^{کەمپێکی ئاوارەکان}

^{زۆربەی ئەو ئاوارانەی سووریا كە روویان لە توركیا كردووە، لە شارەكانی باكووری كوردستان نیشتەجێ كراون. چاودێران دەڵێن جگە لە گۆڕینی دیمۆگرافیای باكووری كوردستان، ئەو ئاوارانە دەبنە هۆكارێكیش بۆ تێكدانی شیرازەی كۆمەڵگە و بێكاری و هەژاریی زۆرتر دەكەن.}

^{شارێك لە توركیا نەماوە ئاوارەی سووری رووی تێنەكردبێ، بەڵام زۆرترین ژمارەی ئەو ئاوارانە لە شاری روها نیشتەجێ كراون كە بە گوێرەی ئامارە فەرمییەكانی توركیا ژمارەیان 410 هەزار كەسە، كەچی شارێكی گەورەی وەكو ئیستانبوڵ 394 هەزار ئاوارەی تێدایە.}

^{بەگوێرەی دەزگای ئاماری توركیا، دوو ملیۆن و 739 هەزار ئاوارەی سووری لە توركیان، لەو ژمارەیەش ملیۆنێك و 41 هەزاریان لە شارەكانی باكووری كوردستان (غازی عەنتاب، ئامەد، روها، باتمان، ئادیەمان، سێرت، ماردین، شڕناخ و كلیس) نیشتەجێن. واتە 38%ی ئاوارەكانی سووریا لە باكووری كوردستانن.}

^{هەندێك لە چاودێران هۆكاری چوونی ئەو ژمارە زۆرەی ئاوارە بۆ شارە كوردییەكان و بەتایبەتی بۆ روها، بۆ هۆكاری خزمایەتی دەگەڕێننەوە، بەڵام بەشێكیان پێیانوایە مەبەستی سیاسی لەپشت جێگیركردنی ئاوارەكانە لە باكووری كوردستان.}

^{سەرەتای مانگی تەمموزی رابردوو، زانكۆی بیلگی لە پانێلێكدا گفتوگۆی لەسەر هۆكاری گیرسانەوەی ئاوارەكان لە باكووری كوردستان كرد، لەوێ‌ ئەو پرسیارە ورووژێنرا كە ئایا هۆكاری سیاسی لە پشت نیشتەجێكردنی ئاوارەكانە لە باكووری كوردستان؟}

^{ئایهان كایا مامۆستای زانكۆی بیلگی لە پانێلەكەدا گوتی: نیشتەجێكردنی ئاوارەی سووری لە باشووری رۆژهەڵات بۆ هاوسەنگكردنی ژمارەی دانیشتووان و ئاستەنگكردنی بەهێزبوونی نەتەوەپەرستیی كوردە. ئەم هەوڵانەشی بە "ئەندازیاریی كۆمەڵایەتی" ناوبرد.}

^{هەر لەوبارەوە پڕۆفیسۆر ئیلتەر توران گوتی، هاتنی سوورییەكان بۆ توركیا راستەوخۆ پەیوەندی بە كوردەوە نییە، بەڵام لەبەر ئەوەی زۆربەی ئاوارەكان بە رەچەڵەك عەرەبن، پێكهاتەی ئەتنیكی لە باشووری رۆژهەڵات دەگۆڕن.}

^{ئاتیلا یازار، سەرۆكی رێكخراوی مافی مرۆڤ (İHD)لە روها دەڵێت حكومەتی توركیا هەوڵ دەدات بەهۆی ئاوارەكانی سووریا دیمۆگرافیای روها بگۆڕێ‌. یازار بە (رووداو)ی گوت "جیا لە هۆكاری خزمایەتی، 60%ی روها كوردن، ئەوەی دیكە عەرەب و توركە. دەخوازن بەڕێگای ئاوارەی سووری، ژمارەی كورد لەگەڵ نەتەوەكانی دیكە هاوسەنگ بكەن. والی قەیسەری، قۆنیا و ئەنتالیا ئاوارەی سووری رەوانەی روها دەكەن".}

^{ئەرسۆی دیبە، گۆشەنووسی رۆژنامەی ستار كە رۆژنامەیەكی نزیك لە حكومەتە، رۆژی شەشی ئەم مانگە بابەتێكی بەناونیشانی "سوورییەكان لە ئامەد نیشتەجێ بكەین" بڵاوكردەوە كە تێیدا پشتگیری لە سیاسەتی نیشتەجێكردنی ئاوارەكانی سووریا لە باكووری كوردستان دەكات و دەڵێت "پێویستە مافی هاووڵاتیبوون بدەینە ئەو كەسانە، هەروەها پێویستە ئەو كەسانە لە رۆژهەڵات و باشووری رۆژهەڵات، لەو شارانە نیشتەجێ بكەین كە ئاوەدان دەكرێنەوە. دەبێت هاوكارییان بكەین تاوەكو لە جۆلەمێرگ، ماردین، ئامەد و شڕناخ نیشتەجێ‌ بكرێن".}

