بۆ گەڕانەوەیان بۆ ژیانێكی ئاسایی.}

^{ئەمین عەزیزی، سەرۆکی بەشی خۆراکی نەخۆشخانەی سابین دەڵێت، حاڵەتەکانی بەدخۆراکی لە هەموو پارێزگاکانەوە دێن، ئەو چارەسەرانەیان پێشكەش دەکەن کە لەڕووی دەرمان، شیر و پێداویستییە پزیشكییەکان لەلایەن رێكخراوەکانەوە بۆیان دابیندەکەن.}

^{مریەم بەدانی، دایکی منداڵێکی نەخۆش دەڵێت: "لە رۆژی پێنجشەممە (20-6-2019) هاتووینەتە ئێرە، نزیکەی چەند رۆژێک دەبێت، کێشی کوڕەکەم سێ کیلۆ و نیوە. ئێستا شیری و هەندێک شلەمەنی دیکەی پێدەدەین، بەگوتەی خۆیان ئەو شیرەی پێی دەدەن، جیاوازە لەوەی لە بازاڕ دەفرۆشرێت. سوپاس بۆخوا لەماوەی دوو رۆژدا کێشی بۆ چوار کیلۆگرام زیادیکردووە."}

^{خێزانەکان ناتوانن خۆراکی پێویست بە منداڵەکانیان بدەن، ئەمەش لەدوای ئەوەی نەتەوە یەکگرتووەکان بەشێک لە هاوکارییە مرۆییەکانی بۆ ناوچەکانی ژێر دەستی حوسییەکان وەستاند.}

^{ئەم بڕیارەی نەتەوە یەکگرتووەکان کاریگەری زۆری لەسەر دانیشتووانی ئەم بەشەی یەمەن داناوە، ئێستا هاوکارییەکان لەلایەن چەند رێکخراوێکی دیکەوە دابیندەکرێن، بەڵام وەک پێویست نین.}

^{ئەمین عەزیزی، سەرۆکی بەشی خۆراکی نەخۆشخانەی سابین رایگەیاند: "حاڵەتەکانی بەدخۆراکی لە هەموو پارێزگاکانەوە دێن، ئێمە پشتیوانی پزیشکییان پێشکەش دەکەین، وەک پێدانی شیری F-75و F-100، کە لەلایەن رێکخراوە جیاوازەکانەوە دابین دەکرێن."}

^{بەتۆمەتی دابەشنەکردنی هاوکارییە مرۆییەکان و دزینیان لەلایەن چەکدارە حوسییەکان، نەتەوە یەکگرتووەکان ناردنی بەشێک لە هاوکارییە مرۆییەکانی بۆ ئەو ناوچانە وەستاندووە کە لەژێر کۆنترڵی هێزە حوسییەکاندان.}

^{ئەو بڕیارە وایکردووە بەشێک لە خێزانەکانی سەنعا دووچاری گرفتی بەخێوکردنی منداڵەکانیان ببنەوە و ناچار پەنا بۆ نەخۆشخانە و رێکخراوە نێودەوڵەتییەکانی دیکە ببەن.}

^28/6/2019

^{کۆچکردن لە گوندەکانەوە بەرەو شارەکانی پارێزگای کرماشان بە رێژەیەکی زۆر زیادیکردووە بەرپرسانی کرماشانیش دەڵێن، هۆکاری سەرەکی کۆچکردنەکە کەمداهاتی و بێکارییە.}

^{بەرپرسی پلاندانان لە بەڕێوەبەرایەتی گەشەپێدانی گوندەکانی سەر بە نووسینگەی سەرۆککۆماری ئێران رایگەیاند، ئاستی مامناوەندی داهاتی تاک لە گوندەکانی کرماشان ساڵانە 18 ملیۆن تمەنە، بەڵام خەرجییەکانیان 20 ملیۆن تمەنە، 70%ـی دەرفەتەکانی کاری پارێزگاکەش پەیوەندییان بە کەرتی کشتوکاڵەوە هەیە.}

^{بازنەی گوشارەکان رۆژ بە رۆژ زیاتر لەسەر گوندنشینانی کرماشان تەسک دەبێتەوە، خەرج و داهاتی ئەوان یەک ناگرێتەوە، لەگەڵ ئەوەشدا ژمارەیان کەمدەبێتەوە.}