^{ژمارەی دانیشتووانی نۆ شارەكەی باكووری كوردستان 8 ملیۆن و 385 هەزار كەسە. ژمارەی ئاوارە سوورییەكانیش لە ملیۆنێك زیاترە، واتە ئێستا ئاوارەكانی سووریا 12.5%ی دانیشتووانی باكووری كوردستان پێكدێنن.}

^{چاودێران دەڵێن ئاسان نییە بتوانی بەبێ كێشە ئەو ئاوارانە لەگەڵ شێوازی ژیان، نەریت و بیركردنەوەی خەڵكەكە بگونجێنی. پێدانی مافی هاووڵاتیبوون بە ئاوارە سوورییەكان كێشەی كۆمەڵایەتی و رێژەی تاوان زیاتر دەكات و لەڕووی ئابووریشەوە كاریگەریی خراپ لەسەر خەڵكی ناوچەكە بەجێدێڵێت كە لە بنەڕەتدا داهاتیان كەمە و بەدەستی بێكارییەوە دەناڵێنن. رەنگە كێشەیەكی بچووك گەورە ببێت و بگاتە ئاستی تەقینەوەی كۆمەڵایەتی، رووداوەكانی ئەم دواییەش بەتایبەتی لە روها ئەمە دەسەلمێنن.}

^{رۆژی 11ی مانگی رابردوو گەنجێكی خەڵكی روها بەنێوی سەدات ئایدن كە لە كاركردن دەگەڕایەوە، لەلایەن چەند كەسێكی ئاوارەوە درایە بەر چەقۆ و مۆبایلەكەیان برد، شەوی رووداوەكە هاوشاریانی ئایدن لە پاركێك كۆبوونەوە و دروشمان دژی ئاوارەكان گوتەوە.}

^{مستەفا ساركنجی موختاری گەڕەكەكەی ئایدن بە رۆژنامەیەكی لۆكاڵی روهای راگەیاند " گیان و ماڵمان لەژێر مەترسیدایە. پێویستە بە زووترین كات رێگا لە دەستدرێژی و دزیكردنی ئەو كەسانە بۆ سەر خەڵكی ناوچەكە بگیرێ".}

^{هەوێی سووری تەڵاقی زیاد كردووە}

^{پشێویی كۆمەڵایەتی كە لە ئەنجامی هاتنی ئاوارە سوورییەكان بۆ روها دروست بووە، تەنیا پەیوەست نییە بە شەڕی پیاوان و گەنجان، بەڵكو پەلی بۆ كێشەی خێزانیش هاویشتووە.}

^{بە گوێرەی ئاماری ژووری پارێزەرانی روها، تەنیا بەهۆی "هەوێی سووری"، جیابوونەوەی ژن و مێرد لە روها بەراورد لەگەڵ ساڵانی پێش هاتنی ئاوارەكان 20% زیادی كردووە. سەڤدا چەڤیك ئۆزبینگۆل سەرۆكی باڵی ژنان لە ژووری پارێزەرانی روها بە (رووداو)ی گوت "ئەو ئاوارانە كاریگەریی زۆر خراپیان لەسەر ژیانی كۆمەڵایەتی داناوە، بە شوودانی كچانی سەر بەهەوێ بەرامبەر بە پارە، دروستكردنی ئاڵۆزی لە شوێنە گشتییەكان، لەشفرۆشی هەموو ئەم كردەوانە لە روها زیادیان كردووە. هەموو ئەوانە دیاردەی تەڵاق و تێكچوونی شیرازەی خێزانیان گەورەتر كردووە.}

^{ئەم هەموو رووداو و پشێویە كۆمەڵایەتیانە لەكاتێكدا روودەدەن كە دەزگاكانی دەوڵەت خەریكن مافی هاووڵاتیبوون دەدەنە ئەو ئاوارە سووریانە. لە شارەكانی وەكو ماردین و روها كە رێژەیەكی بەرچاوی هاووڵاتی بە رەچەڵەك عەرەب و توركیان تێدایە، كاریگەری لەسەر هاوسەنگیە سیاسیەكان دەكات، لە تەواوی ناوچەكە لێكترازانی كۆمەڵایەتی زیاتر دەكات و لێكەوتەی ئابووریی خراپی دەبێت.}

^{خەڵكی ناوچەكە كە بەدەست بێكارییەوە دەناڵێنن، پێیانوایە بەدیهاتنی دواڕۆژێكی گەش بەهاتنی ئاوارەی سووری زۆر زەحمەت دەبێت. بەتایبەتی كاتێك رێژەی بێكاری لە باكووری كوردستان لەبەرچاو بگیرێ‌ كە لە كۆتایی ساڵی رابردوودا گەیشتبووە 24.8%.}

^{قادر ئۆزەدمیر، توێژەری كۆمەڵایەتی و ئابووری كە خەڵكی روهایە و لە ئیستانبوڵ دادەنیشێ، بە (رووداو)ی گوت "باكووری كوردستان زەرەرمەندترین ناوچەیە لە هاتنی ئاوارەی سووری. هەرزانیی دەستی كاری سوورییەكان رێژەی بێكاری لە ناوچەكە زیاتر دەكات. ئەگەر چارەسەر نەكرێ‌، رەنگدانەوەی كۆمەڵایەتیی ترسناكی دەبێت".}

^20/8/2016