^{کاوە مێعراجی، بەرپرسی پلاندانان لە بەڕێوەبەرایەتی گەشەپێدانی گوندەکانی سەر بە نووسینگەی سەرۆککۆماری ئێران دەڵێت، کرماشان لە ئاستی ئێراندا کەمترین رێژەی زیادبوونی ژمارەی دانیشتووانی هەیە لە گوندەکاندا و زۆریەک لە گوندنشینەکانی ئەو پارێزگایە خەریکە بەرەو شارەکان کۆچدەکەن.}

^{موحسین دارابی، سەرۆکی رێکخراوی پیشەسازی و بازرگانی کرماشان، زۆربەی پڕۆژەکان لەو پارێزگایە کێشەی بودجەیان هەیە و دەبێ بۆ رەخساندنی هەلی کار لە گوندەکان بودجەی تایبەتییان بۆ تەرخانبکرێت.}

^28/6/2019

^{ترەمپ نەیشی شاردەوە دوو هێز لەدەوری هەن، هێزێکی ئاشتی خواز و هێزێکی شەڕخواز، دەڵێت ئەگەر بەدەستی جۆن بۆڵتن بێت لە یەککاتدا هێرشی دەکردە سەر هەموو جیهان، بەڵام ئەوە کێشە نییە، چونکە من پێویستم بە هەردوو هێزەکە هەیە.} 

^{لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا ترەمپ رایگەیاند "پێم وابێت ئێرانیش دەیەوێت دانوستاندن بکەین و بگەینە رێککەوتن".}

<sup>سوپای پاسداران رایگەیاند، لە ناوچە سنوورییەکانی نێوان باکوور و رۆژهەڵاتی کوردستان پێکدادان لەنێوان هێزەکانیان و گەریلاکانی پارتی ژیانی ئازادی کوردستان (پژاک) روویداوە.

پێکدادانەکە سەرلەبەیانی ئەمڕۆ (دووشەممە 24-6-2019) لە ناوچە سنوورییەکانی شاری چاڵدران لە باکووری پارێزگای ورمێ بە هێرشی هێزەکانی سوپای پاسداران بۆ سەر دەستەیەک لە گەریلاکانی پژاک دەستیپێکرد و تاوەکو دوانیوەڕۆ بەردەوامبوو. 

قەرارگای حەمزەی سوپای پاسداران لە راگەیێندراوێکدا دەڵێت "هێزەکانمان لە ناوچە سنوورییەکانی شاری چاڵدران هەڵیانکوتاوەتە سەر گرووپێکی سەر بە هێزە دژبەرەکان و بەهۆیەوە کەسێک لە ئەندامانی ئەو گرووپە کوژراوە، کەسێک بەدیل گیراوە و دوو کەسی دیکەش برینداربوون". 

بەرپرسانی ئێران بۆ ناوهێنانی حیزبەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان چەمکی هێزە دژبەرەکان بەکاردەێنن. بەڵام ماڵپەڕەکانی نزیک لە سوپای پاسداران دەڵێن هێزەکانی پژاک بوون.

بەپێی زانیارییەکان، هێزێکی زۆری سوپای پاسداران لە شوێنی پێکدادانەکە بڵاوکراوەتەوە و لانیکەم دوو ئەندامی سوپای پاسداران بە تەقەی گەریلاکانی پژاک برینداربوون. 

تاوەکو ئێستا پژاک هیچ روونکردنەوەیەک لەبارەی ئەو پێکدادانە بڵاونەکردووەتەوە.</sup>

سەرچاوە: رووداو

^24/6/2019

^{سەرۆک کۆماری ئەمریکا، دۆناڵد ترامپ، ژنێکی کوردی بە ناوی "هێرۆ مستەفا" وەک باڵوێزی نوێی ئەمریکا لە بوڵغارستان ناوزەرد کردووە.
هێرۆ مستەفا لە ساڵی ١٩٧٣ لە هەوڵێر، پێتەختی هەرێمی کوردستان لە دایک بووە. کاتێک هێرۆ مستەفا تەنیا سێ ساڵ تەمەنی بوو، لەگەڵ بنەماڵەکەی لە ئەمریکا وەک پەنابەر جێگیر بوون.
ناوبراو هەنووکە لە لیزبۆن، پێتەختی پۆرتغال، جێگری سەرۆکی وەفدێکە لە باڵوێزخانەی ئەمریکا. ناوبرا پێشتر لە باڵوێزخانەکانی ئەمریکا لە لوبنان، هند و ڕۆک خزمەتی کردووە.
شایانی باسە کە هێرۆ مستەفا وەک ڕاوێژکاری باڵای}

^{هێزە ئەمنییەتییەکان، ڕێگرییان لە بەڕێوەچوونی ڕێوڕەسمی ساڵوەگەڕی "محەمەد سەلاس"، یەکێک لە دەروێشەکانی گۆنائابادیی نیعمەتوڵڵاهیی ئێعدامکراو، کرد.}

^{"عەلی سەلاس"، کوڕی "محەمەد سەلاس"، بە بڵاوکردنەوەی بەیاننامەیەک ڕایگەیاند: "سەرەڕای ئامادەکاری بۆ ساڵوەگەڕی ڕێوڕەسمی محەمەد سەلاس و بەڕێکردنی هەموو بانگهێشتنامەکان، هێزە ئەمنییەتییەکان پێیان ڕاگەیاندین کە نابێ ئەو ڕێوەڕەسمە بەڕێوەبچێت."}

^{ناوبراو لەو بەیاننامەیەدا، دەڵێت: "سەرەڕای گرتنی تالار و ئامادەکاری بۆ ئەو ڕێوڕەسمە و ڕێگریکردنی هێزە ئەمنییەتییەکان لەو ڕێوڕەسمە، ئێمە وەک بنەماڵەی سەلاس، ناڕەزایەتیی خۆمان}

^{سێهەمین کۆڕی شێعری مانگانە لە نووسینگەی وەشانگەی باشوور، لە شاری ئیلامدا بەڕێوەچوو.}

 ^{ڕۆژی دووشەممە، ٢٧ی جۆزەردان، سێهەمین کۆڕی شێعری مانگانەی وەشانگە لە شاری ئیلام ، بە بەشداریی شاعیر "شوعەیب میرزایی" و هەروەها، ژمارەیەک لە شاعیران و نووسەرانی خەڵکی شاری ئیلام و هۆگرانی شێعر و وێژەی کوردی، لە نووسینگەی وەشانگەی باشوور بەڕێوەچوو.}

^{لەم کۆڕەدا، سەرەڕای خوێندنەوەی شێعر و شیکردنەوە و هەڵسەنگاندنی بەرهەمە خوێندراوەکان، "شوعەیب میرزایی" لەو پەیوەندییەدا، سەبارەت بە تایبەتمەندییەکانی شێعری نوێ و پوتانسییەلەکانی}

^{سەرۆک کۆماری ئێران حەسەن ڕۆحانی ڕۆژی شەممە لە پێنجهەمین دانیشتنی کۆنفرانسی هاوکاری و بڕواپێکردنی ئاسیا ناسراو بە سیکا کە لە شاری دوشەمی پایتەختی تاجکستان بەڕێوەدەچێت، ڕایگەیاند ئەگەر لە ماوەی ئەو 60 ڕۆژەی کە ڕاگەیاندراوە وڵاتانی ئەوروپا هەنگاوی گونجاونەنێن لە چوارچێوەی ڕێککەوتنی ناوکیدا ئەوا ئێران بۆ پاراستنی بەرژەوەندییەکانی خۆی هەنگاوی گونجاو دەنێت.}

^{حەسەن ڕۆحانی گوتیشی ئێران ناتوانێت چیتر یەکلایەنە پابەندی}

^{سێ کۆمەڵە کتێبی هۆنراوەی منداڵان لە پارێزگای ئیلامدا، بە زمانی کوردی بڵاو کرانەوە.}

 ^{لە پارێزگای ئیلامدا، سێ کۆمەڵە کتێبی هۆنراوەی تایبەت بە منداڵان، بە زمانی کوردی، لەژێر ناوەکانی "مناڵ ١، مناڵ ٢ و مناڵ ٣"، چاپ و بڵاو کراونەتەوە.}

^{ئەم بەرهەمانە لە لایەن "مەیسەم خورانی"، کۆ کراونەتەوە.}

^{ئەم کۆمەڵە کتێبانە پێک دێن لەو هۆنراوانەی کە لە سێ}